شايد يكي از اقلامي كه در فهرست خريد شب عيد هيچ گاه از نظر نمي افتد، خريد چند جعبه گل و يا تعدادي درخت و درختچه باشد كه اين همه براي پذيرايي از بهار و نوازش چشم و روح در هنگامه نو شدن است. اما گل ها و گياهان نيز مانند هر موجود زنده اي نيازمندي هايي دارند كه اگر برآورده نشود، بي شك مي پژمرند و نمي توانند سبزي و لطافت را به ما هديه كنند.
۱- خاك خوب
خاك مناسب براي رشد گياهان و گل ها، خاكي است كه از جهت ساختاري،  سست و متخلخل باشد، چرا كه تخلخل خاك، خاك را نفوذپذير كرده و آب، اكسيژن و مواد مغذي كه نياز اصلي گياه براي رشد و نمو است، در اختيار ريشه قرار مي گيرد.
براي بهبود بافت خاك و ايجاد تخلخل در آن، لازم است خاك به خوبي شخم زده شود؛ اين كار مي تواند با استفاده از بيل (براي باغچه) و بيلچه (براي گلدان يا قوطي هاي كاشت گل هاي آپارتماني) صورت گيرد. به اين ترتيب مي توان با زير و رو كردن خاك و خرد كردن بخش  هايي از خاك كه به صورت كلوخ درآمده اند، خاكي با بافت صاف و يكدست و منافذ بسيار ايجاد كرد.
بهترين شيوه آماده سازي خاك، دوبار شخم زدن است، چرا كه در مرتبه نخست خاك زير و رو شده و كلوخ هاي آن خرد مي شود و در مرتبه دوم، بافت خاك، به بافت مناسبي كه براي كاشت گل و گياه مناسب است، تبديل مي شود.
براي دستيابي به نتيجه بهتر لازم است هنگام شخم زدن خاك، مقداري «مواد ارگانيك» نيز به آن بيفزاييم تا خاك به منبع تغذيه اي مناسبي نيز تبديل شود، به همين منظور مي توان از كمپوست، كودهاي كهنه كه معروف ترين شكل آن كود حيواني است، خاك برگ، تورب و يا كودهاي شيميايي (كودهاي بسته بندي شده) استفاده كرد.
براي افزودن كود، بهترين زمان افزودن، پس از شخم اوليه است، به اين ترتيب كه پس از شخم نخست، بين ۳ تا ۴ اينچ (۱/۱۰ تا ۶/۷ سانتي متر) از سطح خاك را با كود (يكي از انواع كودها) پوشانده و سپس بار ديگر خاك را شخم زد تا به اين وسيله خاك كاملاً با كود مخلوط شده و فاصله ۱۰ تا ۱۲ اينچي (۳۰-۲۵ سانتي متر) سطح خاك كاملاً با خاك مخلوط شده با كود پوشيده شود. بهتر است براي ايجاد تخلخل بيشتر در خاك، اندكي خاك رس سبك نيز به خاك افزوده شود تا به اين ترتيب اولاً تخلخل خاك افزايش يافته و ثانياً امكان نگهداري آب در خاك بالا برود تا مواد مغذي به سرعت با آب شسته نشود.پس از انجام اين تمهيدات، خاك براي كاشت هر نوع گياه مهياست.
۲- انتخاب گلدان و قوطي
اغلب گل ها و گياهاني كه مي شناسيم، در گلدان يا قوطي هاي ويژه كاشت گياهان- قوطي هاي پلاستيكي ويژه كاشت گياهان آپارتماني- نيز رشد مي كنند.
بهترين نوع اين قوطي ها يا گلدان ها، انواعي است كه در انتها يا كنار آنها منفذي براي تخليه آب اضافي وجود دارد. اين منفذ نه تنها باعث تخليه آب اضافي مي شود، بلكه هوا نيز از طريق اين منفذ وارد بخش هاي انتهايي گلدان شده و تهويه بخش هاي انتهايي گلدان نيز به خوبي انجام مي شود و از كپك زدن ريشه و خاك و مرگ تدريجي گياه نيز جلوگيري مي شود؛ به علاوه اين كه فضاي كوچك اين گلدان ها و قوطي ها، نيازمند تهويه بيشتر است.
