سيد افشين اميرشاهي
اشاره: چندي پيش فرصتي دست داد تا در يك تور دوازده روزه از شهرهاي مهم تركيه بازديدي داشته باشيم. اين سفر براي آشنايي مديران تورهاي مسافرتي ايران با جاذبه هاي گردشگري تركيه و ديدار آنها با مسئولان حوزه توريسم اين كشور صورت گرفت. در جريان اين سفر از شهرهاي آنكارا، استانبول، قونيه، آنتاليا، بدروم، ازمير، قوش آداسي و... ديدار كرديم. گزارش اين سفر در پي مي آيد.
هواپيما كه اوج مي گرفت از پنجره به پايين نگاه كردم. از تركيه دور مي شديم؛ كشوري كه دوازده روز در آن اقامت داشتيم. سرزمين آب هاي پهناور و طبيعت زيبا.
تركيه، سرزميني است كهن كه به خاطر موقعيت جغرافيايي آن به عنوان پل ارتباطي شرق و غرب ايفاي نقش مي كند.
اين كشور از سه طرف توسط دريا احاطه شده است. تركيه توسط درياي سياه در شمال، درياي مديترانه در جنوب و درياي اژه در غرب احاطه شده است. اما درياي مهمي هم در شمال غرب تركيه قرار دارد كه درياي مرمره نام دارد. اين دريا به وسيله تنگه بسفر به درياي سياه و از طريق تنگه داردانل به درياي اژه متصل شده است. بنابر اين تنگه هاي بسفر و داردانل، درياي سياه را به درياي آزاد متصل مي كنند.
اما تركيه تلاقي دو قاره مهم آسيا و اروپا هم محسوب مي شود، چون تركيه در جنوب شرقي اروپا و جنوب غربي آسيا واقع شده است. تركيه با ۸۱۴ و ۵۷۸ كيلومترمربع مساحت با كشورهاي مشترك المنافع از شمال، ايران در شرق، عراق و سوريه در جنوب و بلغارستان در غرب همسايه است.
سفرمان به تركيه با ورود به آنكارا و اقامتي يك روزه در پايتخت اين كشور آغاز شد. همراهان ما در اين سفر مديران آژانس هاي مسافرتي بودند كه به دعوت دولت تركيه براي آشنايي هر چه بيشتر با صنعت توريسم تركيه به اين كشور آمده بودند.
نخستين برنامه طراحي شده توسط بخش گردشگري تركيه، ديدار با «تيمور بايندر» رئيس انجمن هتلداران تركيه بود؛ مديري كه از حضور گردشگران خارجي در كشورش فخر مي فروخت و البته در كار خودش نيز خبره بود و اين مسئله باعث شد برخوردي از سر تكبر با هيأت ايراني داشته باشد. در طول اين ديدار چند نكته مهم از سوي هيأت ايراني مطرح شد، يكي از نكات مطرح شده اين بود كه چرا برخي از آژانس ها و هتل هاي تركيه پس از اين كه هماهنگي و رزرو هتل توسط آژانس هاي ايراني انجام شد، مسافر ايراني را به هتل ديگري مي برند.
عمل نكردن برخي از هتل هاي تركيه به تعهداتشان نيز موضوع ديگري بود كه در اين ديدار مطرح شد.
«تيمور بايندر» اما نتوانست پاسخ قانع كننده اي به اين پرسش ها بدهد و خواست اگر مشكلي در ارتباط با هتل هاي استانبول براي آژانس هاي ايراني پيش آمده است، او را در جريان بگذارند.
بايندر همچنين پيش بيني كرد تا پايان سال (۲۰۰۵) حدود ۲۰ ميليون گردشگر از سراسر جهان به تركيه آمده باشند. او آمار توريست هايي كه در سال ۲۰۰۴ وارد كشورش شده اند را به تفكيك در اختيار هيأت ايراني قرار داد كه آلمان با ۳ ميليون و ۹۸۴ هزار گردشگر در مقام نخست قرار داشت و انگليس با يك ميليون و ۳۸۷ هزار و هلند با يك ميليون و ۱۹۱ هزار گردشگر در رتبه هاي بعدي از نظر ورود گردشگر به تركيه قرار داشتند.
