اصلاحات قامت به لايحه دو
ترك‌ها خوش خواب
2 قدس اشغالگر رژيم و شاه روابط پرونده
اصلاحات قامت به لايحه دو
گفت رئيس‌جمهور آنچه حقوقي بازكاوي
هدايي ياشار
خاص تفسيرهاي با اينكه مگر است اساسي قانون و اسلام شرع مطابق دقيقا مي‌كنم من كه كاري
كنند خدشه‌دار را حق اين
سال 77 نخست نيمه در انتخابات قانون خصوص در خاتمي دولت لايحه اولين
مجلسيان آن از قبل كه شد مشخص پنجم مجلس به آن تقديم با اما گشت تدوين كشور وزارت توسط
تاكيددارند گذشته نظارتي روش تداوم انتخابات‌بر قانون اصلاح يعني نام همان به طرحي
تدارك با
موارد با اظهارات اين تفاوت نخستين رئيس‌جمهور ، اخير سخنان در حقوقي انتقادات فربهي اگر
خواهد تفاوت دومين انتقادات ، اين كنار در راهكار ارائه شود ، شمرده گذشته سنوات در مشابه
:است داده ارائه محور دو در را خود حقوقي نقد رئيس‌جمهور بار اين.بود
منصفه هيات حضور عدم از انتقاد قبيل از _ شهروندان حقوق استيفاي در موجود رويه نقد _1
قانون به استناد از انتقاد محاكم ، اين‌گونه علني برگزاري عدم و سياسي دادگاه‌هاي در
...و انتخابات عرصه در مردم حقوق تضييع نقد و مطبوعات تعطيلي براي تاميني اقدامات
خود وظيفه بر تاكيد با كه آنجا _ رئيس‌جمهور اختيارات و تكاليف بين تناسب عدم نقد _2
اظهار _ "نشد داده گوش دادم ، تذكر بنده" كه نكته اين ذكر با و اساسي قانون اجراي يعني
...و "باشد داشته را اساسي قانون اجراي امكان بايد رئيس‌جمهور":داشت
جز سياسي مجرم هيچ مي‌شناسم ، كه اساسي قانون طبق بنده" كه مسئله اين ذكر با رئيس‌جمهور
:داشت اظهار "شود محاكمه نبايد منصفه ، هيات حضور با و دادگستري صالحه دادگاه‌هاي در
خرازي به اشاره با رابطه اين در او ".است اساسي قانون خلاف نيز باشد چه هر اين خلاف"
سياسي جرم كه زماني تا" بود آورده منتقدين به پاسخ در كه آنجا انقلاب دادگاه اطلاعيه از
لايحه يك "كرد تلقي سياسي نمي‌توان را جرمي هيچ نگردد ، تعريف آن مصاديق و نشود تعريف
شده پرداخته براندازي جمله از و سياسي جرم به آن در كه شد يادآور را سال 60 از قانوني
از خبر كه شد حوزه‌ها ديگر نقد وارد حالي در خاتمي خود ، راهكار اين از صرف‌نظر اما.بود
و انتخابات قانون اصلاح براي لايحه‌اي"داد كلان راهكار و مثابه به لايحه دو تقديم
دو اين اهميت درك" اساسي قانون اجراي در رئيس‌جمهور اختيارات افزايش براي لايحه‌اي
دولت و رئيس‌جمهور ترغيب به منجر اينك كه است شده سپري تاريخ بازخواني گرو در راهكار
:است شده لوايح ، تقديم براي
كه اساسي قانون اصل 99 به نگهبان شوراي تفسير شدن سنجاق از سال ده گذشت علي‌رغم:يكم
و حدود و نظارت بحث هم هنوز گرديد ، استصوابي نوع از انتخابات بر نظارت شكل‌گيري به منجر
به قضيه اين سرنوشت تا شده باعث كه دلايلي از يكي شايداست متواتر مباحث از آن ثغور
