در ايران، چهارم مهرماه در ميان كوه نوردان و طبيعت دوستان به عنوان روز پاكسازي كوهستان شناخته شده است. دليل انتخاب اين روز، آن است كه چندين سال پيش، اتحاديه جهاني سازمان هاي كوه نوردي(UIAA) كه همان فدراسيون جهاني اين ورزش به شمار مي آيد، روز 26سپتامبررا روز كوهستان پاك خواند و از همه كوه پيمايان خواست كه در نزديك ترين يكشنبه به اين روز، به پاكسازي منطقه هاي كوهستاني بپردازند. در ايران، از سال 1367 فدراسيون كوه نوردي به مدت چند سال، چهارم مهرماه را روز پاكسازي كوهستان خواند، اما تقريباً 6-5 سال بعد، اعلام رسمي اين روز، از سوي فدراسيون كوه نوردي يا هيات ها (شاخه هاي شهرستان فدراسيون) كنار گذاشته شد و فقط سازمان هاي غيردولتي، به اين مناسبت هر سال برنامه هاي پاكسازي مسيرهاي كوهستاني از زباله و كارهاي آموزشي رودررو با مردم را در اين زمينه داشته اند. لازم به يادآوري است كه در سال هاي اخير، در پايگاه اينترنتي و نشريه UIAA هم چيزي در مورد روز پاكسازي كوهستان نوشته نمي شود.به هر حال، چراغ سنت پسنديده برگزاري برنامه هاي پاكسازي، اگرچه كم فروغ، به هرحال به دست گروه هاي كوه نورد و دوستدار كوهستان روشن نگاه داشته شده است. در گوشه و كنار جهان، هرچند گاه يك بار، خبري از گروه هاي داوطلب (يا حمايت شده از سوي پاره اي سازمان ها و شركت ها) مي شنويم كه مثلاً عازم پاكسازي مسيرهاي صعود اورست، كي 2 (دومين قله بلند جهان) يا جاهاي ديگر شده اند. در ايران، در نخستين جمعه پس از چهارم مهر، كوه نوردان در پاره اي مبدأهاي كوه پيمايي، پارچه نوشته هايي نصب مي كنند و با پخش كيسه هاي زباله و بروشورهاي هشداردهنده، مي كوشند توجه مردم را به لزوم حفاظت از محيط هاي كوهستاني جلب كنند.
امسال، در تهران، شهرداري(از طريق ستاد محيط زيست و توسعه پايدار) از تعدادي سازمان هاي دولتي و مردم نهاد (GO) فعال در زمينه كوه نوردي و حفاظت محيط هاي كوهستاني دعوت كرد تا مراسم روز پاكسازي كوهستان را به شكلي پرشورتر برگزار كنند. پس از چندين نشست، قرار شد كه پيش ازآغاز ماه رمضان و در روز پاكسازي، جمعه 31شهريور در بوستان جمشيديه (ابتداي مسير كوه پيمايي كلك چال) جشنواره  پاكسازي كوهستان با برنامه نمايش عروسكي، موسيقي، مسابقه نقاشي براي كودكان و... اجرا شود. در عين حال انجمن كوه نوردان ايران قبول كرد كه در پنج مسير شمال تهران (دارآباد، كلك چال، سربند، ولنجك، دركه) و قله توچال، با كمك گرفتن از كوه پيمايان گذري، در روزهاي 30 و 31 شهريور به پاكسازي بپردازد.
با پيگيري هاي گروه ديده بان كوهستان و انجمن كوه نوردان، در مسيرهاي كوه پيمايي نزديك به چندين شهر ديگر هم برنامه هاي پاكسازي اجرا شد. تا جايي كه اطلاع يافته ايم، در كلاردشت (بخشي از مسير رودخانه سردابرود)، در تنكابن (منطقه درياسر)، در سوادكوه (منطقه ورسك)، در ماسوله (مسير قله شاه معلم)، در مشهد (كوه هاي خلج و اخلومد) در بابل، قائم شهر، ساري، كرمان، ديواندره و چند شهر ديگر كردستان، زاهدان، سمنان و... نيز برنامه هاي كوچك و بزرگ پاكسازي اجرا شده و در بعضي جاها پوشش رسانه اي خوبي توسط صداوسيما و روزنامه هاي استاني ايجاد شده است. مجموعه  اين برنامه ها توانست به پاكيزه شدن چند نقطه و تا حدودي به گسترش فرهنگ حفاظت از محيط زيست - و به  طور خاص، محيط كوهستان - كمك كند.
كوه ها نقشي بسيار مهمي در چرخه زيست دارند. آنها منبع عمده آب هاي شيرين، زيستگاه گونه هاي متنوع جانوري و گياهي، پناهگاه پاره اي از گونه ها كه پيش از دست اندازي هاي گسترده انسان در دشت ها مي زيسته اند، منبع بزرگ علوفه و چوب و مواد معدني و گياهان دارويي و خاستگاه فرهنگ هاي گوناگون هستند. تقريباً زندگي هيچ كس در كره زمين ناوابسته به كوهستان نيست و حتي آناني كه مستقيماً از منابع كوهستاني استفاده نمي كنند، به طور غيرمستقيم از آن سود مي برند. كافي است توجه داشته باشيم كه كوه ها يكي از منابع كليدي انرژي هستند. آنها سوخت هاي زيستي (biomass) مانند چوب بقاياي كشاورزي، فضولات جانوري و نيز سوخت هاي جايگزين ناشدني مانند زغال سنگ و گاز و انرژي برقابي را تأمين مي كنند. همچنين كوه ها منبع بالقوه بسيار خوبي براي انرژي هاي پاك مانند انرژي باد و خورشيد هستند.
جامعه هاي كوه نشين سهم مناسبي از مواهب كوهستان ندارند و براي مثال، انرژي هايي كه از كوهستان سرچشمه مي گيرد، اساساً نصيب سرزمين هاي پايين دست مي شود. كوه نشينان، همچنان مجبور به استفاده از بوته ها و درختان براي سوخت هستند كه اين، براي سلامت خودشان و حفظ سلامت محيط زيست زيانمند است.سده ها است كه آدميان به بهره كشي از كوهستان مشغول اند ( و اين در دهه هاي اخير شدت بسيار يافته است) اما در انديشه حفظ كوه ها نبوده و مسئولانه از آنها استفاده نكرده ند. در ايران، چراي مفرط، ساخت و ساز، معدن كاوي، جنگل زدايي و گردشگري ناسالم، كوه ها را دستخوش تخريب و آلودگي شديد ساخته است. لازم است كه دولت و ملت با بازنگري در شيوه هاي گذشته، اين روند را معكوس كنند.
*مدير گروه ديده بان كوهستان انجمن كوه نوردان ايران

بطري پلاستيكي، قوطي كنسرو، ظروف نايلوني، كاسه و ليوان يك بار مصرف و... روي قله هاي دماوند و زردكوه و شيركوه و... بله، روي قله ها، نه در دامنه هاي آن. يعني آلوده سازي كوهستان فقط كار غيرحرفه اي هايي كه براي گشت به دامنه هاي كوه مي آيند نيست و حتي كوهنوردان خيلي مجرب و علاقه مند هم در اين زمينه مقصرند و عجيب است كه آدمي به عشق كوه آن همه راه را تا قله بالا مي رود، اما چندان مسئوليتي در قبال حفظ پاكي آن ندارد. سال هاست كه طبيعت گردان مسئول و حرفه اي مي كوشند اين موضوع بخشي ثابت از نگره همه آنها شود كه پا به طبيعت مي گذارند: محيط را به گونه اي ترك كنيم كه انگار هرگز به آن پا نگذاشته ايم . اما حكايت ما و طبيعت حكايت آدم هايي است كه روي درخت يادگاري مي نويسند. يعني برعكس انتظار تعهد دارند اثري باقي بگذارند كه نشان دهد همه بدانند آنها روزي به طبيعت رفته اند!

گروه شهري- مدير دفتر كاهش آلودگي هوا گفت: كيفيت محيط زيست هر شهر توسط فعاليت صنعتي ساكنان همان شهر تعيين مي شود.
فتح الله امي  افزود: تهران به دليل وضعيت خاص جغرافيايي و جهت وزش باد در سال جاري با پديده وارونگي هوا روبه رو مي شود.وي با اعلام اينكه در تهران سالانه 200 روز هوا به صورت استاتيك است، گفت: براي جلوگيري از آلودگي هوا 9 پروژه اساسي، خودروهاي نو، خوروهاي فرسوده، حمل و نقل همگاني، بهبود كيفيت سوخت، معاينه فني، مديريت ترافيك، كنترل منابع ثابت، پايش هوا و اطلاع رساني و آموزش مورد توجه است.امي ادامه داد: بيشترين توجه سازمان به منابع متحرك آلوده كننده است كه 89?درصد آلودگي هوا را به خود اختصاص داده است.وي گفت: در تهران 40 هزار موتورسيكلت دو زمانه در حركت است كه تا به حال 16 هزارتاي آنها جمع آوري شده و تا پايان سال آينده تمامي 40 هزار موتورسيكلت جمع آوري مي شوند.
امي افزود: در نظر داريم استفاده از موتورسيكلت هاي برقي، گازي و هيبريدي را جايگزين موتورسيكلت هاي آلوده كننده نماييم.
وي در ارتباط با جمع آوري ميني بوس هاي ديزلي هم گفت: باتوجه به مناقصه انجام شده ميان 3 شركت داخلي متفاضي جايگزين كردن اين نوع ميني بوس ها، هيچ كدام از شركت ها نتوانستند به تعهدات خود در اين زمينه عمل كنند و ما مجبوريم جايگزيني ميني بوس ها را به صورت بين المللي به مناقصه بگذاريم. مدير دفتر كاهش آلودگي هوا گفت: با قيمت پيشنهادي شركت هاي داخلي براي جايگزيني 1000 دستگاه خودروي ميني بوس مي توان 3000 ميني بوس خارجي جايگزين كرد.فتح الله امي با اشاره به اينكه سالانه تنها 20 درصد خودروهاي سواري به معاينه فني مي روند، گفت: بر طبق قانون بايد از حركت خودروهاي بدون معاينه فني جلوگيري كرد.

گروه شهري تأثير آلودگي هاي شيميايي كارخانه هاي اطراف تخت جمشيد بر اين اثر باستاني در هاله اي از ابهام قرار دارد.رييس پژوهشكده  باستان شناسي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ضمن انتقاد از بي توجهي به ادامه روند اين آلودگي ها به ايسنا گفت: چقدر كار كارشناسي درباره  آلودگي هاي شيميايي كارخانه هاي اطراف تخت جمشيد (پارسه) و ميزان صدمه  آن ها به آثار تاريخي شده است؟
حسن فاضلي نشلي افزود: هر سال كشاورزان زمين هاي خود را در اطراف تخت جمشيد (پارسه) آتش مي زنند و اين آتش بر تنفس مردم تاثير گذاشته، چگونه ممكن است بر آثار تاريخي تاثيري نداشته باشد؟ وي ادامه داد: اين گونه آلاينده ها بر آثار تاريخي اثر مي گذارند، ولي ميزان اين تاثير مشخص نيست. او تاكيد كرد: حفاظت و نگهداري، مهم تر از كاوش است؛ ولي آيا تاكنون اثر مواد شيميايي و فعاليت هاي كشاورزي بر آثار تاريخي بررسي شده است؟ البته تنها سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در اين باره مسئول نيست و تمام ارگان ها بايد با يكديگر هماهنگ باشند. فاضلي درباره  وضعيت شير سنگي همدان نيز توضيح داد: اين اثر در مكان تاريخي خود قرار ندارد و آن را به موزه مي توان منتقل كرد. البته ويتريني نيز در همان مكان مي توان ايجاد كرد تا دست كم مردم روي شير سنگي ننشينند و عكس بگيرند.

پيام سبز: مديركل منابع طبيعي اصفهان معتقد است بهره برداري بي رويه از منابع طبيعي ، مراتع كشور را به سمت بياباني شدن سوق داده است.
مهندس عباس نجفي، مديركل منابع طبيعي استان اصفهان در بازديد معاونت امور دام وزارت جهاد كشاورزي از دشت سگزي گفت: با برنامه ريزي صحيح و اصولي بايد كاري كنيم كه نقش مشاركت مردم در عرصه هاي منابع طبيعي به صورت مستمر قابل رويت باشد. وي در خصوص دشت سگزي اظهار داشت: اين دشت با 43 هزار هكتار وسعت از بحراني ترين منطقه بياباني استان است كه از سال 1361 تاكنون 10 هزار هكتار آن احياء شده است. هر سال يك ميليون و 65 هزار هكتار از عرصه هاي كشور بياباني مي شود كه اين خطر مناطق پر باران و مراتع با كيفيت عالي را نيز تهديد مي كند.
وي افزود: با توجه به اينكه سهم بالايي از توليد گوشت قرمز كشور وابسته به مراتع است بايد دستگاه هاي اجرايي به نحوي برنامه ريزي كنند كه توليد گوشت لطمه اي به مراتع وارد نكند؛ چرا كه تخريب عرصه هاي منابع طبيعي كاري جبران ناپذير است و اثر منفي بر زندگي نسل هاي آينده دارد.
وي همچنين بهترين راه احياء عرصه هاي منابع طبيعي را اجراي برنامه هاي پيشگيرانه در جهت تخريب دانست.

گروه شهري- رئيس سازمان حفاظت محيط زيست كشورمان در افتتاحيه پنجمين نشست بين الدولي ايمني شيميايي مجارستان گفت: ايران كشوري پيشرو در توسعه برنامه هاي ملي ايمني شيميايي است.
دكتر فاطمه واعظ جوادي، معاون رئيس جمهور با اشاره به گستردگي مشكلات و چالش هاي زيست محيطي فعلي جهان، گفت: امروزه در دنياي شيميايي زندگي مي كنيم كه مواد شيميايي به عنوان مكمل زندگي، نقش مهمي در اقتصاد دنيا ايفا مي كنند؛ اين در حالي است است كه نرخ توليد بيش از نرخ جمعيت در حال رشد است و اثرات بومي ناشي از آن، در حقيقت جهاني بوده و در گرم شدن جهان، باران اسيدي و تخريب لايه ازون تأثيرگذار است.
وي با اشاره به آزاد شدن دهها هزار ماده شيميايي در طبيعت، گفت: اين مواد توليد، استفاده و به طور سهوي يا عمدي اشاعه مي شود؛ بنابراين مديريت صحيح مواد شيميايي و جلوگيري از تأثيرات سوء بر روي محيط زيست و سلامت، يك چالش عمده جهاني است.وي تصريح كرد: با توجه به نگراني هاي جهاني درخصوص انتشار مواد شيميايي به ويژه موقعيت كودكان به عنوان گروه آسيب پذير، نياز به ايجاد يك برنامه ايمني شيميايي براي مواجهه با ريسكهاي روزافزون از طريق چرخه زندگي آنها به صراحت مشخص شده است.رئيس سازمان حفاظت محيط زيست ادامه داد: مطابق تحقيقات به عمل آمده ضايعات پيش از وقوع سرطان و تغييرات ژنتيكي، در نتيجه اشاعه تمركزهاي پايين بنفيل آ كه به تازگي در بطري هاي بيشتر نوزادان يافت شده، روي مي دهد؛ از اين رو بايد معيارهايي براي كاهش تأثيرات منفي زيست محيطي كه انسان را در معرض مواد شيميايي خطرناك در مكانها و به شيوه هاي مختلف قرار مي دهد وجود داشته باشد.
رئيس سازمان حفاظت محيط زيست گفت: ايران يكي از كشورهاي پيشرو در منطقه بوده كه تلاشهاي مداوم و گسترده اي براي تقويت توانايي هاي ملي در مديريت و توسعه برنامه هاي ملي ايمني شيميايي و نيز ارتقاي استفاده ايمن از مواد شيميايي انجام داده؛ به نحوي كه براي بهبود قوانين موجود و تدوين قوانين، مقررات و راهكارهايي براي اجراي كنوانسيون روتردام و استكهلم، همچنين پيشنهادات (سايكم) اقداماتي را آغاز كرده است.
دكتر واعظ جوادي ادامه داد: علاوه بر اين، ايران در زمينه مديريت مواد زايد، انتخاب مناطق مناسب براي تشكيل مكانهاي دفن زباله در تمامي 30 استان كشور از طريق تكنولوژي GIS و بررسي و اكتشاف صحيح در منطقه برنامه ريزي نموده و در اين خصوص آماده تبادل تجربيات، اطلاعات و هماهنگي با ساير كشورهاي منطقه است.
مجمع بين الدولي شيميايي IFCS براساس پيشنهاد كنفرانس محيط زيست و توسعه در سال 1992 (ريو- برزيل) تأسيس و اولين اجلاس آن در سال 1994 در شهر استكهلم سوئد برگزار شد. موضوع اصلي اجلاس پنجم ايمني شيميايي و توسعه پايدار است و در آن علاوه بر وزرا و نمايندگان دولتي، از سازمانهاي بين المللي و غيردولتي مرتبط با ايمني شيميايي نيز حضور خواهند داشت.
