|
هرغده اي مرگ آفرين نيست
تومورهاي چند كيلويي در شكم كه هرچندوقت يك بار خبر بيرون آوردنشان را مي شنويم از كجا مي آيند؟
|
|
|
دكتر مهشيد چايچي
تا به حال شده در باره كسي يا اتفاقي زود قضاوت كنيد و بعد با شرمندگي متوجه شويد قضاوتتان اشتباه بوده؟ تا به حال شده چيزي را از ديگران پنهان كنيد تا درباره شما قضاوت ناجور نكنند؟ اگر مي پرسيد اين سوال ها چه ربطي به سلامت و تندرستي دارد، بايد بدانيد كه بعضي بيماري ها چنين خاصيتي دارند. يعني باعث مي شوند آدم آنها را پنهان كند تا كسي به سوءظن پيدا نكند. گاهي هم برعكس، باعث مي شوند آدم قضاوت نادرستي درباره ديگران - حتي كساني كه خوب مي شناسد - بكند.
غده 25 كيلويي كه اواخر دي ماه از شكم دختري 21 ساله در بيمارستان امام زمان مشهد خارج شده بود يادتان هست؟ پزشك جراح او گفته بود اين دختر با احساس برآمدگي و سنگيني شكم نزد او آمده و تومور علاوه بر رحم، ساير اعضا و حتي كبد او را هم درگير كرده بود.
مورد ديگري هم مدتي قبل در بندر انزلي وجود داشته كه البته غده 14كيلويي و از خانم 49 ساله بوده. اين بار خانم با بزرگي شكم و مشكلات تنفسي، بعد از دو سال به پزشك مراجعه كرده و يك توده با منشأ رحمي با جراحي از بدن او در آورده شده. مورد ديگري باز هم امسال در يك خانم 60 ساله مشهدي بوده كه يك غده 5/17كيلويي از شكمش در آورده اند. او هم با سنگيني شكم و ناراحتي معده نزد پزشك رفته، اما تومور او كيست بدخيم تخمدان بوده و منشأ رحمي نداشته.
حتماً تعجب خواهيد كرد اگر بشنويد كه امسال چند مورد ديگر هم گزارش شده كه دختران جوان با غده هايي به وزن چند كيلو در شكم بالاخره به پزشك مراجعه كرده بودند. اين افراد تا مدت ها از ترس پدر و مادر تورم شكمشان را پنهان كرده و نزد پزشك نرفته بودند. اين تاخير هم باعث شده بود كه تومور آنها تا حدي بزرگ شود كه ايجاد عارضه كند.
نكته مشتركي كه در تمام اين موارد ديده مي شود بي توجهي به يك توده شكمي است كه از برخوردهاي نامناسب والدين و جامعه با بزرگ شدن ناگهاني شكم آن هم در دختران جوان سرچشمه مي گيرد. چيزي كه باعث مي شود پزشكان اين بيماران عاجزانه از خانواده ها بخواهند به محض اينكه فرزندانشان گوشه گير شده يا تغييراتي در بدنشان ايجاد شد، آنها را سريع نزد پزشك ببرند و از حدس و گمان و قضاوت بي مورد و احيانا سرزنش آنها خودداري كنند.
درد بي خبري هم بد دردي است
فيبروم رحم يكي از شايعترين تومورهاي زنان است كه به نامهاي فيبروميوم، ميوم وليوميوم هم معروف است. اين تومور معمولا هيچ ارتباطي با سرطان رحم ندارد و مبتلايان به آن مي توانند خيالشان راحت باشد كه تومور آنها در آينده سرطاني نخواهد شد.
از هر 4 زن 3 نفر فيبروم رحم دارد اما خودش هم خبر ندارد، چون اين غده معمولاً علامتي از خود نشان نمي دهد، مگر اينكه آنقدر بزرگ شود كه علامت ايجاد كند يا مانند موارد ذكر شده سوژه خبرها شود. اين حالت در يك چهارم خانم ها و آن هم اغلب در سن 30 تا 40 سالگي پيش مي آيد. علايمي كه تومور ايجاد مي كند ممكن است شامل خونريزي قاعدگي شديد، طولاني يا لكه بيني در فواصل عادت ماهانه باشد. علامت ديگر درد يا احساس فشار در لگن و درد پا يا كمر است. البته بي اختياري و فوريت در ادرار و يبوست را هم نبايد از نظر دور داشت. وجود اين علامتها به محل و اندازه تومور وابسته است.
از كجا مي آيد؟
اين تومور از بافت ميومتر يعني عضله صاف رحم منشا مي گيرد و مي تواند از اندازه يك جوانه كوچك به يك توده حجيم تبديل شود كه حتي ممكن است تا قفسه سينه برسد.
حتي هنوز پزشكان هم دقيقا از علت ايجاد اين تومور سر در نياورده اند، اما تحقيقات نشان داده كه ژنتيك، هورمون ها و مواد شيميايي ديگر مانند فاكتور رشد شبه انسولين در اين مسئله نقش دارند. پس خانمي كه در سن باروري است، اگر مادر يا خواهرش اين تومور را تجربه كرده بايد مراقب خودش باشد چون وراثت هم با اين تومور بي ربط نيست.
شناسايي اين توده بعد از معاينه با وسايل تصوير برداري مانند سونوگرافي شكمي يا ترانس واژينال(از طريق مهبل) امكان پذير است. اگر چه اين تومور خوش خيم است، اما لازم است پزشك با ارسال نمونه اي كه از آن برداشته خيال بيمار و خودش را راحت كند كه اين غده سرطاني بدخيم نيست. با اينكه خود اين غده خطرناك نيست اما مي تواند عوارضي بدهد كه زياد هم خوشايند نيست. مثلا بدليل خونريزي زياد ممكن است موجب كم خوني و يا بدليل بزرگي و فشار آوردن به اندام هاي دخيل در باروري مي تواند باعث نازايي و حتي سقط شود. زياد نگران نشويد، چون اين عوارض در تمام فيبروم ها رخ نمي دهد. بسياري از مبتلايان همانطور كه گفتيم هيچ علامتي ندارند و تنها لازم است تحت نظر باشند كه دچار مشكل نشوند و اگر خداي نكرده دچار مشكل شدند، پزشك با داروهاي هورموني و نهايتاً با جراحي به موقع به دادشان برسد.
خوشبختانه امروزه روشهاي جديدي هم هست كه هم كم خطرتر بوده و هم بدون تاثير بر باروري بيمار مي تواند به در مان او منجر شود. جديدترين اين روشها كه در سال 2004 مورد تاييد انجمن غذا و داروي آمريكا قرار گرفته جراحي با امواج اولترا سوند است كه به FUS(Focused ultrasound surgery) معروف است. در اين روش از امواج متمركز پر انرژي و فركانس بالاي صوتي تحت دستگاه MRI براي نابود كردن سلول هاي تومور استفاده مي كنند. بدين ترتيب بدون ايجاد برش در شكم و كاملاً دقيق تومور را برمي دارند.
مراقب تخمدانها هم باشيد
اما يكي ديگر از تومورهاي حجيم شكم، تومور تخمدان است. اين تومور هم از رشد بي رويه سلول هاي تخمدان ايجاد مي شود كه ممكن است خوش خيم يا بدخيم باشد. علايم اين تومور هم شبيه فيبروم رحم است و تا مدتها ممكن است خود را نشان ندهد. علت ايجاد اين تومور هم ناشناخته است اما محققان مي گويند ممكن است به يك اشتباه ژنتيكي در روند ترميم بافت تخمدان در زمان پاره شدن ديواره تخمدان در تخمك گذاري مربوط باشد. به نظر مي رسد ژنتيك و سابقه فاميلي بيشترين نقش را در ابتلا به اين تومور بازي كند. البته چاقي در جواني، نازايي، كيست هاي تخمدان بعد از يائسگي هم عوامل خطر ديگري هستند كه مورد توجه پزشكان هستند.
لازم است بدانيد كيست تخمدان در سنين پيش از يائسگي، بخشي از روند تخمك گذاري طبيعي است و بد نيست بدانيد براي پيشگيري از اين تومور علاوه بر تغذيه مناسب و ورزش، شير دادن به فرزندان هم، خالي از فايده نيست.
درمان اين تومور اگر بدخيم باشد و يا عارضه ايجاد كند هم جراحي است كه بسته به نوع و ميزان پيشرفت و انتشار آن متفاوت است. يعني ممكن است يك يا هر دو تخمدان ها برداشته شود و شيمي درماني لازم باشد يا نباشد.
واما...
اگر چه ما تنها به دو بيماري عمده عامل برجستگي شكم اشاره كرديم و عوامل ديگري هم هستند. اما همين كافي است براي اينكه به ما ياد آوري كند در قضاوتهايمان عجله نكنيم. يادمان باشد هر گردي گردو نيست!
|
