دوشنبه ۲۲ اسفند ۱۳۸۴
بررسي دستاوردها و چالش هاي ديپلماسي سال ۸۴
در گفت وگو با دكتر مهدي مصطفوي، قائم مقام وزير امور خارجه
بهره گيري حداكثري از ظرفيت ها
002409.jpg
عكس:مسعود خامسي پور
فريبا مسعودپور شيرازي
اشاره: در حالي به روزهاي پاياني سال ۸۴  نزديك مي شويم كه سياست خارجي و مجموعه دستگاه ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران سال پرتحرك و پرچالشي را پشت سر گذاشت. فعاليت هاي صلح آميز هسته اي ايران و قطعنامه هاي آژانس بين المللي انرژي اتمي در اين سال موضوع ايران را همچنان بر صدر اخبار رسانه هاي خبري نشاند. تفوق ديدگاه هاي سياسي آژانس بر ديدگاه فني و حقوقي همراه با فضاي تبليغاتي گسترده غرب عليه كشورمان شرايط نسبتا دشواري را براي پرونده هسته اي ايران فراهم كرده است. با اين حال مديران دستگاه ديپلماسي با افزودن بر تحركات ديپلماتيك و تأكيد بر مواضع اصولي خود همچنان بر روشهاي ديپلماتيك و انجام مذاكره در چارچوب NPT تأكيد مي كنند و بر اين باورند كه تحركات غرب و تهديدات آنها در قالب تحريم هاي احتمالي عليه جمهوري اسلامي نمي تواند كارساز باشد و در صورت تحقق آن بازار انرژي جهان با چالش عمده اي مواجه مي شود كه واردكنندگان نفت بيشترين آسيب را از چنين وضعيتي متحمل خواهند شد.
آخرين مصاحبه سرويس سياسي روزنامه همشهري در سال ۸۴ را به گفت وگو با دكتر مهدي مصطفوي قائم مقام وزير امورخارجه اختصاص داديم كه در ادامه از نظرتان خواهد گذشت.

* با توجه به اينكه واپسين روزهاي سال ۸۴ را سپري مي كنيم، به عنوان اولين سئوال بفرمائيد مهمترين دستاوردها و چالش هاي سياست خارجي ما در سال گذشته چه بود؟
سال ۸۴ سال پرمشغله اي براي سياست خارجي ما بود. هم به جهت فعاليت هايي كه جمهوري اسلامي ايران براي توسعه روابط خارجي و تأمين منافع ملي داشت و هم به جهت تحولاتي كه در منطقه بخصوص در كشورهاي همسايه با آن مواجه بوديم. در سطح بين المللي هم تحولاتي وجود داشت كه قطعا بر سياست ها و منافع ما تأثيرگذار بود. البته رايزني هاي گسترده اي در رابطه با موضوع هسته اي هم داشتيم كه در فرصت مناسب به آن خواهيم پرداخت.
در صحنه اجرايي سياست خارجي، ما سياست تنش زدايي را با رويكردي جديد حول محور تعامل سازنده شكل داديم. تعامل سازنده در سياست خارجي يك مرحله پيشرفته تر از سياست تنش زدايي مي باشدكه نيازمند پويايي، تاثيرگذاري و جهت دار بودن بر اساس شناخت دقيق معادلات سياسي است. سياست جديد اين فرصت را به ما مي دهد كه در صحنه روابط بين الملل در جايگاه مدعي قرار بگيريم. يعني ما وضعيتي كه به شكل عكس العملي تنها به پاسخ اتهامات مطرح شده عليه جمهوري اسلامي ايران منجر مي شد را به يك تعامل فعال و سازنده با كشورها تغيير داديم. طبيعي است كه در اين سياست ارتباط خود را با كشورها بخصوص كشورهاي منطقه افزايش و در صحنه و مجامع بين المللي حضور فعال و سازنده اي نشان داديم. با توجه به اهميت روابط با كشورهاي همسايه براساس سياست تعامل سازنده تلاش سياسي ما كاهش واگرايي و گسترش همگرايي بود. زيرا ما با كشورهاي همسايه داراي منافع مشترك هستيم و طبيعتا تهديدات مشترك هم داريم كه در سايه تعامل سازنده مي توانيم بر آنها فائق شويم.
تحولات عراق باعث شد كه با برنامه ريزي و ارتباط با گروههاي مختلف عراق براي سپردن سرنوشت عراق به دست ملت مظلوم آن كشور بتوانيم نقش داشته باشيم. نهايتا بسيار خوشحاليم كه ملت عراق در يك انتخابات فراگير و سالم توانستند دولت خود را تعيين كنند. با توجه به حضور بيگانگان در عراق و مسائل امنيتي كه حضور بيگانه در اين شرايط بوجود مي آورد ما ناگزيريم با گروههاي مختلف عراقي ارتباط خوبي داشته باشيم تا جلوي توسعه بحرانها را بگيريم. بحران عراق مي توانست تأثير زيادي بر امنيت ملي كشور ما داشته باشد كه خوشبختانه با تدابيري كه انديشيده شد توانستيم جلو سرايت بحران را به كشورمان بگيريم و علاوه بر آن توانستيم حضور سازنده و مؤثري در عراق داشته باشيم و مردم عراق و مجامع بين المللي حضور سازنده ايران را در عراق بخوبي حس مي كنند.
