الهه رحماني خاكي
فرهنگسراي نياوران امسال در ماه مبارك رمضان با برپايي دومين جشنواره هنري قرآن ،ميزبان آثار هنري هنرمندان نوگرا و سنتي با مضمون مفاهيم قرآني است.
اين جشنواره جمعه ۱۵ مهرماه با حضور وزير فرهنگ و ارشاد افتتاح شد و تا پايان ماه رمضان ۱۲ آبان ادامه خواهد داشت.
اولين جشنواره قرآني سال گذشته از سوي معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در تالار وحدت برگزار شد. بعد از برپايي اين نمايشگاه با استقبال خوبي روبه رو گرديد، امسال تصميم گرفته شد اجرا و برپايي اين جشنواره به حوزه هنرهاي معنوي ارجاع داده شود كه از اين طريق جشنواره قرآني به صورت گسترده تري ساماندهي شود. از اين رو معاونت هنر معنوي كشور امسال در فروردين ۸۴ محل برگزاري جشنواره را فرهنگسراي نياوران انتخاب كرد و دبيري اين دوره را نيز بر عهده دكتر حبيب الله صادقي گذاشت.
به گفته حسين عبدالهاشم پور مدير روابط عمومي فرهنگسرا؛ جهت برپايي اين جشنواره بيش از هزار فراخوان براي هنرمندان شاخص حوزه هنرهاي تجسمي فرستاده شد كه از اين تعداد بالغ بر ۵۰۰ اثر دريافت گرديد و از ميان آثار ارسالي با ۴۰ درصد افزايش نسبت به سال گذشته، ۱۸۰ اثر تجسمي، هنر مفهومي و حجم توسط شوراي انتخاب آثار براي شركت در جشنواره برگزيده شدند كه از اين تعداد ۱۹ اثر حجم، ۲۲ اثر مينياتور و بقيه آثار مدرن است.
اين تعداد آثار برگزيده در دو نگارخانه اصلي و نگارخانه شماره ۲ كه به تازگي راه اندازي شده به معرض نمايش بازديدكنندگان گذاشته شده است.
آثار مدرن ارسالي در نگارخانه اصلي و آثار تذهيب و مينياتور در نگارخانه شماره ۲ به نمايش درآمده اند.
همزمان با نمايش اين آثار، در محوطه بيروني نمايشگاه و در فضاي باز فرهنگسرا پنج پرده ويدئو پروجكشن نصب شده كه هر شب چهار ويدئوآرت و يك انيميشن كه در قالب مفاهيم قرآني است، به نمايش درمي آيد. از جمله ويدئوآرتهايي كه با مخاطبين خود به خوبي ارتباط برقرار كرده، فيلمي با عنوان «خلقت انسان» اثر فريده شاهسواراني است. در اين جشنواره آثار هنرمنداني همچون چليپا، احصائي، آقاميري و بسياري ديگر از هنرمندان صاحب نام به نمايش درآمده است.
در پايان اين جشنواره انتخاب اثر واحدي وجود ندارد بلكه در انتهاي زمان برپايي اين جشنواره كه جنبه معنوي آن بيشتر مورد توجه است، هدايايي به رسم يادبود به كليه هنرمندان شركت كننده اهدا خواهد شد. البته در صورت تأمين اعتبار از سوي دبيرخانه هنرهاي معنوي تعدادي از اين آثار خريداري مي شود. همچنين به دليل مفهوم والاي كارها، خريداري آثار از سوي مجلس، هيأت دولت و ارگانهاي دولتي نيز انجام خواهد شد. از ديگر اقداماتي كه در جهت گسترش فرهنگ قرآني در قالب آثار هنري شده تصميم به برپايي اين گونه نمايشگاهها با منتخب آثار هنري قرآني به صورت چرخشي در اكثر كشورهاي دنيا است كه اين خود بسيار حائز اهميت است.
اعضاي ديگر شوراي انتخاب را سيدمحمد احصايي، محمدباقر آقاميري، اصغر كفشچيان مقدم، سيدمحمد فدوي، فرح اصولي، كاظم چليپا و مهدي حسيني تشكيل داده اند كه آثار كليه اين اعضا در اين نمايشگاه شركت داشته است.
محمدحسين ايماني معاون امور هنري، برگزاري چنين نمايشگاهي را كه تلفيقي از هنر مدرن و سنتي است، ارائه تجربه هاي جديد و جست وجوي هنري براي يافتن ملموس و متناسب با فرهنگ قرآن براي نسل هاي جديد و ضمناً توجه به هويت فرهنگي در چارچوب تعاليم قرآني اعلام كرد.
