نو موج امتداد
موفقيت تركيب قدرت ، تجزيه
كايه ميراث 50ساله
نو موج امتداد
سينما دو سردبيركايه تسون شارل با گفت‌وگو
هوشمندزاده پيمان:ها
عكس
اهميت كن در كه وقتي دليل همين ندارندبه منتقدان قدرت به علاقه‌اي تهيه‌كنندگان
منتقدان توسط فيلمي‌كه به و مي‌شوند خشمگين آنها مي‌يابد افزايش آنها قدرت و منتقدان
مي‌كنند شدحمله برگزيده
يك و ايراني يك.داشت مهمان دو باراني شب آن گركاني توفان:اكبري مينا هنر ، و ادب گروه
شب آن او.نمي‌فهميدند را همديگر زبان كلمه يك دو هر و روزنامه‌نگار دو هر.فرانسوي
سخت روز يك از پس طولاني گفت‌وگوي يك ترجمه ;بگذارد تمام سنگ مهمانش دو براي مي‌خواست
ميزبان و بود كرده را خودش كار سينما مقاومت‌ناپذير جاذبه حالا.شب نيمه‌هاي تا پرمشغله
ديگر زباني به زباني از سوال به جواب و جواب به سوال ترجمه با فراوان حوصله و صبر با هم
فرانسه زبان بر او كامل احاطه بر علاوه و.مي‌كرد سرحال‌تر و سريع‌تر را حركتش لحظه هر
تصورم تا مي‌داشت نگه بيدار را سنگين‌مان پلك‌هاي هم تسون شارل شاداب و جوان خوي و خلق
كايه‌دو كنوني سن به ديگر سال و 3 دارد سال او 48.خورد برهم عبوس و بزرگ سردبير يك از
به جوان خيلي شغلش و سن برخلاف جهان سينماي نشريه انقلابي‌ترين سردبير.مي‌رسد سينما
سوربن دانشگاه در سينما استاد و كايه‌دو سردبير تسون.شوخ‌طبع بسيار البته و مي‌آيد نظر
تك سينما مدير به‌عنوان سال‌ها اين از پيش.است بوده كايه‌دو منتقد سال 1979 از جديد
"فيلم لازا" شركت در تهيه‌كننده و پخش‌كننده عنوان به ومدتي‌نيز داشته فعاليت فرانسه
درس سينما Lille III دانشگاه در كند كج سوربن به را راهش آنكه از پيش و است بوده مشغول
معروف‌ترين كه شده منتشر روشنفكرانه سينماي درباره كتاب چندين تاكنون او از.مي‌داده
برگزاري مناسبت به كه تسون.است "بونوئل لوئيس" و "راي چيت ساتيا" درباره كتاب دو آنها
دستش در را حافظ ديوان هديه‌ام ، بود ، حالا ما شهر مهمان روزي چند فرانسه فيلم هفته
الا" مثلا كه فهميد خواهد او آيا زديم تفال برايش وقتي بدانم دارم دوست خيلي.مي‌گيرد
او براي فرانسه به را حافظ شعر گركاني چه؟خانم يعني "ناولها و ادركاسا الساقي ايها يا
كار هنري اثر كه مي‌فهمم مي‌نگرد را ما حيران تفالش جواب از او وقتي و مي‌كند ترجمه
شعر و سينما و است همدلي مهم بلكه ندارد اهميتي چندان هم‌زباني و مي‌كند را خودش
بزرگ سردبير براي چه و همشهري سينمايي نويسنده براي چه ماست دوران همدلي بزرگ‌ترين
.سينما كايه‌دو
داوري با چشمگيري تفاوت اخير سال‌هاي طول در آن نويسندگان و سينما كايه‌دو ديدگاه‌هاي*
زياد آنقدر موارد برخي در تفاوت‌ها ايناست كرده پيدا كن جشنواره داوران نهايي نظرات و
در آيا.دارد را جشنواره داوري بردن سوال زير قصد سينما كايه‌دو مي‌رود گمان كه است
كايه‌دو تغييرات در تفاوت‌ها اين منشاء و ريشه دارد؟ وجود ديدگاهي چنين سينما كايه‌دو
است؟ قبل‌تر دوره‌هاي به نسبت آن نويسندگان و سينما
