Hamshahri Newspaper

كشوري با جمعيت ۸۱۲/۳۱۳/۳۰۶/۱ نفر قاعدتا از مهره هاي اساسي صفحه شطرنج جهاني محسوب مي شود؛ مهره اي كه آن را به سختي نمي توان تهديد كرد و در مقابل آن نيز به راحتي نمي توان ايستادگي كرد. كشور چين توان نظامي و ميزان نيروي انساني بسيار بالايي دارد، كه قدرت نظاميش را مديون كشور همسايه اش روسيه است.
كشور روسيه، سياست دوجانبه اي را در زمان جنگ سرد اجرا كرد. در زمان جنگ سرد (بعد از جنگ جهاني دوم)، دو رقيب اصلي آمريكا و شوروي بودند كه باعث ايجاد جنگ سرد شدند.
لقب جنگ سرد به اين دليل است كه هر دو ابرقدرت نظامي با وجود تسليحات گوناگون اتمي و غيراتمي، با يكديگر به جنگ تكنولوژي پرداختند.
در سال ۱۹۹۱ پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، از قدرت اين كشور كاسته شد و در آن صورت، كشور آمريكا به عنوان تنها ابرقدرت شناخته مي شد. مسئولان ارشد روسيه هم تصميم گرفتند تا براي اينكه معادلات امنيتي جهان تغييرات اساسي نداشته باشد و جهان به سمت تك قطبي شدن يا بهتر است بگوييم آمريكايي شدن نرود، شروع به فروش تجهيزات نظامي و در بسياري موارد تكنولوژي ساخت آنها به كشورهايي چون چين و هند بكنند و اميدوار باشند كه از چنين كشورهايي كه از لحاظ نظامي توان كم و از لحاظ نيروي انساني توان بالايي دارند، شبه ابرقدرتهايي بسازند و در مقابل سياستهاي يكجانبه و جاه طلبانه آمريكا ايستادگي كنند.
ولي به تازگي قدرت نظامي اين كشورها به ويژه چين پيشرفت شگفت انگيزي داشته است.
حدود ۲ دهه است كه ابرقدرتهاي نظامي چون آمريكا و روسيه از اين موضوع وحشت دارند و بيشتر سياستهاي آنها به ويژه سياستهاي كشور آمريكا بر محدودكردن قدرت نظامي چين است. كمرنگ بودن ارتباطات آمريكا و چين در عرصه نظامي باعث پررنگ تر شدن ارتباطات نظامي چين با روسيه شد، ولي هم اكنون خود چين نيز تهديدي براي روسيه به حساب مي آيد.
روسها برخلاف آمريكاييها- كه تنها در صورت قديمي شدن فناوري و تجهيزات حاضر به صدور پروانه ساخت هستند- در صورت توافق حاضرند كه هر گونه تكنولوژي را به كشورهاي ديگر ارائه دهند و اين مساله هم به دليل شرايط اقتصادي موجود در كشور روسيه است.
در همين راستا كشورهاي چين و هند سالهاست كه كلكسيوني از توليدات نظامي برتر روسيه را خريداري كرده اند و با ميزان خريد بالا، قادر به خريد تجهيزات با حداقل قيمت بوده اند. از طرف ديگر اين دو كشور با صرف بودجه هاي تحقيقاتي هنگفت و با پرورش مهندسين تراز اول، در بسياري از تكنولوژي هاي روز خودكفا شده اند. در واقع رفتاري كه روسيه با چين در عرصه تسليحات نظامي داشته است، ما را به ياد ضرب المثل «مار در آستين پروراندن» مي اندازد.
در شانزدهمين كنگره حزب كمونيست چين، اطلاعات جنجال برانگيزي منتشر شد مبني بر اينكه چين در نظر دارد ارتش خود (ملقب به ارتش آزادي بخش خلق چين) را طي ۲۰ سال آينده تبديل به يكي از قوي ترين و مدرن ترين ارتشهاي دنيا كند. به همين دليل به مؤسسات و مجتمع هاي نظامي چين ماموريت داده شد كه ظرف مدت ۲۰ سال كيفيت محصولات خود را به سطح استانداردهاي جهاني برسانند.
