هفته گذشته در اتفاقي كه به جاي دولت و رسانه هاي چين، دولت آمريكا آن را اعلام كرد، پكن با موفقيت يك سلاح جديد را در چارچوب جنگ ستارگان آزمود. به گفته رسانه هاي آمريكايي و به نقل از مقامات رسمي اجرايي و اطلاعاتي اين كشور، چين در روز 11 ژانويه با پرتاب يك موشك بالستيك ميان برد، يكي از ماهواره هاي قديمي و از رده خارج هواشناسي خود را در فضا نابود كرد. اين ماهواره كه در 800 كيلومتري زمين قرار داشت بعد از برخورد اين موشك به صدها تكه تبديل شد. اما اين تكه ها آنقدر بزرگ هستند كه تا سالها بعد براي فضاپيماها و ماهواره هايي كه از اين منطقه عبور كنند خطرناك باشد. با اين آزمايش چين به نخستين كشوري تبديل شد كه در دو دهه گذشته با موفقيت يك سلاح ضد ماهواره را آزمايش كرده است. تنها كشورهايي كه تا كنون توانسته اند هدفي را در فضا مورد حمله قرار دهند آمريكا و شوروي بوده اند كه در دهه 1980 موفق به انجام اين كار شدند. رسانه هاي آمريكايي به نقل از منابع اطلاعاتي اين كشور نوشتند، چين پيش از اين سه بار اين آزمايش را انجام داده اما موفق نبوده است. اين آزمايش كه رسانه هاي آمريكايي آن را تهاجم به فضا توصيف كردند و عنوان هاي نخست خود را براي اولين بار در سالهاي اخير به جاي عراق به آن اختصاص دادند، زنگ خطر را براي غرب و شرق به ويژه آمريكا و هند به صدا درآورد. روزنامه نيويورك تايمز در واكنشي سراسيمه به اين اقدام چين نوشت: چيني ها با اين كار نشان دادند كه از حالا به بعد هر وقت كه بخواهند مي  توانند ماهواره هاي آمريكايي را كه براي كارهاي غير نظامي به فضا رفته اند يا براي شناسايي فعاليت هسته اي ديگر كشورها ماموريت دارند، نابود كنند. اين روزنامه با اين استدلال و با چندين هشدار و اخطار ديگر، به دولت بوش توصيه كرد تا هر چه زودتر كار تدوين و عقد پيمان ممنوعيت انجام آزمايش تسليحاتي ضد ماهواره را پيگيري و به انجام برساند.
اين نخستين اقدام چين در قدم گذاشتن به حريم نبرد فضايي نيست. در ماه اوت گذشته يك مقام ارشد اطلاعاتي آمريكا به خبرنگاران آمريكايي در واشنگتن گفت، چين از يك ليزر زميني براي شناسايي ماهواره  آمريكا در فضا استفاده كرده است. اين تلاشي بود براي يافتن راهي براي كور كردن ماهواره ها يا هدايت يك موشك به سوي هدفي در فضا.
همين اقدامات بود كه دولت بوش را به تدوين سياست ملي فضايي و اعلام رسمي آن در ماه اكتبر گذشته واداشت. بوش در ماه اكتبر گذشته فرمان اجرايي را امضا كرد كه سياست جديد ملي فضايي آمريكا بود. مهمترين و حياتي ترين ويژگي اين سياست آن است كه توافقنامه هاي كنترل سلاح در آينده را كه ممكن است آزادي عمل آمريكا در فضا را محدود كند رد مي كند. همچنين در اين سياست آمده است كه دولت آمريكا حق دارد دسترسي هر كشور متخاصم با منافع آن را به فضا محدود كند. در بخش ديگر اين سند آمده است كه آ مريكا حق و توانايي و آزادي عمل سلب كردن دسترسي هر كشور متخاصم به فضا و استفاده از آن را دارد. آمريكا تنها كشوري نيست كه در پي تقويت سلطه نظامي خود بر فضاست. اما دولت بوش در تدوين استراتژي براي رسيدن به اين هدف فعلا از ديگر كشورها پيش است. تدوين اين سياست از چند سال پيش در واشنگتن شروع شده بود اما در زمان نامناسبي اعلام شد. نامناسب از اين نظر كه چون اين سياست بعد از 11 سپتامبر 2001 با همه تحولات نظامي اش در سراسر جهان و دو جنگ آمريكا بعد از آن اعلام شد اين پيام را به كشورهاي روسيه و چين و هند داد كه آمريكا حالا بعد از چند كشورگشايي به فكر انحصار سلطه نظامي بر فضا افتاده است. اگر چه دولت بوش تاكيد كرده است كه قصد نظامي كردن فضا را ندارد اما شواهد حقيقت ديگري را نشان مي دهد. اينكه آمريكا از گفتگو براي عقد پيمان كنترل تسليحاتي در فضا خودداري مي كند براي رقباي اين كشور بسيار تهديد آميز است. دولت آمريكا مي گويد نيازي به اين توافقنامه نيست چون رقابت تسليحاتي در فضا وجود ندارد. اين درحاليست كه نيروي هوايي آ مريكا اخيرا دكترين عمليات ضد فضايي را منتشر كرده كه در آن اقدام نظامي فعالانه تري در فضا درخواست شده است. در اين دكترين آمده است حفاظت از ماهواره ها و فضاپيماهاي آمريكا ممكن است نيازمند قدري فريبكاري، تخريب، انكار و اخلال باشد . اين به غير از نوعي استراتژي براي رقابت تسليحاتي در فضا چه چيز ديگري مي تواند باشد؟ رقباي فضايي آمريكا به ياد دارند كه دونالد رامسفلد وزير دفاع سابق آمريكا تا چندي قبل رياست كميته اي را به عهده داشت كه به كنگره توصيه مي كرد سلاح فضايي براي حفاظت از ماهواره هاي نظامي و غير نظامي خود توليد كند.
