|
|
شهرنشيني و شهر شدن جهاني
گوناگون ابعاد از تازهاي وجه روز هر و است تحول دستخوش همچنان و نرسيده خود نهايي ناشي (globalization) واژه ترجمه از اصلي مشكل شايد(1).ميشود نمايان و مشخص آن دهكده جهان ، شدن كوچك شدن ، سيارهاي شدن ، جهاني به واژه اين ايران در.ميشود برداشت برحسب هركس لذا (2).است شده ترجمه جهان يكپارچگي و جهان شدن فراگير جهاني ، نظر بهميشود اشاره تعريف چند به كه ميكند تعريف را آن globalization واژه از دولتها از فراتر كه متقابلي ارتباطات و پيوندها شمار افزايش يعني شدن جهاني مكگرو جهاني.ميسازند را جهاني جديد نظام و ميگسترند دامن (جوامع از فراتر نتيجه در و) از بخش يك فعاليتهاي و تصميمات حوادث ، آن طريق از كه ميشود اطلاق فرايندي به شدن بر در زمين كره دور بسيار بخشهاي در جوامع و افراد براي مهمي نتايج ميتواند جهان انسان آن طي كه است اجتماعي فرآيند نوعي شدن جهاني ديگر عبارت به (3).باشد داشته بر پيوسته جهاني سطح در همسو ديدگاههاي اعمال به رسيدن و ارتباط به دستيابي جهت به يعني شدن جهاني يا و (4).ميشود غالب فرهنگ و سازمان در اجتماعي و مكاني موانع و آراء به گذاشتن احترام و ديگر فرهنگهاي با شدن آشنا رفتن ، جهان يك استقبال فرآيند شدن جهاني "يونگ يومن و لو فوچن" عقيده به و (5)ديگران ديدگاههاي و نظرات جمعيت ، گسترش به رو جريانات طريق از مردم و شهرها و كشورها آن طي كه است بعدي چند البر مارتين و (6)شدهاند نزديكتر همديگر به ايدهها و خدمات سرمايه ، كالا ، فراگير واحد جامعه يك در جهان مردم تمام آن براساس كه فرآيندهايي به را شدن جهاني را شدن جهاني اصطلاح كلنر و كرتكوويچ (7)ميكند تعريف ميپيوندند ، هم به جهاني به فرهنگي و سياسي نيروهاي جهاني ، اقتصاد كه ميبرند كار به روندي توصيف براي سازمانهاي جهاني ، نوين بازار يك خلق به و ميدهند قرار نفوذ زير را زمين كره سرعت است اين آخر سخن بالاخره (8).ميپردازند تازهاي جهاني فرهنگ و جديد فراملي سياسي بديهي ، روندي شدن جهاني كارتر كارولين و هارمون هوبرت بيهولي ، كريج نظر به كه (9).است تغيير غيرقابل و اجتناب غيرقابل شدن جهاني تاريخچه كه است بوده پرطرفداري شعار همكاري ، و متقابل وابستگي بشر ، طولاني تاريخ كشاكش در .ميآيد بر جوامع اتحاد و همگوني به گرايش پيامبران ، و آسماني اديان كلام فحواي از چون شاعراني فرويد ، انيشتين ، اورليوس ، ماركوس چون بزرگاني انديشههاي در همچنين برانت ، مين ، ويلي هوشي مثل سياستمداراني و سعدي و راپاند از اقبال ، تاگور ، هومر ، (10).است شده واقع توجه مورد نوعي به مهم اين...و پالمه اولاف نهرو ، لعل جواهر جهاني دنبال به مسيح ميلاد از قبل سالهاي مقدوني اسكندر و مصر فرعون "اخناتون" رواج بهانه به را خود استعماري جنگهاي اروپائيان شانزدهم قرن در.بودهاند شدن نوعي ماركسيستي انترناسيوناليسم شعار و كردهاند شروع تمدن ، سازي جهاني و تمدن كه ميشود آشكار باستان دوران در انديشمندان آراي بررسي از.است كردن جهاني جهانشمول سياست و فرهنگ يك به معتقد كه نظريهاي طرفداران ميان دائمي مباحثهاي نظم يك ايجاد كه داشت وجود نگرش اين باستان ، يونان در.است داشته جريان بوده ، متباين و ناسازگار انسان يكسره زندگي با نو ، ملي دولت يك گستردگي به حتي سياسي ، سرشت اقتضاي به انسان كه بودند شريك گرايش اين در عموما زمان آن يونانيان.است زندگي بزرگ كشوري در كه كسيكند زندگي ميتواند كوچك كشورهاي در فقط سياسياش ، واقع به شهروند ، جاي به ميشود ، رانده حكم براو حكومتي بزرگ مركز يك از و ميكند فقط اما.