سه شنبه ۸ اسفند ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره۴۲۱۷ - Feb 27, 2007
دستور طلايي پزشكان براي پيشگيري از مسموميت هاي غذايي
همان روز بپزيد، همان روز بخوريد
دكتر ابراهيم جوان
مشخصات عمومي مسموميت هاي غذايي
015585.jpg
ستاد مركزي اطلاع رساني داروها و سموم معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت در جزوه اي كه به همين منظور تهيه و در آستانه هفته پيشگيري از مسموميت ها منتشر كرده است سه مشخصه عمده را براي مسموميتهاي غذايي در صورت مصرف غذاهاي آلوده برشمرد كه عبارتند از:
۱ - سابقه خوردن غذاي مشترك۲ - ابتلاي همزمان تعداد زيادي از افراد۳ - تشابه نشانه هاي باليني در اغلب بيماران
در صورت مشاهده چنين مواردي اكيداً توصيه شده است تا با مراكز كنترل مسموميت ها و يا پزشك تماس گرفته شود تا آنان بتوانند در اسرع وقت اطلاعات و خدمات بيشتري در ارتباط با مسموميت در اختيار شما قرار دهند. نكته بسيار مهم در مورد مسموميت هاي غذايي از دست دادن آب و كاهش مايعات بدن در اثر تهوع و استفراغ است كه البته در اين ميان كودكان خيلي آسان تر از بزرگسالان آب بدنشان را از دست مي دهند.
هفته نخست اسفند ماه به عنوان هفته پيشگيري از مسموميت ها اعلام شده است. براي هر روز از اين هفته نيز موضوع خاصي در نظر گرفته شده است. مثلاً روز يكشنبه اين هفته به عنوان روز پيشگيري از مسموميت با مواد غذايي و گياهان سمي  نام گرفت و در همين رابطه دستور طلايي پيشگيري از مسموميت هاي غذايي تحت عنوان پختن غذا و خوردن آن در همان روز به مردم توصيه شد.
طي سال هاي اخير وقوع مسموميت ها و بيماري هاي ميكروبي ناشي از غذا نه تنها در كشورهاي در حال توسعه بلكه در كشورهاي توسعه يافته نيز كه از استانداردهاي بهداشتي بالايي برخوردارند، به نحو چشمگيري افزايش يافته است. در همين رابطه دكتر ودود رضويلر، استاد و پژوهشگر نمونه دانشگاه تهران در مورد تأثير مسموميت هاي غذايي بر بهداشت عمومي جوامع به همشهري مي گويد: اين نوع مسموميت ها از عمده بيماري هاي جوامع كشورهاي مختلف جهان به شمار مي رود. طبق مطالعات انجام شده، همه ساله بيش از هزار ميليون مورد اسهال حاد در بين بچه هاي زير پنج سال در ممالك آفريقا، آسيا (به استثناي چين) و آمريكاي لاتين اتفاق مي افتد كه به مرگ بيش از پنج ميليون نفر منجر مي شود در حالي كه موارد واقعي مسموميت هاي غذايي 10 تا 100 برابر بيشتر از موارد ديگرگزارش شده است.
دكتر رضويلر با اشاره به اين كه بسياري از ميكروب ها در گذشته به عنوان عامل مسموميت غذايي محسوب نمي شدند اما اخيراً تحت عنوان ميكروب هاي بيماري زاي پنهان يا نوظهور شناسايي شده اند، مي گويد: اهميت اين ميكروب ها در ايجاد مسموميت غذايي روز به روز بيشتر مي شود به خصوص اين كه برخي از آنها قادرند تحت شرايط يخچالي و در محيط با اكسيژن كم زنده مانده و رشد كنند و برخي نيز حتي با تعداد اندك قادر به ايجاد بيماري هستند كه اين مورد زنگ خطري جدي براي سلامت مصرف كنندگان مواد غذايي است.
عوامل ايجاد مسموميت
ميكروب ها مسئول بخش عمده اي از مسموميت هاي غذايي هستند، هرچند كه در اين ميان نبايد آلودگي غذا با انواع مواد افزودني، فلزات سنگين (مانند سرب، آرسنيك، جيوه و كادميوم)، باقي مانده سموم دفع آفات نباتي و همچنين ساير مواد سمي  كه در مراحل توليد، نگهداري و فرآوري غذا ايجاد مي شوند (مانند نيتروزامين و آفلاتوكسين) را از نظر دور داشت. غذاهاي مسموم كننده معمولاً بو يا مزه ناخوشايندي ندارند، اما پس از مصرف علايم باليني بسيار حادي ايجاد مي كنند.ميكروب هايي كه مواد غذايي را آلوده مي كنند با چشم غيرمسلح ديده نمي شوند اما همين موجودات زنده ميكروسكوپي تحت شرايطي خاص مي توانند با توليد سموم ويژه اي در مواد غذايي، مسموميت هاي بسيار خطرناكي ايجاد كنند كه برخي از آنها مي تواند كشنده باشد، هرچند كه اغلب اين مسموميت ها معمولاً ظرف 24 ساعت برطرف مي شوند. سالمونلاها، كلستريديوم بوتولينوم، كلستريديوم پرفرنژنس، استافيلوكوك طلائي، اشريشيا كلي، شيگلا، يرسينيا و باسيلوس سرئوس از جمله باكتري هايي هستند كه به طور معمول در ايجاد انواع مسموميت هاي غذايي نقش دارند.