حالا چين در اين زمينه قصد پيشي گرفتن دارد. براي اين كشور مشكل اصلي در رقابت فضايي، تسلط قابل توجه آمريكا در زمينه تكنولوژي ماهواره اي است. اين در حاليست كه ارتش آمريكا مي تواند روي هر گونه نقل و انتقال نيرو و وسائل نقليه و طرح هاي موشكي رقباي خود كار كند و به راحتي به فكر اقدامات متقابل باشد. با توجه به اينكه تخصص و تكنولوژي ماهواره اي قابل توليد آن هم به سرعت نيست و اكنون فعلا تحت كنترل شديد غرب قرار دارد، به نظر نمي رسيد كشوري مانند چين بتواند به اين زودي فاصله خود را با آمريكا پر كند. اما چين اكنون با اين آزمايش به زورآزمايي جديدي روي آورده است. از سال گذشته منابع اطلاعاتي آمريكا اعلام مي كردند كه چين مشغول توسعه تجهيزات ضد ماهواره  خود است و مي گفتند، اگر جنگي ميان آمريكا و ايران روي دهد چين با تجهيزات خود ماهواره هاي آمريكايي را كور مي كند.
آمريكا هم برنامه ليزر ضد ماهواره اي داشت به نام استارفاير. اما اين برنامه در پي مسدود كردن بودجه آن از سوي كنگره فعلا متوقف شده است. اما اكنون به نظر مي رسد كنگره به شتاب اين بودجه را اختصاص دهد و اين برنامه از سر گرفته شود. در سياست ملي فضايي آمريكا كه اكتبر گذشته به امضاي بوش رسيد اشاره اي به استفاده آمريكا از سلاح در فضا نشده است اما دولت تاكيد كرده هيچ گونه محدوديتي از اين نظر براي خود قائل نخواهد بود.
چين در سال گذشته براي دومين بار طي شش سال اخير سندي حاوي فعاليت هاي فضايي خود را به نام سند سفيد فضايي منتشر كرد. در اين سند آمده است كه اين كشور قصد دارد راكتهاي حامل بدون آلودگي، با عملكرد عالي و هزينه كم را طي پنج سال آينده توليد كند. با اين حال هزينه  فعاليت هاي فضايي هند يك دهم چين است.
اما معناي اين آزمايش براي آمريكا بيش از آنكه نوعي زور آزمايي در فضا يا گامي در جهت رقابت تسليحاتي باشد، نشانه ديگري است از برنامه هاي بلند مدت نظامي پكن براي تبديل شدن به ابرقدرتي در برابر واشنگتن. پنتاگون اخيرا در گزارشي به كنگره هشدار داد ارتش چين در مسير تحول بلند مدت و تبديل شدن از يك ارتش انبوه انساني براي انجام جنگهاي داخلي به يك نيروي مدرن و قادر به نبردهاي كوتاه مدت و با تراكم بالا عليه دشمنان با استفاده از تكنولوژي پيشرفته است. در اين گزارش آمده است، توسعه نظامي چين اكنون به گونه اي است كه توازن نظامي منطقه اي را همين حالا هم به هم مي زند. ولي با طي روندهاي طولاني مدت توسعه و تحول در توان نظامي استراتژيك و هسته اي در اين كشور اين توان چند برابر خواهد شد. در گزارش پنتاگون همچنين به بودجه نظامي و دفاعي چين اشاره شده و آمده است، اين بودجه سه برابر رقمي است كه دولت پكن اعلام كرده است و به 80 ميليارد دلار مي رسد.
از سوي ديگر آمريكا براي رصد كردن فعاليت دشمنانش و همچنين براي فعاليتهاي ارتباطاتي خود تا حد بسيار زيادي به ماهواره ها وابسته است. اكنون كه چين به توانايي حمله به اهدافي در فضا دست يافته و مي تواند ماهواره منفجر كند، اين وابستگي به شدت تهديد مي شود. آمريكا بيشتر از هر قدرت نظامي بزرگ ديگري در جهان در فضا ماهواره دارد. بنابراين بيشتر از ديگر كشورها از اين توانايي چين به وحشت افتاده است. آنچه بيشتر واشنگتن را نگران مي كند عدم توضيح مقامات چيني درباره اين آزمايش است. رهبران چين در سالهاي اخير چنين وانمود كردند كه قصد تمركز بر مسائل داخلي و توسعه اقتصادي را دارند و فرصت و بودجه اي براي موضوعاتي چون رقابت در فضا را ندارند. اما اين آزمايش نشان داد كه چين قصد دارد به طور همه جانبه در برابر آمريكا قد علم كند. بعضي حاميان كنترل تسليحات در آمريكا از جمله بعضي مطبوعات اين كشور، اين آزمايش را اهرم فشاري از سوي چين براي وادار كردن آمريكا به گفتگو درباره پيمان منع تسليحات فضايي مي دانند. روسيه و چين سالهاست از آمريكا مي خواهند تا مذاكرات در اين باره را شروع كند، اما واشنگتن اين پيشنهاد را رد مي كند. مطبوعات آمريكا به دولت بوش توصيه كرده اند حالا كه واشنگتن از اين نظر از كشورهاي ديگر پيشي گرفته و فعلا نيازي به توسعه سلاح جديد ندارد براي عقد پيمان منع تسليحات فضايي شتاب كند اما برنامه هاي اعلام نشده پنتاگون حاكي از آن است كه دولت بوش اين برنامه  ها را متوقف نكرده است.
بدون شك رقابت تسليحاتي در فضا شروع شده است. تكنولوژي فضايي و تسليحات آن فعلا در انحصار آمريكاست اما اين علم هم مانند علوم ديگر قابل انحصار نيست و اكنون چين سايه به سايه واشنگتن پيش مي رود.

گروه بين الملل - آزمايش موشك ضدماهواره چين توجه همه جهان را به خود معطوف كرد. اما در ميان همه تحليل هايي كه در اين باره نوشته و منتشر شد واكنش روسيه و برداشت اين كشور از آزمايش چين مغفول ماند. اگر چه روسيه در همه اين تحليل ها يكي از عوامل مهم اين معادله عنوان شده اما اكثر بحثهايي كه در اين باره مطرح شده و مي شود با تمركز بر آمريكا و روابط و سياستهاي آينده اين كشور صورت گرفته است.
امروزه كسي باور نمي كند كه روسيه چين را تهديد بالقوه بشمارد. ديدارهاي رسمي مقامات دو كشور و حتي تمرين هاي مشترك دو طرف همگي نشانه هايي از تحول مثبت در روابط ميان روسيه و چين است. ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه و همتاي چيني او از هر فرصتي براي تاكيد بر دوستي و رابطه همكاري نزديك ميان خود استفاده مي كنند. اما اين آزمايش اخير چين از ديد مسكو پنهان نمانده و با ديد ديگري مورد بررسي قرار گرفته است. اين توجه ويژه دلايلي دارد.
اول اينكه روسيه دهها ماهواره نظامي و جاسوسي و ارتباطي در مدار زمين و در فاصله نزديك به زمين دارد كه در تيررس موشكهايي نظير آنچه چين به تازگي آن را آزموده است قرار دارد. روسيه اين ماهواره ها را گوش و چشم خود مي داند و براي امنيت خود به اين گوشها و چشم ها اميد زيادي بسته است.
دليل دومي كه نگراني روسيه را نسبت به اين آزمايش برمي انگيزد آن است كه از فرداي اين آزمايش، روسيه يكي از امتيازات و ويژگي هاي برتري خود را نسبت به چين از دست داد. توان نظامي چين همچنان بسيار عقب تر از روسيه است اما اكنون چين به توانايي اي دست يافته كه روسيه و آمريكا در دهه 1980 به آن دست يافته بودند و به اين خاطر به خود مي باليدند. در سالهاي اخير چين با آمار و ارقام اقتصادي و تجاري اش بر طبل پيروزي و ابرقدرت شدن در آسيا مي كوبيد. روسيه هم با پشتوانه نظامي اش چندان نگران اين قدرت گرفتن نبود اما اكنون اين پشتوانه ديگر وجود ندارد. اينكه روسيه چگونه به حركت پرشتاب چين به سوي سلطه نظامي و پيشرفته واكنش نشان مي دهد موضوع حساسي است كه بر آينده روابط بين الملل تاثير خواهد گذاشت.