سال چند طي كن جشنواره مديران بلكه است ، نشده حاصل تغييري سينما كايه‌دو ديدگاه‌هاي در
ونيز جشنواره ابتدا در ما كه است اين واقعيتكردهاند تجديدنظر خود ديدگاه‌هاي در اخير
متفاوت فيلم‌هاي به ونيز كه بود اين ونيز به ما رويكرد علت.مي‌داديم ترجيح كن بر را
كم بدون و يكجا را پيشرو سينماي اصلي جريان‌هاي و فيلم‌ها آنجا در و مي‌داد بيشتري بهاي
ژيل مديريت تاثير تحت كن دهه 1980 اوايل از.كرد تماشا مي‌شد ، جهان سراسر از كاست و
.مي‌شدند محسوب جهان سينماي در اتفاقاتي همگي كه زد فيلم‌هايي انتخاب به دست ژاكوب
بايد بماند باقي دنيا اول جشنواره به‌عنوان كن مي‌خواهد اگر كه بود فهميده ژاكوب
كاملا نتيجه حاضر حال در اما.بياورد وجود به فيلم‌ها انتخاب نحوه در عمده‌اي تغييرات
فيلمش هر با هميشه (شيليايي كارگردان) اليويرا د مانوئل مثال به‌عنوان.است شده برعكس
ناراحت شخصا من مي‌شود گرفته ناديده و نمي‌گيرد جايزه وقتي اما.دارد حضور كن در
بود عالي بسيار كن انتخابهاي امسال كه نوشتم را موضوع اين سينما كايه‌دو در من.مي‌شوم
.كرد نااميد را همه انتخابهايش با ونيز امسال بود شده برعكس كاملا قضيه ونيز در اما
از عقبمانده‌تر بسيار داوري‌ها امسال كن در اما.بود شده پيش سال كن 30 مثل ونيز
كه (پولانسكي رومن) پيانيست مثلا.درآمد نمايش به مسابقه دربخش كه بود پيشيني فيلم‌هاي
جشنواره در نيز بهتري فيلم‌هاي اما بود خوبي فيلم پيانيست.گرفت را اول جايزه امسال
من مي‌شود ، مربوط فيلم‌ها انتخاب به كه جايي تا حال هر به.شدند گرفته ناديده كه بودند
و جوايز درباره اما.است شده نزديك سينما كايه‌دو موضع به كن جشنواره كه مي‌كنم فكر
.نمي‌كند تاييد را داوران توسط شده اعلام نظرات وجه هيچ به سينما كايه‌دو داوري نحوه
است؟ چگونه فرانسه سينماي نشريات درون وضعيت اخير سال دو طي كه بدانيم داريم دوست ما*
به آمريكا سينماي هجوم مقابل در فرانسه روشنفكري نشريات از برخي كه مي‌رسد نظر به
مسائل درون از شرايط اين آيا.آورده‌اند روي عاميانه‌تري رويكردهاي و ساده‌تر موضوعات
فرانسوي نشريات شامل آن از بخشي كه است جهان‌شمول اتفاق يك يا و مي‌آيد بيرون اجتماعي
مي‌شود؟
در كه آمريكايي فيلم‌هاي از بسياري تا 1950 سال‌هاي 1945 بين دوم جهاني جنگ از بعد
به مربوط سينمايي ، مجله‌هاي اولين.شدند اكران بودند ، درنيامده نمايش به فرانسه
كلوپ‌هاي فدراسيون.مي‌دادند نمايش روشنفكري فيلم‌هاي كه بودند سينمايي كلوپ‌هاي
داشتند اهميت اندازه همان به كه ديگر نشريه دو و مي‌كرد منتشر مهمي بسيار نشريه سينمايي
تلويزيون سال‌ها اين درميشدند منتشر پوزتيف و سينما كايه‌دو نام‌هاي به همزمان
به دست مقابل در نيز معمولي سينماهاي و كرد آغاز را تجاري فيلم‌هاي نمايش شدت با فرانسه
از بودند روبه‌رو شهرنشين طبقه با چون سينماداران.زدند روشنفكري و هنري فيلم‌هاي نمايش
سينما نتيجه در.مي‌بردند سود كافي اندازه به (روشنفكران فيلم‌هاي نمايش) اتفاق اين