در افغانستان با توجه به اينكه هنوز بحرانهاي اين كشور حل نشده و آمريكا يكي از بازيگران نفوذي در اين كشور است، توانستيم تعامل سازنده اي را با افغاني ها داشته باشيم و زيان هاي ناشي از مسائلي چون موادمخدر و وجود برخي از عناصر طالبان را به حداقل كاهش دهيم. ضمن اينكه جمهوري اسلامي ايران نقش بسيار سازنده اي را در بازسازي افغانستان ايفا كرد و در زمينه هاي متفاوت حضور مؤثري داشتيم؛ چرا كه آبادي افغانستان به عنوان يك كشور دوست و برادر براي نجات مردم افغانستان از رنج و فشارهاي ناشي از وجود طالبان را از جمله وظايف   خود مي دانستيم.
در منطقه خليج فارس با توجه به موقعيت استراتژيك و وجود ذخاير و منابع انرژي با اتخاذ سياست تعامل سازنده و فعال خود تلاش كرديم تا اختلافات خود را با كشورهاي حاشيه خليج فارس به حداقل كاهش دهيم. حضور فعال خود را در منطقه بالا ببريم و در پروژه هاي مختلف اقتصادي منطقه مشاركت بالايي داشته باشيم و علايق خود را نسبت به توسعه روابط و مناسبات با كشورهاي منطقه نشان دهيم. خوشبختانه امروز يكي از بهترين سطح روابط  را با كشورهاي منطقه حوزه خليج فارس داريم.در حوزه بين المللي هم ورود آمريكا به حلقه دوم امنيت منطقه اي روسيه يعني هند را داشتيم. سفر بوش به هند در حقيقت اعلام رويكرد جديد اين كشور به آسياي غربي بود كه در راستاي فشار بر روسيه و چين و جهان اسلام شكل گرفته است. تلاش ما اين است كه در ارتباط نزديك با كشورهاي بزرگ بتوانيم آثار و تبعات بحرانهاي ناشي از سياست  آمريكا بر كشورمان را به حداقل برسانيم. طبيعتا حضور و دخالت آمريكا در ارتباطات بين كشورهاي بزرگ هنوز ادامه دارد و جمهوري اسلامي سياست هاي خود را بصورت فعال همچنان حفظ مي كند.
يكي از مسائل مهمي كه در سال ۸۴ داشتيم مساله فلسطين بود كه حماس موفق شد در انتخاباتي بسيار باشكوه و سالم با رأي قاطع مردم انتخاب شود .
اين پيروزي ثابت كرد كه مقاومت ملت فلسطين مشروع است و ديدگاه جمهوري اسلامي ايران در حمايت از ملت مظلوم فلسطين نگاهي منطقي ، مشروع و صحيح است. ما درآينده هم در سياست خارجي خود همچنان بر حمايت از ملت مظلوم فلسطين پافشاري خواهيم كرد.
002343.jpg
مصالح بين المللي ايجاب مي كند كه شوراي حكام و سازمان ملل حق جمهوري اسلامي ايران را بر انجام تحقيقات به رسميت بشناسند .پيش بيني من اين است كه باتوجه به انسجام داخلي ، عرصه بين المللي به خواست ملي ايران تمكين مي كند و مانع ايجاد نمي كند
* جنابعالي صورت بندي مشخصي را از سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران ارائه فرموديد. به نظر شما مهمترين موانع توسعه روابط خارجي مابا توجه به تلاش گسترده آمريكا براي به انزوا كشاندن ايران در صحنه بين المللي كدام است؟
شايد بزرگترين مانع تلاش ها و سنگ اندازي هاي آمريكا و صهيونيست باشد. آمريكا و رژيم صهيونيستي براي پيگيري منافع خود در خاورميانه و خليج فارس به هر اقدامي دست مي زنند.
منطقه خليج فارس به دليل موقعيت ممتاز ژئوپليتيك و وجود ذخاير و منابع سرشار انرژي در ديرباز محل رقابت قدرتها بوده بنابراين ايجاد تفرقه ميان مسلمانان، ايجاد بحران هاي مصنوعي و راه اندازي تبليغات مسموم ميان كشورهاي مسلمان از جمله ابزارهايي است كه آمريكا و رژيم صهيونيستي از آن استفاده مي كنند. آمريكا به خاطر دستيابي به منابع ارزشمند انرژي در خليج فارس سعي كرده حضور خود را در منطقه حتي با روشهاي خشونت آميز و نظامي دنبال كند. لذا ما در آينده همچنان با اين چالش مواجه هستيم و سعي مي كنيم سياست هاي مناسب فعال خود را اتخاذ كنيم.
البته آمريكا در مجامع بين المللي هم بر عليه جمهوري اسلامي ايران اقدامات دنباله داري را پيگيري مي كند و سياست هاي خصمانه آمريكا عليه ايران ادامه دارد. ما كشوري هستيم كه منافع و مصالح ملي را با اقتدار پيگيري خواهيم كرد و آنچه كه در دل ملت عزيزمان است را در مجامع بين المللي مطرح و طبيعي است كه چالشي با مجامع جهاني، آمريكا و رژيم صهيونيستي داشته باشيم.