براي كاشتن هر نوع گل و گياه در گلدان يا قوطي لازم است تا قبل از هر كاري در انتخاب گلدان يا قوطي دقت كنيم به اين ترتيب كه
- گلدان يا قوطي بايد منفذي در بخش انتهايي، براي تخليه آب اضافي و تهويه داشته باشد.
- بهتر است گلدان از نوع گلدان سفالي لعاب دار باشد تا گل و گياه آب كمتري از دست بدهند.
- استفاده از گلدان ها يا قوطي ها با رنگ روشن عاملي جهت كاهش تبخير آب به ويژه در فصل تابستان است.
- گلدان يا قوطي بايد متناسب با اندازه و نوع گل و گياه انتخاب شود.
براي كاشتن گل و گياه در باغچه، هيچ نوع محدوديتي جز استفاده از خاك خوب، وجود ندارد.
۳- كاشت گل و گياه
كاشت گل و گياه را با ريختن خاك خوب تهيه شده- در نكات قبل ذكر شد- در قوطي يا گلدان آغاز كنيد به اين ترتيب كه سه چهارم قوطي يا گلدان را پر كنيد، سپس گل يا گياه مورد نظر را با دقت، بدون قطع شدن يا آسيب به ريشه ها و ريشه چه ها، داخل گلدان يا قوطي بگذاريد. توجه كنيد گل ها را با فاصله كمتري نسبت به زماني كه آنها را در باغچه مي كاريد در گلدان يا قوطي بكاريد، چرا كه اندكي درهم رفتگي ريشه ها، باعث انسجام بيشتر بافت خاك و ثبات بيشتر ريشه گل ها در خاك گلدان يا قوطي مي شود.
براي نظم بخشيدن به كاشت گل ها، بهتر است گياهان يا گل هاي پايه بلند را در مركز گلدان يا قوطي كاشته و انواع پايه كوتاه را در كنار يا به صورت مدور در اطراف آن بكاريد؛ گياهان رونده را نيز در لبه هاي- كناره ها- گلدان يا قوطي كاشته و سپس يك سوم باقي مانده گلدان يا قوطي را از خاك پر كنيد تا خاك به يك اينچي (۵/۲ سانتي متري) لبه گلدان يا قوطي برسد: سپس با اندكي فشار دست، خاك اطراف هر گل را محكم كنيد و پس از آبياري، قوطي ياگلدان را در مكان مناسب قرار بدهيد. ميزان نياز گل ها و گياهان به آفتاب از مهم  ترين عوامل براي انتخاب مكان مناسب جهت نگهداري گلدان يا قوطي است.
۴- حفاظت از گل ها و گياهان
گل ها و گياهان كاشته شده در قوطي يا گلدان، سريع تر از گياهان باغچه خشك و بي آب مي شوند؛ اين مسأله به ويژه در روزهاي گرم تابستان و روزهاي اوليه كاشت گل در قوطي ياگلدان نمود بيشتري دارد، اما گاهي فقط سطح خاك قوطي يا گلدان خشك شده و بخش هاي پايين تر، خشك نيستند كه به اين ترتيب با آبياري و ته نشين شدن آب در بخش هاي انتهايي- با وجود منفذ خروجي در انتهاي گلدان يا قوطي- تنفس ريشه مختل شده و گياه به تدريج خشك مي شود. بنابراين براي جلوگيري از اين اتفاق، استفاده از «ژل هاي نگهدارنده آب» بسيار مناسب است. اين ژل ها در هنگام آماده سازي خاك، به خاك افزوده مي شوند.
يكي ديگر از نكات مهم جهت نگهداري صحيح گل ها و گياهان، كود مناسب و كوددهي به موقع گياهان گلداني است، چرا كه اين نوع گياهان در هر بار آبياري بخشي از مواد مغذي موجود در خاك خود را از دست مي دهند. چون مواد مغذي خاك همراه با آب خارج شده از منفذ انتهايي قوطي يا گلدان، خارج مي شوند، بنابراين لازم است اين كمبود به سرعت جبران شود كه كوددهي يكي از اين راه هاست.
