گروه شهري- هفته هواي پاك آغاز شده است، اما همچنان آمارهاي جديدي از مرگ و ميرهاي ناشي از آلودگي  هوا به گوش مي رسد. مرگ 27 تهراني در روز بر اثر اين آلودگي بيشتر شبيه فاجعه است تا صرفاً اعلام يك آمار رسمي. در حالي كه مسئولان مربوط، يكي از مشكلات عمده را نداشتن فرهنگ عمومي استفاده از خودروهاي شخصي عنوان مي كنند، سازمان بازرسي كل كشور از عدم جديت دستگاه هاي ذي ربط و عملكرد ضعيف آنان در انجام وظايف قانوني در خصوص پيشگيري و مقابله با عوامل آلايندگي هوا سخن مي گويد .
به گزارش ايسنا، بر اساس نظرسنجي مركز افكارسنجي دانشجويان ايران كه بهمن ماه سال گذشته در 22 منطقه تهران انجام شد، آلودگي هوا پس از ترافيك مهمترين معضل شهر تهران است.
آمارهاي سال گذشته مدير طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران هم نشان مي دهد روزانه  ۲۷ تهراني بر اثر آلودگي هوا جان خود را از دست داده اند و بر اساس اعلام مشاور شهردار تهران در امور محيط زيست، تنها در آبان ماه امسال۳۶۰۰ نفر بر اثر آلودگي هوا در تهران جان باخته اند.
از سوي ديگر سازمان بازرسي كل كشور در گزارش اخير خود اعلام كرد: فقدان متولي مشخص در امر مديريت و كنترل آلودگي هوا و انجام اين مهم توسط كميته اي با ده عضو تحت عنوان كميته اجرايي كاهش آلودگي هوا و همچنين بررسي مصوبات اين كميته نشان مي دهد به علت ناكارآمدي، نبود ضمانت اجرايي لازم و تعلل برخي دستگاه ها، مصوبات كميته مزبور در برخي موارد اصولاً به اجرا درنيامده يا صرفاً بخشي از آن عملي شده كه مجموعه شرايط فوق منجر به تشديد وضعيت نگران كننده كنوني شده است.
از سوي ديگر در حالي كه برخي مسئولان عدم هماهنگي بين سازمان ها و عدم اجراي قانون را مهمترين مشكل در كاهش آلودگي هواي تهران عنوان كرده اند، كارشناسان تاكيد كردند كه موضوع آلودگي هواي پايتخت در اولويت برنامه ها و دستور كار دولت نيست.
همچنين بر اساس اعلام شركت كنترل كيفيت هوا سالانه حدود يك ميليون و 645 هزار تن انواع آلاينده ها تنها از منابع متحرك به هواي تهران وارد مي شود كه از اين رقم حدود يك ميليون و 354 هزار تن آلاينده منوكسيدكربن، حدود 19 هزار تن آلاينده ذرات معلق، بيش از 109 هزار تن اكسيدهاي ازت و 156 هزار تن هيدروكربن است و بر اساس جديدترين گزارش بانك جهاني خسارت سالانه آلودگي هوا در ايران تا 10 سال آينده با 2 برابر شدن به حدود 16 ميليارد دلار در سال 2016 ميلادي مي رسد.
دادگاه ويژه آلودگي هوا در تهران ايجاد شود
مديركل محيط زيست استان تهران و دبير كميته هماهنگي و نظارت مواقع اضطراري آلودگي هواي تهران نيز با تأكيد بر ضرورت ايجاد دادگاه ويژه آلودگي هوا در تهران گفت: وضعيت آلودگي هواي پايتخت اگر وزش باد و بارندگي امسال را در نظر نگيريم، بحراني است.
وي با اشاره به اين كه 30 درصد آلودگي هواي تهران مربوط به 540 هزار صنعت در تهران است، گفت: متاسفانه تنها 5 تا 7 درصد اين صنايع مورد پايش قرار مي گيرند.
وي با اشاره به وجود 542 هزار واحد توليدي، صنعتي، خدماتي و تجاري در استان گفت: از اين تعداد 175 هزار واحد كارگاهي، توليدي و صنعتي است، كه 80 درصد صنايع استان مجوز محيط زيست ندارند.
