تجربه‌ها برپايه جهت‌گيري سوم ، برنامه
- ايران در توسعه كلان برنامه‌هاي اجرايي روند بر مروري
(پاياني بخش)
 
قرار كشور برنامه‌ريزان توجه مورد بايد كه راهبردهايي از
در خارجي سرمايه‌گذاري بهبود و افزايش به توجه بگيرد ،
است گاز و نفت بخش
:اشاره
ماحصل ايران ، اسلامي انقلاب از دهه دو گذشت با
پاياني مراحل اكنون كه كشور توسعه دوم و اول برنامه‌هاي
كارشناسان.است گرفته قرار نقد بوته در مي‌گذراند را خود
طراحي هنگام كه باورند اين بر برنامه اين منتقدان و
نيروهاي و تجهيزات امكانات ، توسعه كلان برنامه‌هاي
توجه مورد دقت به بايد زمان عامل و اجرايي و كارشناسي
كه صورتي در بزرگ طرحهاي از بعضي كه بخصوص گيرد ، قرار
زيانبار كشور براي بكشد ، درازا به آنها اجراي دليل هر به
لطمه‌هاي ايران ملي اقتصاد بنيه به و بود خواهند
آماده‌سازي و تربيت همچنين ، .مي‌كنند وارد جبران‌ناپذير
تحقق براي مناسب نرم‌افزارهاي تدارك و خبره نيروهاي
حياتي جنبه برنامه‌ها اين در شده لحاظ آرمان‌هاي و اهداف
ياد عامل گرفتن نظر در بدون طرح‌ها فيزيكي اجراي و دارد
عمل در چون سازد ، برآورده را اهداف اين نمي‌تواند شده ،
.درنمي‌آيد آب از موفقي اجراي
كلان برنامه‌هاي مورد در كارشناسي مهم نكات ديگر از
آنها به نيز حاضر گزارش پيشين شماره دو در كه توسعه ،
كشور اقتصادي توان دقيق كارشناسي و سنجش است ، شده اشاره
قبيل اين اقتصاد علم در.برنامه‌هاست اين اجراي هنگام به
حساسي و ظريف بسيار قانونمندي‌هاي تابع را نيازسنجي‌ها
پروژه‌هاي و طرح‌ها اجراي هنگام آنها رعايت كه مي‌دانند
.است حياتي و روشنگر راهنما چراغ مثابه به بزرگ
در توسعه كلان برنامه‌هاي اجرايي روند بررسي و نقد
برپايه توسعه سوم برنامه اجراي براي مناسبي بستر ايران ،
با مقايسه در اكنون كه ويژه بهميكند فراهم واقعيت‌ها
اقتصادي و سياسي قطبهاي شكل‌گيري شاهد گذشته ، دهه دو
تحولات اين درباره ژرف‌نگري و مي‌باشيم جهان در جديدي
اجراي براي را ما برنامه‌ريزان عملي و علمي توان
.مي‌برد بالا بسيار سوم برنامه موفقيت‌آميز
بايد صادرات توسعه راهبرد:مي‌گويد اقتصادي كارشناس يك
روشي.بگيرد قرار توجه مورد سوم برنامه در برجسته طور به
آن به ضمني طور به فقط توسعه دوم و اول برنامه‌هاي در كه
و كشاورزي بخشهاي در بويژه راهبرد اين.بود شده توجه
پايان به ديگر ، سوي از.بگيرد قرار محور بايد توسعه
سرمايه‌هاي رفتن هدر موجب كه تمام نيمه طرحهاي رساندن
بسياري در آنها انجاميدن طول به با زيرا مي‌شود ، موجود
.مي‌شود افزوده اجرايي هزينه‌هاي به درصد تا 30 موارد
طرحهاي اتمام و كالا نقل و حمل و ترانزيت به توجه همچنين
.باشد سوم برنامه اولويتهاي از بايد راهسازي
توجه مورد بايد كه راهبردهايي از ديگر يكي:مي‌افزايد وي
و افزايش به توجه گيرد قرار كشور كلان برنامه‌ريزان
اين.است گاز و نفت بخش در خارجي سرمايه‌گذاري بهبود