آقاي چي هات يان،وزير دفاع چين نيز اعلام كرد كه سياستهاي نظامي كه در اولويت قرار گرفته است، تلاشهاي جدي تر تحقيقاتي براي دستيابي به فن آوري كليدي براي قطع وابستگي نظامي به واردات تسليحات از روسيه و اسرائيل است.
از طرف ديگر چين براي روسيه بهترين مشتري است و حتي اين دو كشور همسايه محسوب مي شوند و مرزهاي خاكي شما ل شرق چين مهمترين مكان براي ارتباط آنهاست، ولي د رصورت خودكفايي چين در عرصه تسليحات نظامي، روسيه متحمل ضرر و زيان فراواني خواهد شد.
صنايع نظامي روسيه كاملا وابسته به صادرات است و جالب است بدانيد كه تنها درآمد روسيه در بخش همكاريهاي فني _ نظامي از صادرات به كشور چين معادل بودجه اي است كه دولت روسيه براي ارتش خود در نظر مي گيرد و حتي بخشي از آن هم صرف تعمير و نگهداري ماشين آلات و تجهيزات قديمي مي شود و اگر روزي چين واردات خود را از روسيه قطع كند، احتمالا بسياري از مجموعه هاي صنعتي _ نظامي روسيه شكست خواهد خورد.
سابقه همكاري نظامي چين با روسيه زياد است. در دهه هاي ۵۰ و ۶۰ ميلادي با حضور اتحاد جماهير شوروي در جمهوري خلق چين، صدها كارخانه عظيم با حضور اتحاد جماهير شوروي در جمهوري خلق چين راه اندازي شد. همچنين شوروي در زمان خود براي تجهيز ۶۰ لشگر چين، تسليحات و مهمات بسياري در اختيار آنان قرار داد.
اولين قرارداد بزرگ آنها، خريد ۲۰ فروند هواپيماي شكاري سوخو- ۲۷ اس كا و ۶ فروند سوخو- ۲۷ يوبي كا بود. بعدها روسيه تعداد ۵۶۰ فروند هواپيماي جنگنده سوخو- ۳۰ ام كاكا به جمهوري خلق چين فروخت و در سال ۱۹۹۶ نيزتوافقنامه اي جهت فروش مجوز پروانه ساخت ۲۰۰ فروند هواپيماي شكاري سوخو- ۲۷ اس كا در كارخانه شن يانگ، با چين به امضا رسيد. در صورتي كه روسيه به دليل وضعيت اقتصادي شايد مجبور به فروش آنها و چند صد فروند موشك در انواع مختلف به چين بود، چيني ها نيز با رقبت آنها را خريداري مي كردند و سپس شروع به يادگيري فن آوري موجود در تسليحات خريداري شده مي كردند. البته رويه تقليد و بعد تحقيق رويه كار بسياري از كشورهاي در حال توسعه است.
تغييرات ساختاري نهادهاي صادراتي تسليحات نظامي روسيه در سالهاي اخير نيز بر صادرات روسيه تاثيرات بسياري گذاشت.
پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، ساختار صادرات تسليحات روسيه چندين بار تغيير كرده است. ابتدا هر شركتي مي توانست تسليحات صادر كند. سپس اين امر توسط سه ارگان مخصوص صادرات تسليحات يعني روس و اروژنيه، پروم اكسپورت و راسيسكه تكنولوژي انجام شد. اما در حال حاضر روس آبارون اكسپورت امور صادرات تسليحات روسيه را به عهده دارد.