علاوه بر كود دادن، استفاده از «پودرهاي مغذي» و تهيه محلولي متناسب از آنها نيز شيوه اي راهگشاست. از اين محلول ها مي توان ماهي يك بار در فصل بهار و يك هفته در ميان در فصل تابستان استفاده كرد و همراه با آبياري  گل ها، از اين محلول ها استفاده كرد. توجه كنيم كه با افزايش دفعات آبياري، ميزان دفع مواد مغذي نيز افزايش مي يابد، بنابراين با بالا رفتن دفعات آبياري، بايد استفاده از اين محلول ها نيز افزايش يابد. به ياد داشته باشيم گياهان پيازدار (مانند سنبل، لاله، نرگس)، گياهان چندساله (مثل پامچال) و درختچه ها كمتر از انواع ديگر نياز به كوددهي و تغذيه دارند.
هرس كردن يكي ديگر از نيازهاي ضروري گياهان به ويژه گل  ها و گياهان آپارتماني است. بنابراين پس از پايان زمان گل دهي، لازم است تا گياهان و گل ها كاملاً هرس شوند تا براي گل دهي مجدد آماده شوند. گياهان يك ساله نيز پس از گلدهي بايد به سرعت از خاك خارج شوند تا مواد مغذي خاك را بيهوده مصرف نكنند؛ پس از خارج كردن گياهان يك ساله، مخلوط كردن اندكي كود به خاك قبلي، خاك را براي كاشت گياهان جديد آماده مي كند.
۵- چند نكته تكميلي
براي حفاظت از گل ها و گياهان در برابر باد بهتر است قوطي يا گلدان  در معرض باد شديد قرار نگيرد. اما اگر اين امكان وجود نداشت، استفاده از «قيم» مناسب است.
قيم بايد به دقت داخل خاك ثابت شود تا خود عاملي جهت شكستن ساقه گياه نباشد. براي اين منظور لازم است پس از محكم كردن قيم داخل خاك، با استفاده از نوار پلاستيكي و پيچيدن آن به دور ساقه و قيم به صورت هشت انگليسي (۸)، قيم را به ساقه متصل كنيد؛ گره نوار پلاستيكي نيز نبايد باعث آسيب به ساقه شود بنابراين گره بايد به ملايمت زده شود؛ شكل ويژه  پيچيدن نوار به دور ساقه و قيم، به خوبي ساقه را به قيم متصل مي كند و نيازي به گره محكم نيست.
با رشد گلها و گياهان لازم است تا مكان آنها نيز تغيير يابد. براي اين منظور با تهيه خاكي مناسب و سپس جابه جايي گل از گلدان قبلي (با شكستن گلدان قبلي يا ايجاد چهار شكاف عمودي در اطراف گلدان پلاستيكي يا قوطي پلاستيكي كه باعث كاهش آسيب به ريشه گل يا گياه مي شود) به گلدان يا قوطي بزرگتر مي توانيد به نياز جديد گل و گياه پاسخ دهيد؛ بهترين زمان تعويض مكان گل ها، پيش از فرارسيدن فصل بهار و بيدار شدن گلهاست.
و در نهايت اين كه نور آفتاب، تغذيه مناسب، آبياري صحيح و هرس كردن به موقع گل ها و گياهان چهار عامل عمده جهت سلامت و رشد مناسب انواع گل ها و گياهان است... همواره سبز باشيد.
مهتاب صفرزاده خسروشاهي
http://www.whiteflowerfarm.com :

يكي از حلقه هاي تحول اداري، پاسخگويي به ارباب رجوع تا مرحله جلب رضايت اوست كه طي ساليان اخير از سوي مسئولان و دولتمردان عنوان شده و مي شود. سازمان مديريت و برنامه ريزي كوشيده است با ارسال دستور العمل يا شيوه نامه هايي، سازمان ها را در جهت جلب رضايت ارباب رجوع سوق دهد.
بسياري يا شايد تمامي سازمان ها با نوشته هايي با عنوان منشور اخلاقي و نصب آنها در جايي كه قابل رؤيت باشد، در اين زمينه گام هايي برداشته اند. علاوه بر اين اقدام، اسامي و سمت كاركناني را كه مستقيماً با مردم سروكار دارند، در معرض ديد قرار داده اند. اما اين ظاهر قضيه است و اينكه كدام يك از اين ابزار به جلب رضايت واقعي مراجعان خود و دريافت رضايت آنان نائل آمده اند، موضوعي است كه به كمي تأمل نياز دارد.