_ انتخابات آستانه در آن گاه چند هراز شيوع نيابد ، ارتقا سياسي نيروهاي توافق مورد سطح
نگهبان شوراي":اساسي قانون اصل 99 براساسباشد _ رقابت‌ها شروع از طلايه‌اي چون
به مراجعه و اسلامي شوراي مجلس جمهوري ، رياست رهبري ، خبرگان مجلس انتخابات بر نظارت
".دارد عهده بر را همه‌پرسي و عمومي آراء
در را نظارت از "استطلاعي" و "استصوابي" مفهوم دو اصل ، اين با مرتبط تفاسير و ديدگاه
كه طوري به.است مطرح ناظر موافقت مردم استصوابي نظارت در.است داده قرار هم تقابل
.است اعتبار فاقد نگهبان شوراي يا ناظر موافقت بدون "كانديداتوري" همچون حقوقي اعمال
مي‌گيرد ، انجام او اطلاع با حقوقي اعمال كه كسي به ناظر مقام استطلاعي ، نظارت در اما
.مي‌يابد تقليل
داده قرار تاييد مورد را استصوابي مفهوم سال 70 در اصل 99 ، پيرامون نگهبان شوراي تفسير
اجرايي مراحل تمام شامل و است استصوابي اساسي ، قانون نه و نود اصل در شورا نظارت":است
".مي‌شود كانديدها صلاحيت رد و تاييد جمله از انتخابات
تصويب به اسلامي شوراي مجلس توسط سال 74 انتخابات قانون در قوت همين با مذكور تفسير
نظارت از قانون‌گذار قصد اگر كه اعتقاد اين با حقوقدانان برخي كه بود حالي در اين.رسيد
اصل متن در قيد اين آوردن با مي‌بايست بود ، آن استصوابي شكل انتخابات بر نگهبان شوراي
اساسي قوانين تفسير روش براساس قيد ، اين نبود در لذاميساخت فراهم را آن موجبات 99 ،
روي با.شود منجر عمومي حقوق محدوديت به كه كرد تفسير گونه‌اي به را قوانين نمي‌توان
در لايحه اولين سياسي ، ساخت در حقوقي دكترين اين نفوذ و خاتمي سيدمحمد دولت آمدن كار
عبدالله تن از وزارت قباي هنوز كه هنگامي _ سال 77 نخست نيمه در انتخابات قانون خصوص
مشخص پنجم ، مجلس به آن تقديم با اما گشت ، تدوين كشور وزارت توسط _ بود نشده در به نوري
بر انتخابات ، قانون اصلاح يعني نام همان به طرحي تدارك با مجلسيان آن از قبل كه شد
بر طرفين استدلال و اختلافات اوج‌گيري با سرانجام.دارند تاكيد گذشته نظارتي روش تداوم
طرح و شد گرفته پس باز دولت سوي از لايحه...و مجلس طرح يا و دولت لايحه بررسي تقدم
انتخابات قانون سال 78 ، در بعد سال يك.شد خارج مجلس كار دستور از نمايندگان سوي از نيز
را شورا كه شده ياد قانون از واحده‌اي ماده نگهبان شوراي كه رسيد تصويب به حالي در جديد
.كرد رد بود ، كرده داوطلبان صلاحيت رد دلائل كتبي اعلام به مكلف
:است شده انتخابات بر نظارت خصوص در ديدگاه سه تكوين به منجر شده ، ياد تاريخي روند
.استصوابي نظارت ابقاي يا موجود وضع ادامه _1
.مي‌انجامد استطلاعي نوع از نظارت به استصوابي ، نظارت الغاء با كه موجود وضع تغيير _2
"استنادي" نام به نظارت از ديگري نوع استصوابي ، نظارت تعديل با كه موجود وضع اصلاح _3
.مي‌شود موجب را
:مي‌شود معرفي چنين مجلس نماينده يك سوي از است موجود سياسي شرايط حاصل كه سوم ديدگاه