مديرعامل روس آبارون اكسپورت، آقاي بليانينوف گفت: هم اكنون اين كمپاني بيش از ۱۲ ميليارد دلار سفارش دريافت كرده است، ولي باز هم مشخص نيست كه دوران فعاليت روس آبارون اكسپورت تا چه زماني ادامه خواهد داشت، زيرا اخيراً مجموعه هاي صنايع نظامي روسيه در حال تاسيس اتحاديه هاي صنعتي هستند و اظهار مي دارند كه دوران فعاليت روس آبارون اكسپورت به سر آمده و اين اتحاديه هاي جديد هستند كه بايد به صورت مستقل در بازار تسليحات روسيه فعاليت كنند. اما مخالفان زيادي نيز هستند كه هنوز تجارت و توليد را در يك اتحاديه هم خوان نمي دانند. كشور چين مرزهاي آبي فراواني دارد و به همين دليل چيني ها توان رزمي ناوگان دريايي خود را نيز با كمك روسها به صورت چشمگيري افزايش داده اند. در سالهاي ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ چين دو فروند ناوشكن از نوع اي-۹۵۶ از روسيه خريداري كرد. در ژانويه سال ۲۰۰۲ نيز قرارداد ساخت دو فروند ديگر از اين نوع ناوشكن مجهز به موشكهاي ضد كشتي پيشرفته را با روسيه به امضا رساند.
و در گذشته يعني در دهه ۱۹۹۰ ، ۲ فروند زيردريايي الكترو ديزلي از نوع اي كا ام-۸۷۷ و ۲ فروند ديگر از نوع ۶۳۶ كه يك مدل از نمونه قبلي بالاتر است را از روسيه خريد و در ادامه آن در سال ۲۰۰۲ موافقت نامه فروش ۲۸ فروند هواپيماي شكاري- دريايي سوخو- ۳۰ ام كاكا و ۲ مجموعه پدافندي اس-۳۰۰ اف مخصوص ناوگان دريايي بين دو كشور به امضا رسيد. به منظور تجهيز ساماندهي پدافند هوايي جمهوري خلق چين، روسيه ۸ گردان s-۳۰۰pmu1 و ۲۷ مجموعه Tor-m1 به چين فروخت و چندي بعد نيز قرارداد فروش ۴ گردان سامانه پدافند هوايي s-۳۰۰pmu2 كه نسبت به مدل قبلي مدرن تر است به امضا رساند. چين همچنين در نظر دارد براي كامل كردن پوشش پدافند كشورش چند گردان ديگر s-۳۰۰pmu از روسيه خريداري كند.
در ليست علاقه منديهاي چين خريد هواپيماهاي رهگيري ميگ- ۳۱ و هواپيماي بمب افكن توپولف- ۲۲ مجهز به موشكهاي كروز از نوع گرانيت و همچنين رزم ناوهاي اتمي از نوع ۱۱۴۴ مجهز به ۲۰ فروند موشك گرانيت و زيردريايي هاي اتمي از نوع ۹۴۲ كه مجهز به ۲۴ فروند از اين نوع موشك است نيز ديده مي شود. حتي چيني ها تقاضاي خريد موشكهاي بالستيك قاره پيماي اس اس-۲۵ را نيز دارند.
در سنوات قبل چين از اتحاد جماهير شوروي پروانه ساخت ميگ هاي _ ۲۱ را خريد و خيلي سريع به فناوري ساخت آن دست يافت و نمونه آن را با نام اف-۷ ساخت و به عنوان يك رقيب سرسخت، در بازار كشورهاي جهان سوم مقابل روسها قرار داد. هم اكنون تاريخ مي تواند براي هواپيماي سوخو-۲۷ تكرار شود با اين تفاوت كه امكانات چيني ها در تجارت بيشتر از روسهاست.
حال بايد منتظر بمانيم تا ببينيم تا چند سال آينده چين مشتري تبديل به چين رقيب براي روسيه مي شود يا همچنان مشتري باقي خواهد ماند. البته چيني ها براي رقابت در عرصه هوافضا بايد راه بسيار سختي را طي كنند تا بتوانند گوشه اي از تكنولوژي هاي اصيل روسي را در اختيار بگيرند. به هر حال مطمئناً تا ۲۰ سال ديگر (بنا به وعده هاي مسئولان كشور چين) يك ابرقدرت نظامي ديگر به شطرنج جهاني اضافه مي شود و به طور حتم اگر چنين شود، معادلات امنيتي جهان متحول خواهد شد.