مرتبطند هم به كلي ماهيتي با انسانها ارسطو ، زعم به هرچند.است برده يك خواهد آن در نهفته يگانگي ماهيت اين تحقق باعث شهر دولت يعني كوچك ، قلمرو با دولتي سوي از جدي بهطور اما داشته ، جلوههايي باستان عهد از هرچند نظريه اين (11).شد به را خود جاي شهر دولت پديده رواقي ، بينش در.است يافته توسعه و رشد رواقيون ايده رويكرد اين در پس.دريافت عقل با ميتوان را جهاني نظم چون داد ، جهانشهر با.هستيم جهاني شهر شهروندان همه ما:ميگفت كه دارد وجود رواقي آورليوس ماركوس تاريخ برجسته شخصيتهاي از بسياري كه مييابد اهميت چنان رواقي ، بينش معيار ، اين از بيش كليسا ، اربابان وسطي ، قرون درطول (12).ميدهند در تن آن به غرب ، فلسفه كليسا ، الهيات حاملان عقيده به.بودهاند جهانگرايي ايده حامي خود ، رواقي اسلاف بودن گناهكار بهواسطه بلكه سياسي ، نظم و فطري قانون طريق از تنها نه انسانها هر در (13)دارند واحد كل در يگانگي به نياز خدا رحمت كسب براي اوليه هبوط و همگان تركان دست به قسطنطنيه تصرف با مقارن تقريبا شدن جهاني پديده جرقههاي نخستين حال و گرفت بيشتري شتاب روز به روز جهاني اقتصاد يكپارچگي روند آن طي كه شد زده عثماني بيستم نيمهقرن در اتفاقاتي وقوع و (14)رسيد امروز سطح با مشابه كمابيش سطوح به ،(1965) لوهان مك توسط جهاني دهكده كتاب انتشار ،(1945) متحد ملل سازمان تاسيس نظير پولي اتحاد ، (1989) سرد جنگ ، پايان (1978) تافلر الوين توسط سوم موج كتاب انتشار اقتصادي اتحاديههاي و سازمانها روزافزون گسترش ، (1998) اروپايي كشور يازده سازمان تاسيس جهاني ، بزرگ بانكهاي ادغام اكو ، و نفتا آن ، -سه-آ نظير منطقهاي شدت بر ميگذرد هرچه كه است پديدهاي بروز زمينههاي پيش از همگي...و جهاني تجارت (15).ميشود افزوده آن قدرت و شهرنشيني و شهر شدن ، جهاني اين.است شهروندانش بر حاكم كالبدي و اجتماعي -اقتصادي نظامهاي فضاي تجلي شهر پويايي موجب و ميكنند برقرار شهر عملكرد و شكل بين ديالكتيكي مناسباتي نظامها سو يك از.دانست معلول هم و علت هم ميتوان را شهر اساس براين.ميشوند شهر مستمر چه -آنها تاثير تحت ديگر ، سوي از و است نو پديدههاي گسترش و پرورش محيطزايش ، پايدارترين از يكي.ميشود متحول و گرفته قرار -برونزا چه و دروني محيط زاده ميليون بيستم 150 قرن آغاز در كه (16)بوده شهرنشيني فرآيند بشري ، جامعه فرآيندهاي بود جهان جمعيت درصد از 10 كمتر رقم اين و ميكردند زندگي شهري سكونتگاههاي در نفر نفر ميليون و 926 ميليارد يعني 2 برابر به 20 جهان شهري جمعيت قرن ، اواخر در و شهري جمعيت و (17)ميشود محسوب جهان جمعيت نصف واقع در رقم اين و بود يافته افزايش -نفر ميليارد حدود 2 به سال 1950 در -جمعيت كل درصد 7-نفر ميليون از 287 "جنوب" جهان جمعيت (درصد 5/47) سهم بيشترين و (18)است رسيده سال 2000 در -جمعيت درصد 40 آسيا همچنين.دارد ميليوني و 143شهر است داده اختصاص خود به ميليوني شهرهاي در را حداقل كدام هر كه داراست را جهان شهر كلان از 23 شهر كلان 13 از جهان شهرنشيني رشد كه همچنان ،(19)است داده جاي خود در را سكنه ميليون 8 تا كه ميگردد پيشبيني و رسيده سال 1995 در درصد به 4/45 سال 1970 در درصد 8/36 شهرنشيني رشد كه است حالي در اينبرسد درصد به 6/54 جهان شهرنشيني رشد سال 2015 و يافته توسعه كمتر كشورهاي و دارد جهان به نسبت بيشتري شتاب صنعتي كشورهاي در .دارند نظر شهرنشيني رشد افزايش به كلي بطور توسعه حال در كشورهاي .است داده رخ "جنوب" كشورهاي در گذشته دهه طول در جهان شهري جمعيت رشد درصد قريب 90 ميليوني شهرهاي سهم افزايش به كه داشته نامتوازن الگويي شتابان شهرنشيني اين شهرها و شهركها در فعلي جمعيت درصد حداقل 30 هند در:مثال بطور (20).است انجاميده در جمعيت درصد از 70 بيش اروپا اتحاد كشورهاي عضو در 15 كه حالي در.ميكنند زندگي آينده دهي شكل در متعددي گرايشهاي كه ميآيد بهنظر (21).ميكنند زندگي شهر نواحي واقع در.يافت خواهد تحقق مسلما جهان تدريجي شدن شهرنشين نخست ، .شود پديدار شهري در جهان جمعيت از نصفي از بيش قرن 21 ، از دهه اولين در كه ميزنند تخمين به 1/5 جهان شهري جمعيت سال 2025 در و (22)كرد خواهند زندگي شهري سكونتگاههاي سكنه ميليون شهرهاي 4 تعداد و ميرسد درصد به 79 شهرنشيني درصد يعني نفر ميليارد (23).گرفت خواهد قرار توسعه روبه كشورهاي در آن از تا كه 114 شهر ، به 135 بيشتر و شد خواهد زياد شهرها نقش آن در كه بود خواهد شهرنشيني قرن ظهور نشانه اين مخابراتي ارتباطات نقل ، و حمل سرمايه ، تامين جهان ، سيستم در كليدي نقش كه شهرهايي ناميده (global city) جهاني يا معروف شهرهاي ميكنند ، ايفاء توليد و خدمات و .هستند نقل و حمل ارتباطات مراكز و مديريت سرمايه ، كانون قدرت ، كانون آنهاميشوند مجموعه يعني كند زندگي آن در ميتواند جهاني شهروند كه است جايي جهاني شهر (24) آن در فرهنگي و شهري روابط و معنوي جهت از چه و مادي جهت از چه شرايط و امكانات آينده در واقع در (25).كند زندگي آن در بتواند جهاني شهروند كه باشد طوري بايد شهر نيويورك ، لندن ، هنگكنگ ، چون شهرهاييمييابند بيشتري اهميت شهرها - دولت جهاني بازارهاي سوي به آنها توليدات از عظيمي بخش كه بمبئي و بارسلون فرانكفورت ، بين رشدي روبه متقابل واكنش دوم ، .هستند شهرها -دولت اين جمله از ميشوند سرازير آن طي كه است بعدي چند فرآيند شدن جهاني.دارد وجود شدن جهاني و شدن شهرنشيني و خدمات سرمايه ، كالا ، جمعيت ، گسترش روبه جريانات طريق از مردم و شهرها كشورها ، مستمر تفويض شهري ، احتمال آينده ويژگي سومين و شدهاند نزديكتر همديگر به ايدهها به شهروند گذشته در.ميباشد مدني جامعه و محلي مقامات به مسئوليتها و اختيارات شدن جهاني عصر در اما.ميشد تعريف هويت و مشاركت مسئوليت ، حقوق ، عنصر چهار وسيله فراهم را اجتماعي حيات شدن فضامند زمينه شدن جهاني و شدهاند متحول عنصر چهار اين و رشد موتورهاي كه شهرها (26)شوند سرزمينزدايي هويتها از ميشود باعث كرده ، خود به جهاني عصر در را خاصي جايگاه اكنون بودهاند ملي ثروت ايجاد در هدايت محصول توليد در ملاحظهشان قابل سهم جهت به شهرها از بسياري.دادهاند اختصاص و توليد از درصد بارسلونا 7 سال 1990 ، در.ميگيرند قرار توجه مورد ملي ناخالص ناخالص توليد از درصد توكيو 18 و درصد بانكوك 43 درصد ، سئول 23 درصد ، سيدني 19 سال 1989 در جهاني بانك آمار برپايه و (27)بودند داده اختصاص خود به را كشورشان رشد درصد حدود 80 و ميشود توليد شهرها در توسعه به رو كشورهاي GNP حدود 60درصد شهرها همه حال مناسب شدن جهاني وجود اين با (28)ميدهد رخ شهرها اين در نيز GDP وجود به را جديدي فرصتهاي شدن جهاني هرچند كه است اين امر حقيقت.نميباشد را شهرها از ديگر برخي حال عين در كرد ، ايجاد ثروت شهرها برخي براي و ميآورد .است كرده منزوي شديد بهطور دارد وجود جهان قسمتهاي تمام در مشابهي معين شهرهاي شدن جهاني نيروهاي تاثير تحت :ميباشد مشترك ويژگي چهار داراي شهرها اين كه فرانسه ، در درصد به 15 كه ميباشد بالا حد در شهري اشتغال عدم:ويژگي اولين .ميرسد لاگوس كلانشهر در و2/7 بوينسآيرس در درصد اسپانيا ، 6/10 در درصد 22 سرمايهگذاري بودن ناكافي يا عدم توسعه ، حال در كشورهاي در:ويژگي دومين نقل و حمل تسهيلات و شهر بهداشت آب ، تامين در گستردهاي مشكلات به منجر زيرساختاري حال در كشورهاي در بويژه مواجهند آن با شهرها كه شهري فقر ناگوار وضعيت و ميشود از نيمي دهه 1990 پايان در جهاني بانك برآورد برپايه (29).ميباشد حاد توسعه شهرهاي در فقرا درصد ، 90 سال 2000 در.بود خواهند متمركز شهرها در مطلق فقيران .ميكردند زندگي آسيا شهرهاي در درصد و 45 آفريقا شهرهاي در درصد لاتين ، 40 آمريكاي فقر مثال عنوان به.داد خواهند تشكيل فقرا را بزرگ شهرهاي سكنه از روزافزوني بخش برآورده درصد كراچي 45 و درصد گواتمالاسيتي 64 درصد ، مانيل 35 درصد ، كلكته 60 در خانوادههاي تمام درصد از 16 كمتر (سرمايهداري) ثروتمند كشورهاي در و (30)است شده تمام درصد توسعه 36 حال در كشورهاي شهري نواحي در ولي.ميكنند زندگي فقر در شهري در نيز و است خانواده سرپرست زن كه خانوادههايي تمام درصد و 41 خانوادهها سر به فقر در است خانواده سرپرست زن كه خانوادههايي درصد لاتين 25 آمريكاي در فقير مردم نفر ميليارد يك از بيش كه است شده باعث شهرنشين فقر (31)ميبرند عبارت به.كنند زندگي اساسي خدمات به دسترسي يا مناسب پناهگاه بدون شهري نواحي مطلق فقر در جهان در شهري خانوادههاي تمام از و 3/1 كهبين 4/1 شده برآورد ديگر (32).دارند را شهري نواحي تمام در فقر ميزان بالاترين آفريقا شهرهاي و هستند .است كرده ايجاد مشكل جهان شهرهاي براي وخامت ، حال در شهري محيطزيست:ويژگي سومين شهري توسعه با توام كه اقتصادي رشد با توسعه حال در كشورهاي شهرهاي در اولويتها كليه فقدان با توام همينطور ، و ميباشد ارتباط در است كوتاه نسبتا دوره در سريع .است شديد بسيار محيطي زيست مسائل محيطي ، زيست زيرساختارهاي حدودي تا مساله اين كه است شهرها در نوظهور مساله يك شديد درگيري:ويژگي چهارمين .ميشود ناشي كشورها بين افراد آزادانهتر وآمد رفت و شغل يافتن براي شديد رقابت از شهرها از برخي در سياسي مساله يك به بشري جرائم توسعه حال در كشورهاي درشهرهاي (33).است شده تبديل شدن شهري مطمئنااست حساس بسيار شهرها نقش شدن ، شهري و جهاني حال در جهان يك در ميكند ترسيم را ما معاصر شهرهاي قويا كه هستند عنصري دو جهان پيوستگي هم به و دسترسي.كرد تاكيد بيشتر نميتوان ما معاصر زمان در شهرها فرهنگي نقش به ولي از را شهري زندگي كه است زمينهاي جهان ارتباطات و اطلاعات تكنولوژي به آسانتر مفيد ابزارهاي شهرها اقتصادي لحاظ از اما.ميسازد متنوع و جهاني غني ، فرهنگي لحاظ خاصي بطور جهاني ، شهرهاي.بود خواهند سرمايه تراكم محلهاي و ماند خواهند رشد براي دسترسي و تكنولوژي پيشرفتهاي.بود خواهند موثر جهاني اقتصاد توسعه دهي شكل در اقتصادي ، توليد كاراتر راههاي كه كرد خواهد قادر را شهرها اطلاعات ، به آسان .سازند تكميل و متحول را سود سازي حداكثر و مادي منابع ارزانترين روي سرمايهگذاري به بيشتر آزاديداشت خواهند بيشتري آزادي آينده شهرهاي اجتماعي تشكيلات برحسب متصل هم به الكترونيكي لحاظ از آنها كه زيرا كرد ، خواهد سرايت نهادها و افراد .داد خواهد قرار تاثير تحت نيز را بشر زندگي سبك كار اينشد خواهند رضايي رحيم - صلاحي گيتي .است موجود روزنامه دفتر در منابع* |
|