زنگ خطر آلودگي هواي تهران به صدا درآمد
دكتر معصومه ابتكار، رييس سابق سازمان حفاظت محيط زيست نيز با اشاره به اين كه 5 سال از برنامه جامع كاهش آلودگي هواي تهران كه بر اساس كارشناسي دقيق تهيه و اجرا شده است، گذشته گفت: اجراي اين برنامه بايد با قوت ادامه يابد.
وي با تاكيد بر اين كه كاهش آلودگي هواي تهران نيازمند يك اراده قوي در سطح دولت، شهرداري و شوراي شهر است، افزود: در اين زمينه همچنين نيازمند مديريت راهبردي هستيم تا هماهنگي دقيق بين دستگاه هاي اجرايي ايجاد كند.
رييس سابق سازمان حفاظت محيط زيست به كميته اجرايي كاهش آلودگي هواي تهران اشاره كرد و يادآور شد: اين كميته كه وظيفه هماهنگي فرابخشي بين 15 دستگاه اجرايي را دارد در دوره قبل هر 2 هفته يك بار تشكيل مي شد؛ حال چرا با نظم و جديت دنبال نمي شود؟ وي برنامه جامع كاهش آلودگي هواي تهران را برنامه اي 10 ساله خواند و گفت: هر روزي كه در اجراي اين برنامه تأخير شود، با مشكلات و چالش هاي جديد مواجه خواهيم شد.
ابتكار با تأكيد بر ضرورت تأمين به موقع اعتبارات كافي براي اجراي طرح هاي كاهش آلودگي هواي تهران گفت: همزمان سازمان محيط زيست نيز بايد برنامه هاي نظارتي خود را همچون نظارت بر استانداردهاي خودرو و موتورسيكلت ها استمرار بخشد.
عدم موفقيت متوليان آلودگي هوا
در كاهش آلودگي
مهندس محمدهادي حيدرزاده، رييس ستاد هواي پاك شهرداري تهران و مشاور شهردار تهران در امور محيط زيست نيز گفت: متاسفانه برنامه ريزي نامناسب موجب بحران آلودگي هوا شده و متوليان آلودگي هوا در كنترل آن تنها در يك برهه خاص موفق بوده اند ولي در كاهش آن موفقيتي كسب نكرده اند.
وي با اشاره به اين كه 88 درصد آلودگي هواي تهران ناشي از منابع متحرك است، گفت: متاسفانه نتوانستيم سهم اين منابع را از نظر كمي مديريت كنيم.
مشاور شهردار تهران در امر محيط زيست با اشاره به اين كه در حوزه آلودگي هوا شهرداري تهران مانند ساير بخش هاي زيست محيطي اختيارات قانوني ندارد، گفت: تنها تصميمات و وظايفي كه بر عهده ما گذاشته مي شود، انجام مي دهيم و در برنامه هاي كاربردي نقشي نداريم.
وي با تاكيد بر اين كه تنها راه كاهش آلودگي هواي تهران گسترش حمل و نقل عمومي مانند تاكسي، اتوبوس و ميني بوس و مترو است خاطرنشان كرد: هم اكنون كه دو سال به پايان اجراي تبصره 13 قانون بودجه سال 85 باقي مانده است، هنوز اين تبصره اجرايي نشده و چون شهرداري تنها مجري تصميمات است، بسياري از مسايل حمل و نقل عمومي فشل مانده است. رييس ستاد هواي پاك شهرداري تهران با تاكيد بر ضرورت افزايش اختيارات شهرداري تهران و حمايت دولت، گفت: در اين صورت مي توانيم تحولي در حمل و نقل داشته باشيم ولي در كنار آن بايد طرح خروج خودروهاي فرسوده با حمايتهاي فني و مالي اجرايي شود.

گروه شهري- اسدالله افلاكي: سال گذشته، صدور يك بخشنامه غيرمنتظره از سوي وزارت جهاد كشاورزي، تعجب كارشناسان منابع طبيعي را برانگيخت. بر اساس اين بخشنامه- از زمان صدور بخشنامه- مديران كل منابع طبيعي استان بايد با تأييد و هماهنگي ادارات جهاد استان انتخاب شوند به ويژه آن كه در اين بخشنامه تأكيد شده بود در حكم انتصاب، درج تأييد و هماهنگي با اداره جهاد استان ضروري است.