بدست افزوده ارزش دليل به پتروشيمي بخش در بويژه حركت
انساني نيروي آموزش به توجه.است اهميت حائز بسيار آمده
بيسواد ميليون از 10 بيش كشور هنوز متاسفانه كه حالي در
كوچك و اقتصادي حركتهاي شدن فعال براي خصوصي‌سازي و دارد
.مي‌باشد سوم برنامه مهم راهبردهاي از نيز دولت بدنه كردن
.است دولت منابع در مديريت نقش به توجه ديگر مهم نكته و
با توليدي واحدهاي از بسياري گذشته سالهاي طي در زيرا
با تنها توليد ، روند بهبود و سوددهي به دولتي مديريت
سوددهي هيچ‌گونه بدون دولت ، سالانه بودجه‌هاي به اتكا
به دولت محدود منابع از بخشي نيز سال هر و بوده‌اند فعال
نقش به سوم برنامه نگاه.شود واحدها اين صرف بايد اجبار
متخصص نيروي به دادن ميدان و خلاق مبتكر ، و كارآ مديريت
.است ضروري بسيار نفس تازه
برنامه‌ريزان گذشته تجارب اگر اقتصادي كارشناسان باور به
دوم و اول برنامه اجراي سالهاي طي ويژه به كشور اقتصادي
گيرد ، قرار ارزيابي مورد عادلانه و منطقي نگرش با
سياستهاي حاوي سوم ، برنامه كه بود اميدوار مي‌توان
.باشد بيشتري دستيابي قابل و واقع‌بينانه‌تر
برنامه در:مي‌گويد باره اين در اقتصادي كارشناس يك
عنوان به اقتصادي عدالت شد ، آغاز سال 74 از كه دوم توسعه
اصلاح نگرشي چنين كنار در و گرفت قرار توجه مورد محور
و پولي سياستهاي تنظيم و سرمايه‌گذاري تشويق اداري ، نظام
با اما.بود آن تحقق پي در برنامه كه بود نكاتي از مالي
.يابد دست هدفها از بخش اين به نتوانست تلاشها همه وجود
اقتصادي توسعه تحقق براي سوم برنامه در كه مي‌رسد نظر به
زمينه اين در بسترسازي و سرمايه‌گذاري به توجه كشور ،
اين بر تكيه با.گيرد قرار سياست‌گذاران نظر مورد بايد
مهمترين كه كشور جوان كار نيروي از استفاده امكان مقوله
ايجاد براي آنكه ضمن.مي‌شود مهيا است ، فعلي مسئله
بلكه داخلي منابع از سرمايه‌گذاري تنها نه اشتياق
.است الزامي نيز كشور از خارج سرمايه‌هاي از بهره‌مندي
برنامه سازمان زيربنايي و توليدي امور مشاور صديقي كوروس
برنامه نگاه و كشور اقتصادي موجود وضعيت مورد در بودجه و
و اول اجرايي برنامه‌هاي روند وقتي:مي‌گويد توسعه سوم
الزاماتي كه مي‌شود ملاحظه مي‌كنيم مرور را توسعه دوم
برنامه‌ريزي به نسبت را خود نگرش بايد كه دارد وجود
درآمدزايي كاهش الزامات و علتها اين از يكي.دهيم تغيير
اختيار در كه دليل اين به نفت بخش.است آينده در نفت بخش
توزيع آن از حاصل درآمدهاي هم ، دولت توسط بايد است دولت
دولت نقش اين درآينده نفت درآمدزايي كاهش با اما.شود
نخست است ، گوناگون كاهش اين دلايل و شد خواهد دگرگون
آغاجاري و گچساران مثل چاههايي ديگر آينده در ما آنكه
و زياد استحصال علت به سويي از و داشت نخواهيم را فربه
افزايش نفت توليد نهايي هزينه چاهها ، به شده وارد صدمات
از كه نفتي منابع از عمده‌اي بخش بنابراين.يافت خواهد