امروز دنيا عرصه رقابت است. ما در عرصه اقتصادي با يك صحنه فعالي براي رقابت در زمينه هاي متفاوت مواجهيم و از تمام توان خود براي حضور هرچه بيشتر و فعال تر در صحنه اقتصادي و بازرگاني بين المللي استفاده خواهيم كرد. يك چالش عمده ما چالش فرهنگي است. متأسفانه استكبار سعي مي كند از ابزار فرهنگي براي مقابله با عقايد مترقي اسلامي استفاده كند. ما در سال ۸۴ فعاليت فرهنگي استكبار را عليه اعتقادات و نواميس اسلامي شاهد بوديم.
نشر كاريكاتورهايي كه عليه پيامبر مكرم اسلام صورت گرفته و يا بودجه اي كه آمريكا عليه ايران براي راه اندازي رسانه هاي مختلف براي مقابله با جمهوري اسلامي اختصاص داده هم از جمله فعاليت هايي است كه آمريكا دنبال مي كند.
طبعاً جهان اسلام عكس العمل مناسب را نشان داد و در آينده هم در صورت تكرار رفتار مشابه واكنش مناسب مسلمانان را شاهد خواهيم بود.
اين هم به عنوان يكي از چالش هايي است كه تفكر استكباري با تفكر مترقي اسلامي دارد.
* اين روزها اوج تحركات ديپلماتيك را در منطقه شاهد هستيم. سفر نمايندگان دستگاه ديپلماسي كشورمان به كشورهاي منطقه و جهان از يك طرف و سفرهاي رايس و بوش از سوي ديگر حاكي از اهتمام طرفين به تعميق مناسبات با كشورهاي تأثيرگذار جامعه بين الملل يا به تعبيري «يارگيري ديپلماتيك» است. شما هم اخيراً سفري به كشورهاي حوزه خليج فارس داشتيد. ارزيابي شما از تحركات ديپلماتيك چيست؟
ما در ادامه سياست تعامل فعال و سازنده اي كه دنبال مي كنيم، سعي كرديم ارتباط خود را با كشورهاي منطقه خليج فارس و كشورهاي مسلمان و همسايه توسعه دهيم و ارتباطات خودمان را هرچه فعال تر و شفاف تر كنيم.
سفري كه جناب آقاي دكتر احمدي نژاد رياست جمهور به كويت داشتند كه همزمان با آغاز به كار دولت جديد در كويت بود نشان دهنده اهتمام ايشان به توسعه روابط با كشورهاي حوزه خليج فارس است. در همين ارتباط رياست محترم جمهور از سران كشورهاي منطقه براي ديدار از جمهوري اسلامي ايران دعوت كردند.
سفر بنده هم در همين راستا بود يعني تسليم پيام دعوت به سران كشورها و دوم پيگيري موضوعات موردنظر دوجانبه. ما روابط اقتصادي خوبي با اين كشورها داريم و زمينه هاي بسيار خوبي براي توسعه روابط وجود دارد. در زمينه هاي نفت و گاز و انرژي پتانسيل هاي خوبي براي گسترش روابط در ابعاد اقتصادي وجود دارد. در زمينه تجارت هم طرفين علاقمند به توسعه روابط هستند. كميته هايي در همين راستا تعريف كرديم كه در قالب كميسيون هاي مشترك ميان طرفين فعاليت مي كنند. از سوي ديگر با توجه به علاقه اي كه مردم كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس به ديدار از جمهوري اسلامي دارند باعث شد تا ما تسهيلاتي را براي صدور ويزا به اين عزيزان فراهم كنيم. در ارتباط با فعاليت هاي فرهنگي هم همكاري هاي دوجانبه خوبي ميان ما و كشورهاي منطقه وجود دارد. در سفرم به اين كشورها تلاش كردم تا پيام توسعه روابط را كاملاً منتقل كنم.
* رايس در سفري به كشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس بحث آلودگي زيست محيطي منطقه را به دليل وجود نيروگاه اتمي بوشهر مطرح كرد و اين مسأله موجب دغدغه و نگراني كشورهاي منطقه شد. جمهوري اسلامي ايران براي رفع نگراني كشورهاي منطقه چه تدبيري انديشيده است؟
در ماه هاي اخير فعاليت گسترده اي از سوي آمريكا و غرب صورت گرفت تا افكار عمومي را نسبت به استفاده صلح آميز ايران از انرژي هسته اي مشوش كند. تبليغات زيادي كردند كه نيروگاه بوشهر موجب آلودگي منطقه مي شود و خطرهاي زيست محيطي دارد. در اين سفر سعي شد با ملاقات ها و مصاحبه هايي كه انجام داديم دلايل لازم و كافي را براي رفع اين اتهام ارائه دهيم كه خوشبختانه مورد توجه آنها قرار گرفت.
* با آغاز به كار دولت نهم شاهد تغيير رويكردي در سياست خارجي بوديم. آيا سياست هاي تازه به معني پايان عصر تنش زدايي دولت اصلاحات است؟
استراتژي جمهوري اسلامي ايران نسبت به قبل تغيير نكرده است. همان استراتژي همچنان ادامه دارد. منتها رويكردها متفاوت تر از گذشته شده است. ما از سياست تنش زدايي عبور كرديم و الان در وضعيتي قرار داريم كه تعامل فعال با دنيا داشته باشيم.
