|
پيشرفت شگفت انگيز پزشكان ايراني در درمان ضايعات نخاعي
اميدي براي حركت
سميه شرافتي
|
|
|
تزريق براي عبور
دكتر هوشنگ صابري- رئيس پروژه پيوند سلول هاي شوان براي ترميم ضايعات نخاعي- گفت: بيماران دچار آسيب نخاعي به دلايل مختلف از جمله يك ضربه ناگهاني دچار وضعيتي مي شوند كه سيگنال هاي عصبي از نخاع آنها عبور نمي كند و به همين علت دچار نوعي فلج و بي تحركي مي شوند. در اين روش جراحي، سلول هاي شوان به محل مسدودشده نخاع تزريق مي شود و بر اثر آن، راه عبور سيگنال ها باز مي شود و به اين ترتيب بيمار بهبود مي يابد. البته ميزان بهبودي در افراد مختلف متفاوت است. وي افزود: اين دستاورد جديد علمي مراحل آزمايشي خود را علاوه بر حيوانات، روي افراد دچار مرگ مغزي نيز طي كرده است و به عنوان يك روش جديد به دنيا معرفي شده كه البته هنوز در مراحل تحقيقاتي و آزمايشي است. وي با اشاره به اينكه حدود 70 تا 80درصد ضايعات نخاعي، بر اثر له شدگي نخاع بوده و در كمتر از 10 تا 20درصدشان شكستگي منجر به قطع كامل نخاع مي شود، گفت: سلول درماني در موارد قطع كامل نخاع ممكن است مفيد نباشد، ولي در ضايعات ناكامل نخاعي مثل حباب هاي داخل نخاعي قابل استفاده است. اين بيماران با اين روش، كاملاً به وضعيت اوليه برنمي گردند، ولي بعضي از توانمندي هايشان تقويت مي شود. وي با بيان اينكه بيماران مبتلا به ضايعات تروماتيك و آسيب هايي كه در اثر سقوط از بلندي، تصادفات رانندگي و جراحات جنگي ايجاد مي شوند، بعد از عمل احساس گزگز و مورمور در اندامشان حس مي كنند، گفت: سير بهبودي بيمار بعد از عمل، يك تا دو سال طول مي كشد و در اين مدت بيمار بايد تحت توانبخشي و فيزيوتراپي فشرده قرار گيرد.دكتر هوشنگ صابري- رئيس پروژه پيوند سلول هاي شوان براي ترميم ضايعات نخاعي- گفت: بيماران دچار آسيب نخاعي به دلايل مختلف از جمله يك ضربه ناگهاني دچار وضعيتي مي شوند كه سيگنال هاي عصبي از نخاع آنها عبور نمي كند و به همين علت دچار نوعي فلج و بي تحركي مي شوند. در اين روش جراحي، سلول هاي شوان به محل مسدودشده نخاع تزريق مي شود و بر اثر آن، راه عبور سيگنال ها باز مي شود و به اين ترتيب بيمار بهبود مي يابد. البته ميزان بهبودي در افراد مختلف متفاوت است. وي افزود: اين دستاورد جديد علمي مراحل آزمايشي خود را علاوه بر حيوانات، روي افراد دچار مرگ مغزي نيز طي كرده است و به عنوان يك روش جديد به دنيا معرفي شده كه البته هنوز در مراحل تحقيقاتي و آزمايشي است. وي با اشاره به اينكه حدود 70 تا 80درصد ضايعات نخاعي، بر اثر له شدگي نخاع بوده و در كمتر از 10 تا 20درصدشان شكستگي منجر به قطع كامل نخاع مي شود، گفت: سلول درماني در موارد قطع كامل نخاع ممكن است مفيد نباشد، ولي در ضايعات ناكامل نخاعي مثل حباب هاي داخل نخاعي قابل استفاده است. اين بيماران با اين روش، كاملاً به وضعيت اوليه برنمي گردند، ولي بعضي از توانمندي هايشان تقويت مي شود. وي با بيان اينكه بيماران مبتلا به ضايعات تروماتيك و آسيب هايي كه در اثر سقوط از بلندي، تصادفات رانندگي و جراحات جنگي ايجاد مي شوند، بعد از عمل احساس گزگز و مورمور در اندامشان حس مي كنند، گفت: سير بهبودي بيمار بعد از عمل، يك تا دو سال طول مي كشد و در اين مدت بيمار بايد تحت توانبخشي و فيزيوتراپي فشرده قرار گيرد.
تمام فكر و ذكرش و ثانيه به ثانيه زندگي اش در اين خلاصه شده كه بتواند براي يك بار هم كه شده راه برود و تپش هاي گرم زمين را در كف پاهايش حس كند. تا چند سال پيش حتي اسمي از ضايعه نخاعي و اينكه اين ضايعه مي تواند كسي را زمين گير كند، نشنيده بود اما اكنون درحالي كه روي صندلي چرخ دار نشسته، گاهي اوقات از گوشه و كنار دنيا و از صفحه كوچك تلويزيون اخباري را مي شنود: روش جراحي يك جراح چيني براي درمان فلج هاي برگشت ناپذير با استقبال بيماران سراسر دنيا روبه رو شده است. دانشمندان دانشگاه ملبورن استراليا اعلام كردند روش ترميم اعصاب نخاعي آسيب ديده را يافته اند. فناوري تحريك الكترونيك براي ترميم ضايعات نخاعي ايجاد شد. دانشمندان برزيلي موفق شدند با استفاده از سلول هاي بنيادين،حس را به اندام فاقد احساس بيماران برگردانند. زني در كره جنوبي كه 20 سال فلج بود پس از درمان نخاع آسيب ديده اش با سلول هاي گرفته شده از بند ناف راه مي رود. و... هزاران هزار خبر ديگري كه ممكن است او را به آرزويش نزديك تر كند و اكنون خبري ديگر: دانشمندان ايراني براي اولين بار به روش شگفت انگيزي براي درمان ضايعات نخاعي از طريق تزريق سلول شوان دست يافتند. شنيدن اين خبر جرقه اميدي بود براي هزاران ايراني مبتلا به ضايعه نخاعي؛ بيماراني كه ساليان دراز از عفونت هاي مختلف بدن، زخم بستر، اسپاسم هاي عضلاني، مشكلات تنفسي و ديگر مشكلات مربوط به ضايعه نخاعي رنج مي برند.
خوب است بدانيد ضايعات نخاعي در اين بيماران به صورت اختلالات حسي و حركتي و عدم كنترل اجابت مزاج و دفع ادرار تظاهر مي كند. ميزان شيوع اين ضايعات در جامعه 5/0 در هزار است و در موارد جديد، هرساله معمولاً شيوعي بين 5 مورد در هر صدهزار نفر دارد.
ضايعات نخاعي معمولاً بعد از يك دوره يكي دوساله و با درمان هاي مختلف بهبود پيدا مي كند و در 10 تا 15درصد موارد، مزمن شده و به صورت اختلالات حسي- حركتي تظاهر مي كند. به هر حال درمان ضايعات نخاعي در فاز مزمن، يكي از آرزوهاي بشر است واميد زيادي را براي آنها ايجاد مي كند.
روش سلول درماني براي ترميم ضايعات نخاعي زماني در كشور مطرح مي شود كه 2100 نفر از جانبازان دچار ضايعات نخاعي هستند و با توجه به آمار بالاي تصادفات و حوادث مختلف و اينكه ايران در ميان كشورهاي جهان يكي از حادثه خيزترين كشورهاست و بيش از 7هزار فرد مبتلا به ضايعه نخاعي در كشور زندگي مي كند، اهميت اين شيوه درماني بيشتر نمود پيدا مي كند.پروژه سلول درماني به اين شرح در بيمارستان امام خميني(ره) شروع شده است: در مرحله اول، آزمون حيواني؛ از ابتداي سال 1381 پس از انجام مطالعات اوليه مدل سازي ضايعات نخاعي در موش شروع شد. براي انجام مطالعات حيواني 33 موش درنظر گرفته شد و در آنها ضايعات نخاعي ايجاد شد كه موش ها از كمر به پايين دچار فلج شدند. سلول هاي موردنظر از موش گرفته، كشت و تكثير شدند و نهايتاً پس از انتقال سلول ها به نخاع موش هاي آسيب ديده، بهبود و پيشرفت روزانه در موش ها مشاهده شد و پس از 60 روز در مقايسه با گروه كنترل، بهبود چشمگيري مشاهده شد، به گونه اي كه موش ها قادر به دويدن و حركت دم بودند.پس از موفقيت در آزمون حيواني در پايان سال 1382 بررسي زيادي در رابطه با بي خطربودن به كارگيري اين روش روي انسان انجام شد و همچنين براي كسب توانايي رشد سلول هاي انساني كه از خود فرد گرفته مي شود تلاش هاي بسياري صورت گرفت. براي اين اقدام بر روي انسان، مجوز كميته اخلاقي پزشكي دريافت گرديد و از بهمن ماه 1384 اين اقدام درماني براي اولين داوطلب انجام شد. تعداد بيماراني كه مورد درمان قرارگرفتند 9 نفر است. مشخصات يكي از بيماران داوطلبي كه اين عمل روي او صورت گرفت از اين قرار است: شرايط عمل يك جانباز 36ساله 70درصد، قبل از عمل شدن، بي اختياري مدفوع و ادرار، فلج كامل اندام هاي تحتاني و بدون حس و حركت. شرايط بعد از عمل اين بيمار شامل كنترل كامل ادرار و مدفوع، بهبود حركت و برگشت كامل حس سطحي و عمقي تا نوك انگشتان پا. عمل پيوند سلول براي ترميم ضايعات نخاعي روي انسان تاكنون غير از ايران در كشورهايي مثل روسيه و چين نيز انجام گرفته است، ولي به رغم تعداد زياد اين عمل ها با استفاده از سلول هاي بنيادي جنيني، هنوز موفقيت چشمگيري حاصل نشده است. همچنين در كشور روسيه كه از سلول هاي بويايي مخاط بيني يا سلول هاي مغز استخوان استفاده مي كنند نتايج قابل قبولي به دست آمده است، ولي زمان اولين آثار درمان، بسيار بيشتر از اين روش منحصر به فرد انجام شده در ايران است. در اين روش كه بسيار متفاوت از روش هاي درماني در روسيه و چين است از سلول هاي غلاف عصبي محيطي(شوان) استفاده مي شود. سلول ها از عصب پاي شخص برداشته و به مدت سه الي چهار هفته كشت و تكثير مي شوند و سپس عمل پيوند انجام مي شود.
|
