علي اصغر محمدي
اي روزگار، كاش مي توانستي همه قدرت هايت را، و اي طبيعت، كاش مي توانستي همه استعدادهايت را در خلق يك انسان بزرگ، نبوغ بزرگ و قهرمان بزرگ جمع مي كردي و يك بار به جهان ما يك علي ديگر مي دادي. جبران خليل جبران (كتاب امام علي (ع) صداي عدالت انساني) حضرت علي(ع) در طول تاريخ تنها انساني است كه در ابعاد مختلف و حتي متناقض كه در يك انسان جمع نمي شود، قهرمان است، چنين انساني و در چنين سطحي در دنيا تنهاست و چنين انساني دگربار زاده نخواهد شد و... در اين نوشتار احاديثي درباره برخي از ويژگي هاي شهيد محراب حضرت علي(ع) آمده است.
حديث مظلوميت
مظلوميت اهل بيت(ع) از پيش در سخنان پيامبر اكرم(ص) آمده بود. آن حضرت در مناسبت هاي مختلف، به ويژه سال هاي پاياني عمر مبارك خود از مصائب و مظلوميت خاندانش مكرر سخن مي گفت و آنها را به تحمل شدايد در راه پاسداري از اسلام توصيه مي فرمود. آنها نيز خود را براي چنان روزهاي دشواري مهيا ساخته بودند. برخي از روايات از مظلوميت اهل بيت به صورت كلي و برخي ديگر از مظلوميت علي (ع) و زهرا (س) و حسين(ع) سخن مي گويند. در پاره اي از اين روايات، جزئيات اين مصائب؛ چون شهادت و اسارت و آوارگي عنوان شده است، از جمله اين روايت: «ان اهل بيتي سيلقون بعدي بلاءً و تشريداً و تطريداً و قتلاً؛ پس از من، خاندانم به بلا و مصيبت و آوارگي و تبعيد و قتل مبتلا خواهند شد.»
در روايت ديگري ابوسعيد خدري مي گويد: پيامبر اكرم(ص) فرمود:
«ان اهل بيتي سيلقون بعدي من امتي قتلاً و تشريدا،ً و ان اشد قومنا له بغضاً بنواميته و بنوالمغيره و بنو مخزوم؛
پس از من اهل بيت من از امت، قتل و آوارگي خواهند ديد و سرسخت ترين دشمنان آنها بني اميه، بني مغيره و بني مخزوم اند.»
در خصوص مصائب و مظلوميت پدر مظلومان، علي(ع)، رسول  گرامي (ص) به طور كلي يادآور شد كه او پس از من از امت جفا و ستم و نيرنگ خواهد ديد؛ حتي از شهادت آن حضرت به دست شقي ترين مردم سخن گفتند. ابن عباس از قول پيامبر اكرم(ص) آورده كه به علي بن ابي طالب فرمود: پس از من رنج ها خواهي كشيد. علي(ع) پرسيد: آيا اين رنج ها در حالي است كه دين من سالم است؟ پيامبر فرمود: آري.
در روايت ديگر است كه آن حضرت به علي(ع) فرمود: بعدا امت من با تو خيانت و پيمان شكني خواهند كرد و تو بر ملت و آيين من خواهي زيست و بر سنت من شهيد خواهي شد. آن كس كه تو را دوست بدارد مرا دوست داشته و آن كس كه با تو دشمني ورزيده دشمن من است و محاسن تو با خون سرت خضاب مي شود.
در روايت ديگري كه خوارزمي در مناقب آورده رسول خدا(ص) به علي(ع) فرمود: برحذر باش از كينه هايي كه در سينه هاي كساني پنهان است كه تا قبل از مرگ من آن را آشكار نسازند، نفرين كنندگان، آنها را لعنت كنند. سپس پيامبر گريست. پرسيدند: يا رسول الله! گريه شما براي چيست؟ فرمود: جبرئيل از سوي خداوند مرا خبر داد كه آنان وي را ستم كنند و حق او را بگيرند و با وي بجنگند و فرزندانش را به قتل رسانند و پس از او جفا كنند. نيز جبرئيل از سوي خداوند مرا خبر داد كه اين ظلم و ستم با ظهور امام قائم (عج) خاتمه پذيرد و كلمه آنها بلند شود و امت بر محبتشان متحد شوند و كينه توزانشان كاستي بگيرند و متمردان ذليل و ستايش گرانشان فراوان شوند و اين هنگامي است كه اوضاع شهرها دگرگون شود و بندگان ناتوان باشند و از فرج نوميد شوند كه در اين حال امام قائم(عج) ظهور كند.
روايت هاي فوق از منابع اهل سنت است كه نشان دهنده اتفاق اهل اسلام بر مظلوميت اهل بيت (ع) است.
در منابع روايي شيعي نيز از مظلوميت امير المؤمنين(ع) بي شمار سخن گفته شده، از جمله ثعلبه بن يزيد گويد: از علي بن ابي طالب شنيدم كه فرمود: «كان فيها عهد الي النبي الامي ان الامه ستغدر بك من بعدي؛ از جمله عهد و پيمان ها كه پيامبر امي با من داشت اين بود كه امت پس از من در حق تو جفا و خيانت كنند.»
همچنين آن حضرت از حديث مظلوميت خود اين گونه سخن مي گويد: «مازلت مظلوماً منذ قبض  الله نبيه الي يوم الناس هذا؛ از آن روز كه خداوند پيامبرش را قبض روح كرد تا امروز از اين مردم همواره بر من ظلم و ستم رفته است.»
حضرت علي(ع) درباره غربت و تنهايي خود پس از رحلت پيامبر اكرم(ص) نيز مي فرمايد: همين كه نگاه كردم ديدم جز خاندانم ياوري ندارم، به مرگ آنان راضي نشدم، ديدگانم را بر خاشاك فروبستم و با گلويي كه در آن استخوان فرو رفته بود شرنگ نامرادي را نوشيدم و بر فرو خوردن خشم، شكيبايي كردم در حالي كه اين شكيبايي تلخ تر از حنظل بود.
احاديثي درباره برخي از ويژگي هاي امير  مؤمنان علي (ع)
حبه عرني مي گويد: از علي(ع) شنيدم كه فرمود: «من نخستين كسي هستم كه با رسول خدا(ص) نماز گزاردم.»
زيدبن ارقم مي گويد: نخستين كسي كه به رسول خدا(ص) ايمان آورد، علي بن ابي طالب(ع) بود.
عبادت علي(ع)
علي(ع) فرمود: «هيچ كس از اين امت را نمي شناسم كه پس از پيغمبرش(ص)، خدا را عبادت كرده باشد، جز خودم؛ من هفت سال پيش از آن كه كسي از اين امت خدا را عبادت كند، او را پرستيده ام.»
شأن و منزلت(ع) نزد خدا
سعد مي گويد: از رسول خدا(ص) [در غدير خم] در جحفه در حالي كه دست (ع) را گرفته بود، چنين شنيدم: حضرت پس از ستايش و ثناي خدا فرمود: «اي مردم، آيا من ولي و پيشواي شمايم؟»
گفتند: آري اي رسول خدا. پس دست علي را گرفت و بالا برد و فرمود: «اين وصي من و ادا كننده وظايف من است، و به راستي خداوند دوستدار كسي است كه او را دوست، و دشمن كسي است كه او را دشمن مي دارد.»
منزلت امام علي(ع) نزد پيغمبر(ص)
سعد بن ابي وقاص مي گويد: چون رسول خدا(ص) عازم جنگ تبوك شدند، علي را در مدينه جانشين خود كرد، مردم دراين باره مي گفتند، ولي [پيامبر(ص)] از علي(ع) به ستوه آمده، همراهي اش را نمي پسندد. پس علي به دنبال پيغمبر خدا(ص) روانه شد و در راه به ايشان [رسيد و] گفت: اي رسول خدا(ص)، آيا من را در مدينه با كودكان و زنان وا مي گذاريد تا بگويند: از او به ستوه آمده، همراهي اش را نمي پسندد! پس پيامبر(ص) به ايشان فرمود: «اي علي، من تو را بر اهل خود جانشين كردم. آيا تو خشنود نيستي براي من به منزله هارون براي موسي باشي [كه جانشين او بود] جز آن كه پيغمبري پس از من نخواهد بود.»
علي(ع) ابلاغ كننده سوره برائت
انس مي گويد: پيامبر(ص)، ابوبكر را براي سوره برائت فرستاد سپس او را فراخواند و فرمود: «سزاوار نيست كسي از جانب من اين سوره را ابلاغ كند جز مردي از اهل بيتم» سپس امام علي(ع) را فراخواند و سوره را به ايشان داد.
دوستي علي(ع) مرز ميان مؤمن و منافق
حضرت علي(ع) فرمود: «سوگند به كسي كه دانه را مي شكافد و هستي را مي آفريند، پيامبر امي(ص) با من چنين در ميان گذاشت و سفارش فرمود: جز مؤمن من را دوست نمي دارد و جز منافق به من كينه نمي ورزد.»
دعاي ويژه پيامبر(ص) در حق علي(ع)
علي(ع) نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: عموي پير تو درگذشت. چه كسي جنازه او را دفن كند؟ حضرت رسول(ص) فرمود: «برو و پدرت را دفن كن و پس از آن كاري نكن تا نزد من آيي» . من آن گاه نزد ايشان آمدم به من فرمود: غسل كن، غسل كردم سپس در حق من دعاهايي كردند كه هر آن چه در زمين است [اگر به من دهند] به جاي هيچ كدام از آن ها من را شادمان نمي كند «.