باشد ، داشته استطلاعي جنبه شده ، تصويب اساسي قانون در كه نگهبان شوراي نظارت فقط اگر"
مطلق بر تاكيد با استصوابي ، نظارت اگر و..مي‌رود سوال زير انتخابات سلامت تضمين
وجود گوناگون خطاهاي بروز يا و شخصي سليقه‌هاي اعمال احتمال باشد ، نظارت مبناي آن ، بودن
استنادي ، نظارت بر تكيه مطلق‌گرايانه ديدگاه دو اين از برون‌رفت براي بنابراين دارد ،
استنادي نظارت":مي‌گويد ادامه در وي (همبستگي 9/6/81) "مي‌باشد روش قانوني‌ترين
مدارك و قانون شرايط براساس بايد فقط نظارت ، هيات‌هاي و نگهبان شوراي كه است اين‌گونه
(ماخذ همان) ".كنند تصميم‌گيري معتبر
با و است شده مجلس تقديم دولت توسط انتخابات قانون در بازنگري لايحه كه شرايطي در اينك
يا حذف بايد استصوابي نظارت" كه دولت اظهارنظر اين و جامعه سياسي واقعيت‌هاي به توجه
دولت لايحه مدنظر استصوابي نظارت تعديل يعني سوم ديدگاه كه مي‌رسد نظر به "شود شفاف
.باشد بوده
گلايه اساسي قانون اجراي براي كافي اختيارات نبود از اظهارات خلال در رئيس‌جمهور:دوم
نظارت و پيگيري هيات اعضاي جمع در سال 79 در بار اول.نبود گلايه نخستين اين اما.كرد
نقض روند كردن متوقف به قادر عمل مقام در رئيس‌جمهور..":داشت اظهار اساسي قانون بر
لايحه تقديم هنگام به نيز ديگر بار وي "..نيست اساسي قانون اجراي به كردن وادار يا
با رئيس‌جمهور اخير سخنان تفاوت اما.راند زبان بر مشابه سخناني مجلس ، در سال 80 بودجه
اختيارات افزايش لايحه تقديم از مشابه ، اظهارات كنار در بار اين كه بود اين قبل موارد
.نكرد پيدا تسري محافظه‌كاران انتقادات به تفاوت اين اما.داد خبر مجلس به رئيس‌جمهوري
چنانچه.است اساسي قانون تغيير شائبه پيش ، سال‌هاي سياق همان به آنان انتقاد محور چه ،
رئيس‌جمهور براي را اختيارات افزايش اساسي قانون":مي‌گويد روزنامه‌منتقد يك سردبير
اختيارات افزايش":مي‌دارد اظهار اقليت جناح نماينده يك يا و ".است نشده قائل
است حالي در اين(يزد10/6/81 آفتاب) ".دارد نياز اساسي قانون تغيير به رئيس‌جمهور
:مي‌كند رد را نظرات اين مسئله ، حقوقي تبيين كه
.است كرده پيش‌بيني را نظارت نوع دو خود اصول از پاسداري منظور به اساسي قانون
گذارده نگهبان شوراي عهده بر و 99 اصول 91 در دارد ، نام "تقنيني" كه نخست نوع نظارت
مقرر اساسي قانون اصل 113 كه آنجا _ اجراست مرحله بر ناظر كه دوم نوع نظارت.است شده
اجراي مسئوليت و است كشور رسمي مقام عالي‌ترين رئيس‌جمهوري رهبري ، مقام از پس":مي‌دارد
بر مي‌شود مرتبط رهبري به مستقيما كه اموري در جز را مجريه قوه رياست و اساسي قانون
_ ايران اسلامي جمهوري اساسي حقوق).است گرفته قرار رئيس‌جمهور عهده بر _ ".دارد عهده
(صفحه 353 _ هاشمي سيدمحمد دكتر _ دوم جلد
باشد وظيفه اين اجراي در رئيس‌جمهور ياري‌رسان مي‌تواند ابزارهايي چه كه سوال اين پاسخ