پس از گفت وگو با رئيس انجمن هتلداران تركيه، ديداري نيز با «باشاران اولوسوي» رئيس انجمن صنفي آژانس داران تركيه ترتيب داده شده بود كه اين ديدار به گرمي برگزار شد.
باشاران اولوسوي با تعريف از پسته و چاي ايراني آغاز كرد و گفت: ايران، كشور بزرگي است و علاقه منديم با مؤسسه ها و شركت هاي ايراني در زمينه هاي گوناگون، به ويژه فعاليت هاي نمايشگاهي همكاري داشته باشيم. قصد داريم همكاري هاي خودمان را با ايرانيان گسترش بدهيم و با تمام آژانس هاي مسافرتي ايراني در تماس باشيم.
مسجد اياصوفيه
بناي «اياصوفيه» يكي از زيباترين آثار تاريخي تركيه است. مي گويند ۱۰ هزار كارگر در مدت پنج سال اين بناي باشكوه را ساخته اند. بناي اياصوفيه مربوط به دوران بيزانس است و در زمان امپراتور كنستانتينوس اول ساخته شده است. اين بناي تاريخي يكي از مشهورترين كليساهاي دوره بيزانس بود كه در زمان تركان عثماني به مسجد تبديل شد. مسجد اياصوفيه حدود ۴۸۱ سال در دوران عثماني ها فعال بود، اما پس از اضافه شدن بناها، مناره ها و بازسازي بخش هايي از آن، در سال ۱۹۳۵ به موزه تبديل شد. موزه اياصوفيه در ميدان «سلطان احمد» استانبول قرار دارد. بلندي گنبدهاي اين بنا ۵۴ متر است و ۱۰۷ ستون در درون ساختمان آن وجود دارد.
موزه اياصوفيه هر روز از ساعت ۳۰/۹ تا ۳۰/۱۶ داير است.
ديدار از موزه تمدن آناتولي
موزه تمدن آناتولي يكي از مهمترين موزه هاي تركيه است كه در دومين روز سفر به تركيه از آن بازديد كرديم. در ميان موزه هاي «جمهوريت» ، «جنگ استقلال»، «مردم شناسي»، «نقاشي و مجسمه سازي» در آنكارا موزه تمدن آناتولي يكي از موزه هاي مهم به شمار مي رود. موزه تمدن هاي آسياي صغير در محله محمود پاشا در آنكارا واقع شده است. محمود پاشا، صدراعظم سلطان محمد فاتح بود. سالن اصلي اين موزه بر روي چهارپايه بلند استوار است و ده گنبد دارد. در اين موزه آثاري از دوران پارينه سنگي، تصاويري از دهكده هاي قديمي با پوشش دوران پارينه سنگي، حكاكي ها و سنگ نبشته هاي كهن، سفال ها، كوزه هاي قديمي با نقوش رنگي، آثاري زيبا ا ز جنس برنز و مجسمه هايي تزئيني به نمايش گذاشته شده است. ابزار آلات موسيقي، تنديس هاي فلزي، ظروف برنزي و نقره اي، جمجمه هاي به دست آمده از گورهاي دوران باستان، خط نوشته هاي كهن، وسايل آرايش و... از ديگر آثار به نمايش گذاشته شده در موزه آناتولي بود.
بازديدكنندگان از موزه را بيشتر گردشگران خارجي تشكيل مي دادند. هر از گاهي نيز گروهي از دانش آموزان مدرسه هاي آنكارا همراه با معلمان شان به موزه مي آمدند.
در كل، موزه تمدن آناتولي، جزو موزه هايي است كه آثار ارزشمندي را درون خود جاي داده است و چشمان مشتاق بسياري را به سوي خود جذب مي كند.
ديدار با مدير كل اطلاع رساني وزارت توريسم تركيه
اوزگول اوزاصلان ،مدير كل اطلاع رساني وزارت توريسم تركيه است. او هر چند حدود هفت ماه است كه به اين سمت منصوب شده، ولي سابقه ۲۵ سال فعاليت در وزارت توريسم تركيه را دارد. او يك ماه پيش از حضور نمايندگان آژانس هاي مسافرتي ايران در كشورش ديداري نيز با دست اندركاران حوزه توريسم سوريه داشته است.
اوزاصلان به هيأت ايراني گفت: ما و شما، مثل كساني هستيم كه به يكديگر دختر داده اند؛ پس نزديكي ايران و تركيه نه مانند دو همسايه، بلكه مانند دو خويشاوند است.