در مقايسه با باكتري ها، نقش ويروس ها در ايجاد بيماري هاي غذايي كمتر مورد توجه قرار گرفته است كه شايد دليل عمده آن مربوط به مشكلات تكنيكي براي جداسازي ويروس ها از مواد غذايي و كشت آنها باشد. انگل هاي تك ياخته اي نيز قادر به رشد در مواد غذايي نيستند ولي كيست آنها مي تواند به مدت طولاني در غذا به حيات خود ادامه دهد كه از ميان آنها مي توان به آميب آنتاموبا هيستوليتيكا، ژيارديا و كريپتوسپوريديوم اشاره كرد. حضور قارچ ها نيز در مواد غذايي از نظر توليد مواد سمي  موسوم به مايكو توكسين ها حائز اهميت است.
مسموميت با سالمونلا
سالمونلوزيس نام عفونتي است كه به وسيله باكتري سالمونلا ايجاد مي شود. از جمله مواد غذايي كه اين نوع مسموميت در اثر مصرف آنها ديده شده است عبارتند از: گوشت، مرغ، تخم مرغ، ماهي دودي و شير خشك.
به گفته كارشناسان بهداشت مواد غذايي، احتمال آلودگي غذاهايي كه پروتئين بالايي دارند (مانند شير و صدف خوراكي) با گونه خاصي از اين باكتري به نام سالمونلا تيفي (عامل تب تيفوئيد) بسيار محتمل است. همچنين پس از مصرف غذاهاي پخته اي كه قبل از مصرف مجدد خوب گرم نشده اند يا سرد مصرف شده اند، ممكن است اين نوع مسموميت بروز نمايد. به گفته پزشكان، علايم و نشانه هاي اين مسموميت با تأخير ظاهر مي شود و ممكن است 12 تا 24 ساعت بعد از مصرف غذاي آلوده، علايم در فرد مسموم بروز كند. علايم و نشانه هاي اين مسموميت شامل تب، خستگي، سردرد، تهوع، استفراغ، اسهال آبكي شديد، ضعف، درد شكم و كم شدن آب بدن است.
مسموميت با كلستريديوم بوتولينوم
بوتوليسم از جمله مسموميت هاي غذايي شديد و كشنده است كه توسط سم حاصل از كلستريديوم بوتولينوم، كه يك باكتري بي هوازي است، ايجاد مي شود. اين باكتري ممكن است در فراورده هاي غذايي و غذاهاي خانگي كه به صورت غلط تهيه شده اند و يا در شرايط غير بهداشتي و نامناسب نگهداري مي شوند، ايجاد شود. به گزارش ستاد مركزي اطلاع رساني داروها و سموم وزارت بهداشت، برخي از مواد غذايي كه اين نوع مسموميت در اثر مصرف آنها ديده شده است عبارتند از: سوسيس، كالباس، كنسرو ماهي، كنسرو ذرت، كنسرو لوبيا، كشك خانگي و عسل خام خالص (بوتوليسم نوزادان). به همين دليل است كه پزشكان مؤكداً به مادران نوزادان زير يك سال توصيه مي كنند كه به آن ها عسل ندهند.
بوتوليسم اگرچه نادر است ولي اغلب كشنده است. علايم و نشانه هاي اين مسموميت با تأخير ظاهر مي شود، يعني ممكن است 12 تا 24 ساعت بعد از مصرف غذاي آلوده، علايم در فرد مسموم بروز كند. علايم و نشانه هاي بوتوليسم شامل تاري ديد، دوبيني، افتادگي پلك فوقاني، عدم توانايي حركتي، اختلال تكلم، لكنت زبان، سختي بلع و خشكي و درد گلو است. ساير علايم مي تواند به صورت خشكي دهان، يبوست، بند آمدن ادرار (احتباس ادراري) بروز كند. بيمار معمولاً هوشيار و بدون تب مي باشد. مهمترين اقدام درماني در اين مسموميت تجويز سريع ضد سم در مراكز درماني است كه در صورت عدم درمان ممكن است فرد مسموم در اثر فلج تنفسي فوت كند.