قانون فعلي ، شرايط در نيز دليل همين به.اساسي قانون نه جست ، عادي قوانين در بايد را
:است داشته مقرر سال 65 مصوب جمهوري رياست مسئوليت‌هاي اختيارات و حدود تعيين
سه‌گانه قواي به تذكر و اخطار حق رئيس‌جمهور اساسي ، قانون دقيق و صحيح اجراي منظور به
:مي‌دارد اظهار رئيس‌جمهور كه مي‌شود مشخص زماني اهميت حائز نكته اما.دارد را كشور
اجرايي ضمانت فقدان اعلام جز چيزي نكته اين "است نشده داده گوش دادم ، تذكر بنده"
با تنها نه رئيس‌جمهور اختيارات افزايش دليل همين به نيست رئيس‌جمهور فعلي اختيارات
.است نيز آن درست اجراي براي تدبيري بلكه ندارد ، منافاتي اساسي قانون
***
روند بنابر آنان سرنوشت تعيين كه مي‌شوند ارائه دولت سوي از حالي در مذكور لوايح
با لوايح مفاد از صرف‌نظر چنين ، هم.است رئيس‌جمهور اختيارات حيطه از خارج قانون‌گذاري ،
به تعبير را آنها نهايي تصويب براي انتظار مي‌توان آنها ، تدوين فلسفه به نگاهي نيم
به شايد.بود خواهد اميد و بيم از پر فضايي در انتظار اين.كرد اصلاحات براي انتظار
شرع مطابق دقيقا مي‌كنم من كه كاري":مي‌گويد آنكه از پس بلافاصله خاتمي دليل همين
با مغايرت تشخيص كه نگهبان شوراي كه ندارم انتظار بنابراين است ، اساسي قانون و اسلام
كف از نيز را سياسي واقع‌بيني ".كند مخالفت آن با است ، كارش محور شرع و اساسي قانون
".كنند خدشه‌دار را حق اين خاص تفسيرهاي با اينكه مگر...":مي‌گويد و نمي‌نهد
ترك‌ها خوش خواب
كوهنورد نفيسه
به تركيه كند جلوگيري خاورميانه منطقه آمريكادر حضور از دارد سعي ايران كه حالي در
است درآمده آمريكايي نظاميان براي مناسب بستري صورت
از ايران به منطقه در آمريكا هميشگي هم‌پيمانان از يكي عنوان به تركيه خارجه وزير سفر
دستخوش همواره همسايه كشور دو اين رابطه اخير دهه دو در.بود اهميت حائز جهات بسياري
معضلات بار هر ليكن.است گراييده روبه‌سردي شدت به نيز گاهي از هر و بوده خيزهايي و افت
و تركيه خارجي سياست‌هاي شديد تضاد.است كرده نزديك يكديگر به را آنها مشترك مسائل و
از تركيه دولت در اسلامگرايي نفوذ از لائيك حكومت سردمداران نگراني همچنين و ايران
شديد تمايل تهران برخلاف آنكارا.هست و بوده كشور دو روابط گسترش راه سر بر اصلي موانع
نيز صهيونيستي رژيم قبال در كشور دو سوگيري آن بر علاوه و داشته آمريكا با رابطه به
خاورميانه منطقه در آمريكا حضور از دارد سعي ايران كه حالي در.است يكديگر خلاف درست
در خصوص به.است درآمده آمريكايي نظاميان براي مناسب بستري صورت به تركيه كند جلوگيري
آنكارا اهميت داده دست از عربي كشورهاي در را خود پايگاه‌هاي واشنگتن كه اخير مدت چند
يكي با خود مصاحبه در سيناگورل شكور گرچه.است شده دوچندان آمريكايي سياستمداران براي
با همكاري براي آمريكا جانب از درخواستي يا مذاكره هرگونه ايران ، صبح روزنامه‌هاي از
