در اين شكل كفي معمولي(A) و كفي طبي(B) كه مخصوص هر فرد طراحي مي شود نشان داده شده است
در شكل فوق نحوه توزيع فشارها در كف پا به دو روش مختلف نشان داده شده است. اين تصاوير مانند تصوير اشعه X و MRI به متخصصين و پزشكان در تشخيص بهتر مشكلات و نارسايي هاي پا و به متخصصين ارتز و روتز (ارتوپدي فني) به طراحي بهتر و دقيق تر كفي كمك مي نمايد
دكتر فرهاد طباطبايي قمشه
استاديار دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي
دانش و فناوري در حال گسترش و پيشرفت روز افزوني است و هر روز قله هاي جديدي فتح مي شود. گسترش علم در هر زمينه مي تواند به پيشرفت علوم در زمينه هاي ديگر كمك نمايد. يكي از شاخه هاي علوم مهندسي كه در سال هاي اخير پيشرفت هاي بسياري كرده است، دانش بيومكانيك است. در بيومكانيك به كمك ابزارهاي علم مكانيك سيستم هاي زيستي مورد بررسي و مطالعه قرار مي گيرند. هنر علم بيومكانيك اين است كه بتواند به پيشر فت ها و دستاوردها در علوم پزشكي و توانبخشي كمك نمايد. در اين مقاله به بخشي از اين دستاوردها در زمينه كفي هاي طبي اشاره مي شود.
اگر كفي طبي دقيقاً بر اساس هندسه و توزيع فشارها در كف پاي يك شخص خاص طراحي شود، مي تواند از بسياري از دردهاي پا پيشگيري كند. كفي طبي كه به طور اصولي طراحي شده باشد، مي تواند سهولت بيشتري را در راه رفتن به وجود آورد و نيروهاي وارد بر مفاصل زانو، ران و مچ پا را به شكل مناسبي تغيير دهد تا از واردشدن نيروهاي ضربه اي ناگهاني به مفاصل جلوگيري شود و همچنين نحوه اعمال نيروها به اين مفاصل به گونه اي باشد كه موجب آرتروز مفصل نشود يا حتي در مهاركردن استئوآرتريت يا حتي درمان نسبي آن نقش داشته باشد.
كفي طبي چيست؟
كفي طبي وسيله اي است كه براي حفظ سلامت پاها و راه رفتن و تنظيم فشارهاي وارده بر كف پا استفاده مي شود. با بررسي و اندازه گيري توزيع فشارهاي وارد بر كف پاي هر شخص متناسب با نياز او پستي و بلندي هايي روي كفي ايجاد مي شود تا فشارهاي وارد بر كف پا به طور مناسب تغيير كند.
توضيح اين كه توزيع فشارهاي وارد بر كف پا در بيشتر افراد جامعه دچار مشكل است. اين امر موجب مي شود افراد پس از طي مسافت كوتاهي، در عضلات ساق پا احساس ناراحتي كنند. همچنين در افراد ديابتي نياز به كفي براي جلوگيري از زخم كف پا، بيش از سايرين است.
كفي طبي چه مزايايي دارد؟
كفي طبي با اصلاح توزيع فشارهاي وارد بر كف پا در بسياري از موارد، در كاهش دردهاي زانو و كمر مؤثر است. در صورت استفاده از كفي مناسب، احتمال ايجاد زخم در پاي افراد ديابتي كاهش مي يابد. همچنين كساني كه دچار صافي كف پا هستند، با استفاده از كفي، ضمن كاهش مشكل خود در درازمدت با سهولت بيشتري راه مي روند. سنسورهاي كف پا كه ممكن است در افراد سالمند دچار زخم يا نقصان شده باشد را مي توان با استفاده از كفي طبي مخصوص، بيشتر تحريك كرده و با حفظ تعادل در آنها احتمال زمين خوردن ايشان را از بين برد.
كفي طبي چگونه ساخته مي شود؟
امروزه در بسياري از مراكز توانبخشي و كلينيك هاي ارتوپدي فني، با معاينه باليني و لمس كف پا، مشاهده چگونگي راه رفتن و ارزيابي كفي هاي مختلف و بر اساس تجربيات متخصص، كفي طبي براي افراد تهيه مي شود. اما در مراكز توانبخشي در كشورهاي پيشرفته، اطلاعات شخص با استفاده از دستگاه هاي اندازه گيري نيرو و فشار كف پا در حالت حركت و ايستاده دريافت و پردازش مي شود. اين اطلاعات پس از پردازش به صورت كمي و كيفي گزارش مي شود. نحوه توزيع فشارهاي كف پا با امكانات گرافيك به صورت نوار كف پا نشان داده مي شود. به كمك چنين اطلاعات كمي و كيفي، متخصصين با سهولت بيشتري مي توانند نسبت به تجويز دقيق تر كفي اقدام نمايند.
دستگاه هاي اندازه گير فشار كف پا كه امروزه وجود دارند به 2 روش كار مي كنند.
اكثر اين دستگاه ها از يك صفحه بزرگ پر از سنسور تشكيل شده اند كه به صورت تصادفي در مسير حركت بيمار قرار داده مي شوند و بيمار بايستي چند مرتبه مسير را طي كند تا به طور اتفاقي از روي plate رد شود. ايراد اين روش اين است كه صفحه اندازه گيري(كه در ابعاد نيم متر مربع است) بايد كاملاً از ديد آزمايش شونده پنهان باشد زيرا اگر شخص آن را تشخيص دهد، مسير حركت خود را بر طبق آن تنظيم مي كند و داده به دست آمده، اطلاع دقيقي از توزيع فشار در كف پا به ما نمي دهد. همچنين به دليل وجود تعداد بسيار زياد سنسور، قيمت اين گونه دستگاه ها بسيار بالاست.
روش ديگر هم، دستگاه هايي هستند كه به صورت كفي در داخل كفش بيمار قرار داده مي شوند. بيمار، مسير مورد نظر را طي مي كند و اطلاعات، از طريق كابل رابط به رايانه انتقال مي يابد. دستگاه اندازه گيري كه به شكل يك كفي معمولي است، درون كفش قرار مي گيرد و مي تواند توزيع فشارهاي وارد بر پا را درون كفش نشان دهد. كل اطلاعات فشارهاي وارد بر پا در هنگام راه رفتن شخص براي هر مدت كه لازم باشد، قابل اندازه گيري است. اين دستگاه ها مي تواند هنگام حركت شخص از روي سطوح شيبدار و ناهموار و همچنين حركت روي پله نيز مورد استفاده قرار بگيرند. اين دستگاه چون تنش ها و تغيير شكل هاي زيادي را تحمل مي كند، به نسبت دستگاه هاي صفحه اي، عمر مفيد كمتري دارد.