فرموده رهبر معظم انقلاب و اعلام سال قبل به عنوان سال پاسخگويي به مردم و موضوع طرح تكريم از سال هاي گذشته، وظايف مديران را سنگين تر نموده بود.
اگر از منظر كارشناسي موضوع را تعقيب كنيم و به ارزيابي آن بپردازيم، به واقعيات بيشتري خواهيم رسيد.
با مراجعه به سازمان هاي مختلف درمي يابيم اوضاع چگونه و طرح در چه مرحله اي است!
در بسياري از سازمان ها، برنامه ريزي  و مديريت صحيح و جامع براي تحقق اين هدف ناكارآمد و اغلب اقدامات و امور انجام شده، صوري و ظاهري بوده است.
وقتي شاهديم در سازمان هايي كه بيشتر، خدماتي اند و با مردم سروكار دارند، كارمندان يا كاركنان پاسخگو منفعل بوده و به درستي به مردم پاسخ نمي دهند و در قبال اعتراض به نحوه برخورد و پاسخگويي آنان مي شنويم كه حقوق و مزاياي دريافتي، بي توجهي به خواسته هايشان، تعارض در گفتار عمل مديران و... علل موجود بر سر راه اجراي طرح تكريم است.
البته به نكات ديگري بايد اشاره كرد؛ نبود انگيزه بالا و روحيه مناسب در برخورد درست با ارباب رجوع، دادن پاسخ هاي توجيه كننده و بعضاً كليشه اي و عدم توجه به آراء و نظرات كاركنان از سوي مديران، خود مكمل نكته بالاست.
به جاي پرداختن به ظواهر و دادن شعارهاي دهان پركن بايد ريشه شكايات و انتقاداتي كه مطرح مي شوند شناسايي شده تا به واقع كرامت انساني حفظ شده و در زمان كوتاه نيازهايش برآورده گردد. اگر مي بينيم در حوزه هاي دولتي شك و بدبيني و بعضاً ارتشاء و رشوه، علني و آشكار شده است، بايد علت العلل آنها را مشخص و شناسايي نمائيم و كاري كنيم كه ريشه آن بخشكد.
به جا و پسنديده است هر سال اين طرح از منظر تازه تري ارزيابي شده و توفيقات آن در ديگر سازمان ها تسري داده شود.
شيوه نامه هاي شفاف و روشن و قابل عملياتي شدن، اعمال صحيح و درست آنها به وسيله مديران، انتشار جزوات و بروشورها يا نشرياتي كه نوع خدمات هر سازمان را دربر داشته باشد و انتشار آن از طريق جرايد، صدا وسيما،... و به كارگيري افرادي صبور در بخش هاي پاسخگويي، آموزش هاي حين خدمت به ويژه آموزش هاي صحيح برخورد با ارباب رجوع در هر يك از دستگاه هاي دولتي امري ضروري است.
پذيرش فرهنگ قبول اشتباه و خطا و عذرخواهي از ارباب رجوع در صورت محرزشدن بروز اشتباه يا سهل انگاري از طرف مديران و كاركنان بخش هاي پاسخگويي، رسيدگي به شكايات و انتقاداتي كه مطرح مي شوند در كوتاه ترين زمان، پاسخ هاي صحيح و منطقي، تشويق و ايجاد انگيزه از افراد پاسخگو، وظيفه شناسي، احترام به قانون و عدم پذيرش سفارش هاي ناصحيح و ناسالم و قراردادن ضابطه به جاي رابطه از مؤلفه هاي ضروري است كه مي بايستي در تكريم ارباب رجوع مورد عنايت قرار گيرد.
اگر انسان، محور آفرينش، مورد اكرام آسماني و شاهكار خلقت است و غير از انسان براي او خلق شده اند و وسيله تكامل اويند، چرا بر همديگر تكريم روا نداريم؟
زماني مردم به مسئولان عشق مي ورزند كه مطمئن باشند مسئولان رنج آنها را رنج خود دانسته، گرفتاري آنان را گرفتاري خود بدانند و بدين سبب است كه پيامبر و علي(ع) هميشه در قلب انسان ها جاي دارند.
صداقت، تقدم منافع مردم بر منافع خويش، توجه به ديدگاه هاي اعتقادي- اخلاقي مردم، تعميق همدلي در جامعه، اعتقاد واقعي مديران به هنجارهاي جامعه و... در حقيقت تكريم انسان هاست كه فقط به صورت عملي محقق خواهد شد و بقيه وسايل و ابزار تسهيل كننده در اين مسير خواهد بود.

عيد نوروز، آغاز فصل بهار و تحويل سال نو، همواره براي ايرانيان، شادي بخش و خاطره انگيز بوده است. آهنگ دگرگوني در طبيعت، نغمه زندگي فردي و اجتماعي را نيز متحول مي سازد و فرهنگ رفتاري خاص ايرانيان به اين مناسبت در جاي جاي اين سرزمين با آداب و رسوم ويژه بروز مي يابد.
قدمت تاريخي اين آداب و رسوم به تاريخ ايران باستان بازمي گردد. مناسبات اجتماعي مردم كه در قالب آيين ها و جشن ها و... پديد آمده است، همواره توجه مردم شناسان و جامعه شناسان را به خود جلب كرده است. آنها، عيد نوروز را يك جشن همگاني در فرهنگ ايران و بين النهرين و آيين نوروزي را يك سنت كهن و محتملاً رايج در هزاره سوم پيش از ميلاد در اين منطقه دانسته اند.
در حال حاضر، معمولاً مردم با «كاشتن و روياندن سبزه» ، «خانه تكاني» ، «خريد لباس نو» ، «تهيه وسايل سفره هفت سين» ، «ديد و بازديد» و... پذيراي عيد نوروز مي شوند.
در اين ميان، آموزش و پرورش تاكنون با «پيك هاي نوروزي» به استقبال بهار و عيد نوروز مي رفت. (البته اين اقدام،  اخيراً از سوي مديران ارشد آموزش و پرورش منع شده يا ظاهراً تغيير شكل يافته است) اين اقدام (تهيه پيك نوروزي)، موافقان و مخالفاني داشته و دارد: موافقان معمولاً بر ايجاد فضايي براي استمرار يادگيري و آموزش در تعطيلات نوروز تأكيد دارند و مخالفان بر ايجاد خستگي روحي دانش آموزان و تلخ ساختن كام شيرين آنها در تعطيلات اشاره دارند.به عقيده نگارنده، اينكه بايد از همه زمان ها براي يادگيري و آموزش استفاده كرد، نكته درستي است. (همان گونه كه موافقان تهيه پيك هاي نوروزي معتقدند)، اما در عين حال، بايد تناسب محتواي يادگيري و آموزش را با شرايط «زماني» و «مكاني» يادگيرنده در نظر گرفت (آن گونه كه مخالفان تهيه پيك هاي نوروزي قائلند).
حال چه بايد كرد؟ به نظر مي رسد: اگر از فرصت زماني عيد نوروز و آداب و رسوم آن (به عنوان جزيي از فرهنگ كهن ايرانيان) با در نظر گرفتن خصوصيات مناطق مختلف كشور به لحاظ فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي، هوشمندانه و حسابگرانه استفاده شود، مي توان زمينه هاي شيرين و در عين حال ماندگار و عميق و سازنده اي را براي روش «آموختن از زندگي» براي آنان پديد آورد.
برخي از اين ايده هاي ساده و متنوع عبارتند از:
* ترغيب دانش آموزان به كاشتن سبزه در خانه و همزمان، كاشتن چند سبزه در محيط مدرسه براي تجربه رويش و مژده آمدن بهار.
* ترغيب دانش آموزان به تميز كردن مدرسه و كلاس، همزمان با همياري در خانه تكاني.
* برگزاري مسابقه نقاشي با موضوع «سلام بر بهار و نوروز» يا «بهار و نوروز در نگاه من»، يا مسابقه انشا با موضوع «بهار و نوروز در خانه ما» ، «درس هايي كه از بهار و نوروز ياد مي گيريم» ، «خاطره هاي من از تعطيلات نوروز» ، «نوروز در قديم و خاطره هاي پدر و مادرم» و استفاده از نقاشي ها در تابلوي «نقاشي هاي خوب بچه ها» در مدرسه و استفاده از انشاها در مراسم صبحگاه يا ظهرگاه.
* ياد دادن برخي آداب و رسوم پسنديده و جالب «چهارشنبه سوري» مانند قاشق زني و تأكيد بر پرهيز از كارهاي خطرناك (ترقه بازي و...).
* برگزاري تئاتر «حاجي فيروز در مدرسه» در زنگ صبحگاه يا ظهرگاه براي شاد كردن دانش آموزان با مضامين مفيد، پيش از پايان سال.
* ياد دادن آداب مراسم تحويل سال نو و دعاي ويژه آن.
* پوشيدن لباس هاي محلي و برگزاري آداب و رسوم مناسب محلي، پيش از فرا رسيدن عيد.
* حضور در مزار شهيدان و گرامي داشتن ياد آنان، با اهداي شاخه گل و فاتحه.
* جمع كردن كمك هاي نقدي و غيرنقدي دانش آموزان براي كمك به مستمندان و مشاركت در شادي هاي آنان.
* اهداي يك شاخه گل در روز آخر مدرسه به دانش آموزان و... .
به راستي اين ايده هاي آموزشي و تربيتي فرصت آموزش و يادگيري شيرين و عميق و سازنده را فراهم نمي سازد؟

با خبر شديم كه گروهي از علاقه مندان به ترويج علم، كارواني به راه انداخته و در مدرسه ها و مناطق آموزش و پرورش كشور به آزمايش، نمايش و سخنراني علمي مشغولند و دانش آموزان را به انجام فعاليت هاي علمي و خلاقانه برمي انگيزانند. اين گروه كه با هدايت اتحاديه انجمن هاي علمي آموزشي معلمان فيزيك ايران و همراهي برخي از تشكل هاي غير دولتي و شخصيت هاي علمي تاكنون در برخي از شهرها كاروان علم تشكيل داده، از سوي برخي نهادهاي دولتي از جمله سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي نيز مورد حمايت قرار گرفته است. براي آشنايي با هدف و انگيزه اين گروه، با اسفنديار معتمدي مؤلف كتاب هاي درسي فيزيك دوره دبيرستان و كارشناس آموزش علوم كه خود از طراحان اين طرح است گفت وگويي انجام داده ايم كه در پي مي آوريم.
* چه شد كه به فكر راه اندازي كاروان علم افتاديد؟
- من از نخستين سال خدمتم در آموزش و پرورش (۱۳۴۱) در تلاش بودم كه تازه هاي علم را بياموزم و آموزش دهم. بر اساس همين نيت، در دبيرستان سعدي شهرضا انجمن علم و ادب را تشكيل دادم. در اين انجمن، سخنراني هاي علمي و ادبي توسط دانش آموزان و دبيران به طور هفتگي انجام مي شد و خلاصه آنها در نشريه مدرسه به صورت پلي كپي چاپ و منتشر مي شد. از سخنرانان دانش آموز آن انجمن، آقايان دكتر مجتبي جعفرپور و دكتر محمد صادق نهضت  استادان گرامي بودند. در سالهاي بعد هم با ترجمه، تأليف و سخنراني اين هدف را دنبال كردم.
در آغاز دهه ۷۰ با شركت چند نفر از كارشناسان دفتر برنامه ريزي و تأليف كتب درسي سازمان پژوهش و برنامه ريزي، تحولي در آموزش علوم در ايران به وجود آمد و هدف  هاي جديدي براي آموزش علوم تعريف شد و برنامه و كتاب و معلم و ارزشيابي را دگرگون كرد. من هم يك نفر از برنامه ريزان اين جمع علاقه مند بودم كه در تأليف كتاب و آموزش معلمان شركت داشتم.
پس از آن كه برنامه  جديد آموزش علوم در كشور عملي شد، به دعوت معلمان و مسئولان به شهرها و استانهاي كشور سفر مي كردم و در كلاس هاي درسي، هدف هاي برنامه و روش هاي اجرا و اصولاً نگاه نو به آموزش و پرورش را با معلمان بحث و بررسي مي كرديم و به اين وسيله پيوندي با هم مي يافتيم كه در بالا بردن سطح آموزش و پرورش كشور مؤثر بود. پاسخ دادن به نياز معلمان و احساس اثربخشي و رضايت خاطري كه برايم حاصل مي شد شوق دروني من بود تا آن كه عضويت در انجمن ترويج علم ايران ، نوآوران آموزشي و مسئوليتي كه در اتحاديه انجمن هاي علمي- آموزشي معلمان فيزيك بر عهده ام گذاشتند، به فكر افتادم كه در سال جهاني فيزيك(۲۰۰۵م/۱۳۸۴) كاروان علم را به راه اندازيم.
* هدف و سازمان و برنامه كاروان علم چيست؟ چه مي خواهد بكند؟ با كمك چه افرادي؟ با چه بودجه اي؟ در چه مدتي و براي چه گروه هايي؟
- هدف كاروان علم، ايجاد انگيزه در دانش آموزان و معلمان براي رسيدن به خودباوري، علم باوري و ارتقاي ذهن علمي آنها و توليد علم در جامعه ايراني است. مشاهده كوشش هاي گروهي از معلمان و دانش آموزان و نوآوري و خلاقيت آنها سبب شد كه كاروان علم به راه افتد تا عشق و علاقه و تجربه  اين گروه را به گروه هاي ديگر القا و منتقل كند و حاصل آن يك جنبش همگاني در علم آموزي كشور شود.
ما مي خواهيم عشق و علاقه اي را كه در استاداني چون احمد آرام، احمد بيرشك، دكتر محمود حسابي، دكتر محمود بهزاد، غلامحسين مصاحب، اصغر نوروزيان و هزاران عاشق ديگر به علم و انسان و ايران احساس كرديم،  به ديگر سازندگان در اين كشور منتقل كنيم و همه با هم ايراني آزاد و آباد بر مبناي معنويت و اخلاق بسازيم.
در اين راه همه به ما كمك مي كنند. دست هاي آزمايشگر و ذهن هاي پويايي تاكنون ما را مدد كرده و خواهند كرد. آنهايي كه به رشد و تعالي انسان و ايراني مي انديشند فراوانند. وقتي احساس شد كه در اين راه افرادي نه به دنبال جاه و جلال و مال و منال هستند، ياري بخش خواهند شد. خداوند ياري بخش است و مردان و زناني را در مسير كاروان قرار مي دهد كه بر سرعت و گسترش آن بيفزايند.
افرادي در راهمان قرار مي گيرند كه اتوبوس كاروان را فراهم مي كنند تا مدرسه به مدرسه بگرديم و دانش آموز و معلم نوآور و خلاق را بيابيم و كارش را به ديگران عرضه كنيم و اگر با هديه اي هم بر فعاليتش مي افزايد، هديه خواهيم داد. سرمايه ما عشق ماست و ياور اصلي خدا و مردماني هستند كه به راه او مي روند.
* اهميت و ضرورت تأسيس كاروان علم چيست؟
- اهميت كاروان علم در وظيفه و تكليفي است كه بر عهده دارد. جامعه امروز يك جامعه علمي و فني است. همه مسائل مربوط به توليد و توزيع و مصرف بر اساس علم و فناوري صورت مي گيرد.
جامعه ايراني حدود دو قرني است كه مصرف كننده علم و فناوري غرب است. بخشي از اين علم و فناوري هاي وارداتي با فرهنگ غني  و كهن ما سازگار نيست و لازم است كه ما براي حل مسائل زندگي خود، راه هاي ايراني بيابيم. كاروان علم يك بيدارباش به جامعه آموزشي ماست. ما مي خواهيم به معلم ايراني خود بگوييم هر دانش آموز يك چشمه علم و انديشه است. دست هاي او و ذ هن او را آزاد بگذاريد تا به توليد علم و فناوري بپردازد. آن گاه چشمه ها را به هم خواهيم پيوست و جويباري از علم و معرفت را در جامعه به جريان خواهيم انداخت و همه عقب ماندگي هاي تاريخي خود را جبران خواهيم كرد. كاروان علم مي خواهد به معلم و دانش آموز بگويد تو مي تواني و بايد بكوشي تا توانايي خود را افزايش دهي و پله پله تا مقام انسان و انسانيت بالا روي. وقتي معلم و دانش آموز ما، اين پيام را از معلم و دانش آموزي كه خالصانه بيان مي كند، بشنود، باور مي كند و به تلاش برمي خيزد.