در حتي.مي‌دهد نشان را آن خلاف شواهد ولي است شده منكر را عراق به حمله در سفيد كاخ
آمريكا با كشورشان همكاري چگونگي تحليل و بررسي به نيز ترك‌زبان روزنامه‌هاي مدت اين
رسميت به را اسرائيل تنها نه تركيه تحليلگران ، برخي نظر از ديگر سوي از.پرداخته‌اند
خاورميانه عمق تا را تركيه - اسرائيل محور كشور اين با اتحادي در دارد سعي بلكه شناخته
به پاسخي گورل گرچه.دهد تغيير را منطقه سياسي چهره راه اين از شايد حتي و دهد ادامه
وي.داد نخواهد رخ خاورميانه در دگرگوني هيچ كه است بوده معتقد و نداده هم اين‌سوال
ليكن.ندارد شده تجزيه عراق براي برنامه‌اي وجه هيچ به كشورش كه نموده تصريح همچنين
اين تركمان‌نشين قسمت‌هاي در ترك نيروهاي حركات به‌خصوص عراق ، شمال در اخير تحولات
صاحبنظران.دارد منافات اظهاراتي چنين با تركيه در اسرائيل محسوس حضور همينطور و منطقه
نيز منطقه در ترك‌ها توسعه‌طلبي حس راستاي در اساسا استراتژي نوع اين كه باورند اين بر
و نيست خشنود چندان خاورميانه در ايران گرفتن قدرت از تركيه معتقدند عده اينميباشد
بوده اسلام جهان خلافت مهد عثمانيان زمان در ترك‌ها.شود رشد اين مانع نوعي به دارد سعي
در است ممكن البته باشد عربي كشورهاي ميان در آن مشابه موقعيتي طالب نيز اكنون شايد و
براي تركيه اخير تلاش‌هاي اما رسد نظر به ساده‌انگارانه و بعيد فرضيه‌اي چنين اول نگاه
جنگ از منطقه نجات براي كشور اين گفتمان و عربي كشورهاي با رايزني و رابطه برقراري
كمك خواسته اين تحقق به نيز افغانستان در ترك‌ها حضور.باشد نظريه اين از برگرفته
نظر به و شده مستقر افغانستان در ناتو نيروي عنوان به است چندي تركيه.است كرده شاياني
بسياري البته.دارد سر در برنامه‌هايي نيز منطقه اين در طولاني‌تر استقرار براي مي‌رسد
تحت براي اسرائيل و آمريكا - انگليس برنامه نيز همين كه معتقدند سياسي تحليلگران از
كشور يك هم كه چرا.تركيه از بهتر مهره‌اي چه و است ايران محاصره و منطقه گرفتن سلطه
.ايران همسايه هم و است اسلامي
كه كردهاست موضوع باشد ايران با روابط گسترش خواهان تركيه تا شده باعث اكنون آنچه اما
ترك‌ها گرچه.است درآمده كشور اين براي تهديد و معضل يك صورت به سال 1984 از تقريبا
كرده‌اند متهم ك.ك.پ گروه اعضاي از حمايت و دادن جاي به را ايران مدت اين در بارها
رابطه كشور اين با مي‌دهند ترجيح مي‌گيرد خود به جدي‌تري رنگ مسئله كه بار هر ليكن
جمهوري رياست سال‌هاي در حتي اتهامات اين كهنه داستان البته.كنند برقرار نزديكتري
از پس اربكان.مي‌شد مطرح نيز بود شده گرمتر كشور دو روابط كه دهه 90 اواسط در اربكان
برادري و دوست كشور با رابطه اينكه بر تاكيد با مطبوعاتي مصاحبه يك در ايران به سفر
اما كرد پيشرفت خوب چيز همه":بود گفته است ، وي دولت اصلي اهداف جمله از ايران مانند