در پي صدور اين بخشنامه، حدود 15 مديركل منصوب شدند. اين در حالي بود كه برخي كارشناسان اين بخشنامه را فاقد پشتوانه كار كارشناسي عنوان كردند چرا كه معتقد بودند يكي از ضعف هاي اساسي سازمان جنگل ها و مراتع، كمبود مديران متخصص و فني در بدنه اين نهاد است و از همين رو، اجراي چنين بخشنامه اي، اين ضعف را دوچندان خواهد كرد. با اين همه، كمتر كارشناسي تصور مي كرد كه يك سال پس از صدور اين بخشنامه، ادغام ادارات كل منابع طبيعي در ادارات جهاد كشاورزي مطرح  شود، طرحي كه به اعتقاد بسياري از كارشناسان بر روند تخريب منابع طبيعي كشور دامن مي زند. اما به راستي اين طرح با چه اهدافي دنبال مي شود؟
نخستين موضوعي كه به ذهن تداعي مي شود اين كه به نظر مي رسد يكي از اهداف طراحان ادغام منابع طبيعي در ادارات جهاد كشاورزي استفاده از اعتبارات آبخيزداري براي جبران كاستي ها و ضعف هاي اعتباري جهاد باشد چرا كه اعتبارات آبخيزداري 4 الي 5 برابر ساير بخش هاي كشاورزي است و اين ادغام موقعيت مناسبي براي صرف اين اعتبارات در بخش هاي ديگر جهاد كشاورزي استان ها فراهم مي آورد.
بحث زمين
بسياري از كارشناسان، بحث زمين و واگذاري اراضي را مهم ترين انگيزه براي ادغام منابع طبيعي در ادارات جهاد كشاورزي مي دانند و معتقدند اين بزرگترين خطري است كه صيانت از ميراث طبيعي كشور را تهديد مي كند؛ چرا كه در حال حاضر، بر اساس قانون، در هر استاني، استاندار رئيس كميسيون ماده 32 يعني واگذاري اراضي است و كل اختيار واگذاري زمين از سوي وزير جهاد كشاورزي به مديركل منابع طبيعي استان تفويض شده، اين اهرم قانوني- به رغم همه ضعف هايي كه در اجراي قوانين و بدنه فني و اجرايي سازمان جنگل ها و مراتع وجود دارد- مانع از واگذاري بي حد و حصر اراضي به هر عذر و بهانه مي شود به باور اين كارشناسان تفويض اختيار واگذاري به هر بخش يا نهادي كه ماهيتي متفاوت با ديد منابع طبيعي داشته باشد آثار زيانبار و جبران ناپذيري به بار خواهد آورد كه در نهايت به نابودي كامل منابع طبيعي مي انجامد. از همين روست كه بايد مديران انتصابي در رأس ادارات كل منابع طبيعي رويكردي مبتني بر حفظ و صيانت از منابع طبيعي داشته باشند. در نتيجه انتصاب مديران خارج از بدنه منابع طبيعي به ويژه مديراني كه ديدي مبتني بر توليد داشته باشند باعث تشديد تخريب منابع طبيعي مي شود.
نكته آخر: منابع طبيعي در طول 85 سال مديريت، همواره دستخوش تغيير و تحول بوده است، تحولاتي كه اغلب ضعف منابع طبيعي را در پي داشته است. با اين همه طي اين سالها، كاركنان و مديراني برخاسته از اين نهاد با چنگ و دندان از عرصه هاي طبيعي كشور دفاع كرده اند، جوانمردي و پايمردي شهيد ناصر پيروي، رئيس اداره منابع طبيعي ماسال، نمونه درخشان مديريت با عرق منابع طبيعي است كه بر تارك سازمان جنگل ها و مراتع كشور همواره خواهد درخشيد. همچنان كه بسياري از جنگل بانان و محيط بانان در گمنامي كامل و با كمترين امكانات با چنگ و دندان از ميراث طبيعي و حيات وحش كشور دفاع مي كنند و گاه همچون شهيد رشيد غفاري و شهيد يحيي شاكو محلي، پروانه يك عمر خدمت صادقانه و جوانمردانه شان با ريختن خونشان درهم پيچيده مي شود.
بر اين اساس، باور كنيم يا نكنيم، عرصه هاي منابع طبيعي، عرصه هاي مقدسي است كه به نسل هاي آينده نيز تعلق دارد، از همين رو صيانت از آن ضرورتي اجتناب ناپذير است؛ نگذاريد بيش از اين منابع طبيعي تخريب شود!

مديرعامل شركت كنترل كيفيت هوا مقصران اصلي در آلودگي هواي تهران را دستگاههاي قانونگذار، نظارتي و اجرايي عنوان كرده ومي گويد: وضعيت ما از خيلي از كشورها كه مشكل آلودگي هواي خود را رفع كرده اند، بدتر نيست ولي آنها با يك برنامه ريزي مدون اين مشكل را رفع كرده اند ولي به نظر مي رسد اين برنامه ريزي مدون هنوز وجود ندارد.

گروه شهري- امروزه فضاي سبز يكي از مهم ترين عناصر در طراحي شهري به شمار مي رود. اما در حالي كه گفته مي شود برخي از مناطق تهران، مثل 10، 11، 16 و 17 داراي پايين ترين سرانه فضاي سبز هستند، مدير عامل سازمان پارك ها و فضاي سبز شهرداري تهران از سياست توزيع عادلانه فضاي سبز و توسعه فضاي سبز يكسان براي تمام مناطق خبر مي دهد.
مهندس علي محمد مختاري گفت: خوشبختانه با تأمين اعتبارات مورد نياز براي تكميل كمربند سبز پيرامون شهر تهران سعي داريم به مدت 10 سال اين پروژه را به مرحله نهايي برسانيم كه البته در اين راستا مشكلاتي وجود دارد كه براي رفع آنها تلاش خواهيم كرد.
وي در ادامه افزود: سال گذشته 5 هزار هكتار از اين پروژه با حضور دكتر حداد عادل رئيس مجلس شوراي اسلامي و دكتر قاليباف شهردار تهران افتتاح شد و با اعتبارات تخصيص داده شده هر سال 5 هزار هكتار آن در قالب اين طرح اجرا خواهد شد.
مختاري گفت: مهم ترين مشكل توسعه فضاي سبز شهر تهران تهيه زمين مورد نياز است لذا ارزش افزوده زمين باعث مي شود به سختي به زمين مورد نياز براي احداث فضاي سبز دست يافت.
مديرعامل سازمان پاركها و فضاي سبز شهرداري تهران در ادامه تاكيد كرد: يكي از سياستهاي شهرداري تهران توزيع عادلانه فضاي سبز و توسعه فضاي سبز يكسان براي تمام مناطق است.مختاري مناطق 10، 11، 16 و 17 را داراي پايين ترين سرانه فضاي سبز معرفي كرد و گفت: اين مناطق داراي پايين ترين سرانه فضاي سبز هستند كه اميدواريم در توسعه فضاي سبز اين مناطق به آمار و ارقام بهتري دست يابيم.
مديرعامل سازمان پاركها و فضاي سبز شهرداري تهران همچنين گفت: در حال حاضر 620 كارشناس با گرايش مرتبط در بخش سازماني و 400 كارشناس نيز در بخش خصوصي و در بخش ستادي توسعه فضاي سبز شهري مشغول فعاليت هستند.وي تخريب باغات را به عنوان يكي از مشكلات جدي توسعه فضاي سبز معرفي كرد و گفت: حدود 450 پرونده مربوط به تخريب باغات و فضاي سبز در قوه قضائيه در حال بررسي است و از طرفي با تهيه شناسنامه و شناسايي 95 درصد از باغات توسط مركز GIS سعي داريم ازتخريب بيشتر باغات و فضاي سبز شهري جلوگيري كنيم.
مختاري خاطرنشان كرد: استفاده از ابزارهاي تشويقي مثل افزايش درصد تراكم به افراد، يكي از راهكارهاي مناسب براي توسعه فضاي سبز شهري خواهد بود.