مسموميت با استافيلوكوك طلايي
به گفته بسياري از كارشناسان اين نوع مسموميت غذايي نيز به اندازه سالمونلوزيس شايع است. علت اصلي اين مسموميت توليد نوعي سم روده اي توسط گروه خاصي از باكتري استافيلوكوك طلائي است. بررسي هاي انجام شده نشان داد كه مصرف شير و ساير خوراكي هاي آلوده مهمترين علت بروز اين بيماري است. آلودگي غذا مي تواند در اثر تماس ترشحات بيني، گلو و دست افراد آلوده به ميكروب ايجاد شود و به همين دليل است كه افرادي كه در زمينه تهيه و توليد مواد غذايي فعاليت مي كنند بايد داراي كارت بهداشتي سلامت باشند چون مواد غذايي پس از پختن و در حين برش يا خرد كردن مي تواند به اين باكتري آلوده شود.
فراورده هاي گوشت و مرغ، سس ها، آبگوشت، شيريني هاي خامه اي يا كرم دار، سالاد ماهي، شير، پنير و به طور كلي غذاهاي با محتواي پروتئيني بالا از جمله مواد غذايي هستند كه مسموميت با استافيلوكوك طلايي در آن ها گزارش شده است. علايم و نشانه هاي اين مسموميت عبارتند از: استفراغ ناگهاني، دردهاي شكمي  و اسهال كه در موارد حاد ممكن است خون و بلغم در مدفوع ظاهر شود. در اين نوع مسموميت بر خلاف نوع سالمونلايي تب نادر بوده و مرگ كمتر روي مي دهد.

محققان مي گويند
مي شود سرطان ريه را زودتر تشخيص داد
گروه سلامت- سرطان را زود تشخيص بدهيد، آن وقت مي توانيد كمتر از آن بترسيد. محققان هم در حال تلاشند تا اين قدرت تشخيص بالاتر برود. يكي از اين تلاش ها، كار دانشمندان دانشگاه كليولند در اوهايوي آمريكاست كه نتايج آن به تازگي منتشر شده است.
خبرگزاري رويترز گزارش داده است اين محققان با ساخت نوعي اسپكترومتر توانسته اند هواي بازدم سرطاني ها را از غير سرطاني ها تشخيص بدهند. كار اين ابزار به اين شكل است كه مي تواند مواد شيميايي خاصي را تشخيص بدهد كه سلول هاي سرطاني از خود آزاد مي كنند و آن را وارد هواي بازدم اين بيماران مي كنند. در مطالعه اين محققان، بيماران و افراد داوطلب سالم به مدت 12 دقيقه داخل اين وسيله نفس كشيدند. نتيجه اين شد كه 73درصد بيماران به اين ترتيب شناسايي شدند.
با اين حال هنوز نمي توان از اين وسيله استفاده گسترده كرد. اولين اشكال آن اين است كه تعدادي افراد سالم را به عنوان بيمار مي شناسد، اشكال دومش هم اين است كه خيلي گران است و نمي توان آن را به مردم با درآمد متوسط پيشنهاد داد. با اين حال نشان مي دهد كه ايده رديابي مواد شيميايي توليد شده توسط سلول هاي سرطاني، ايده خوبي است و مي تواند كاربردهاي خوبي در تشخيص سرطان ريه داشته باشد. محققان مي گويند فعلا بهترين ابزار براي اين رديابي، سگ ها هستند. آنها مي توانند 99درصد بيماران را از روي بوي نفسشان، با موفقيت شناسايي كنند.
بي خيال باشيد، خوب مي شويد
اين قدر درباره اين كه حالا درد دارم، ناراحتم، نكند بيمار شوم ، از خودتان حساسيت نشان ندهيد. محققان مي گويند اين طور نگراني ها و حساسيت ها براي افرادي كه دچار عفونت روده يا گاستروآنتريت شده اند، خطر دارد و آنها را مستعد ابتلا به نشانگان روده تحريك پذير مي كند. در حالي كه اگر كل موضوع را كمي ساده تر بگيرند و كمي بي خيالتر باشند، بيماري هم رويش را كم مي كند و ممكن است فروكش كند.
نشانگان روده تحريك پذير، بيماري اي است كه با دوره هايي از درد شكمي، اسهال، استفراغ و خونريزي هاي مختصر از روده همراه است. اين بيماري در 10درصد موارد، به دنبال ابتلاي فرد به يك عفونت باكتريايي، به صورت دوره اي در او به وجود مي آيد. اين تحقيق روشن مي كند كه چگونه يك بار اسهال و استفراغ مي تواند در برخي افراد ماندگار شود و در برخي هم نه.
بي بي سي گزارش مي دهد محققان دانشگاه ساوث همپتون انگلستان در اين مطالعه، حدود 690 بيمار را كه دچار عفونت باكتريايي روده شده بودند، در دو نوبت بررسي كردند. يك بار 3 ماه و بار دوم 6 ماه بعد. از بين اين افراد، 49 نفرشان به اين نشانگان مبتلا شده بودند و اين ها همان كساني بودند كه بيشتر از سايرين درباره علائم و بيماري، استرس و تنش داشتند و نگران بودند.

سلامت در ايران
رانندگان سيگاري جريمه مي شوند
گروه سلامت- بر اساس آئين نامه قانون جامع كنترل دخانيات كه تا آخر امسال ابلاغ مي شود، رانندگاني كه حين رانندگي سيگار بكشند، جريمه مي شوند. اين نكته اي است كه معاون سلامت وزارت بهداشت، روز گذشته بر آن تاكيد كرد.دكتر سيدمؤيد علويان گفت: بر اساس آئين نامه قانون جامع كنترل دخانيات، جريمه هاي تنبيهي و بازدارنده متعددي براي افرادي كه در انظار عمومي سيگار مي كشند در نظر گرفته شده و در همه جاي دنيا نيز براي افرادي كه در انظار عمومي سيگار مي كشند چنين است، زيرا اين افراد با اين كار به سلامت مردم آسيب مي رسانند.
معاون سلامت وزارت بهداشت اضافه كرد: براي اين كار همكاري و تعامل نزديكي با راهنمايي و رانندگي داشته ايم و با توجه به اين كه بر اساس قوانين راهنمايي و رانندگي، غذا خوردن، آشاميدن، با تلفن همراه صحبت كردن و سيگار كشيدن موجب عدم تمركز حواس راننده مي شود و خلاف است، مأموران راهنمايي و رانندگي بر اساس اين قانون اكنون مي توانند رانندگاني را كه حين رانندگي سيگار مي كشند، جريمه كنند. گفتني است ممنوعيت استفاده از دخانيات در اماكن عمومي كه در بسياري از كشورهاي اتحاديه اروپا، طي يك سال گذشته به مورد اجرا گذاشته شده، در برخي كشورها از جمله آلمان، همراه با ممنوعيت مصرف سيگار در هنگام رانندگي نيز بوده است. در كشور ما هم قانون جامع مبارزه با دخانيات، در مجلس تصويب شده كه آئين نامه اجرايي آن در حال تدوين است.
افزايش تخت هاي بيمارستاني
در آذربايجان غربي
اروميه خبرنگار همشهري: معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي و خدمات درماني آذربايجان غربي از افزايش تخت هاي بيمارستاني طي سال  آينده در اين استان خبر داد.
دكتر عليزاده با اشاره به تجهيز تختهاي ويژه CCU و ICU در بيمارستانهاي استان افزود: هم اكنون 2هزار و 347 تخت بيمارستاني در آذربايجان غربي فعال است كه با توجه به جمعيت 3ميليون نفري استان، به حدود 600 تخت جديد بيمارستاني نياز داريم.
معاون پشتيباني دانشگاه علوم پزشكي و خدمات درماني آذربايجان غربي نيز در اين خصوص اظهار داشت: با احداث بيمارستانهاي جديد و اجراي طرح توسعه بيمارستانهاي استان بيش از 600 تخت جديد به تخت هاي بيمارستاني استان افزوده خواهد شد. دكتر غفارزاده تصريح كرد: هم اكنون بيمارستان قلب سيدالشهداي اروميه، بيمارستان سردشت و خوي در حال احداث هستند كه با بهره برداري از آنها در 2 سال آينده، بيش از 400 تخت جديد به ظرفيت بيمارستانهاي استان اضافه مي شود.
وي با اشاره به اجراي طرح هاي توسعه بيمارستان در شهرهاي مختلف استان، گفت: هم اكنون طرح توسعه بيمارستان در شهرهاي بوكان، سلماس، ماكو و مياندوآب با ظرفيت بيش از 200 تخت در حال احداث است كه بهره برداري از آنها تا پايان سال 87 مقدور خواهد بود.

سلامت
اجتماعي
ادب و هنر
اقتصادي
دانش فناوري
بـورس
حوادث
بين الملل
سياسي
شهر تماشا
داخلي
شهري
دانش
صفحه آخر
همشهري ضميمه
|  اجتماعي   |   ادب و هنر   |   اقتصادي   |   دانش فناوري   |   بـورس   |   حوادث   |   بين الملل   |   سياسي   |  
|  شهر تماشا   |   سلامت   |   داخلي   |   شهري   |   دانش   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |