ابوطالب جاويد روح
دهه عاشورا و گراميداشت شهادت حضرت امام حسين(ع) و ياران آن حضرت، تنها يك آيين سوگواري نيست. در جاي جاي اين آيين ها، شور و هنر برآمده از عشق و علائق قلبي مردم نسبت به شهيدان كربلا، حضوري شكوهمند دارد.
آيين هاي سوگواري محرم از سروده هاي شورانگيز محتشم كاشاني تا باشكوه ترين پرده هاي نقاشي و نغمه هاي جلي مرثيه سرايان همه را مردم با عشق باطن خود پديد آورده اند و در اين ميان نوحه و نوحه خواني به عنوان دربرگيرنده گوشه هاي غني موسيقي ايران زمين جايگاه ويژه اي دارد. نسل هاي امروز، دريغ مندانه از آن همه آوازها و نغمه هاي پرشور كه مردم خوش ذوق و عاشق در رثاي سالار شهيدان كربلا و ياران گرانقدرش سر داده اند و هنوز پس از گذشت قرن ها، طنين آن جان ها را برمي آشوبد، بي بهره مانده اند و اندوهگينانه بايد گفت بخش اعظم آنچه كه در قالب نوحه خواني در ميان دسته هاي زنجيرزن و سينه زن امروز رواج دارد، آواهايي غريب و مغلوب ريتم هاي تند و غيرجاذب است كه هيچ قرابتي با موسيقي دلنشين نوحه و نوحه سرايان اين مرز و بوم ندارد. بدعت گذاري هاي حيرت انگيزي كه توسط اشخاص و افرادي كه نه صداي خوش دارند و نه ذوق مرثيه سرايي، در نوحه هاي معاصر صورت گرفته، ميراث هاي شكوهمند چندين سده را، زير سؤال برده است. ترويج و تكثير، هر آنچه كه تحت عنوان نوآوري در مراثي و نوحه هاي محرم به عمل مي آيد، اگر با دقت و وسواس انجام نشود، آثار مخرب خود را بر اين ميراث گرانقدر فرهنگ ايراني- اسلامي و در واقع فرهنگ غني شيعه برجاي خواهد گذاشت. همچنان كه امروزه، ميان اجراهاي صوتي برخي از مداحان با ريتم هاي تند و بي ريشه موسيقي به اصطلاح پاپ نمي توان تفاوتي قايل شد. نگارنده اطمينان دارم، مردم سرانجام به سرچشمه اصلي، نغمه هاي محرم و ميراث هاي گرانقدر مرثيه سرايان و نوحه گران عاشق و آوازهاي ملكوتي آنان ارج خواهند گذاشت و بدعت گذاري هاي عجيب و غريب و پر از دافعه اي كه، رواج يافته، از اين آيين ها رخت برخواهد بست.
از آغاز بنيانگذاري آيين هاي سوگواري ماه محرم كه به قولي از دوره حكومت ديلميان و بخصوص عضدالدوله ديلمي، به صورت شكل گيري مجالس و حركت دسته هاي سينه زني، در ايران رواج يافت، هنر ايراني- اسلامي، در قالب هاي گوناگون در اين آيين ها تجلي پيدا كرد. مرثيه سرايان، زيباترين سرودهاي خود را در رثاي سيد الشهدا(ع) پديد آوردند و نغمه سرايان، زيباترين آوازهايشان را، در قالب نوحه هايي سردادند كه هنوز با بهترين ساخته هاي استادان عرصه موسيقي، رقابت مي كند. مجموعه اي شكوهمند از هنرهاي آييني محرم، بعدها به صورت نمايش آييني تعزيه رواج يافت كه هنوز هم در ميان نمايش هاي سنتي جهان از جايگاهي ارجمند برخوردار است.
اما نوحه خواني هنري بسيار قديمي است كه با صوت هاي جلي و آوازهاي خوش در قلب و روح مردم ماندگار شده است. هنوز نام هاي آشناي نوحه خوانان در سراسر كشور، سينه  به سينه نقل شده و به نسل معاصر رسيده و برخي از سروده ها و ساخته هاي آنها نيز به همين ترتيب حفظ شده است.