نجواي علي (ع) و تخفيف به امت به واسطه علي(ع)
علي(ع) مي گويد: چون آيه «يا ايها الذين آمنوا اذا ناجيتم الرسول فقدموا بين يدي نجواكم صدقه،» اي مؤمنان، هر گاه با پيامبر نجوا كرديد، پيش از نجوايتان صدقه دهيد... نازل شد، رسول خدا(ص) به من فرمود: «به آنان فرمان ده [براي نجوا] صدقه دهند.» علي(ع) گفت: اي رسول خدا چه مقدار صدقه دهند؟ فرمود: «يك دينار» . علي(ع) گفت: آنان نمي توانند. فرمود: «نصف دينار» . علي(ع) گفت: نمي توانند. فرمود: «پس چه مقدار؟» علي(ع) گفت: به اندزه جو. رسول خدا(ص) به ايشان فرمود: «تو زهد مي ورزي.» پس خداوند چنين نازل كرد: (اشفقتم ان تقدموا بين يدي نجواكم...) «آيا از اين كه پيش از راز گفتن صدقه دهيد[از فقر] ترسيديد...» [و حكم صدقه پيش از نجوا برداشته شد] از اين رو علي(ع) مي گفت به واسطه من به اين امت تخفيف داده شد.
منابع:
علي(ع) ابر مرد مظلوم، محمد تقي رهبر، بوستان كتاب قم
ويژگي هاي امير  مؤمنان علي بن ابي طالب(ع)، ترجمه و نگارش: دكتر فتح الله نجارزادگان، بوستان كتاب قم

نوجوانان ما هنگام نيايش، به راحتي با خدا صحبت نمي كنند و بيش از آن كه با خداوند صميمي و نزديك باشند، رابطه عابد و معبودي را در نياش هايشان قايل مي شوند.
عرفان نظرآهاري، نويسنده و شاعر كودك و نوجوان ضمن بيان اين مطلب افزود: به نظر من،  دليل پرهيز از برقراركردن ارتباط صميمانه با خداوند اين است كه نمونه نيايش هاي دوستانه و عاشقانه را در ادبياتمان نخوانده ايم.
وي كه در حاشيه جشن نور و نيايش، سخنراني خود را با عنوان «مناجات نامه ها در ادبيات فارسي» ايراد مي كرد، اظهار داشت: مناجات، گفت وگوي دوسويه است و دو هدف اساسي شناخت خود و شناخت خداوند را براي انسان به دنبال دارد. اين نويسنده كودك و نوجوان گفت: وقتي درباره خودمان با خدا صحبت مي كنيم، نخستين نتيجه اين گفت وگو خودشانسي و دومين نتيجه، شناخت طرف ديگر مكالمه يعني خداوند است. به اين ترتيب مناجات از حالت ابزار بودن درمي آيد و به وسيله تبديل مي شود.
وي ادامه داد: خداي پيامبران، خدايي نبود كه فلاسفه و حكما به انسان معرفي كردند. خداي فيلسوفان علت العلل است و با بندگان رابطه علت و معلولي دارد در حالتي كه پيامبران خدايي را به انسان معرفي كردند كه مي گفت از رگ گردن به شما نزديك ترم.عرفان نظر آهاري با اشاره به مناجات هايي كه در ادبيات فارسي آمده است، گفت: در همه فرهنگ ها، مناجات هاي ادبيات، سبك ادبي نيست، بلكه يك موضوع است.
وي افزود: كهن ترين ردپاهاي نيايش را در كتب مقدس پيدا مي كنيم. در طول تاريخ هم واژگان و سطح تفكر نويسندگان تغيير كرده است.
نظرآهاري اظهار داشت: در نيايش هاي قديمي تر، با زبان كاملا فارسي و ساده با خداوند صحبت مي شد، ولي به مرور نيايش هايي با واژگاني فخيم تر و دشوارتر نيز در ادبيات فارسي به چشم مي خورد.وي افزود: هريك از اين نيايش ها سطحي از ارتباط انسان با خداوند را نشان مي دهند. چنان كه در ادبيات معاصر، نيايش ها علاوه بر كاركردشناختي، كاركردهاي سياسي و اجتماعي هم پيدا كرده اند. نيايش هاي دكتر شريعتي را مي توان ازجمله نيايش هايي به شمار آورد كه درس سياسي و ستيز اجتماعي در آنها يافت مي شود.
نويسنده كتاب هاي «ليلي، نام تمام دختران زمين است » ، «نامه هاي خط  خطي» و مجموعه شعر «چاي با طعم خدا» ، درخصوص نيايش در ادبيات كودكان گفت: ما به غبارروبي فضاي موجود و رسيدن به حس هايي بكرتر و تازه تر نيازمنديم. بايد از ميراث هايي كه بر ذهنمان سنگيني مي كند فراتر رفته و به تجربه هاي شخصي تري برسيم.وي ادامه داد: بچه ها براي صحبت با خدايشان، به نوعي دليري و جسارت نياز دارند و اين امكان جز با فراتر رفتن از چارچوب هاي موجود ميسر نمي شود و بايد بدانيم كه تجربه اين كار بسيار ارزشمند است.
جشنواره نور و نيايش تا ۱۰ آبان ماه (۲۷ ماه مبارك رمضان) در مركز آفرينش هاي فرهنگي و هنري كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان واقع در خيابان حجاب، از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۰ شب آماده بازديد عموم است.