در حاشيه اين اجلاس كه از 3 تا 7 مهرماه در بوداپست برگزار مي شود، واعظ جوادي با وزير محيط زيست مجارستان و برخي از مقامات بلند پايه سياسي زن مجارستان نيز ملاقات خواهد داشت.

برنامه عمران ملل متحد (UDP) از طريق صندوق تسهيلات جهاني محيط زيست (GEF)، در جهت تعديل تغييرات آب و هواي جهاني و حفاظت از تنوع زيستي به ايران كمك مي كند.
برنامه عمران ملل متحد در نظر دارد علاوه بر كمك به حفظ تنوع زيستي ايران، از طريق صندوق تسهيلات جهاني، در جهت توقف مصرف آلاينده هاي آلي، حفاظت از رودخانه ها و درياچه هاي منطقه اي و توقف تفكيك اراضي نيز به ايران كمك كند.
به گزارش برنامه عمران ملل متحد، صندوق تسهيلات جهاني محيط زيست (GEF) درصدد است با انعقاد چند قرارداد زيست محيطي جهاني و اعطاي كمك به برخي از كشورهاي در حال توسعه از جمله ايران، زمينه اجراي برخي پروژه ها را در جهت حفظ محيط زيست اين كشورها فراهم آورد.
گفتني است سقف كمك اعطاشده به ايران از سوي صندوق تسهيلات جهاني محيط زيست در بخش حفظ تنوع زيستي و تعديل تغييرات آب و هوا به 9/15ميليون دلار مي رسد كه كمك قابل توجهي در حفاظت از محيط زيست كشور به شمار مي رود.

سوار با خود انديشه كرد: بروم ته دشت! خورشيد كه چارق كند در اين بيابان همه چيز در شولايي از وهم پوشيده مي شود و سكوت روز ،كه گاه به عبوري سواري يا پروازي شكسته مي شد، گودتر مي نمايد، هر چه گوش ها تيز اما باز هم تا دورها صدايي نمي آيد. خراش پرواز زودگذر شب پره اي نيز آنچنان نيست كه اطراف را برآشوبد.
همه چيز در انتهاي افق كه با رنگ هاي پريده اي از سرخ و خاكستر در هم آميخته و به سياهي مي برد از سواران همراه ديگر ردي نيست! مي انديشد با خود: بازگشته اند به گمانم مرد بيابان و شب نيستند اين جماعت! اسب هوا را بو مي كشد و قوس زيباي گردنش را به سمت پاي سوار برمي گرداند.
اسب نيز بي تاب برگشت است. سوار اما دل نمي كند چيزي مثل يك جذبه پنهان در تاريكي او را به دوردستهايي كه اكنون در سياهي گمگشته اند مي كشاند. اسب اما بي تاب است. هي مي كند و دهانه را به چپ مي كشد اسب اما تن به اشارت نمي دهد. گوش به فرمان نيست مهتر پير پرسيده بود: گاه جو اسب!؟ اين كه وقت سواري نيست. سوار اما خاموش بر جهيده بود و پا در ركاب ناكرده هي كرده بود سمت بيابان و شب و حال اسب بي تاب بازگشت بود پس به ناچار لگام رها كرد تا اسب بل به دل خويش برود بر اين خاموشي و سياهي اطراف.
اسب اما به غريزه هوا را بوئيد و راه اصطبل خويش را در تاريكي پيش گرفت. چه حسي اسب را از تاخت در اين بيابان هاي خاموش باز مي داشت؟ حسي غريب همان كه همه ما را به بازگشتن و نشستن مي خواند به آرامشي گياهي به جنجال هاي سبك و به خنده هاي سبكتر به بس بودن و بسنده كردن به همه آن چيزهايي كه به آخورمان خواهند ريخت. جيره! جيفه! سهم! پس نخست گام سبك برداشت اما رهايي را و سبكي دهانه را كه حس كرد تاخت.
سوار پاهايش را در ركاب محكم كرد تا اسب آمخته! بي مهاباي گودال و مار! بتازد و هرازگاهي چند سربالا كند و گردن خوش تراشش را بالا گيرد بازدم از منخرين هاي فراخش بيرون ريزد و باد. باد شبانه را در آبشار دم و يال و باد كشد به سمت و سوي اصطبل و ماديان! سوار خسته با خود انديشيد: اين بار پياده حتماً پياده خواهم رفت!
اسب نجيب! رسيدن را شيهه اي مي كشد سرخوشانه و سگ ها به استقبال مي آيند.
قره تپه شيخ‎/ شهريور 85