اما نوحه سرايان و نوحه خوانان اصيل، در شهرهاي كوچك و بزرگ، از مواهب عمده عصر ارتباطات دور مانده اند، اين غفلتي است كه نمي توان از آن چشم پوشيد. شايد پژوهشگران با ذوق و عاشق، برخي از اين آثار ارجمند را در قالب نوار كاست و كتاب جمع آوري كرده باشند. اما اگر صدا و سيما، به اين ميراث هاي بزرگ مردمي بهاي لازم را ندهد نسل امروز چگونه مي تواند با اين ميراث ها كه حاصل قرنها تلاش عاشقانه و ذوق مردم هنرمند اين سرزمين است، ارتباط برقرار كند.
همچنان كه برگزاري نمايشگاه هاي متعدد از پرده هاي اصيل نقاشاني كه وقايع عاشورا را با هنرمندي تمام و با اعتقاد و عشق به خاندان عصمت و طهارت به تصوير كشيده اند، به آشنايي مردم با اين آثار گرانقدر كمك شاياني مي كند، و مانع از آن خواهد شد كه چاپ و تكثير تصويرهاي غير مرتبط و مونتاژ شده به بهانه اين ايام مقدس و با سوء استفاده از شور و احساسات مردم رواج پيدا كند.

عكس: مسعود خامسي پور
امسال هم همچون چند سال گذشته، روز 29 دي به عنوان روز هواي پاك با برخي آيين ها و رويدادهاي مرتبط با اين روز توسط دستگاه هاي مسئول و تشكل هاي زيست محيطي برگزار شد. اما همچنان و هر سال شاهد خسارات جاني و مالي ناشي از آلودگي هوا به ويژه در شهر تهران هستيم. طبق آمارهاي اعلام شده، حداقل 4 هزار نفر در سال بر اثر آلودگي هوا و بيماري ها و عوارض ناشي از آن در تهران جان خود را از دست مي دهند و همچنين خسارات مالي ناشي از آلودگي هوا در تهران، هر سال حدود 8 ميليارد دلار است. ابتلاي ده ها نفر به بيماري هايي همچون سرطان، كند ذهني كودكان، ناراحتي هاي تنفسي، آلرژي، نقايص مادرزادي، كاهش وزن نوزادان، فقر، كمبود ويتامين D و... بيماري هاي قلبي از جمله عوارض و پيامدهاي آلودگي هوا است.
از سال 1374 كه بيانيه موسوم به هواي تهران 74 از سوي نزديك به يكصد نفر از كارشناسان، استادان دانشگاه ها، دانشجويان، پزشكان و ديگر اقشار مردم در تهران منتشر شد و آلودگي هوا به عنوان يك بحران ملي معرفي گرديد، هنوز با گذشت نزديك به يك دهه، راه حل مؤثري براي كاهش آلودگي هوا به اجرا در نيامده است و همچنان خودروها، به عنوان مهم ترين آلايندگان هواي تهران درصدر فهرست آلاينده ها قرار دارند.
با توجه به اين واقعيت ها، هر راه حلي براي كاهش آلودگي هوا در تهران بايد مبتني و متكي به ساماندهي خودروها و از جمله خروج كامل خودروهاي فرسوده از شبكه حمل و نقل شهري باشد. اما تا رسيدن به چنين راه حلي كه مقدمات آن فراهم شده و روزي كه حمل و نقل عمومي تهران پاسخگوي نياز مردم باشد، مي توان با برخي اقدامات از جمله گسترش فضاي سبز به كاهش آلودگي هواي پايتخت كمك كرد. كاشت گياه پيچك در كنار درختان حاشيه خيابان ها و بزرگراه ها يك راه حل ساده و كم هزينه است. اين گياه در فصول سرد سال كه اغلب درختان برگ هاي خود را از دست مي دهند، همچنان سبز مي ماند و نياز به آبياري ندارد. گياهان به طور اعم در روزهايي كه در شهر با وارونگي دما و عدم وزش باد روبه رو هستيم، نقش بسيار مهمي در كاهش آلودگي هوا دارند.
شهرداري تهران بايد در روندساخت و سازهاي كنوني كه متأسفانه بسياري از فضاهاي عمومي را نيز اشغال كرده است ترتيبي اتخاذ كند كه فضاي كافي براي درختكاري در مقابل واحدهاي مسكوني و تجاري وجود داشته باشد. حتي شهرداري مي تواند با توزيع رايگان انواع نهال هاي تزييني و ميوه، مشوق مردم باشد. در ساخت و سازهاي جديد، فضاي كافي براي درختكاري، باقي نمي ماند در حالي كه معماري شهر تهران بايد هماهنگ با نيازهاي آن باشد تا هر سال شايد گسترش آلودگي ها نباشيم.
از سوي ديگر با توجه به نقش و تأثير ترافيك سنگين شهر در افزايش آلودگي هوا، بايد با استفاده از وسايل ارتباطي نوين و با اطلاع رساني سريع، از سنگيني بار ترافيك در گذرگاه هاي شهري كاست و مي توان به اعتبار يافته هاي آماري در ايام مختلف از جمله روزهاي برفي و باراني، از طريق وسايل ارتباط جمعي شهروندان را راهنمايي كرد. اجراي نهايي شهر الكترونيك در شهر پرجمعيتي چون تهران، تا حد زيادي از حجم سفرهاي درون شهري مي كاهد. اين طرح بايد با جذابيت بيشتري دنبال شود.
اگر در شهرهاي بزرگ از هر محله نقشه اي تهيه شود كه در آن، هم واحدهاي خدماتي آن محله اعم از انواع فروشگاه ها، آموزشگاه ها، تعميرگاه ها و... مشخص شده باشد، علاوه بر كاهش سفرهاي درون شهري، موجب گسترش رقابت و در نتيجه كاهش قيمت و بهبود كيفيت ارايه خدمات خواهد شد. با اين اقدام سرمايه ابتدايي مورد نياز براي راه اندازي واحدهاي خدماتي نيز كاهش خواهد يافت، زيرا ضرورت راه اندازي واحدهاي خدماتي در خيابان هاي اصلي و مكان هاي پررفت و آمد كه هزينه سرقفلي و اجاره به شدت بالاست، از بين خواهد رفت و راه اندازي واحدهاي خدماتي مثل فروشگاه، آموزشگاه و... نياز به سرمايه ابتدايي بسيار كمتري خواهد داشت و به اين ترتيب، كار آفريني گسترش پيدا مي كند.
استفاده از نقشه هاي راهنماي محله ها و آشنايي رانندگان با مسيرهاي مختلف شهر، موجب كاهش بار ترافيك مي شود. اجراي چنين طرحي حتي اگر موجب صرفه جويي مقداري بنزين گردد، در ابعاد كلان به صرفه جويي هاي قابل توجهي در مصرف سوخت منتهي خواهد شد.
ايثار باتمان قليچ

در مقاله جالب روزي روزگاري پاريس و كوالالامپور به قلم دكتر ناصر كرمي در همشهري مورخ 28/9/85 ، نكات دقيق و ظريفي به چشم مي خورد، اگرچه در زبان شيرين فارسي، ضرب المثل هاي بسياري داريم، اما بايد اذعان نمود در برخي موارد معاني مغاير ضرب المثل ها هم يافت مي شوند كه با يك گل بهار نمي شود از آن جمله است، حال آن كه به استناد مقاله مزبور، با يك گل هم بهار مي شود، اما وراي تأثير و نقش شخصيت ها، مي توان به مواردي استناد كرد كه حركت درست و مديريت خوب جوامع به عنوان لازم و ملزوم هم، قابليت آن را دارند كه سرزمين بزرگ و پرجمعيتي را از قعر بحران هاي اقتصادي و اجتماعي به اوج موفقيت برسانند. منظورم كشور پهناور چين است. سرزمين بسيار بزرگ و پرجمعيت ترين كشور جهان كه تا چند دهه پيش گرفتار استعمار، افيون و فقر شديد اقتصادي بود، سالهايي را نيز در فراز و فرودها و  آزمون و خطاهاي دوران كمونيسم سپري كرد، اكنون به يكي از قدرت هاي بزرگ اقتصادي جهان تبديل شده است. براي جلوگيري از شرح و بسط نوشته، مشاهداتم را درباره شهر پكن پايتخت كهن چين، مي نويسم كه تجربه هاي مفيدي براي رفع مشكلات كنوني كلان شهر تهران در بر دارد.
كساني كه سه تا چهار دهه پيش شهر پكن را ديده باشند و امروز دوباره به سراغ اين شهر بروند، بدون ترديد، به خود خواهند گفت، اتفاقاتي معجزه آميز و شگفت انگيز، اين شهر بزرگ و پرجمعيت را چنين متحول و پرنشاط كرده است.
تازه واردان به پكن به خوبي احساس مي كنند كه بي تفاوتي و يكنواختي زندگي پيشين مردم، جاي خودش را به شور و تحرك چشمگيري داده است.
در اين شهر حاصل ذوق هنري و زيبايي شناسي آدمي را مي توان در پوشينه هاي متنوع و زيبا ديد.
شهر دوچرخه ها، اكنون معابر را براي خودروها گشوده است اما توازن در تعداد خودروها، چنان است كه كمتر نشانه اي از سروصدا و آلودگي هوا در اين شهر مي توان ديد.
چين يكي از بزرگترين توليدكنندگان موتورسيكلت جهان است، اما تردد موتور سيكلت هايي كه آلودگي صوتي ايجاد مي كنند و يا خروجي اگزوز آنها آلاينده هوا مي باشد، در خيابان هاي شهر پكن ممنوع است و اين چنين است كه چيني ها اين محصولات پر سر و صدا را كه در ديگر شهرهاي بزرگ جهان با آلودگي هوا و انواع آلودگي هاي صوتي امان شهروندان را بريده اند، بر خود روا نمي دارند!
سازندگي و نوگرايي در، در و ديوار شهر به چشم مي خورد و جالب آن است كه چون امكانات رفاهي پكن به تمامي در ديگر شهرهاي پرجمعيت چين نيز وجود دارد مسأله بغرنجي مثل مهاجرت هاي ناخواسته از ديگر نقاط چين به پكن بروز نكرده است. توازن مدني و امنيت پكن نيز براي كساني كه مدتي در اين شهر زندگي كرده اند، چشمگير است. اما واقعيت آن است زيرساخت هاي تحولات چشمگير امروز چين، مديون برخي اصول مهم مي باشد كه اگر در جامعه اي محقق نشود، راههاي توسعه نيز گشوده نخواهد شد:
۱ - ايجاد زمينه و بستر مناسب براي تقسيم متناسب جمعيت انساني و امكانات رفاه نسبي در تمام سطح كشور (از يك ميليارد و سيصد ميليون نفر جمعيت چين فقط حدود 8 ميليون نفر در پكن و 11 ميليون نفر در شانگهاي زندگي مي كنند).
۲ - تخصيص درست منابع،  توليد ناخالص ملي و درآمد سرانه نسبت به تراكم جغرافياي انساني.
به هر حال برآمدن غول زرد اقتصادي در آسيا، درس ها و آموزه هاي بسياري در خود دارد كه تنها به گوشه اي از آن اشاره كردم.
پرويز قرباني

مجتمع فرهنگيان نوشهر در زميني به مساحت 10 هكتار در روستاي نيرنگ شكل گرفته است.
اين زمين در ارتباط با طرح هاي تبديلي در رژيم گذشته به يكي از خواص آن دوره واگذار شد تا آن را از جنگل پاك تراشي كرده و به كاربري ديگري تبديل كند.
بعد از انقلاب همين زمين براي ساخت شهرك فرهنگيان به تعاوني آموزش و پرورش نوشهر واگذار شد و شهرك كنوني ساخته شد و در حال حاضر بيش از 70 خانوار در آن ساكن هستند. از 35 سال پيش يعني از زماني كه اين زمين به منظور تغيير كاربري واگذار شد بيش از 150 اصله درخت كاج و سرو در آن كاشته شد كه تا اين اواخر به درختان تنومند و زيبايي تبديل شده بودند كه شكوه و زيبايي خاصي به شهرك مي بخشيدند. اما بنا به تصميم هيأت مديره شهرك به بهانه هاي گوناگون اقدام به قطع اين درختان شد كه هر بار هم با اعتراض گروه زيادي از ساكنين مواجه گرديد.
اهالي شهرك طي نامه هايي به جنگل باني و منابع طبيعي نوشهر خواستند كه به صورت شماره گذاري درختان و يا تعيين شناسنامه، آنان را از هرگونه تعرض در امان نگه دارند.
و در نهايت گفته شد كه حتي بعد از قطع درختان اجازه خارج كردن چوب را به آنها نمي دهيم! در نتيجه در آبان ماه امسال دوباره 45 اصله درخت ديگر، در اين شهرك قطع شد. يكي از اصول مهم توسعه پايدار حفظ منابع طبيعي است. در خيلي از كشورهاي جهان، حتي مسير راه هاي اصلي و راه آهن را براي حفظ منابع طبيعي و درختزارها تغيير مي دهند. فراموش نشود كه ما در فرهنگ حفظ منابع طبيعي و محيط زيست تابع اين گفته حكيمانه ايم و شايسته است به آن پايبند باشيم:
ديگران كاشتند و ما خورديم
ما بكاريم تا ديگران بخورند
شايان يادآوري است، چند سال پيش در پي مراجعات مردم شهر بابل براي جلوگيري از قطع يك درخت كهنسال اوكاليپتوس صد ساله، با همكاري شهرداري و شوراي شهر بابل، مسير خيابان كشي تغيير كرد و اين ميراث ارزشمند طبيعي محفوظ ماند. با همين ملاحظات مي توانيم از قطع غيرضروري درختان جلوگيري كنيم.
نفيسه سعادتي

عكس: مرتضي ميرزايي
بيش از يك سال است كه مسئولان محترم اداره راهنمايي و رانندگي براي بهينه سازي وضعيت رانندگي در كشور اقدام به صدور گواهينامه هاي يكساله موقت نموده اند. اكنون با گذشت زمان مشاهده مي شود كه اين قانون به صورت عجولانه به تصويب رسيده و ايرادات مهمي دارد. ايراداتي كه در قانون قبلي وجود نداشته است و اكنون موجب سرگرداني دارندگان اين قبيل گواهينامه ها شده است. از جمله عيب هاي اصولي كه به نحوه صدور اين نوع گواهينامه وارد مي باشد، نبود ساز و كار مناسب براي صدور گواهينامه المثني است. همان اتفاقي كه به علت سرقت كيف مدارك و... ممكن است رخ دهد. به عنوان يك پدر كه فرزندش به دليل پايبندي به قانون، همواره اصل گواهينامه را همراه داشته و در جريان يك حادثه آن را گم كرده است، مي پرسم حال كه حدود يك سال از زمان صدور گواهينامه اش گذشته و در واقع بي اعتبار شده است و هيچ خلافي هم در پرونده او ثبت نشده و مي خواهد به رانندگي ادامه دهد اما براي تداوم قانونمداري، در حالي كه گواهينامه را به همراه ندارد، چه بايد بكند؟
اگر قرار است قوانيني در كشور اصلاح شود، نبايد تداعي كننده كور كردن چشم براي اصلاح ابرو شود. اميد است براي مسايل مطرح شده راه حلي در نظر گرفته شود.
عباس سپاسي

دستفروشي و جار زني براي فروش كالا، از هزاران سال پيش رواج داشته است. اما امروزه، فروشندگان دوره گرد نه با صداي خود و آواز خوش و عبارات شعرگونه، كه با بلندگوهاي قوي و پر سر و صدا، كالاي خود را تبليغ مي كنند و باعث آزردگي ديگران هم مي شوند. اما فروشندگان دوره گرد يا دستفروشان و جار زن قديم را رسم و راه ديگري بود. به عنوان مثال نوشته اي را از كتاب آل بويه به اهتمام علي اصغر فقيهي كه در شرح و وصف زندگي حكمرانان و مردم آن روزگار گردآوري شده، نقل مي كنم:
در همه شهرها فروشندگاني بودند كه در بازار يا كوچه، محل معين يا دكاني نداشتند. كالاي خود را بر روي سر يا دوششان حمل مي كردند و در اطراف مي گشتند، يا در كنار ديوار يا ميداني مي نشستند، يا ابياتي مي خواندند. اين گونه فروشندگان، در آن وقت راهداري ناميده مي شدند. ابوحيان از قول مردي به نام جماز گفته است كه خربزه فروشي جار مي زد و مي گفت اين خربزه عسل و آن يكي شكر و آن ديگري قند است. من نزديك رفتم و گفتم بيماري دارم كه هوس خوردن خربزه ترش كرده است. خربزه فروش، مرا به جانم قسم داد كه به حرف قبلي او(كه خربزه عسل و قند است) توجه نكنم و گفت كه اينها مانند سركه، بسيار ترش است.بعضي از اين جار زن ها، در اثر مداومت در شعرگويي در وصف ميوه ها يا كالاهاي ديگر، به تدريج در شمار شاعران بزرگ درمي آمدند. يكي از اين افراد مردي بود به نام ابوالفرج محمدبن احمد غساني ملقب به وأواء كه در محله دارالبطيخ بغداد(محله خربزه يا ميوه فروشان) از بس براي ميوه ها فرياد كشيد و شعر خواند، جزو شاعران معروف قرار گرفت، به طوري كه ديوان او به عنوان يكي از طرائف، از بغداد به نيشابور حمل شد.
م . دبير

سرويس طلا
در جريان قرعه كشي يكي از صندوق هاي قرض الحسنه اينجانب و حدود 50 نفر ديگر برنده سرويس طلا شديم. اما وقتي براي دريافت جايزه مراجعه كرديم، به ما گفتند كه به جاي سرويس طلا به شما 200 هزار تومان وجه نقد پرداخت مي شود. اين نحوه عمل با آن تبليغات هيچ گونه همخواني ندارد و اعتماد مردم را براي سپرده گذاري در اين صندوق ها از ميان مي برد.
زهرا لواساني- تهران

انباشته از خودرو
با افزايش روزافزون خودروهاي داخلي و خارجي، بعضي از گذرگاه هاي تهران از هم اكنون به يك پاركينگ بزرگ تبديل شده است. بيم از آن است كه در آينده حتي طرح هاي زوج و فرد و طرح ترافيك و... راه گشا نباشد. توقع شهروندان آن است كه براي رهايي شهر تهران از وضعيت موجود اقدام شود.
ر- پوريوسف- تهران

سفره هاي آب
خطر كاهش سفره هاي آب زيرزميني در كرمان جدي است. بايد پيش از آن كه به خطر بحران نزديك شويم براي اين مسئله، اقدام بايسته اي شود.
ابوالفضل شرافتي- كرمان

دريافت نكرده ايم
با عنايت به مصوبه دولت نسبت به پرداخت حق مسكن به كاركنان دولت، بيمارستان قلب شهيد رجايي هنوز در اين خصوص اقدام نكرده است.
رضا جباري- تهران

اعداد 1 تا 9 را در هر يك از سطرها و ستون ها و مربع هاي كوچك 3 در 3 طوري قرار دهيد كه فقط يك بار نوشته شود. پاسخ جدول را فردا در روزنامه ملاحظه خواهيد كرد.