ما در جايگاهي هستيم كه ضرورت نمي بينيم تنها پاسخگوي اتهامات ديگران باشيم. امروز نظام جمهوري اسلامي ايران را در جايگاهي مي بينيم كه مي توانيم با منطق، اقتدار و قدرت نيازهاي خود را در صحنه بين الملل شناسايي و آنها را مطرح و خواستار رفع آنها شويم. امروز ما در مجامع بين المللي به صورت فعال از حقوق ملت خود دفاع مي كنيم و در جاهايي كه حقوق ما ناديده گرفته مي شود با اقتدار آن را مطرح مي كنيم و راه هاي مقابله يا مواجهه با مشكلات خود در عرصه بين المللي را ارائه و پيگيري  مي كنيم.
مثلا درمورد مسئله استفاده صلح آميز جمهوري اسلامي از انرژي هسته اي ما تعاملي كه با آژانس بين المللي انرژي اتمي و كشورهاي اروپايي و روسيه داريم نشان دهنده حضور فعال ما در اين زمينه است كه گفت وگوها را قطع نمي كنيم و با روش هاي ديپلماتيك مطالبات خود را در مذاكرات منطقي دنبال مي كنيم. از طرف ديگر فعاليت هاي خود را مبتني بر قوانين آژانس در چارچوب قوانين پذيرفته شده بين المللي ادامه مي دهيم و تسليم فشارها و جوسازي ها نمي شويم.
* منتقدان سياست هاي جديد دستگاه ديپلماسي استدلال مي كنند كه ارائه برخي ديدگاه ها و پافشاري بدون انعطاف بر برخي مواضع نهايتاً به شرايطي منتهي مي شود كه ممكن است منافع و مصالح ملي ما را در مخاطره قرار دهد. آيا اين ديدگاه را قبول داريد؟
خير. علتش اين است كه تقابل عمده ما با آمريكايي ها و صهيونيست ها است و اين مسئله چيز جديدي نيست. از ابتداي شروع انقلاب اين تقابل وجود داشت و آنها هم از هيچ حركتي عليه جمهوري اسلامي ايران فروگذار نكردند و هرچه مي توانستند عليه ما از همان ابتدا انجام دادند و هنوز هم اقدامات خصمانه آنها ادامه دارد. اين كه در آينده وضعيت به چه صورت درخواهد آمد، بايد گفت ما خود را براي وضعيت هاي مختلف آماده كرده ايم. ملت ما عزم لازم را براي پشتيباني از نظام دارند، مسئولان نظام و وزارت خارجه هم آمادگي و يكپارچگي لازم را براي مقابله با وضعيت هاي متفاوت دارند.
لذا من تصور نمي كنم امروز آمريكا تصميمي براي مقابله بيش از قبل بگيرد. منتها در صحنه سياسي و در فضاي تبليغاتي فعاليت هاي تخريبي خود را دارند و نگراني خاصي را براي آينده روابط و امنيت كشورمان نمي بينيم، به دليل اين كه توان مقابله بالا و دفاع مشروع از منافع ملي خود را در سطح بالايي مي بينيم. خوشبختانه در همه سطوح جمهوري اسلامي در وضعيت مطلوبي قرار دارد. امروزه ما شاهد هستيم كه مسئولان يكپارچه آماده دفاع از منافع و مصالح ملي هستند.
* در حال حاضر كه اين گفت وگو انجام مي گيرد، شوراي حكام آژانس بين المللي انرژي اتمي همچنان موضوع ايران را در دستور كار دارد و در حال تصميم گيري درخصوص فعاليت هاي صلح آميز اتمي ايران است. هرگونه تصميمي از سوي اين نهاد مي تواند بر منافع ملي و سرنوشت كشور به جهت قرار گرفتن در وضعيت تحريم هاي احتمالي تأثير بسزايي داشته باشد. با توجه به اين كه تاكنون شوراي حكام نتوانسته عملكرد مثبت و خوبي در زمينه فعاليت هاي هسته اي صلح آميز ايران داشته باشد و با سياسي كردن پرونده ايران تحت تأثير آمريكا و لابي هاي صهيونيست است شرايط آينده را چگونه ترسيم مي كنيد؟
همانطور كه مطلع هستيد در درون شوراي حكام يك اتفاق نظر وجود ندارد. در حال حاضر اختلاف نظر ميان اعضاي شوراي حكام باعث شده تا شوراي حكام نتواند موضع پايدار مبتني بر تحقيقات كارشناسي و فني در خصوص پرونده هسته اي ايران داشته باشد. امروز اكثر اعضاي آژانس و حتي خود آژانس معتقدند فعاليت هاي صلح آميز ايران باتوجه به انطباق آن با NPT، حق مشروع و مسلم ايران است و در اين خصوص نبايد مانع جمهوري اسلامي ايران شد. بنابر اين اگر بخواهند مانع ايران شوند ممكن است با وضعيت هايي مواجه شوند كه كار را براي خودشان سخت تر كند.
مصالح بين المللي ايجاب مي كند كه آژانس و شوراي حكام و سازمان ملل حق جمهوري اسلامي ايران را بر انجام تحقيقات حفظ كنند و به رسميت بشناسند و مانع آن نشوند.
پيش بيني من اين است كه باتوجه به انسجام داخلي و اتحادي كه در كشور ميان نظام و مردم وجود دارد، عرصه بين المللي به خواست ملي ايران تمكين مي كند و مانع ايجاد نمي كند. البته در ارتباط با توليد سوخت بحث مجزايي مطرح است و همانطور كه مقامات نظام هم تأكيد كردند ما مي توانيم در اين زمينه با همه كشورها مشاركت داشته باشيم. نهايتاً من فكر نمي كنم با وضعيت ناخوشايندي مواجه شويم.
طبيعي است كه بايستي جلوي زياده خواهي قدرت ها را بگيريم.
ما در جايگاهي هستيم كه ضرورت نمي بينيم تنها پاسخگوي اتهامات ديگران باشيم. امروز ما در مجامع بين المللي به صورت فعال از حقوق ملت خود دفاع مي كنيم و در جاهايي كه حقوق ما ناديده گرفته مي شود با اقتدار آن را مطرح و راههاي مقابله با مشكلات در عرصه بين المللي را ارائه و پيگيري  مي كنيم
* طرح روسيه به عنوان راهكاري براي حل مناقشه اتمي ايران مطرح شد. با گذشت چند ماه از ارائه اين طرح و مذاكراتي كه بين تهران و مسكو در اين خصوص انجام گرفته است، روسيه براي ايران شروطي را تعيين كرد. ازجمله تعليق كامل فعاليت هاي هسته اي و عدم مشاركت دانشمندان اتمي در توليد سوخت هسته اي. در چند روز اخير هم رسانه ها از طرح دقيقه ۹۰ روسيه خبر دادند. آيا طرح دقيقه ۹۰ در راستاي طرح قبلي روسيه است و پرسش ديگر اين كه آيا ايران شروط روسيه را به طور كامل پذيرفته است؟
ما با روسيه مذاكرات مفصلي را داشتيم. عمدتاً اين مذاكرات مبتني بر پايه گذاري يك همكاري علمي و فني براي توليد سوخت مشترك است. فكر مي كنيم اگر اين همكاري به صورت منطقي با حفظ منافع طرفين صورت بگيرد مقدار زيادي جلوي توهماتي كه بلوك غرب به آن دامن مي زند را مي گيرد.
البته مسأله تحقيقات هسته اي كاملا مجزا است. ما اصرار داريم كه تحقيقات خود را ادامه دهيم. انتظار ما از روسيه اين است كه با همكاري مشترك بتواند در شفاف سازي فعاليت هاي صلح آميز اتمي جمهوري اسلامي كمك كند. اين توقع، انتظار بجايي است. اگر فشارهايي مانع همكاري شود براي ما گلايه آميز خواهد بود. ما مذاكراتمان را با روسيه ادامه مي دهيم و اميد داريم در آينده هم به نتايج مثبتي برسيم.
* روسيه از ابتداي مطرح شدن بحث فعاليت هاي هسته اي صلح آميز ايران از مواضع نسبتاً ناپايداري برخوردار بوده است، در حاليكه وعده هاي زيادي در مذاكرات به ما مي دهد اما در شوراي حكام تحت فشار آمريكا موضع همسو با غرب را عليه جمهوري اسلامي ايران اتخاذ مي كند. موضع ما در قبال رفتار متفاوت روسيه چيست؟
طبيعتاً ما براساس منافع ملي مان با روسيه مذاكره مي كنيم. هر جا كه منافع ملي ما تأمين شود، آن بخش را با علاقه دنبال مي كنيم و بخشي كه مانع تأمين منافع ملي ما نشود قطعاً پي نخواهيم گرفت. نگاه  ما به روسيه مانند نگاه ما به اروپا است. سه كشور اروپايي و روسيه اين توانمندي را دارند كه اگر براي همكاري با ايران بكار گيرند ما تا حد تأمين منافع ملي امان از آنها استقبال مي كنيم. در غير اينصورت جمهور اسلامي ايران اين استعداد را دارد كه فعاليت هايش را به تنهايي ادامه دهد.
* منطقه خليج فارس به دليل موقعيت ويژه استراتژيك و وجود ذخائر عظيم انرژي از ديرباز محل رقابت قدرتها بوده است. امروز نيز با وجود فشارهاي فزاينده عليه جمهوري اسلامي ايران تحريم نفي ايران مي تواند بازار جهاني نفت را با چالش مواجه كند. يكي از وجوه بارز سياست خارجي دولت نهم بهره گيري از فرصت هاي اقتصادي در ديپلماسي است. آقاي احمدي نژاد در اين خصوص بر پيوند بين روابط اقتصادي با مناسبات سياسي تأكيد داشتند. با توجه به گذشت شش ماه از عمر دولت جديد در اين خصوص چقدر موفق بوده ايم؟
از ابتداي فعاليت دولت احمدي نژاد اين سياست بصورت جدي مطرح و دنبال مي شود كه روابط خارجي اعم از اقتصادي _ سياسي و فرهنگي بصورت هماهنگ و متمركز هدايت شود. به همين دليل است كه وزارت خارجه موظف است بيش از پيش اين هماهنگي را انجام دهد و راهكارهاي اجراي اين استراتژي از سوي وزارت خارجه فراهم شده و جلسات منظمي در اين خصوص انجام مي شود، ما در چارچوب هدايت روابط خارجي با كشورها براي استفاده از توانمنديها براي حفظ منافع خود در خارج از كشور روابط تجاري خود را با كشورهاي مختلف توسعه داديم، من معتقد نيستم كه امروز دنيا به دنبال تحريم جمهوري اسلامي ايران باشد.
به جز تحريم آمريكا در خصوص ارسال برخي اقلام و فشار به كشورها براي عدم مشاركت در زمينه ارسال بعضي تجهيزات به ايران اعمال مي كند، بقيه كشورها چنين تمايلي ندارند. بنابراين تحريم نفتي بيش از اينكه به ما لطمه بزند به مصرف كنندگان اين كالاي استراتژيك لطمه مي زند. امروز ارتباطات ميان كشورها بسيار گسترده است و تصميم تعداد انگشت شماري از كشورها براي تحريم يك كشور هم عملي نيست و هم كارساز نيست و بيشترين لطمه را شركت هاي واردكننده نفت متحمل مي شوند. به همين دليل تا حالا اين كار  را نكردند و بعيد مي دانم چنين تحريمي را عليه جمهوري ايران بتوانند اعمال كنند.
*بعنوان آخرين سئوال بفرمائيد مهمترين و مؤثرترين پشتوانه سياست خارجي در شرايط كنوني چيست؟
من اولين پشتوانه را لطف خداوند مي دانم كه هميشه شامل حال ملت ما بوده و هست. تا زماني كه ما عنايت پروردگار را داشته باشيم هيچ مشكلي نداريم. پشتوانه ديگر ما مردم هستند. مردمي كه باعث مي شود نمايندگان دستگاه ديپلماسي با دلگرمي در مجامع جهاني حاضر شوند و با اقتدار از منافع و مصالح ملي دفاع كنند. مردم ما هميشه در همه عرصه ها و زمينه ها حضور دارند و امروز شاهديم كه حمايت آنها از استفاده از انرژي صلح آميز هسته اي بصورت يك خواست ملي درآمده و همه يكپارچه از اين خواست ملي دفاع مي كنند.
از سوي ديگر تدابير ارزشمند و مدبرانه مقام معظم رهبري كه هميشه راهگشاي نمايندگان دستگاه ديپلماسي كشور بوده و هست از ديگر پشتوانه هاي سياست خارجي كشور محسوب مي شود. تدابيري كه در جهت تقويت جايگاه بين المللي نظام و دفاع از آرمانهاي نظام و حفظ مصالح و منافع ملي است.
خوشبختانه سياست هايي كه اتخاذ شده با حكمت و با حفظ مصالح براي عزت ملت و نظام است براي اينكه ما بتوانيم سياست هاي نظام را بخوبي اجرا كنيم.

نگاه امروز
ديپلماسي ايران در سال ۸۴
الناز بخشيان
جمهوري اسلامي ايران درسال گذشته تحولات پرفراز و نشيبي را در حوزه روابط خارجي تجربه كرد .موضوع فعاليت هاي صلح آميز هسته اي كشورمان بعنوان مهمترين چالش در مركز توجه دستگاه ديپلماسي جمهوري ايران قرار داشت . پيروزي محمود احمدي نژاد در سوم تير ۸۴ و تركيب جديد مردان ديپلماسي در عرصه سياست خارجي حكايت از چرخش محسوسي در رفتارهاي مرتبط با روابط خارجي داشت.
سياست تنش زدايي عصر اصلاحات جاي خود را به «تعامل سازنده» داد تا تصميم گيران دستگاه ديپلماسي نقش فعال تر و سازنده تري را در نظام بين المللي و سازمان ها و نهادهاي مرتبط با آن ايفا كنند.
مذاكرات هسته اي كه تا پيش از انتخابات سوم تير به صورت شكننده اي از سوي دول اروپايي و جمهوري اسلامي پيگيري مي شد، دچار وقفه قابل ملاحظه اي شد و سرانجام طرف هاي مذاكره كننده متقاعد شدند تا مجدداً بر سر ميز مذاكره قرار گيرند و مطالبات و منافع خود را از طريق مفاهمه و گفت وگو پيگيري كنند.
تعليق داوطلبانه كليه فعاليت هاي هسته اي كه مهمترين خواست سه كشور اروپايي از جمهوري اسلامي ايران بود غرب را متقاعد نكرد و آمريكا و لابي صهيونيست با تبليغات گسترده تلاش كردند ايران را همچنان خطري براي صلح و امنيت جهاني معرفي و با بزرگ نمايي و ارائه تصويري موهوم از جمهوري اسلامي ايران شرايط را براي ارسال پرونده ايران به شوراي امنيت فراهم كنند. افزايش دامنه خواست غربيان اما سبب شد كه دست اندركاران پرونده هسته اي كشورمان با اعلام رسمي آغاز به كار تحقيقات هسته اي عزم خود را براي بهره گيري از فن آوري صلح آميز هسته اي به نمايش بگذارند. در حالي كه گزارش هاي متعدد آژانس حاكي از سلامت و شفافيت كامل فعاليت هاي صلح آميز هسته اي ايران بود، اعضاي آژانس با اتفاق آراء به قطعنامه اي راي دادند كه ارسال گزارش  فعاليت هاي هسته اي ايران به شوراي امنيت سازمان ملل مهمترين بند آن بود و سرانجام در آخرين جلسه زمستاني شوراي حكام با صدور بيانيه اي با تلاش  گسترده آمريكا پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل ارسال شد. هماهنگي و اجماع اعضاي دائم اين شورا در رأي مثبت به قطعنامه اي عليه ايران مي تواند كشورمان را با تحريم هاي احتمالي مواجه كند. با اين حال به نظر مي رسد آمريكا تا محقق شدن اين هدف راه دشواري پيش رو دارد. اختلاف نظر ميان پنج عضو دائمي شوراي امنيت سازمان ملل مانع از دستيابي به توافقي پايدار و يكدست عليه ايران است. پكن و مسكو خواهان حل مناقشه اتمي ايران در شوراي حكام هستند و معتقدند كه اعمال تحريم، شرايط را براي طرفين براي دستيابي به توافق دشوارتر خواهد ساخت.