را آن داده‌ايد ، جاي كشورتان در را ك.ك.پ اعضاي شما كه گفتم رفسنجاني آقاي به وقتي
مناطق داد خواهند قرار اختيارمان در كه ماشيني يا هليكوپتر با خواست من از شده منكر
تشكيل از آمريكا ممانعت به چندان تركيه كه حال ".كنيم بازرسي نزديك از را ايران كردنشين
رابطه برقراري تاكتيكش بهترين ندارد ، اطمينان عراق در كرد دولت حتي يا و كردستان ايالت
و شده كشور اين تجزيه به منجر عراق جنگ اگر.است سوريه و ايران مانند كشورهايي با
سقوطش به را صدام حضور آنكارا برسند خودمختاري به نتوانند كركوك و موصل تركمان‌هاي
جنگ از جلوگيري براي مسالمت‌آميز راه‌حلي يافتن براي مذاكرات تمام و داد خواهد ترجيح
تاثيرگذار مورد اين در ايران اندازه به نتواند كشوري هيچ شايد و.است خاطر همين به نيز
.باشد
شده هم‌سو عراق موضوع به نسبت تركيه و ايران سياست اكنون درواقع تحليلگران ديدگاه از
بر صاحبنظران ليكن.هستند صدام سرنگوني و عراق تجزيه مخالف كشور دو هر كه بدين‌سان است
خاطر به بيشتر تركيه.است متفاوت هم با مخالفت اين براي كشور دو دلايل كه اعتقادند اين
علت به ايران و است عراق تجزيه مخالف شد اشاره آن به كه معضلي همچنين و اقتصادي منافع
ديگر تعدادي گروه ، اين مقابل در البته.منطقه در آمريكا پاي جا شدن محكم‌تر از نگراني
سياست به بيشتر منطقه در بحران بروز با تركيه كه معتقدند غربي رسانه‌هاي تحليلگران از
محور به كشور اين دادن سوق براي نيز ايران با رايزني‌اش و كرده پيدا تمايل آمريكا
و ايران خود سخنان در گورل.باشد صحيح‌تر اول تحليل مي‌رسد نظر به ليكن.آمريكاست
را كشور دو اتحاد و خوانده منطقه در سياسي و اقتصادي نظر از قدرتمند كشور دو تركيه‌را
بازگشت از بعد تركيه در كه خبرهايي گفت بايد اما.است دانسته ضروري جنگ از جلوگيري براي
سر بر هنوز آمريكا با ترك سردمداران مذاكرات كه است آن از حاكي شد منتشر كشورش به گورل
از آمريكا جنگي هواپيماهاي استفاده و عراق به حمله در كشور اين نظاميان همكاري چگونگي
فلات مركزي مناطق در اسرائيلي نيروهاي تحركات همچنين.دارد ادامه تركيه هوايي حريم
ذهن به را شبهه اين تركيه پايگاه‌هاي در آنها اف15 جنگنده‌هاي استقرار و آناتولي
بدبينانه نگاه يك.ندارند توجهي خاورميانه در آرامش حفظ به هم چندان ترك‌ها كه مي‌آورد
- آمريكا) كشورها اين با حتي كند حكم ترك‌ها منافع اگر كه مي‌كند مطرح را احتمال اين
و آمريكايي‌ها استفاده برابر در حداقل يا و داده انجام حركاتي نيز ايران عليه (اسرائيل
.كنند سكوت ايران به احتمالي حمله جهت تركيه از اسرائيلي‌ها
2 قدس اشغالگر رژيم و شاه روابط پرونده
روشنفكران اعتراض مورد
رهنمايي جمال محمد
در كشور اين متحد دو عنوان به اسرائيل و شاه شدن نزديك براي آمريكا خواست ديگر ، دليل
نفتي بحران در اسرائيل و شاه نفتي نزديك همكاري‌هاي از پس موضوع اين.بود خاورميانه
.كرد پيدا مضاعف اهميتي اسرائيل و اعراب جنگ در و 1973
فوق‌الذكر مهم دلايل به نسبت چه اگر كه شد اسرائيل و شاه نزديكي سبب نيز ديگري دلايل
.است ضروري آن ذكر اما نيست ، برخوردار چنداني اهميت از
گرايش‌هاي كه بود تبليغاتي ايراني روشنفكران براي اسرائيل جذابيت‌هاي از ديگر يكي
بسيار ايراني روشنفكران براي گرايش اين.مي‌كرد عنوان را رژيم اين دموكراتيك سوسيال
مسافرت يك طي همسرش و احمد جلال‌آل نظير ايراني روشنفكران از برخي كه حدي به.بود جذاب
نزديكي اين ديگر سوي از.پرداختند منطقه‌اي دموكراسي اين بررسي به نزديك از اسرائيل به
.گرفت قرار ايران در مذهبي رهبران ويژه به قشرهاي‌مردم اعتراض مورد
بود تنها و يكه منطقه در اسرائيل كه افتاد اتفاق زماني در درست اسرائيل با شاه همكاري
براي سال‌ها اين در شاه.بود معمولي همكاري‌هاي حد از فراتر بسيار همكاري اين اهميت و
به عرب ، همسايگان و داخل اعتراضات گرفتن ناديده با كه بود پيروزي سوي به پل يك اسرائيل
اسرائيل براي يقين و قطع طور به همكاري‌ها اين.داد تن همكاري اين به آمريكا خواست
اين قبل از نيز شاه آيا بود؟ چه همكاري اين منافع از شاه سهم اما داشت ، فراواني منافع
كرد؟ تحصيل را منافعي همكاري
از پسميشود محسوب تاريخي عطف نقطه يك مرداد 1332 ايران ، 28 خارجي روابط عرصه در
آرام آرام آمريكا حمايت تحت دولت يك و يافت پايان متزلزل دولت يك عمر مرداد كودتاي 28
ميان اين در آمريكا و شد كمرنگ ايران در ديگر كشورهاي نفوذ آن از پس.شد حاكم ايران در
نيز دليل مهم‌ترين و مي‌كرد توجيه آمريكا براي را رابطه اين متفاوتي دلايل.شد تاز يكه
درازمدت در روابط اين چه اگر.بود بقا براي روابط اين به نيازمندي ايران دولت براي
درجه نقش يك كه بود حدي در همواره آن اهميت اما ديد ، خود به نشيبهايي و فراز و تحولات
را منطقه در آمريكا متحد دو عنوان به اسرائيل و شاه روابط و دهد اختصاص خود به را اول
.كرد بررسي اول درجه روابط همين چارچوب در بايد نيز
از مهمي فصل و بود تعيين‌كننده و پيچيده بسيار اسرائيل و ايران روابط در نفت اهميت
در شاه محمدرضا دربار وزير علم اسداللهزد رقم را زمان از برهه اين در ما كشور تاريخ
نقش و است داده اختصاص غرب و ايران بين نفتي مذاكرات به را مهمي بسيار بخش خود خاطرات
براي را متعددي دلايل خاطرات ابتداي در او !مي‌كند ستايش سياست اين هدايت در را شاه
چند گذشت از پس وقتي اما مي‌كند ، بيان كنسرسيوم اعضاي و شاه سوي از سياست اين پيگيري
:مي‌گويد مي‌دهد ، نشان را خود سياست اين اصلي چهره سال
كشور يك روي فقط مي‌تواند آمريكا.شد حل ما نفع به نفت مسئله چرا كه شده روشن اكنون"
است آن از مزاج‌تر دمدمي تركيه حتي.است ايران آن و كند حساب منطقه سرتاسر در ثبات با
حتمي اعراب و اسرائيل بين ديگري جنگ ندهد ، رخ معجزه‌اي اگر.كرد اعتماد آن به بتوان كه
.كند تحمل را شكست و خفت بار كه است سوريه نوبت بار اين و بود مصر نوبت گذشته دفعه.است
اعتماد قابل كشور تنها ديگر بار يك ايران و شد خواهد متوقف يقينا خاورميانه نفت صدور
مشترك مالكيت تحت نفتي لوله يك ما كه اكنون.داد خواهد ادامه را نفت جريان كه بود خواهد
ما به مساعدتري نظر با غربي‌ها مي‌رساند ، مديترانه به ايلات از را ما نفت كه داريم
".مي‌نگرد
براي را مهم‌تري نقش مي‌توانست منطقه در ايران ثبات نبود ، واقعيت از دور علم حدس اين
جاي به اما برانگيخت ، را اسرائيلي‌ها هوشياري موضوع همينكند بازي منطقه در آمريكا
.پرداختند خود به ايران كردن وابسته و بيشتر چه هر كردن نزديك به توان اين با مقابله
نگرفته ، قرار اشاره مورد ايران خارجي روابط تحليلگران و مفسران سوي از دليل اين چند هر
ايران با رقابت به قادر زمان آن در خاورميانه در ايران ممتاز نقش دليل به اسرائيل اما
نهايت در كه گرفت صورت گونه‌اي به همكاري اين اما.برگزيد را همكاري راه بنابراين نبود ،
.دهد قرار هدف را برتري اين كاهش
خود روابط به آنها اطمينان كه مي‌گرفت صورت حالي در اسرائيل سوي از سياست اين پيگيري
اسرائيل مورد در آمريكايي مقامات نظر اظهار.داشت قرار ممكن حد بالاترين در آمريكا با
بنابراين.نمي‌گذاشت باقي اسرائيل براي را ترديد كوچك‌ترين جاي كه بود صريح حدي به
اين اعمال به جانبه سه رابطه اين طرف يك از اطمينان و راحت خيال با مي‌توانست اسرائيل
.بپردازد شاه رژيم يعني سوم طرف مورد در سياست
:بود گفته چنين اسرائيل مورد در سال 1967 در "جنگ بدون پيروزي يا 1999 كتاب در نيكسون
به ما بلكه نيستيم ، معمولي متحد يك تنها ما و است عميق خيلي اسرائيل حيات به ما تعهد"
كه است تعهدي آن و است كاغذ صفحه يك از قوي‌تر كه خورده‌ايم پيوند هم به عواملي وسيله
محترم را آن جمهوري رئيس هر نيز آينده در و نكرده عدول آن از گذشته در جمهوري رئيس هيچ
اهداف به اسرائيلي‌ها خورده قسم دشمن كه نمي‌دهد اجازه وقت هيچ آمريكا...شمرد خواهد
".برسد است ، اسرائيل نابودي كه خود
:مي‌گويد اسرائيل و ايران رابطه در نفت اهميت تاييد در آمريكايي محقق اين
.داشت اسرائيل با نيز نزديكي روابط (دهه 1970 - دهه 1960) دوره اين در ايران"
به و بود كرده برقرار فاكتو دو روابط اسرائيل با (شمسي 1329) ميلادي در 1950 ايران
در ارتباطي دفتري غيررسمي طور به بود شده داده اجازه (شمسي 1336)ميلادي در 1957 اسرائيل
دهه در ايران اطلاعاتي و نظامي امور در نزديك همكاري‌هاي بر علاوه.كند تاسيس ايران
لوله خط ساختمان مالي تامين به و كرد آغاز را اسرائيل به نفت زيادي مقادير فروش 1960
بلاياي مقابل در كمك و كشاورزي هم‌كمك‌هاي اسرائيل و كرد كمك (اشكلان) عسقلان ايلات
".كرد تامين را ايران براي طبيعي
|