مدير كل اطلاع رساني وزارت توريسم تركيه حضور ايرانيان در كشورش را پررنگ توصيف كرد و اظهار داشت بيش از ۷۰۰ هزار ايراني در سال گذشته از تركيه ديدن كرده اند. اين حضور باعث مي شود يكديگر را از نظر فرهنگي بهتر بشناسيم. چون با ديدن است كه يكديگر را بهتر مي شناسيم؛ تنها با شنيدن به شناخت كامل نمي رسيم. اوزاصلان خطاب به هيأت ايراني گفت: از شما صميمانه مي خواهم هر پيشنهاد يا نظري درباره عملكرد بخش توريسم تركيه داريد بدون ملاحظه بگوييد. چون ما پشتيبان تورهاي مسافرتي ايران نيز هستيم و تمايل داريم تورهاي ايراني با ما در ارتباط باشند.
وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا بخش توريست تركيه براي معرفي ايران برنامه اي داشته است، اظهار داشت: معتقدم براي معرفي ايران به مردم تركيه و بالعكس، بهترين راه، گفت وگوي رودرروي انجمن هاي فعال در حوزه هاي توريسم دو كشور است. البته قرار است از سال آينده فعاليت هاي توريست تركيه گسترش پيدا كند و بودجه مناسبي هم به اين امر اختصاص يابد. طبيعي است با افزايش بودجه مي توانيم چنين فعاليت هايي را در ارتباط با ايران نيز در نظر بگيريم. به ويژه اين كه آتيلا كوچ، وزير توريسم تركيه به ايران بسيار اهميت مي دهد.
همچنين گزارش هايي درباره برخي تخلف ها و يا تبعيض هاي آژانس ها و هتل هاي تركيه نسبت به تورهاي مسافرتي ايران به مديركل داده شد و او در مقابل خواست نام هر آژانس يا هتلي كه تخلف كرده است در اختيار او قرار گيرد تا پيگيري شود.
اوزاصلان در ادامه سخنانش تأكيد كرد :وزارت توريسم تركيه مي تواند از نظر علمي، فرهنگي و هنري به آژانس هاي ايران كمك كند، ولي به خاطر گسترش بخش خصوصي در حوزه توريسم بيشتر امور توسط بخش خصوصي انجام مي شود.
وي توضيح داد حدود ۳۰ سال پيش همه امور بخش توريسم در اختيار دولت بود، اما طي ۳۰ سال گذشته به مرور همه امور حوزه توريسم به بخش خصوصي واگذار شده است. به همين خاطر دولت تنها وظيفه نظارتي دارد و ماليات ها را پيگيري مي كند.
اعضاي هيأت ايراني از اوزاصلان پرسيدند كه تركيه براي خصوصي كردن صنعت توريسم چه موانعي را پشت سر گذاشته است و تجربه تركيه را چگونه مي توان به ايران منتقل كرد؟ اين مسئول وزارت توريسم در پاسخ گفت: خصوصي كردن كامل صنعت توريسم جزو سياست هاي كلي دولت است و اين سياست از يك كشور به كشور ديگر تفاوت دارد؛ بنابراين دولت ايران خود بايد در اين خصوص تصميم بگيرد. اجراي اين سياست در تركيه به تدريج و طي چندين سال عملي شد. اما شايد يكي از تجربه هاي مهم تركيه در ايران قابليت اجرا داشته باشد. سال گذشته حدود ۲۵۰۰ تن از شخصيت هاي برجسته سراسر جهان را به تركيه دعوت كرديم، اين مسئله در جذب مردمان كشوري كه چهره هاي برجسته آنها ميهمان ما بودند، موثر بود.