واشنگتن ناگزير است تا براي همسويي كامل جامعه جهاني عليه ايران هزينه هاي زيادي بپردازد.
مسكو و پكن به دليل منافع گسترده اقتصادي و تجاري به ويژه در حوزه انرژي با تهران و اتخاذ سياستي كه مانع از يكجانبه گري آمريكا در عرصه بين المللي مي شود، حاضر به همكاري كامل با واشنگتن نيستند. علاوه بر دشواري مسير آمريكا در شكل گيري اجماعي بين المللي عليه ايران هر گونه تحريمي بر ضد جمهوري اسلامي از سوي شوراي امنيت، بازار جهاني نفت را با چالش رو به رو مي كند كه مي تواند نگراني عمده اي براي كمپاني هاي بزرگ نفتي آمريكا و واردكنندگان انرژي ايجاد كند.
عليرغم فشارهاي جهاني عليه ايران سياست اصولي ايران ايستادگي بر خواست قانوني و به حق خويش است. تأكيد مقام معظم رهبري در ديدار با اعضاي خبرگان مبني بر كوتاه نيامدن از دستيابي به فن آوري هسته اي و مقاومت در مقابل زياده خواهي هاي غرب، استراتژي نظام جمهوري اسلامي در حوزه سياست خارجي را تبيين و فراروي مجريان دستگاه ديپلماسي قرار داده است.

نگاه
سخنراني دكتر سلطانيه در نشست شوراي حكام ؛
براي جنگ فروشان واشنگتن خيالات قابل اتكاست
دكتر علي اصغر سلطانيه نماينده جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي در پايان نشست اجلاس اخير شوراي حكام با ايراد سخنراني به مواضع قدرت هاي جهاني براي تلاش در جهت ارسال پرونده ايران به شوراي امنيت سازمان ملل انتقاد و  از مواضع جمهوري اسلامي ايران دفاع كرد.
آقاي رئيس، هيئت هاي محترم
در ابتدا مي خواهم تقدير صادقانه دولت خود را براي حمايت ارزشمند اعضاي جنبش عدم تعهد اعلام كنم و مواضع خود را با سفير مالزي به عنوان رئيس نم هماهنگ اعلام نمايم. رفتار و هدايت كشورها در شرايط حساس بخش هاي تاريخ را در روابط دوجانبه ميان ملت ها خواهد ساخت.
آقاي رئيس
يك بار ديگر به من اجازه دهيد به مدير كل آژانس براي دريافت جايزه نوبل تبريك بگويم. همانطور كه آقاي البرادعي گفتند اين جايزه اقتدار آژانس را تقويت مي كند و همزمان با آن انتظارات را بالا مي برد و مسئوليت ها را تشديد مي نمايد. آژانس بايد براي رويارويي با چالش ها بيش از پيش تعهد، توانايي و خلوص خود را به اثبات رساند تا كمك به توسعه انرژي هسته اي صلح آميز- هدف اصلي آن- تسهيل شود و اين در حالي است كه انحراف آن به اهداف ممنوعه را پادمان ها كنترل مي كنند. آژانس بايد در همين زمان توازن مناسبي ميان عدم گسترش سلاح هاي هسته اي كه بزرگترين نقش آن است، و خلع سلاح هسته اي كه بخش كناري پيمان مي باشد، برقرار نمايد.
آقاي رئيس
همانقدر كه ظالمانه به نظر مي رسد، هيچ راهي براي تكذيب آن نيست زيرا اين واقعيتي مسلط است كه نظم جديد هسته اي را اداره مي كند. زماني كه كنفرانس بازبيني نتوانست زمينه مناسبي در نيويورك فراهم آورد، ان پي تي ضربه بزرگي خورد و شكاف بزرگي برداشت و باز شد. پيش از آن اين طور شده بود كه -اگر چه تعجب برانگيز است- جستجو، توسعه، توليد و گسترش سلاح هاي هسته اي در اختفاي كامل براي هركسي كه بيرون از پيمان بود، قانوني شده بود. برنامه هاي تسليحات هسته اي از طريق همكاري هاي هسته اي و باز كردن مكان هايي براي نگهداري مواد، تكنولوژي و تجهيزات هسته اي مورد كمك قرار مي گرفت. به من اجازه بدهيد اعلام كنم  اين اظهار نظرها به هيچ وجه در هند مديريت نشد. زيرا هند در منطقه يك دوست و شريك است. هند هرگز در رد روش تبعيض آميز ان پي تي كم رو نبوده است و نيت خود را براي دارا بودن سلاح هاي هسته اي پنهان نكرده است. نگراني اين است كه همان مدل براي اسرائيل تصويب مي شود يا تصويب شده است كه آمريكا با آن مشاركتي نزديك دارد و تاكنون براي توسعه سلاح هاي اتمي كمك هاي زيادي كرده است. تلاش ها براي محدود كردن اهداف خاورميانه عاري از سلاح هاي هسته اي به تروريست هاي اطراف خليج فارس نشانه اي از چيزهايي است كه قرار است پيش بيايد. همانطور كه امروز رويدادها مشخص مي كند، به هيچ وجه غيرقابل تصور نيست كه تسليحات اسرائيل به زودي از مخفي گاهها بيرون بيايد تا به رسميت شناخته شوند و جايزه بگيرند. بولتون سفير آمريكا در سازمان ملل در حالي كه  ايران را شرمنده مي كند مي توانست جلوتر برود و اخبار خوبي را به حمايت كنندگان اسرائيل بدهد. به اين ترتيب مطمئنا محكم تر برايش دست مي زدند. قهرماني هاي آمريكا در مبارزه با برنامه هسته اي صلح آميز ايران نيز اين چنين است.
آقاي رئيس
برخلاف توسعه دهندگان سلاح هاي هسته اي ، ايران:اعلام، تاييد و تاكيد و تكرار كرده است كه سلاح هاي هسته  اي را رد مي كند و دارا بودن آن را غير اخلاقي، غيرقانوني و غيرمشروع مي د اند، با آژانس براي بررسي برنامه صلح آميز هسته اي اش از نزديك همكاري كرده، ضعف هاي قبلي را ناشي از محموله  هاي غربي مواد و تكنولوژي با بيشترين توانايي خود اصلاح كرده و به پادمان و پروتكل الحاقي براي سه سال متوالي متعهد مانده، به طور داوطلبانه فعاليت هايش را در زماني مانا تعليق كرد تا اعتماد سازي كند و حساب كامل مواد و فعاليت هاي خود را از آژانس دريافت كرد، همكاري با آژانس را ادامه داد. اما براي جنگ فروشان واشنگتن واقعيت ها قابل اتكا نيست بلكه خيالات قابل اتكا است. اين خوانندگان ذهن بر روشن بيني معكوس براي قضاوت درباره مقاصد ايران تكيه دارند. سپس  اين قضاوت به عنوان پايه عكس العمل قرار مي گيرد. بسيار راحت است چون هيچ نشانه و واقعيتي براي مقاصد لازم نيست. چطور مي توان به مقاصد كشوري ترديد نكرد كه از يك سو سياست هايش را بر اساس تغيير رژيم در ايران قرار داده و بودجه و طرح هايي را براي آن مشخص كرده و از سوي ديگر خود را به عنوان صلح ساز جهاني ادعا مي كند و درباره صلح جهاني پند مي دهد و آن را با سياست هاي يك جانبه خود توجيه مي كند.
آقاي رئيس
عليرغم تمام اين نابرابري ها، ما يك پيشنهاد صادقانه براي حل و فصل موضوع داريم. اساس آن ساده است:
شما به حق ما احترام مي گذاريد- ما به ديدگاههاي شما احترام مي گذاريم. ما همه راه هاي ديپلماتيك را از طريق جنبش نم، روسيه، چين و كشورهاي اروپايي براي راهي صلح آميز و فقط مبتني بر قطعنامه مورد بررسي قرار داديم. ما درها را براي مذاكره و حل و فصل موضوع باز گذاشته ايم. ما بر اين اعتقاد هستيم براي  اينكه موضوع به نتيجه برسد، زمان لازم است. اما آنهايي كه از روي خصومت برنامه ديگري را دنبال مي كنند، نمي خواهند ببينند كه ديگر نقش آفرينان در صحنه بين المللي در تلاش هايشان موفق باشند. پيشنهادي كه ما براي مصالحه داديم خارج از نگراني براي شوراي امنيت نبود. مطمئنا ما درباره آمريكا بي تجربه نيستيم و مي خواهيم ماهيچه ها را... اما ما در زير آن ساختارهايي از استخوان مي بينيم. آمريكا  اين قدرت را دارد كه درد و خسارت  ايجاد كند. اما آمريكا هم همچنين مستعد درد و خسارت مي باشد. بنابراين اگر  اين راهي است كه آمريكا انتخاب كرده، پس بگذاريم توپ بچرخد. پيشنهاد مصالحه ما  اين بود كه قبل از آنكه موضوع از دست خارج شود، براي حل موضوعي كه سياسي شده است، بايد به طور سياسي تلاش صادقانه داشته باشيم. ما  ايراني ها بر اصول خود محكم هستيم. اما مي توانيم قراردادهاي منصفانه اي هم ببنديم. بنابراين پيشنهاد ما براي يك قرارداد به منظور ارتقاء ديپلماسي در برابر رويارويي مي باشد. فرصت خوبي براي ديپلماسي و همكاري در منطقه دچار مشكل شده ما لازم است. اگر در هر جا  اين فرصت درهاي ما را به صدا درآورد،  اين حدس همه ما خواهد بود. براي هم اكنون ما بايد شرايط را بازبيني كنيم و سياست خود را تصويب نماييم و راه خود را با توجه به توقعات جديد مشخص كنيم.هيئت من متن شفافي را آماده كرده اند كه براي هيئت ها قابل دسترسي است. من درخواست مي كنم بيانيه ام در ركورد شوراي حكام آژانس قرار گيرد.

سياست
ادبيات
اقتصاد
اجتماعي
انديشه
علم
ورزش
|  ادبيات  |  اقتصاد  |   اجتماعي  |  انديشه  |  سياست  |  علم  |  ورزش  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |