تركيه كالبدشكافي‌اقتصاد
آفريقا زمستان‌در
اقتصاد" ،"ايران 1400" ،"فقرزدايي" طرح
"نفت بدون
توسعه در خدمات بخش نقش
تركيه كالبدشكافي‌اقتصاد
صغير آسياي
طولاني قاسم:ترجمه
پول كيف يك از استفاده جاي به آنان مواجهند بزرگ مشكل يك با كردن خريد هنگام در مردم
دهند استفاده‌قرار مورد پول‌ها حمل رابراي كيسه چند ناچارند خريد هنگام در
جدا آسيا از را خود دارد سعي همواره آنكارا اگرچه.آسيا و اروپا فاصل حد در است كشوري تركيه
زمينه‌ها از بسياري در تا مي‌شود موجب كشور اين اسلامي گذشته اما بچسباند ، اروپا به و نموده
به قرن 4 كه اسلامي ، _ سنتي ساختارهاي سو يك ازباشيم غرب و اسلام ميان نوسان نوعي شاهد
محدود صورت به حداقل _ زمينه‌ها از بسياري در همچنان داشت ، رواج عثماني سلاطين دوران در خصوص
غرب مدرنيته به معطوف را خود توجه تمام فعلي لائيك حكومت ديگر سويي از و دارند وجود _
مي‌باشد كشور اين اقتصاد ديده خود در وضوح به را وضعيتي چنين كه زمينه‌هايي از يكي.مي‌نمايد
توسط سو دو از آن خاك كه مي‌رسد نظر به كنيد نگاه زمين كره روي بر كشور اين نقشه به اگر حتي
بسيار غرب به شرق از آن گسترش كه گونه‌اي به شده كشيده اروپا و خاورميانه در اسلامي كشورهاي
نيمه در آن ، مهم شهر دو آنكارا ، و استانبول حضور.مي‌باشد آن جنوبي _ شمالي امتداد از بيشتر
.دانست غرب و اروپا به كشور در غالب جريان تمايل نماد بتوان شايد نيز را غربي
.مي‌باشد نفر ميليون حدود 63 آن جمعيت و دارد مربع كيلومتر هزار از 800 كمتر مسافتي تركيه
ميان در نيز يهودي و مسيحي اقليت‌هايي البته كه هستند مسلمان تركيه مردم درصد به 99 قريب
دين راندن براي كشور در غالب جريان وسعي دولت بودن لائيك واسطه به اگرچهميكنند زندگي آنها
باز اما دارند ، خود روي بر را مسلمان نام تنها تركيه‌اي مسلمانان از ، بسياري روزمره زندگي از
به تركيه اگرچه.برخوردارند مردم توده‌هاي ميان در زيادي محبوبيت از اسلامي گروه‌هاي هم
مشكلات مي‌رسد نظر به اما دارد ، توجهي قابل درآمدهاي ديگر صنايع برخي و نساجي توريسم ، واسطه
از يكي اصلاحات براي لازم انگيزه‌هاي فقدان.نيست حل‌شدني زودي‌ها اين به كشور اين اقتصادي
خصوصي‌سازي مانع خويش منافع حفظ دليل به حاكم سياستمداران از بسياري.است وضعيتي چنين علل
توليد صنايع بانك‌ها ، نمودن خصوصي براي پيشنهادهايي كه مدت‌هاست.مي‌گردند دولتي شركت‌هاي
مي‌بينند ، موجود وضعيت حفظ در را خود منافع كه گروه‌هايي اما شده ، ارائه مخابرات و اوليه مواد
از يكي دولتي صنايع ناتواني‌هاي و مالي فساد وجود.مي‌گردند مذكور پيشنهادهاي شدن عملي مانع
شامل را تركيه در اقتصادي فعاليت‌هاي درصد حدود 60 دولتي صنايعاست تركيه بودجه كمبود دلايل
متعاقب.مي‌گذارد باقي كشور اقتصاد در محسوس كاملا تاثيري آنها در ضعفي هرگونه لذا مي‌شوند ،
پول‌هاي دست از مردم رهايي براي تركيه مركزي بانك كه است مدتي.مي‌گردد كمرشكن نيز تورم آن
همچنان كشور اين پول ارزش كاهش روند.است كرده چاپ ليري ميليون بيست اسكناس‌هاي بي‌ارزش
ركود دچار پيش از بيش را تركيه بحران‌زده اقتصاد نيز توريسم بخش در رونق عدم.دارد ادامه
كه گردشگراني تعداد روزبه‌روز افغانستان جنگ و سپتامبر يازده حوادث پيامدهاي دليل به.مي‌كند
را اوضاع نيز عراق به احتمالي حمله بودن پيش دراست شده كمتر مي‌كنند ، سفر خاورميانه به
كشورهايي.است تركيه ضرر به خاورميانه در ديگري كشور هر از بيش امر اين.مي‌كند بدتر دوچندان
به آنان اقتصاد لذا ندارند ، چنداني درآمد توريسم زمينه در كه مدت‌هاست عراق و ايران نظير
هم عربستان.است نكرده تغيير سابق به نسبت آنان براي شرايط و است كرده عادت توريسم نبودن
كه مي‌آورد دست به مدينه و مكه شهرهاي در زائران حضور طريق از را گردشگري از حاصل درآمد عمده
.نمي‌بيند چنداني آسيب رهگذر اين از نيز رياض لذا.ماند خواهد تغيير بدون كماكان آنها تعداد
واسطه به تركيه اما.داشت خواهند شرايطي چنين اسرائيل حدودي تا و تركيه جز به كشورها ساير
در شوك يك با باره يك به مي‌نمودند ، مسافرت كشور اين به گذشته در كه زيادي توريست‌هاي تعداد
سال هر آلمان كشور از تنها تابستان فصل در اخير سال‌هاي طي.است شده مواجه خويش توريسم صنعت
سال تابستان طي رقم اين كه مي‌شود پيش‌بيني.نموده‌اند سفر تركيه به گردشگر ميليون حدود 2
بحران بروز.است زياد بسيار كشور شرق در به‌خصوص بيكاري.يابد كاهش محسوسي حد تا آينده
چرا.گذاشت تاثير نيز تركيه اقتصاد بر شد ، آغاز سال 1997 از كه شرقي جنوب آسياي در اقتصادي
در فولاد و نساجي صنايع خريدار اصلي‌ترين آسيا شرقي جنوب ممالك همان يا آسيايي ببرهاي كه
.بودند تركيه
مردم كه يافته شدتي چنان روند اين.است سريع بسيار پول ارزش كاهش روند شد گفته كه همان‌گونه
هنگام در پول كيف يك از استفاده جاي به آنان.مواجهند بزرگ مشكل يك با كردن خريد هنگام در
رنگ سبز اسكناس‌هاي حتي.دهند قرار استفاده مورد پول‌ها حمل براي را كيسه چند ناچارند خريد
.نمايد مرتفع كامل به‌طور را مذكور مشكل نتوانسته هم ليري ميليون بيست
"دنيا در ممكن صفر تعداد بيشترين با اسكناس‌هايي" را جديد اسكناس‌هاي تركيه روزنامه‌هاي
كه داشت اظهار مذكور اسكناس‌هاي انتشار اعلام هنگام در تركيه مركزي بانك رئيس.مي‌نامند
روي بر.باشد صفر همه اين با اسكناسي روي بر بايد او امضاي مي‌بيند كه اين از است متاسف
حدي به اسكناس صفرهاي تعداد اما است ، شده چاپ امروزي ، دولت پدر آتاتورك ، تصوير جديد اسكناس
امر اين به آتاتورك طرفداران از گروهي حتي پوشانده‌اند ، را وي سر از قسمتي كه است زياد
بزرگ كشورهاي ميان در تركيه.دانسته‌اند آتاتورك به نسبت توهين را آن و نموده اعتراض
فراوان ذخاير داراي منطقه اين كشورهاي اغلب كه حالي در.است داشته هم بدشانسي يك خاورميانه
البته.ندارد گاز و نفت خصوص به منطقه انرژي منابع از چنداني سهم تركيه مي‌باشند ، خام مواد
حدودي تا وسيله بدين تا نمايند احداث بزرگ هسته‌اي نيروگاه دو آلمان كمك با درصددند ترك‌ها
كار يا 2006 سال 2005 تا نيروگاه‌ها اين مي‌شود گفته.نمايند جبران را زمينه اين در خود صنعت
.كرد خواهند شروع را خود
آناتولي فلاتميدهد اختصاص خود به را تركيه در شاغل افراد اعظم بخش تركيه در كشاورزي بخش
از نيمي تقريبا.است داده تشكيل را كشور اين در كشاورزي اصلي هسته آن نسبي خشكي وجود با
و آفتابگردان پنبه ، غلات ، كنار در.هستند فعال كشاورزي بخش در درصد يعني 8/47 شاغل جمعيت
نيز ذرت و انگور چاي ، سيبزميني ، چغندرقند ، برنج ، البته.مي‌شوند كشت روغني گياهان ساير
گوسفند ، پرورش نيز آناتولي فلات ارتفاعات در.داده‌اند اختصاص خود كشت به را زيادي زمين‌هاي
تا غذايي مواد لحاظ از تركيه دليل همين به.است برخوردار خوبي رونق از پرندگان و گاو بز ،
رده‌هاي در.مي‌باشد نساجي صنايع همچنان بخش مهم‌ترين صنعت بخش در.است خودكفا زيادي حدود
فاصله با آلمان كشور.دارند قرار شيميايي تركيبات و كاغذ فولاد ، غذايي ، مواد توليد بعدي
جمعيت درصد حدود 21 آنها در كه صنايعي.است تركيه صنايع شريك بزرگترين سايرين به نسبت زيادي
.هستند كار به مشغول تركيه شاغل
طلا و سنگ‌آهن بوكسيت ، مس ، زغال‌سنگ ، منابع مي‌توان تركيه در خام مواد منابع مهم‌ترين از
.دارد وجود كشور اين خاك زير در نيز گاز و نفت مقداري البته.كرد اشاره
مربوط آن كيلومتر از 2000 بيش كه دارد وجود تركيه در راه‌آهن شبكه كيلومتر هزار يازده حدود
.است گرديده مترو خط كيلومتر صاحب 6/14 سال 1997 از پايتخت ، آنكارااست برقي قطارهاي خطوط به
آنكارا در بعدي بزرگ فرودگاه‌هاي است استانبول در آتاتورك فرودگاه تركيه فرودگاه بزرگترين
ارتباط وسايل بخش در.هستند دولتي عمدتا تركيه هواپيمايي شركت‌هاي.دارند قرار ازمير و
تلويزيون و راديو نود دهه اواسط از البته.است رقيب بدون تقريبا همچنان دولتي بخش جمعي
اجرا به سال 1994 در كه قانوني براساسميكند پيدا خود براي رقيباني تدريج به تركيه دولتي
.است گرديده تشكيل آنها سانسور و شبكه تاسيس داوطلبان به مجوز اعطاي براي شورايي درآمد
دستگاه همراه ، 6/1 تلفن تلفن ، 13 خط تلويزيون ، 224 دستگاه نفر 309 هزار هر ازاي به تركيه در
ازاي به اينترنت 6/3 به ارتباط خطوط تعداد.دارد وجود (PC) شخصي رايانه دستگاه و 8/13 فاكس
ميليون حدود 7 در تيراژي مجموع با روزنامه از 400 بيش تركيه در.است جمعيت نفر ده‌هزار هر
بزرگ روزنامه‌هاي.دارد وجود نيز هفته‌نامه زيادي تعداد آنها كنار در.مي‌شود چاپ نسخه
روزنامه‌ها اين ميان از.مي‌كنند چاپ ازمير و آنكارا در را خود تيراژ از بخشي استانبول
.نمود اشاره حريت و صباح مليت روزنامه‌هاي به مي‌توان
تا سال 1994 از تنها.بود فزاينده رشد شاهد سپتامبر يازدهم حوادث از قبل تا نيز توريسم بخش
تنها سال 1995 در.رسيد نفر ميليون به 7/7 و يافت افزايش نفر ميليون يك گردشگران تعداد 1995
يك آلمان جمعيت نفر هر 40 از ديگر عبارت به كردند سفر تركيه به نفر ميليون حدود 6/2 آلمان از
.نمود سفر آناتولي فلات سرزمين به سال 1995 در نفر
تعداد عراق به احتمالي حمله بردن پيش در و سپتامبر يازدهم حوادث سبب به حاضر حال در
و سخت قوانين با است جامعه‌اي تركيه جامعه.است يافته كاهش شدت به تركيه در خارجي گردشگران
حدودي تا گذشته قوانين و سنت‌ها كه مي‌كنند وانمود آنكارا مقامات آنكه وجود با.خشك
جمهوري مقامات.است نشده حاصل چنداني تغيير جامعه باطن در هنوز اما است ، شده آزادانه‌تر
اسلام هم هنوز اما كنند ، جدا سياست از را دين مي‌كنند تلاش كه است سال تركيه 78 لائيك
سنتي جامعه در اسلام و دين هم هنوز.است ترك جامعه ميان در وحدت و ارتباط عامل اصلي‌ترين
از برخي حتي _ ترك‌ها ذهن در هم هنوز قدر و قضا مفاهيم.است برخوردار بالايي نفوذ از تركيه
كمال ايده‌هاي اجراي خواهان كه كماليست‌ها.مي‌كنند ايفا را مهمي نقش _ غيرمذهبي افراد
اما.كنند محو جامعه از را ديني و سنتي رسوم و افكار مي‌كنند سعي كه مدت‌هاست هستند ، آتاتورك
"ترك‌سل" نام به بزرگ نسبتا شركت يك مثال به‌عنوان.است نبوده موفقيت‌آميز چندان آنان تلاش
ارائه رمضان ماه مخصوص را ويژه‌اي سرويس و داد تغيير را خويش كاري برنامه رمضان ماه هنگام در
اطلاع به را سحر و افطار زمان رمضان ماه طي خود همراه تلفن‌هاي شبكه در ترك‌سل شركت.داد
رعايت نيز غيرمذهبي خانواده‌هاي در حتي رمضان ماه به مربوط رسوم برخي.مي‌رساند افراد
استاد يكاست گسترش حال در مردم ميان در جديد مد نوع يك همانند درست گرفتن روزه سنت.مي‌شود
اطرافيان ميان در قبلا":مي‌گويد مي‌كند ، تدريس ادبيات رشته در كه استانبول دانشگاه در زن
كل در وضعيت اين.مي‌گيرند روزه هم من دانشجويان اكثر حالا مي‌گرفت ، روزه مادربزرگم تنها من
".هستيم سابق سنت‌هاي به جوانان بازگشت شاهد ما و دارد وجود جامعه
.هستند خلوت بسيار رمضان ماه هنگام در بوفه‌ها نيز بين‌المللي كنسرسيوم‌هاي شعبه‌هاي در حتي
را سياسي اسلام اسلام‌گرا ، احزاب فعاليت نمودن ممنوع با مي‌كند سعي كه است سال ده‌ها دولت
از پسبودهايم تلاش‌ها اين از عكس نتايجي شاهد دوران‌هايي در اما.دهد قرار فشار تحت
داشتند قصد آنها نمودند اجباري مدارس در را ديني درس تدريس ژنرال‌ها سال 1980 نظامي كودتاي
گروه‌هاي حتي.كنند خالي سياسي عناصر از ترتيب بدين هفتاد دهه پاكسازي‌هاي از پس را جامعه
كمك با دولت زيرا مي‌شدند ، مواجه اغماض با امنيتي نيروهاي سوي از تدريج به اصولگرا تروريستي
زماني امانمايد مقابله آن با و نموده نفوذ (PKK) كردستان كارگزاران حزب در مي‌توانست آنها
به دوباره و كرد خطر احساس آنان جانب از دولت آوردند ، دست به زيادي قدرت ترك اسلام‌گرايان كه
قانون دادگاه حكم توسط پارلمان در اسلامي جنبش سال 2001 در بالاخره پرداخت گروه‌ها اين سركوب
.شد اعلام منحل اساسي
جداسازي نوعي تركيه حكومتي سيستم.نيست آن اروپايي مفهوم به لائيك نظامي تركيه در حاكم نظام
.است "ملي امنيت" مورد در دائمي نگراني نوعي همراه به كار اين.تركي‌است شيوه به سياست و دين
هيچ.نمي‌شود ساخته دولت مجوز بدون مسجدي هيچ.مي‌شوند كنترل كامل صورت به ديني فعاليت‌هاي
مطابق بايد حتما ديني دروس تدريسنميگردد منصوب دولتي دستگاه‌هاي موافقت بدون جماعتي امام
.كند سر روسري ندارد حق كس هيچ دانشگاه‌ها و مدارس در.گيرد صورت دولت سوي از شده ارائه شيوه
توسط مذكور شوراي رياست.دارد برعهده را ديني فعاليت‌هاي كنترل مسئوليت دولتي شورايي
.مي‌شود انتخاب رئيس‌جمهور تاييد با و نخست‌وزير
اين دولت وضعيت با ارتباط در هيوپاپ و نيكول نام‌هاي به تركيه مسايل باتجربه كارشناس دو
كلمه را جمعه نمازهاي محتواي و مي‌پردازد را روحاني هزار حقوق 60 كه كشوري":مي‌گويند كشور
در حتي."نهاد نام سكولار كشوري را آن مي‌توان سختي به مي‌كند ، ديكته جمعه امامان به كلمه به
.مي‌گردند آلمان مقيم ترك‌هاي ميان در اسلام فراموشي مانع اسلام‌گرا گروه‌هاي برخي هم آلمان
آن همواره تركيه نظاميان كه نمود نقل را جمله‌اي اينوتو ، عصمت نام به آتاتورك همرزمان از يكي
در كه بلغارستان و مجارستان":است گفته او.نمايند عمل آن به مي‌كنند سعي و داشته ياد به را
اين مديون را خود استقلال خوردند شكست نيز دو هر و مي‌جنگيدند تركيه كنار در اول جهاني جنگ
خلع اسلامي عالمان كه مادامي گرفت نتيجه مي‌توان لذا.هستند مسيحي كشورهايي كه بودند واقعيت
ريشه كه رسيد تصويب به اساسي‌اي قانون سال 1982 در ".است بسته نيز ما دست نشده‌اند ، قدرت
سطوح به تركيه جامعه رساندن" و لائيك نظام حفظ آن اصلي هدف و گرديد بعدي جنجالي قانون‌هاي
مثال به‌عنوان.گرفت صورت راستا همين ، در نيز الفاظ و القاب برخي ممنوعيت.بود "مدرن تمدن
تركيه در هم‌اكنون حاجي و (ارباب و آقا) افندي ،(ژنرال) پاشا ،(بزرگ مالك) آقا نظير القابي
.مي‌كنند استفاده آنها از هم هنوز مردم اين وجود با.است ممنوع
در.شده‌اند ساخته جديدي بتني مساجد اخير سال‌هاي ظرف آنكارا و استانبول مناطق از بسياري در
در جمعه روز جز به مساجد اينكه خاطر به مردم مي‌گويند آن اساس بر كه است رايج لطيفه‌اي تركيه
ترك‌هاي حتي اين وجود با.كنند عذرخواهي آنها ، مناره‌هاي از بايد هستند ، خلوت روزها ساير
اكثر جديد نظرسنجي يك براساس.هستيم ديني امور در رنسانس يك شاهد معتقدند نيز امروزي و مدرن
اروپا سوي به حركت و دموكراسي و ديني تكاليف به عمل بين تناقضي هيچ مردم اتفاق به قريب
بازوي به بازو سر به روسري كه است جواني دختران تصاوير از سرشار استانبول مناظر نمي‌بينند
در اسلامي قوانين مجموع در.مي‌زنند قدم دارند ، پا به كوتاه دامن‌هاي كه حالي در دوستانشان
از مي‌توان حتي را امر اين شواهد.نمي‌آيد در اجرا به سختگيرانه چندان تركيه نقاط از بسياري
يك با ديدار هنگام در سلجوقيان حكومت دوران در بار يك عرب فرستادگان.ديد نيز سلجوقيان زمان
وي همسر مذكور شاهزاده با آنان ملاقات جريان در.شدند ناراحت بسيار دليل اين به ترك شاهزاده
آرام براي شده ياد شاهزاده.خاراند را خود دامن زير آنان به توجه بدون و ميهمانان حضور در
.كند عذرخواهي آنان از رسمي به‌طور بعدا شد ناگزير عربها نمودن
ترك حاكمان گذشته در كه بود اصلي هدف ، به رسيدن براي وسيله‌اي به‌عنوان مذهب از استفاده
دليل به هم وسيله بدين تا برمي‌گزيدند را سني مذهب عمدا آنها.داشتند نظر مد را آن همواره
را شيعه ايرانيان با خود مرزهاي هم و وادارند خود از حمايت به را مردم سني‌ها عقايد نوع
.دارند نگه محفوظ
به حدودي تا شد ، آشكار كاملا كردستان جنگ در و دارد وجود ترك جامعه در امروز كه شكافي
برمي‌گردد دارند ، تعلق آن به كردها از بسياري كه علويون ، اقليت و سني اكثريت ميان مرزبندي
و مي‌آميزند رقص و موسيقي با را مذهب علويون.دارد ساله صدها عمري ديني فرقه‌هاي ميان نزاع
سيواس در آتش‌سوزي يك طي سال 1993 در.نيستند موافق چيزي چنين با وجه هيچ به تندرو سني‌هاي
نسين ، عزيز.بود اصولگرا فرد يك آتش‌سوزي عامل.شدند كشته هتل يك در علوي روشنفكر 37(Sivas)
وي آتش‌نشان يك كه دليل اين به تنها اما.بود شده سوءقصد افراد ميان در هم مشهور ، نويسنده
.يافت نجات بود ، گرفته اشتباه پليس رئيس با را
روندشاو:منبع
آفريقا زمستان‌در
نصير رضايي غلامرضا:ترجمه
صادركنندگان.نباشد آفريقا براي خوبي سال سال 2002 مي‌شود باعث آمريكا عليه تروريستي حملات
و ايدز داروهاي كردن ارزان و بدهي‌ها كاهش براي تلاش و مي‌دهند دست از را خود بازارهاي
مسلمان حكومت‌هاي تروريسم عليه آمريكا جنگ برندگان تنها.شد خواهد رانده حاشيه به مالاريا
و اطلاعاتي همكاري‌هاي.بود خواهند تانزانيا و سودان احتمالا و آفريقا شمال در اقتدارگرا
خواهد رژيم‌هايي پاداش بيشتر ، تجاري قراردادهاي و مالي كمك‌هاي همچنين و نظامي نيروي تقويت
.كنند كمك تروريسم عليه جنگ در آمريكا به كه بود
دستور در آفريقا مورد در را خود جديد اشتياق كرد خواهد سعي انگلستان ، نخست‌وزير توني‌بلر ،
آفريقا به فرانسه علاقه شود ، فرانسه رئيس‌جمهور ژوسپن ليونل اگر.كند حفظ بين‌المللي كار
.يافت خواهد كاهش
رئيس‌جمهور امبكي ، تابو رهبري به جديد آفريقاي توسعه طرح سال 2002 تلفات از ديگر يكي
و داد خواهند دست از طرح اين به را خود علاقه غربي سرمايه‌گذاران.بود خواهد جنوبي آفريقاي
روبه‌رو مخالفت با كشور داخل در بازار اقتصاد و ايدز زمينه در سياست‌هايش دليل به امبكي
.شد خواهد
رو پيش را خطرناكي سال است ، پيامبر نوادگان از مي‌كند ادعا كه مراكش ، پادشاه ششم ، ملك‌محمد
سياستمداران:كند تثبيت را خود قدرت سال 1999 ، در پدرش مرگ از پس است نتوانسته هنوز وي.دارد
.مي‌كند تهديد را او تاج و تخت همگي غربي ، صحراي نامعلوم سرنوشت و اسلام‌گرايان جنبش آشوبگر ،
چهارمين براي را تونس رئيس‌جمهور زين‌العابدين‌بن‌علي ، طرح مودبانه خيلي غربي ديپلمات‌هاي
سرهنگ.كرد خواهند تاييد كشور ، اين اساسي قانون برخلاف سال 2003 ، از پس جمهوري‌اش رياست دوره
چهره‌هاي از ديگر يكي جهانيان ، روي به كشورش اقتصاد درهاي گشودن با ليبي ، رهبر قذافي ، معمر
اسامه‌بن‌لادن ميزبان دهه 1990 سال‌هاي در كه سودان در بشير ژنرال.بود خواهد سال 2002 موفق
كشور اين اما است ، كرده واشنگتن تسليم را خود اطلاعات آمريكا ، نظامي تهديد ترس از است بوده
جنگ طولاني‌ترين ساله ، داخلي 35 جنگ.ماند خواهد باقي متحده ايالات سياه فهرست در همچنان
با نبرد ضمن كرد خواهد سعي چاد ، رئيس‌جمهور دبي ، ادريس.داشت خواهد ادامه همچنان جهان ،
ميليارد طرح 5/2 به را خارجي سرمايه‌گذاران علاقه شمال ، اسلام‌گرايان و جنوب تجزيه‌طلبان
.كند حفظ خود ، نفتي لوله خط دلاري
است معتقد اباسانجو رئيس‌جمهور.مي‌كند تامين را غرب نياز مورد نفت از درصد حدود 10 كشور اين
كه است آن خواستار او.باشد غرب استراتژي در مهم منطقه‌اي كشورش مي‌شود باعث امر اين كه
جدايي‌طلبانه جنبش‌هاي زيرا دهند ، كاهش را نيجريه دلاري ميليارد خارجي 35 بدهي اعتباردهندگان
.است شده نفر هزاران مرگ باعث تاكنون مسيحيان و مسلمانان درگيري‌هاي و مي‌يابند گسترش
كمك نيستند ، اسلام‌گرايان جانب از سرنگوني تهديد معرض در و ندارند نفت كه آفريقايي كشورهاي
به 11 سال 1990 در دلار ميليارد از 18 آفريقا به جهاني كمك‌هاي.كرد نخواهند دريافت چنداني
تجارت شرايط.يافت خواهد كاهش هم باز سال 2002 در و يافت كاهش سال 1998 در دلار ميليارد
پايين‌ترين به صادراتي اوليه مواد بهاي كه است آن معناي به جهاني ركود.شد خواهد بدتر آفريقا
از ديگر نفر ميليون جهاني 10 اقتصاد افت كه مي‌زند تخمين جهاني بانك.رسيد خواهد خود حد
.كشاند خواهد فقر ورطه به را آفريقايي‌ها
و مس توتون ، پنبه ، قيمت و يافته كاهش درصد از 60 بيش تاكنون سال 1997 از قهوه بهاي
.يافت خواهد كاهش ديگر بار نيز آلومينيوم
دچار است ، ساخته آفريقا نصيب درآمد دلار ميليارد سالانه 10 اخير ، سال چند طي كه گردشگري
رهبران.شد خواهند كشيده كسادي به نيز آفريقايي هواپيمايي خطوط آن با همراه و شد خواهد ركود
از 300 و بگشايند آنها روي به را خود بازارهاي كه خواست خواهند ثروتمند كشورهاي در آفريقايي
.بكاهند مي‌دهند ، قرار خود كشاورزان اختيار در كه يارانه‌اي دلار ميليارد
به 4 رقم اين آفريقا بقيه در رسيد ، خواهد درصد به 5 آفريقا شمال در اقتصادي رشد سال 2002 در
:دارند رو پيش زير كشورهاي را چشم‌انداز روشن‌ترين.بود خواهد نزديك‌تر درصد
تا از 1966 كشور اين شد باعث آن درصدي داخلي 2/9 ناخالص توليد سالانه متوسط رشد كه بوتسوانا
باعث گاز و معدن بخش توسعه كه موزامبيك ;باشد داشته را جهان اقتصادي رشد سريع‌ترين 1997
درصد از 6 بيش به را آن اقتصادي رشد معادن بخش رونق كه تانزانيا ;است شده آن اقتصادي شكوفايي
جلب كشور به را بيشتري سرمايه‌گذاري‌هاي مناسب تجاري تفكر با آن دولت كه غنا و رساند خواهد
.كرد خواهد
قاره اين نفع به جهان بقيه از آفريقا اقتصادي انزواي شده كه هم يك‌بار براي سال 2002 ، در
بحران از گرفتن تاثير بدون تاكسي راننده و بانكدار كشاورز ، ميليون ده‌ها.شد خواهد تمام
.داد خواهند ادامه خود معاش امرار به جهاني
اقتصاد" ،"ايران 1400" ،"فقرزدايي" طرح
"نفت بدون
ايران اقتصاد
بهار نكيسا اسدي ، نيما
اجراي شروع سال گذاشت قدم بودجه و برنامه سازمان به ميرزاده حميد كه زماني سال 1374 تيرماه
از يكي از پليمر رشته در مكاتبه‌اي دكتراي كه ميرزاده.بود توسعه دوم برنامه قانون
رئيس اجرايي معاون برود بودجه و برنامه سازمان به كه اين از پيش داشت استراليا دانشگاه‌هاي
.بود كشور جنگزده مناطق بازسازي مسئول و وقت جمهور
روغني كه زماني خاطر همين به.نداشت نيز دوم برنامه به اعتقادي ميرزاده گفته‌برخي به بنا
پاي سازمان به ميرزاده و رفتند و دادند استعفا بودجه و برنامه سازمان از وي تيم و زنجاني
متفاوت قبلي گروه كاملابا اقتصادي گرايش نظر از كه آورد سازمان به خود با را تيمي گذاشت ،
بازار اقتصادي نظام به معتقد كاملا كردند تدوين كه برنامه‌اي به توجه با قبلي تيم.بودند
روش‌هاي با بلكه نداشتند اعتقادي تنها نه آزاد بازار اقتصادي نظام به فعلي گروه و بودند آزاد
.گذاشتند كنار كاملا را دوم برنامه گرفتند پيش در كه اجرايي
كارشناسي سن آنكه اول:داشت دنبال به را پيامدهايي بودجه و برنامه سازمان به ميرزاده ورود
سازمان در را فضايي و جو وي اطرافيان مجموعه دوم و آمد پايين شدت به بودجه و برنامه سازمان
انتخاب براي گزينش و تحقيق.بود خير موسي رياست زمان فضاي تداعي‌كننده كه آوردند وجود به
اجرا به بودجه و برنامه سازمان در ميرزاده زمان در دوباره كه بود شيوه‌اي كارشناسان و مديران
.شد كارشناسان از برخي حذف و دلزدگي به منجر امر همين و آمد در
.شد همزمان جديد طرح سه ارائه با بودجه و برنامه سازمان در ميرزاده حضور موارد ، اين بر علاوه
.بود نفت بدون اقتصاد طرح سوم و "ايران 1400" طرح ديگري و "فقرزدايي" طرح طرح‌ها اين از يكي
.نيامد در اجرا به وقت هيچ كه طرح‌هايي
سازمان رئيس حتي و شد صرف زمان نيم و يكسال حدود آن تدوين براي كه بود طرحي فقرزدايي طرح
به و بگذراند وزيران هيات تصويب از لايحه‌اي صورت به را آن كه بود آن درصدد بودجه و برنامه
نيز آن اجرايي شيوه و غيركارشناسي و مبهم آن مالي منابع كه جا آن از اما.كند ارائه مجلس
با متناسب "فقر" طرح اين در مثال عنوان به.شد گذاشته كنار نحوي به بود پياده‌سازي غيرقابل
كاملا طرح اين در فقر خط تعيين به نسبت كارشناسان همچنين و بود نشده تعريف ايراني جامعه
از فقر خط از بالاتر سطوح به آنها ارتقاي چگونگي و فقرا شناسايي شيوه.مي‌كردند ترديد اظهار
شده گرفته ناديده اصلا آنكه يا و بود شده بررسي غيركارشناسي طور به يا كه بود مواردي ديگر
.بود
كردن پياده قابل اهدافي آنكه از بيش بود شده تنظيم محور هفده در كه فقرزدايي طرح كلي اهداف
.مي‌رسيدند نظر به دسترس از دور كاملا مذكور موقعيت در كه بودند شعارگونه‌اي اهداف باشد
و توانا هوشمند ، اجتماعي ، عدالت تامين با همراه و اجتماعي رفاه از سرشار جامعه‌اي ايجاد
و گاز پتروشيمي ، فرآورده‌هاي توليد لحاظ از غذايي مواد تامين در خودكفا ;فنون و علوم بر مسلط
اهداف گيرد كار به را روز فناوري پيشرفته‌ترين كه جامعه‌اي و منطقه سرآمد نفتي فرآورده‌هاي
عمل آزادي آنكه بدون جامعه اين به مي‌توان چگونه كه اين حال.بود فقرزدايي طرح محوري و كلي
پياده را خود نظر مورد اقتصادي سياست‌هاي نتواند خصوصي بخش و باشد داشته وجود آن اقتصاد در
.بودند نپرداخته آن به طرح اين طراحان كه بود موضوعاتي از يافت دست كند ،
نجفي دكتر آن مجري كه طرح اين براساسبود ايران براي ساله طرح 25 يك ،"ايران 1400" طرح
كشور توان‌مندترين و مرفه‌ترين پيشرفته‌ترين ، مي‌بايست شمسي سال 1400 در ايران بود علمي
بدون نيز بزنند ، گره "طيبه حيات" با را آن مي‌شد سعي كه خيال‌گونه طرح اين.باشد جهان اسلامي
آن روي بر بطلاني خط عملا كه بود تدوين و تهيه راه نيمه در علمي پايه‌ريزي و دقيق مطالعه
.شد كشيده
شده پيش‌بيني طرح اين در.مي‌رود شمار به دوران آن طرح‌هاي ديگر از "نفت بدون اقتصاد طرح"
كه اين اما.دهد ادامه خود توسعه و پيشرفت به نفت درآمدهاي به اتكا بدون ايران اقتصاد كه بود
خيال‌پردازانه طرح اين در اصلا يافت دست مهم اين به بايد علمي و واقعي ابزار چه با و چگونه
.بود نگرفته قرار توجه مورد
برسر كارشناسان همت تمام بودجه ، و برنامه سازمان بر ميرزاده دكتر مديريت دوران در مجموع در
با سنخيتي گونه هيچ بلكه بودند ، شدن پياده غيرقابل تنها نه كه شد گمارده طرح‌هايي تدوين
انجاميده شكست به زنجاني روغني رفتن با ابتدا همان از كه برنامه‌اي نداشته ، توسعه دوم برنامه
.بود
توسعه در خدمات بخش نقش
*لامي پاسكال
برق و آب از مي‌كنيم ، تلفن روز هر ما:مي‌كند ايفا ما روزمره زندگي در اهميتي با نقش خدمات
سوم دو و مي‌شود محسوب اروپا اتحاديه در اقتصادي فعاليت اولين خدمات...و مي‌كنيم استفاده
تامين را اروپا اتحاديه عضو كشورهاي داخلي ناخالص توليد سوم دو و مي‌دهد پوشش را ما مشاغل
تجارت درصد و 20 است افزايش به رو پيوسته جهاني اقتصاد در خدمات بخش جايگاه.مي‌كند
بازار درصد داشتن 25 اختيار در با نيز اروپا اتحاديه مي‌گيرد ، انجام بخش اين در بين‌المللي
مي‌تواند خدمات بخش همچنين.مي‌شود محسوب دنيا در خدمات صادركننده اصلي‌ترين جهان ، در خدمات
به حاضر حال در:باشد مطرح توسعه حال در كشورهاي براي اساسي اقتصادي فعاليت حوزه يك عنوان به
مي‌شود تامين خدمات فروش طريق از توسعه حال در كشورهاي داخلي ناخالص توليد درصد متوسط 50 طور
مقياس در لحاظ اين از.مي‌دهد تشكيل را آفريقايي كشورهاي صادرات درصد مثال 20 عنوان به و
هر با و مختلف كشورهاي در توسعه عامل يك عنوان به مي‌تواند خدمات ، بازار بيشتر گشايش جهاني ،
.باشد مطرح توسعه‌يافتگي از سطح
عمومي توافق‌نامه به موسوم) خدمات باب در و جهاني تجارت سازمان چارچوب در شده انجام مذاكرات
قرار تعيين‌كننده‌اي مرحله در هم‌اكنون گرديد ، منعقد سال 2000 در كه (خدمات تجارت باب در
فهرستي امسال تابستان تا شد خواسته WTO اعضاي تمام از گذشته ، نوامبر در دوحه اجلاس در.دارد
ارائه هستند ، ديگر كشورهاي در مربوطه‌شان بازار گشايش خواهان كه حوزه‌هايي از مفصل و جزيي
.دهند
صنايع باشد ، داشته جدي حضوري مذاكرات اين در مسئوليت‌اش به توجه با دارد ميل اروپا اتحاديه
را دنيا خدماتي شركت‌هاي كارآمدترين و رقابتي‌ترين محيطي ، زيست و مالي حوزه‌هاي در اروپايي
نقل و حمل كمپاني‌هاي.فعال‌اند دنيا كشور از 50 بيش در اروپا مخابرات شركت‌هاي.دارند
بخش در اروپاميكنند جابه‌جا جهان سراسر در را اجناس از ملاحظه‌اي قابل بخش اروپايي ،
شدن باز لحاظ اين از.است جهان در توريست‌ها مقصد اولين فرانسه و پوياست كاملا نيز توريسم
.بيايد اروپا در اشتغال بالاخص و اقتصادي رشد كمك به مي‌تواند ديگر كشورهاي خدمات بازارهاي
باشد 15 چه هر ;هست نيز توسعه حال در كشورهاي براي جدي كاملا اقتصادي رونق عامل يك خدمات
.هستند جهان كل در خدمات نخست صادركننده ميان 40 در هم‌اكنون توسعه ، حال در كشورهاي از كشور
.مي‌شود نيز توسعه حال در كشورهاي اقتصاد متنوع‌سازي باعث همچنين زيرا دارد ، ادامه گرايش اين
دلمشغولي باعث مسائل برخي مي‌شود ، مربوط خدمات باب در عمومي توافق‌نامه به آنچه در اما
اعتراضات اگراست داشته انعكاسي نيز كشورها اين جوامع در كه است يافته توسعه كشورهاي بيشتر
نمايندگان باشيم ، كرده درك درست را خدمات درباره جريان در مذاكرات به وارد انتقادات و
بر مقررات‌زدايي و خصوصي‌سازي كردن تحميل ما اراده كه مي‌گويند ليبرال ضدجهاني‌سازي جنبش‌هاي
بهره آنها (عمومي و دولتي فعلا) خدمات بازارهاي از بتوانيم تا است توسعه حال در كشورهاي
.مي‌آورد فراهم نيز را شده ياد كشورهاي توسعه زمينه‌هاي اقدام اين ما نظر به چه اگر ;ببريم
.ندارد وجود خصوصي‌سازي يا مقررات‌زدايي مورد در اجباري هيچ كه شويم يادآور بايد اينجا در
كشورهاي همه براي حقوق برابري و تبعيض عدم شفافيت ، :است استوار اساسي پايه سه بر WTO مكانيسم
آن طي كه راي‌گيري طريق از امكان اين ;آنها توسعه سطح و قدرت آنها ، بزرگي به توجه بدون عضو ،
تا جهان در ديگري بين‌المللي سازمان هيچ.است شده ممكن دارد ، را راي يك فقط دادن حق كشور هر
موضوع اين:است نداده خرج به حساسيت كم‌نفوذتر و كوچك‌تر كشورهاي حقوق رعايت مورد در حد اين
WTO متن در بازي قواعد بنابراين.گرديد ثابت خوبي به اكوادور و اروپايي‌ها مرزبين دعواي در
اين از نيز خدمات توافق‌نامه است ، تعميم قابل كشورها همه براي و پيش‌بيني قابل شده ، شناخته
كشورها حاكميت حقوق رعايت تضمين مورد در تمهيداتي توافق‌نامه اين در حتي.نيست مستثني قاعده
بازارهاي گشايش آمادگي كه را حوزه‌هايي آزادانه كشوري هر لحاظ اين از.است شده انديشيده نيز
عضو كشورهاي.است مختار بازارها اين به دسترسي شرايط تعيين در و برمي‌گزيند دارد ، را آنها
.نمايند تدبير ملي‌شان اهداف با متناسب را خدمات‌شان بازارهاي گشايش روند مي‌توانند
شمار براي حياتي و مهم كاملا مسئله يك آب.باشد روشنگر مي‌تواند لحاظ اين از آب توزيع مثال
دسترسي آب به بشر ابناء از نفر ميليارد يك حاضر حال در.است توسعه حال در كشورهاي از زيادي
به 4 آينده سال تا 25 افراد اين شمار نشود ، انجام عرصه اين در اساسي اقداماتي اگر.ندارند
زمينه در پيشرفت براي دارد ميل اروپا اتحاديه كه است دليل همين به.رسيد خواهد نفر ميليارد
نبود و كمبود بليه با تا كند تشويق را توسعه حال در كشورهاي در خارجي سرمايه‌گذاري آب ، تامين
بايد اما.شود فصل و حل نحو اين به كشورهاست ، اين در توزيع شبكه‌هاي نارسايي اصلي‌ترين كه آب
حاكميت از حرفي اينجا در و مي‌شود مربوط آب توزيع شيوه به بحث‌ها اين همه كه شويم يادآور
صلاحيت كه نيست ترديدي.است مسجل امري ديگر اين زيرا نيست ، ميان در آبي‌شان منابع بر كشورها
خود عهده به ديگر آن قيمت‌گذاري همچنين آنها ، از بهره‌برداري و آبي منابع به دسترسي حق تعيين
.دولت‌هاست
به تلويزيوني و راديويي خدمات و درمان و بهداشت آموزش ، بخش‌هاي در مي‌تواند استدلال همين
متن در همواره بخش سه اين كه است علت بدان بردم ، نام را بخش سه اين من اگر.شود گرفته كار
باب در عمومي توافق‌نامه به مربوط مذاكرات آماده‌سازي چارچوب در هاNGO با ما گفت‌وگوهاي
در كشورهاي مدافعان برخي مخالفت‌ورزي بابت از مي‌توان ميان اين در.دارد وجود خدمات تجارت
باشيم ، جدي توسعه‌اي مسائل درباره اندكي فقط ما اگر.كرد تعجب روند اين با توسعه حال
كشورهاي كه نيست ترديدي.شويم غافل كشور هر توسعه در خدمات بخش جايگاه و نقش از نمي‌توانيم
تحقق براي لازم توانايي‌هاي از اقتصاد ديگر بخش‌هاي مثل و دارند بخش اين در زيادي نياز فقير
به مي‌توانند خدمات بازارهاي آزادسازي اصل پذيرش با اما نيستند ، بهره‌مند مهم بخش اين در رشد
بخش اين در رشد موهبت‌هاي از حاكميت‌شان حق حفظ ضمن و پرداخته خارجي سرمايه‌گذاري و تخصص جذب
عنوان به من.باشد نيز ديگر بخش‌هاي توسعه كليد مي‌تواند بخش اين توسعه شوند ، بهره‌مند
اگر كه مي‌گويم توسعه حال در كشورهاي مدافعان به خطاب بين‌المللي تجارت امور در اروپا كميسر
كه كشورهايي دارند ، قبول را كشورها از دسته اين سوي به بين‌المللي سرمايه‌هاي جريان اصل
گشايش كه بپذيرند هم را اين بايد پس نيازمندند ، ديگران از بيش سرمايه‌ها اين به به‌هرحال
و رشد براي لازم شرايط از يكي نيز ، آنها خدمات بازارهاي جمله از و كشورها اين داخلي بازارهاي
.آنهاست توسعه
اروپا تجارت كميسر *
|