* آيا تاكنون كاروان علم شما به جايي رفته و كاري كرده است؟
- بله. كاروان علم در ۲۵ مهرماه ۸۴ به پژوهش سر اي دانش آموزي اسلامشهر رفت. در آن جا ۳۰ گروه دانش آموزي مشغول آزمايش و نشان دادن كارهاي خود شدند. گروه  بسياري از معلمان و دانش آموزان كار كوره هاي آفتابي و تلسكوپ هاي نجومي را ديدند. بازديدكنندگان آزمايش هاي بسيار جالب آقاي مرتضي محمدي وند مسئول پژوهش سر اي دانش آموزي اسلامشهر و آقاي سيد مرتضي جدي آراني، كارشناس سازمان پژوهش را ديدند و مشوق كاروان علم شدند.
سه هفته بعد تجربه كار اسلامشهر به پژوهش سر اي دانش آموزي منطقه يك تهران منتقل شد. در آن جا استاد اصغر نوروزيان از۷۰ سال تجربه هاي معلمي خود، از تأسيس نخستين آزمايشگاه در تبريز و تهران، از تأليف كتاب هاي فيزيك در ،۱۳۲۴ تأسيس انجمن معلمان علوم تجربي ايران و تدريس در راديو و تلويزيون سخن گفت و از پدر فيزيك ايران دكتر حسابي با نيكي ياد كرد.
تجربه مهم ديگر ما در منطقه رودبار گيلان بود. در روز ۲۳ آبان ماه كاروانيان بر مركبي نه چندان مناسب سوار شدند و در دبيرستان ۲۲ بهمن شهر منجيل در ميان استقبال مسئولان آموزش و پرورش و دانش آموزان وارد شهر شدند و در جلسه اي حضور يافتند كه معلمان و دانش آموزان حضور داشتند.
در آن جا بود كه دانش آموزان براي نخستين بار آزمايش هايي با جريان ولتاژ بالا را ديدند و مشاهده كردند كه عملاً از چوب و زغال هم، الكتريسيته مي گذرد.
در اين جلسه بود كه از ميان جمعيت حاضر آقاي دكتر ملكي برخاست و با سخنان انديشمندانه  خود به ياري كاروانيان شتافت و سخن هاي جالب درباره آلبرت انيشيتين و سال جهاني فيزيك گفت و مسئول كاروان هم از فرصت به دست آمده استفاده كرد و گفت: از حضور جناب دكتر ملكي درخواست داريم كه سخنرانيهاي ماهانه و علمي در رودبار اجرا شود و همچنان كه مايكل فارادي در لندن يك و نيم قرن پيش به اين كار اقدام كرد و منشأ تمدن اساسي شد، شما نيز به اين كار اقدام كنيد.
در حالي كه معلمان فيزيك سخت به آزمايش ها توجه داشتند، از ايشان خواسته شده كه نخستين مجله علمي را در رودبار تأسيس كنند و در آن از توربين بادي اين شهر و از سد و توربين هاي آبي آن بحث كنند. آقاي جهانبخش جلوه، مدير منطقه قول دادند كه اين كار حتماً صورت خواهد گرفت.
جالب بود كه وقتي روز بعد در كنفرانس آموزش فيزيك ۲۶-۲۴ آبان در رشت شركت كرديم و ديدار دوستان صادق و آگاه- دبيران فيزيك سراسر كشور- نصيبمان شد از موفقيتي كه كاروان علم در منجيل به دست آورده، خوشحال شدند و به دعوت كاروان پرداختند.
اين كاروان ۹ ، ۱۰ و ۱۱ آذرماه به شهرستان تنكابن رفت و در آن جا علاوه بر فعاليت هاي دانش آموزان و معلمان، آقايان حيدري فرد، محمدي وند و جدي آراني به انجام آزمايش پرداختند و آقايان رنجبران و شاهرخ لقايي در زمينه انرژي اتمي و توليد ابزارهاي الكترونيكي آموزشي به بحث و گفت وگو پرداختند.
* آيا مسئولان كار هم در اين راه مددكار بوده اند؟
- بسياري از افراد و سازمان ها قول هاي مساعد داده اند. اميد است پس از آن كه قول آنها عملي شد، از آنها ياد كنيم. تاكنون قول مساعد رياست محترم مجلس شوراي اسلامي و همكاري خوب رئيس سازمان پژوهش و برنامه ريزي درسي و مديركل دفتر ارتقاي آموزش و پرورش ، دبيران آزمايشگر و استقبال مناطق آموزشي كشور به ويژه دبيران فيزيك عضو اتحاديه علمي- آموزشي معلمان ايران، اميدبخش و مدد كار كاروان علم بوده است.