و چاهها نگهداري براي بايد مي‌شود استحصال صادرات طريق
توليد امكان كشور تا شود صرف فعلي سطح در استحصال حفظ يا
.باشد داشته آينده سال ده براي را بشكه ميليون همين 4
اين بر علاوه.مي‌يابد كاهش بخش اين درآمدزايي ميزان لذا
زيرا داشت موءثري نقش دولت قبلي توسعه‌اي برنامه‌هاي در
متخصص نيروي و نداشتيم كارآفريني ظرفيتهاي خصوصي بخش در
به توجه با امروز اما.نداشتيم امروز ميزان به هم جوان و
براي اگر سرمايه و انساني نيروي و كارآفريني ، ظرفيتهاي
عمده‌اي مشاركت مي‌تواند شود ، ساخته مناسب بستر بخش اين
:مي‌افزايد وي.باشد داشته كشور آينده توسعه در
بستر اين ايجاد سوم برنامه عمده نگرشهاي از يكي بنابراين
كه نهادسازي و ساختاري تغييرات كه گونه‌اي به فضاست و
ديگر مهم نكته.كند فراهم را خصوصي بخش مشاركت امكانات
جزو را ما شايد كه است كشور جوان قابليت‌هاي و استعدادها
و شغل كردن فراهم اما.است داده قرار دنيا اول رتبه‌هاي
كار و شغل ايجاد و است جمعيتي بافت اين ضرورت‌هاي از كار
دولت ديگر كه موضوعي دارد ، سرمايه‌گذاري به احتياج هم
با كنوني دولت.داشت نخواهد اختيار در را آن امكانات
بخش خروج باعث و است توليد مانع خود گسترده‌اش ، ساختار
كه بخواهيم اگر بنابراينميشود توليد مدار از خصوصي
انجام آن تبع به برنامه‌ريزي كه را ايران اقتصادي مسائل
كردن كوچك آينده در وظيفه مهمترين كنيم تشريح مي‌شود ،
و دولت
بايد آينده در دولت.است توليد بخش انداختن راه
همين به.شود خصوصي بخش مكمل و توسعه امر تسهيل‌كننده
داشتن نظر در ضمن كه است شده توصيه بخشها همه به منظور
ترسيم را خود آتي و موجود چالشهاي كشور ، اقتصاد كليت
ارائه بحران از خروج براي رهنمودهايي آن ، براساس و كنند
كشور توسعه براي نو بستري بتوان طريق اين از تا نمايند ،
.ساخت فراهم
تفسير داشتند گذشته برنامه‌هاي كه اشكالاتي از يكي شايد
كه شود روشن ابتدا بايد يعني.است بوده آنها تكاليف
تكاليفي چه بسترسازي لحاظ از دولت اجزاي و دستگاهها
.است تكاليف اين قبال در پاسخگويي بعد مرحله و دارند
براي را كلي مضمون سوم 18 برنامه در اساس همين بر
اصلاحات به جمله آن از كه داديم قرار مدنظر بسترسازي
منابع تجهيز و مالي منابع تامين تشكيلاتي ، و سازماني
مداخله و حمايتها كردن منطقي و مكانيزمها اصلاح جديد ،
و خصوصي توسعه‌بخش اقتصادي ، فعاليتهاي در دولت
.كرد اشاره مي‌توان...و فن‌آوري خصوصي‌سازي ،
جديد شرايط شده داده قرار توجه مورد كه هم نكته‌اي
تغيير مناسبات آن در توسعه‌اي نگاه كه است بين‌المللي
بسياري اهميت خارجي سرمايه‌گذاري ارتباط اين در و يافته
.است كرده پيدا
بين‌المللي نهادهاي كه مطالعاتي كارشناس اين نظر به
سال روند 20 در ايران كه مي‌دهد نشان داده‌اند انجام
سطح نظر از چه و برنامه‌ريزي سرعت لحاظ از چه گذشته
.است بوده كشورها ضعيف‌ترين از يكي برنامه‌ريزي
و بازار بلكه نيست ، مالي منابع فقط خارجي سرمايه‌گذاري
.داريم كم كشور در هم تكنولوژي
و نفت ذخائر لحاظ از ممتازي و مناسب موقعيت داراي ايران
اقتصاد در شود تدارك هم مناسب بسترسازيهاي اگر و است گاز
از بتوان كه شد خواهد فراهم زمينه‌هايي ايران
اين براي.نمود استفاده توسعه جهت در خارجي سرمايه‌گذاري
داخلي سرمايه‌گذاريهاي امر در لازم پايداري ايجاد و كار
امنيت و نهادسازي مقررات ، و قوانين خارجي ، بويژه و
كوچك و كارآ دولت روند اين در.است مهم سرمايه‌گذاري
كوچك جزئيات به پرداختن از حاكميت نظر اعمال با و مي‌شود
جاي به و كرد خواهد عمل قدرتمندتر و مي‌شود دور باريك و
كالا ، آن يا اين فروش و خريد مركز آن و مركز اين تصدي
مديريت و اجتماعي عدالت و دفاع امنيت ، مثل مهم‌تر اهداف
.مي‌كند دنبال را متمركز
بايد چيز هر از پيش:مي‌گويد دولت شدن كوچك مورد در وي
در البته دهيم ، ارائه دولت وظايف از دوباره‌اي تعريف
تبديل مطلق كارفرماي به نبايد دولت كه آمده اساسي قانون
دولت "عملا برشمرده ، كه فعاليتهايي شمار اكنون اما شود
مي‌كنند تفسير چنين بعضي البته.مي‌كند ايجاد را بزرگي
يعني است ، دولت اختيار در فعاليتها اين شده گفته كه آنجا
در فعاليتها مديريت اما است ، دولت اختيار در آن مالكيت
واگذار خصوصي بخش به را آن مي‌توان و نيست دولت اختيار
.كرد
به بايد دولت كردن كوچك براي بسترسازي تقدير هر به اما
.است ملت هم و دولت سود به هم اين و بيافتد اتفاق تدريج
به.بكشد طول خيلي نبايد و است گذار دوره دوران ، اين
مي‌شوند ، كار بازار وارد كه جواناني براي بايد هرحال
نيافتني دست هدف اين فعلي وضعيت با كه شود تامين مسكن
.است
برنامه سازمان نظر از "سوم برنامه" كارشناس اين گفته به
تعديل برنامه ببينيداست "گذار دوره برنامه" يك بودجه و
كوچك يعني.نشد اجرا "اصلا قبلي برنامه‌هاي در ساختاري
به دولتي ، شركتهاي به ساماندهي خصوصي‌سازي دولت ، كردن
...و قيمت‌گذاري نظام كردن برطرف و بازار مكانيزم كارگيري
در كه است نبوده برنامه‌ها اين اجراي براي تعهدي تاكنون
.ماست مشكلات بزرگترين از خود واقع
كلان برنامه به دولت ارشد مديران تازه نگاه مورد در وي
ديدگاه ديگر بخشي شوراهاي در خوشبختانه:مي‌گويد كشور
با وزراء اكنون و شده زايل كم‌كم سابق بخشي‌نگري
شركت شوراها در خصوصي بخش از اعضايي و معاونانشان
برنامه اين مفاهيم كه است آن بيانگر تحول اين و مي‌كنند
بسيار مرحله من نظر به شرايط و موقعيت درك.است شده درك
اين ادامه چيست؟ مشكلاتمان بدانيم ما كه اين.است مهمي
براي بين‌المللي مناسبات و اقتصادي جديد شرايط در روند
رو پيش در را راههايي و چالش كدام مي‌كند؟ ايجاد چه ما
داريم؟
آزموده‌ايم ، برنامه‌ها اجراي گذر در را متعددي راههاي ما
و بنديم كار به را تجارب اين كه رسيده فرا آن وقت اكنون
.بپرهيزيم دوباره خطاي و آزمون از
رضايي مريم
|