سفر به قونيه
سومين روز سفر، به گشت وگذار در قونيه و زيارت مزار مولانا گذشت. قونيه بزرگترين استان تركيه است كه از ديرزمان به خاطر قرار گرفتن در مسيري كه آناتولي را قطع مي كند، منطقه اي با اهميت بوده است. قونيه اما به خاطر حضور مزار مولانا در آن، از اعتبار و اهميتي دوچندان برخوردار شده است. قونيه در روزگاران دور، پايتخت اولين دولت ترك بوده است و طريقت مولويه از اين شهر به وجود آمده است. از زماني كه جلال الدين محمد بلخي و پدرش سلطان العلماء بهاءالدين به اين شهر آمدند، هرچند مردم قونيه عقيده دارند كه نام كامل مولانا، محمد جلال الدين رومي است و با وجود ۶۰ هزار بيت شعر به زبان فارسي كه مولانا سروده است، «رومي» را بيشتر مي پسندند تا «بلخي» . اما صنعت توريسم كار خودش را كرده است. پس هنگامي كه وارد صحن مزار مولانا مي شويد، تابلوها و پرده نوشته هايي بزرگ را مي بينيد كه اشعار مولانا با خط نستعليق روي آنها حك شده است. حتي به همت مدير شعبه توريسم قونيه، كاتالوگ ها و بروشورهايي به زبان فارسي تهيه شده است و در اختيار گردشگران ايراني قرار مي گيرد. پس براي مسئولان توريسم قونيه مهم حضور گردشگران خارجي است و رومي يا بلخي بودن مولانا شايد به اهميت گذشته نباشد. همچنان كه ديوارهاي صحن حضرت مولانا مملو از تابلوهاي مثنوي با انواع خطوط فارسي است.
جلال الدين محمد ابن حسين حسيني خطيبي بكري بلخي معروف به «جلال الدين رومي» ، «جلال الدين بلخي» ، «ملاي رومي» ، «مولانا» و «مولوي» از زبده ترين عارفان و مشهورترين شاعران طراز اول زبان فارسي است. خانواده مولانا از خانواده هاي محترم بلخ بودند و پدر او از سوي مادر، دخترزاده سلطان محمد خوارزمشاه بود. مولانا در سال ۶۰۴ در بلخ زاده شد و چون محمد خوارزمشاه با مشايخ از راه كم لطفي پيش مي رفت، پدرش بها ءالدين تاب نياورد و در سال ۶۰۹ با خانواده اش خراسان را ترك كرد و از راه بغداد به مكه رفت و پس از ۹ سال اقامت در الجزيره به دعوت كيقباد سلجوقي كه صوفي مشرب بود به قونيه پايتخت سلجوقيان روم بازگشت. جلال الدين پس از مرگ پدرش در سال ۶۲۸ نزد برها ن الدين ترمذي كه از شاگردان پدرش بود، شاگردي كرد و مدتي همنشين شمس تبريزي بود. مولانا به سال ۶۷۲ ديده از جهان فرو بست و در همان قونيه به خاك سپرده شد.
موزه مولانا
شهر و استان قونيه داراي موزه هاي متعددي است. موزه هاي «اثرهاي چيني قاره تاي» ، «اينچه مناره» ، «قويون اوغلي» ، «اتنوگرافي» و «باستان شناسي» جزو موزه هايي هستند كه ديدن آنها خالي از لطف نيست. اما موزه مولانا از جايگاهي ديگر برخوردار است؛ چرا كه اين موزه، مزار عارفي كامل و وارسته را در خود جاي داده است و آثار مربوط به مولانا و مولويه را همراه با تعدادي از اصيل ترين آثار هنري در معرض نمايش مي گذارد. مجتمع مزار و درگاه مولانا از سمت غرب با حجره هاي دراويش و از سه طرف ديگر با ديوار احاطه شده است. حجره هاي دراويش در روزگاران دور توسط سلطان مراد سوم براي اقامت درويشان ساخته شد. امروز تنها دو حجره از ميان تمامي حجره ها به شكل قديم وجود دارد و از آنها محافظت مي شود. اتاق تلاوت يكي از بخش هاي موزه مولانا است. اين سالن كوچك در حال حاضر به بخش خط تبديل شده است و آثار تعدادي از خطاطان مشهور عثماني را در خود جاي داده است. پيش از اين دراويش در اين بخش به تلاوت قرآن مي پرداختند. كنار اتاق تلاوت «تربه» قرار دارد كه مزار مولانا در آن قرار گرفته است و «مسجد» كه محرابي از مرمر و مناره اي زيبا دارد.
«سماع خانه» نيز بخش ديگري از موزه مولانا است. در اين قسمت آلات موسيقي، تنبور، قانون، بربط، كمانچه، دف و مهم تر از همه ني قرار دارد. كنار آلات موسيقي نيز رحله ها، شمع دان ها و قنديل ها متعلق به درگاه و البسه مولانا جاي گرفته است.مطبخ مولوي نيز بخش ديگري است كه غذاي درگاه در آن پخته مي شد. به جز وسايل آشپزخانه تعداد زيادي آثار خطي در مطبخ نگهداري مي شود.
ديدار با مسئولان گردشگري قونيه
هتل محل اقامت ما در قونيه تا اداره توريسم اين شهر تنها ۲ دقيقه پياده روي لازم داشت.
صبح چهارمين روز سفر به تركيه با «مهمت يوندن» مدير اداره توريسم قونيه و «مولوت بكتاش» معاون وزارت توريسم تركيه ديدار كرديم.
ديدار از آنتاليا
به آنتاليا كه رسيديم، ديگر از خنكاي هواي قونيه و بارش باران خبري نبود. هوا گرم و شرجي بود. هتل محل اقامت هتل مجللي كه بيرون از شهر و در فاصله ۳۰ كيلومتري آنتاليا واقع شده است؛ هتلي پر از سكوت و البته آرامش.
آنتاليا وحومه آن حدود ۷۰۰ هزار نفر جمعيت دارد و به عنوان مهمترين شهر استان آنتاليا يك شهر كاملاً توريستي به شمار مي رود .
دور بودن هتل محل اقامت ما از آنتاليا باعث شد كه تمام عصر و شب روز پنجم سفر را در هتل بمانيم و صبح روز بعد به خاطر وقت محدود، به سرعت از بخش هايي از شهر آنتاليا بازديد كنيم و فقط به برنامه هاي از قبل طراحي شده برسيم. بنابراين نتوانستيم بسياري از مناطق آنتاليا را ببينيم. عصر كه شد دوباره به هتل برگشتيم تا صبح روز بعد به شهر «كمر» برويم.
شهر بعدي كه به سمت آن حركت كرديم «كِِمر» بود اما پيش از حركت با «ابراهيم آجار» مدير توريست هاي فرهنگي آنتاليا و «ايلكنور سلجوق كوكر» معاون او ديدار و گفت و گو كرديم.
ديدار با ابراهيم آجار در اتاقي برگزار شد كه بسيار گرم و دم كرده بود. وقتي حسابي خيس عرق شديم، پنجره ها را باز كردند. آن وقت بود كه به خاطر صداي خودروهاي در حال رفت و آمد، صدا به صدا نمي رسيد، اما سخت شنيدن صداي ابراهيم آجار، بهتر از هواي خيلي گرم داخل اتاق بود. در تمام مدت گفت وگوي هيأت ايراني با مسئول گردشگران فرهنگي آنتاليا، چراغ هاي اتاق خاموش بود. از «فرامرز جعفريان» كه تركيه را بسيار خوب مي شناخت دليل خاموش بودن چراغ ها را پرسيدم، گفت: «به خاطر صرفه جويي در انرژي» . بنابراين در تمام مدت ديدار ۲ ساعته، انرژي حفظ شد!
ابراهيم آجار، ايران و تركيه را دو كشوري كه داراي مشتركات فراوان فرهنگي و تاريخي هستند توصيف كرد و گفت: حضور گردشگران ايراني در آنتاليا باعث خوشحالي ماست و
سپس يكي از اعضاي هيأت ايراني، گزارشي درباره تخلفات برخي از هتل هاي آنتاليا ارائه كرد كه ابراهيم آجار در اين ارتباط گفت: اگر مديران تورهاي مسافرتي ايران با تخلفاتي در تركيه مواجه شوند، مي توانند از طريق«انجمن آژانس داران» و« انجمن هتل داران »اقدام كنند. البته اگر مسئله مورد شكايت ايرانيان در آنتاليا رخ داده باشد، از طريق ما (اداره توريست هاي آنتاليا) نيز مي توانيد پي گير باشيد.
ديدار از«كمر»
حوالي ظهر به شهر كوچك« كمر» رسيديم. كمر، مانند شهرهاي جنوبي آنتاليا، داراي مواهب طبيعي بسيار و زيبايي هاي چشم نواز است. نزديكي به ساحل مديترانه، چشم انداز مناسبي براي توسعه توريسم در اين شهر ايجاد كرده كه به خوبي در اين شهر نمايان است.
شهر«كمر»به شهر«توريست فوتبال »نيز مشهور است. كمر داراي دوازده زمين فوتبال است كه در امتداد يكديگر و نزديك به ساحل دريا قرار گرفته اند. در فصل زمستان كه شرايط براي تمرين تيم هاي فوتبال اروپايي و برخي از تيم هاي تركيه دشوار مي شود، كمر شاهد برپايي اردوي آمادگي بسياري از تيم هاي مهم جهان است. كنار هر يك از زمين هاي فوتبال، يك هتل واقع شده است و تيم ها به طور مستقيم از تمرين به هتل مي روند. وقتي يك تيم مهم وارد كمر مي شود مديران هتل محل اقامت آن تيم فوتبال برنامه هايي براي ديدار طرفداران تيم با بازيكنان آن طراحي مي كنند. اين مسئله باعث شده كه كمر در تابستان و زمستان شاهد حضور گردشگران باشد.
ديدار از «كاش» و «داليان»
صبح روز بعد از كمر به سمت بدروم حركت كرديم. در مسير حركت به بدروم توقف كوتاهي در شهر كوچك و ساحلي «كاش» داشتيم و ناهار را در روستاي زيباي «داليان» صرف كرديم. «كاش» يكي از شهرهاي جنوبي تركيه با جمعيتي حدود ۲۰هزار نفر است. شغل بيشتر اهالي اين شهر كوچك، ماهيگيري است و در كنار آن از حضور گردشگران داخلي و خارجي ارتزاق مي كنند. مهم ترين جذابيت «كاش» وجود جزاير بسيار كوچك و سرسبز در ساحل آن است كه جذابيتي دو چندان به اين شهر بخشيده است.
در لحظات كوتاهي كه در كاش بوديم، كارواني از انواع خودروها راه افتاد كه به نشانه شادي به طور ممتد بوق مي زدند. خودرويي كه جلوتر از ساير خودروها حركت كرد يك وانت نيسان بود كه دو نفر بالاي آن دهل و سرنا مي زدند و كنارشان پسر بچه اي هفت يا هشت ساله ايستاده بود. از يكي از اهالي كاش پرسيديم دليل اين خوشحالي چيست؟ گفت: جشن ختنه سوران است.
از كاش به سمت داليان حركت كرديم. در مسير داليان، روستاي بزرگ «فتيه» قرار دارد. به خاطر زمان محدود، فرصت نشد گشت وگذاري در روستاي فتيه داشته باشيم. اما از پنجره ميني بوس نظاره گر اين روستا بوديم؛روستايي جذاب با زيبايي هاي طبيعي فراوان. مهم ترين جاذبه اين روستا. درياي مرده است. در تمام مدتي كه ميني بوس در امتداد روستا فتيه در حال حركت بود به درياي مرده (اولو دنيز) نگاه مي كرديم؛ درياي كوچكي كه جذابيت ويژه اي به فتيه بخشيده بود.
به داليان كه رسيديم، فرصتي دست داد تا حدود سه ساعت در اين شهر كوچك به تماشاي زيبايي هاي طبيعت بپردازيم.
داليان، شهري كوچك در جنوب غربي تركيه است و يكي از بخش هاي استان «مولي» به شمار مي رود. داليان در زمستان حدود ۳۵۰۰ سكنه دارد كه اين تعداد در روزهاي گرم سال بيشتر مي شود. گل هاي شفابخش داليان معروف است و اين شهر از سالهاي دور به خاطر اين ويژگي مورد توجه بوده است. تابستان كه مي شود لاك پشت ها براي تخم گذاري به اين شهر ساحلي هجوم مي آورند و چشم بگرداني مي تواني در هر كنار و گوشه نزديك به ساحل يك لاك پشت ببيني. قدمت داليان به ۳۰۰ سال قبل از ميلاد مسيح برمي گردد و آثار تاريخي فراواني در اين شهر به چشم مي خورد.
مردم داليان بيشتر به كشاورزي و حمل و نقل مشغول هستند. پرتقال، موز و انار جزو ميوه هاي معروف اين شهر است.
داليان به شبهه جزيره اي مي ماند كه از سه طرف توسط آب پوشيده شده است. بيشتر توريست هايي كه به اين شهر كوچك مي آيند، حتما با قايق به گشت و گذار در آب هاي اطراف داليان مي پردازند، آب هايي كه بسيار شبيه مرداب بندرانزلي است. وقتي سوار قايق هاي بزرگ مستقر در ايستگاههاي آبي داليان شديم و حركت كرديم به جز زيبايي هاي طبيعي اطراف، گورستان هايي قديمي نظر همه اعضاي هيأت ايراني را جلب كرد. در صخره هاي بلند اطراف داليان، جايي كه از قايق ها به خوبي قابل مشاهده بود، گورستان هايي متعلق به دولتمردان كانولوس وجود داشت. اين گورستان ها شباهت زيادي به نقش رستم خودمان در مرودشت دارد. كانولوس ها اقوامي قديمي در تركيه بودند كه به دولت روم ماليات مي دادند و در مقابل درون خودشان آزاد بودند.
پس از يك گشت و گذار خاطره انگيز، ناهار را در فضاي دل انگيزي صرف كرديم كه تنها راه دستيابي به آن، قايق بود.
از داليان به سمت بدروم حركت كرديم. حوالي عصر به هتل محل اقامت مان رسيديم كه تا بدروم حدود۴۰ دقيقه فاصله داشت. در هتل كه مستقر شديم راهنماي گروه ۳۰ دقيقه فرصت داد تا براي بازديد از بدروم آماده شويم. اما خستگي طول روز باعث شد كه ماندن در هتل را به رفتن به شهر ترجيح دهيم. بنابراين شهر ۲۵ هزار نفري بدروم را نديديم؛ شهري كه مي گفتند جمعيت آن در تابستان ها به سه برابر افزايش مي يابد. شن و ماسه بدروم و سپس مارماريس معروف است؛ شهري كه زيتون و پرتقال آن هم معروف است.
بدروم يكي از شهرهاي مهم استان مولي است. سه شهر «فتيه» ، «مارماريس» و «بدروم» جزو شهرهاي مهم انسان مولي به شمار مي روند كه منافع مالي فراواني را نصيب اين استان مي كنند.
صبح روز بعد از هتل به سمت مارماريس حركت كرديم. در مسير و از كنار شهر كوچك ميلاس گذشتيم. اين شهر با وجود كوچك بودن، دومين مركز بزرگ فرش در تركيه است.
مارماريس يكي از شهرهاي زيبا و ساحلي تركيه است. بيشتر خيابان هاي اين شهر سنگفرش شده هستند و معماري آن شبيه به بسياري از شهرهاي اروپايي است. توريست هاي آلماني به اين شهر علاقه دارند، شهري آرام و بي صدا با هتل هاي فراوان، آفتاب سوزان و ساحلي زيبا پر از شن و ماسه.
بازديد از شهر تاريخي افس
مسير بعدي گروه «قوش آداسي» (جزيره پرندگان) بود. عصر به اين شهر رسيديم و صبح روز بعد به سمت «ازمير» حركت كرديم. در مسير از خانه مريم (س) بازديد كرديم؛ محوطه اي تاريخي كه بين شهرهاي قوش آداسي و ازمير قرار داشت. خانه مريم در ۶ كيلومتري شهر تاريخي «افس» قرار دارد. خانه مريم(س) مملو از زائران و گردشگراني بود كه حاجت مي طلبيدند و به اطراف خانه حضرت مريم(س) دخيل بسته بودند. خانه مريم(س) شامل ساختماني با دو اتاق بود كه آن حضرت ۳ سال آخر عمر خويش را در آنجا سپري كرده است.
كنار خانه حضرت مريم(س)، غرفه هاي فراواني برپا شده بود كه در آنها انواع آثار مذهبي و هنري به فروش مي رفت.
از خانه مريم(س) به سوي شهر تاريخي افس حركت كرديم. محوطه تاريخي بي نظيري كه بازديد كامل از آن، نيازمند داشتن وقت كافي بود. افس اگر چه ويران شده، اما ساختار خود را هنوز حفظ كرده است.كاخ ها، معابد، خانه هاي مردم فقير و ثروتمند، بازارها، تئاتر، مركز درماني، كتابخانه، راه هاي اصلي و فرعي، گورستان و همه و همه مجموعه زيبا و چشم نوازي را تشكيل مي دهند كه از دوران روم باستان تاكنون باقي مانده است.
در عهد كهن، افس نزديك دريا بوده است، اما به مرور و طي سال هاي طولاني دريا عقب نشيني مي كند و اين شهر مهم و بزرگ از رونق مي افتد تا اينكه افس به شهر متروكه اي تبديل مي شود.
تئاتر اودئون كه نزديك به اگورا (بازار) قرار دارد و همه افراد بانفوذ و سياستمداران گفت وشنودهاي سياسي خود را در آن برگزار مي كردند. سپس معبد آيولون قرار دارد كه مردم، هداياي خودشان را در اين معبد به خدايان تقديم مي كردند. كاخ هاي مهم دولتي پس از معبد قرار دارند. مخروبه اي نيز در امتداد خيابان اصلي وجود دارد كه روزگاري مراكز درماني بوده است. بيماران به اين مركز مي آمدند و پزشكان از طريق گياهان دارويي به معالجه آنها مي پرداختند. دعا كردن و زاري كردن در اين مركز درماني رايج بوده است.
اما بازار پر بود از مغازه هاي گوناگون و صاحبان حرفه هايي كه به كسب و كار خودشان مي پرداختند. براساس قوانين افس، هر يك از مغازه هاي بازار كه به يك حرفه خاص مي پرداختند، مي بايست از رنگ مشخصي كه براي آن حرفه مشخص شده بود، استفاده كنند. اين امر علاوه بر زيبايي بصري باعث بازشناختن هر يك از شغل ها و حرفه ها مي شد.
يكي از مهم ترين ساختمان هاي افس، برگامون (كتابخانه) است. كتابخانه افس به مرور و با افزايش تعداد نوشته ها، گسترش مي يابد تا اينكه به بزرگ ترين كتابخانه رومن ها تبديل مي شود. در اين كتابخانه ۲۵۰ هزار لوح و كتيبه نگهداري مي شد كه همه آنها در زمان رونق افس در يك آتش سوزي مهيب از بين مي رود.
تئاتر بزرگ افس نيز يكي از مهم ترين نهادهاي اين شهر كهن بوده است. تئاتر بزرگ افس گنجايش ۳۵ هزار نفر را داشته است. بزرگان افس و مردم اين شهر در تئاتر افس كه شبيه به ورزشگاه هاي امروز است جمع مي شدند و نبرد گلادياتورها را با يكديگر يا با حيوانات وحشي مشاهده مي كردند.
ازمير و پايان سفر
عصر كه شد به ازمير رسيديم. ازمير سومين شهر بزرگ تركيه است. ازمير حدود ۹۰ هزار هكتار وسعت دارد و با پراكندگي مناطق مجلل و معمولي قابل رويت است. ظاهرا روند ساخت وساز در اين شهر شدت داشته است، چون ظاهر شهر در برخي نقاط بدقواره است.
ظاهرا يكي از مهم ترين دغدغه هاي شهرداري ازمير رفع نواقص شهري و الگوسازي مسكن است، البته آن طور كه از صحبت هاي يكي از مقامات محلي اين شهر برمي آيد، ازمير يكي از شهرهاي زلزله خيز تركيه است. به همين خاطر مقاوم سازي برابر زلزله جزو اصول مهم ساخت وساز است. در ازمير هم گشت و گذار كوتاهي داشتيم و فرصتي دست داد تا در بازارهاي اين شهر خريد كنيم. قيمت اجناس اين شهر از همه شهرهاي جنوبي تركيه كه در آنها اقامت داشتيم، بهتر بود.
بيشتر مردم ترك چشم هايي به رنگ قهوه اي يا سياه دارند و آبي چشمان، در اين كشور در اقليت هستند. موهاي دست كم نيمي از ترك ها سياه يا قهوه اي است. مردان ترك اگرچه كم كم سبيل گذاشتن را رها مي كنند، اما باز هم بيشترشان سبيل دارند.
غذاهاي گوشتي در ميان مردم تركيه علاقه مندان بسياري دارد و بسياري از مردم اين كشور به غذا خوردن بيرون منزل علاقه دارند، البته بيشتر زنان ترك غذاي خانه را خودشان مي پزند.
تعداد مردمي كه در خانه هايشان حيوان خانگي دارند، هنوز زياد نيست. بسياري از خانه هاي مردم تركيه داراي توالت هاي شرقي است.