دكتر حبيب الله صادقي دبير دومين جشنواره هنري قرآن در مورد ملاك ها و ويژگي هاي يك اثر شاخص هنر قرآني گفته است: نمادشناسي و نشانه شناسي و تجربه هاي پي درپي مي تواند هنر قرآني را به زبان و بياني نو و ويژه تبديل كند و از اين رو تحقيق و رجوع مستقيم به قرآن، هنرمندان را در اين راه نوراني مي تواند رهنمون شود.
وي در خصوص شيوه داوري در اين دوره نيز گفت: شيوه داوري بر اساس رأي جمعي نصف به علاوه يك طراحي و اجرا شد و اكثر هنرمنداني كه براي آنها فراخوان ارسال شده بود با شركت يك تا سه اثر خود اين نمايشگاه را به حركتي بزرگ و اصولي تبديل كردند. وي افزود: گستردگي معاني و ويژگي هاي گوناگون هنر قرآن بايد با پژوهش و دقت و توجه و حضور باطني و قلبي هنرمند براي به تصوير درآوردن اين منبع عظيم الهي همراه باشد.
صادقي لزوم برپايي جشنواره هنري قرآن را از جمله افتخارات هنر معاصر ايران اعلام كرد و وجود جلسات كارشناسي و مباحث پژوهشي در موضوعات نمادشناسي و روايت تصويري هنري قرآن و بودجه مناسب و كافي را از عوامل پيشرفت و گسترش هنر قرآني اعلام كرد و افزود كه اين عوامل در آينده مي تواند منجر به جهاني شدن اين هنر ارزشمند شود.
دكتر حبيب آيت اللهي در خصوص ارائه آثار ارسال شده با اشاره به اين موضوع كه آثار تنها نبايد به تصويرگري صرف بدل شود، گفت: اگر ايمان هنرمند ،واقعي و قلبي باشد مي تواند ديگران را نيز تحت تأثير قرار دهد و به دين متمسك كند. اين يكي از فوايد هنر است كه بهتر از هر واعظ و خطيبي مي تواند تأثيرگذار باشد. اين تأثير دين در هنر در تفاوت آثار هنرمندان ايراني و غربي مشهود است.
در اين ميان فرح اصولي در خصوص ايجاد تصوير جديدي از قرآن گفت: در واقع در قرآن هم ديدگاه هاي انتزاعي و روايت هايي وجود دارد كه بستگي به انتخاب هنرمند مي توان از آنها استفاده كرد و چه خوب كه اين هنرها امروزي باشد چون يكي از مشكلات ما اين است كه تصور عده اي به غلط بر اين است كه اگر قرار باشد درباره قرآن، حافظ يا بزرگان ادب پارسي كار شود، هنرمند موظف است شيوه اي قديمي داشته باشد در حالي كه اين گونه نيست و برپايي چنين جشنواره اي به هنرمندان كمك مي كند كه به شيوه و نگاه خود به خلق آثار انتزاعي بپردازند.
وي ادامه داد بايد به زيبايي شناسي موضوعات مختلفي كه مي خواهيم درباره آنها كار كنيم توجه شود و زبان هنرش هم كامل و قوي باشد. تنها بايد آثاري شانس مطرح شدن را داشته باشند كه قوي باشند تا براي تجلي قرآن در هنرهاي تجسمي قدم برداريم.
مهدي حسيني يكي ديگر از اعضاي شوراي انتخاب اين چنين اظهار نظر كرده است: از گذشته هاي دور و از دوره ايلخانيان هنرمندان قصص قرآني را تصويرگري كرده اند به طوري كه هريك از اين آثار تصوير ويژگي هاي مخصوص به دوره خويش را دارند. اگر اين كار در دوره ما انجام نشود يك خلأ در طول تاريخ تصويرگري ايجاد خواهد شد. اين امر حساسي است كه بايد استمرار داشته باشد و حتي بايد با قدرت بيشتر از قبل توسط دست اندركاران به انجام برسد. او درباره چگونگي انتخاب آثار گفت: ارتباط با مفاهيم قرآني بيش از هر چيز مدنظر ما قرار گرفته است. اينها پيوند مشخص و مستقيمي با اثر برخي از هنرمندان نداشت.
حسيني در تعريف آثار و هنرهاي قرآني توضيح داد: اين آثار مختص داستان روايت و قصصي است كه در قرآن است، فضا و يا تركيب بندي وي برگرفته از انديشه هاي قرآني و الهي و مباحثي كه انسان را به تأمل و انديشه وامي دارد يا اين كه خود آثار مجموعه و فضايي لاهوتي و ملكوتي ترسيم مي كنند.
گيزلا وارگاسينائي كه دو اثرش به دومين جشنواره هنر قرآني راه يافته است، قرآن را دربردارنده داستانها و پندهاي ارزنده خواند كه بسياري از آنها در انجيل و تورات هم آمده است.