كلوپ‌هاي نشريه آن تبع به.شدند تعطيل تدريج به و دادند دست از را خود اهميت كلوپ‌ها
نشريات اينبود استوديو و پره‌مير نشريه دو انتشار بعدي اتفاق.رفت بين از نيز سينمايي
نشان توجه نشريات اين به نيز بزرگسالان حتي.شد روبه‌رو دبيرستاني جوانان استقبال با
عبارت به.سينماست صنعت متوجه باشد مضامين متوجه آنكه از بيش نشريات اين هدف.دادند
.مي‌پردازند دهند اختصاص خود به را بيشتري سينماهاي تعداد كه فيلم‌هايي به آنها ديگر
اختصاص آن به كامل صفحه يك دربيايد ، نمايش به فرانسه در كپي با 500 فيلم يك اگر مثلا
حتي نشريات اين در درمي‌آيد نمايش به كپي يك با كه متفاوت فيلم يك مقابل در.مي‌دهند
فاجعه يك اين و نمي‌شود ، داده اختصاص آن به خط چند از بيشتر باشد منتقدان توجه مورد اگر
.است
اهميت كن در كه وقتي دليل همين به.ندارند منتقدان قدرت به علاقه‌اي تهيه‌كنندگان
منتقدان توسط كه فيلمي به و مي‌شوند خشمگين آنها مي‌يابد افزايش آنها قدرت و منتقدان
تماشا را فيلم‌ها بقيه از زودتر منتقدان كن جشنواره در فقطميكنند حمله شد برگزيده
تمام وقتي.دارند تقدم منتقدان بر عادي تماشاگران جشنواره‌ها ساير در.مي‌كنند
نظر ديگر شود حمايت خصوص به فيلم يك از تا درآمده‌اند حركت به تبليغاتي دستگاه‌هاي
هزينه‌هايمان و نداريم مالي كمك هيچ سينما كايه‌دو در مثلا ما.دارد اهميتي چه منتقدان
هستند هم ديگر دانشجويي نشريات از بسياري.مي‌آوريم دست به فروش و آگهي طريق از فقط را
در مهمي عامل تبليغات قدرت و بازار ميل پسدارند محدودي پخش عالي كيفيت وجود با كه
.مي‌شود محسوب فرانسه سينمايي نشريات مضامين و انتشار نحوه
توليدات و هاليوود برابر در مقاوم سينمايي به‌عنوان ما كشور در فرانسه ملي سينماي*
تداوم حيات اين آيا و است چگونه فرانسه سينماي حيات ادامه.مي‌شود معرفي آن انبوه
داشت؟ خواهد بيشتري
اينكه اماكرد تلقي مقاوم سينمايي بتوان را فرانسه امروز سينماي كه نمي‌كنم فكر
ايجاد مقاومتي مي‌توانند خودبه‌خود متفاوتشان كيفيت خاطر به كه دارند وجود فيلم‌هايي
آن مقاومت به آگاهي اين و است رسيده آن به فرانسه سينماي كه برمي‌گردد آگاهي‌اي به كنند
چاپ به تحقيقي گزارش يك كن 2002 جشنواره براي سينما كايه‌دو ويژه شماره در.مي‌افزايد
در فرانسه سينماي وضعيت درباره تهيه‌كنندگان و پخش‌كنندگان منتقدان ، از آن در كه رسيد
تماشاچيان از بخشي هاليوود سينماي مقابل در كه بود اين گزارش نتيجه.بود شده سوال جهان
وسيع پخش عليرغمميدانند (متفاوت) آلتروناتيو سينماي نوعي را فرانسه سينماي دنيا
و تروفو هنوز و است نو موج توليدات جهان در فرانسه سينماي سفير هنوز هاليوودي فيلم‌هاي
به فرانسه سينماي من نظر بههستند تماشاچيان محبوب ايران و نيويورك و توكيو در گدار
متفاوت سينماي بلكه.كند پخش دنيا تمام در را توليداتش نبايد كه است رسيده آگاهي اين
در.مي‌سازد را فرانسه سينماي كه است متفاوت كيفيت.سينماست اين قوت نقطه فرانسوي
بنا سرمايه‌اي پايه براساس 3 سيستم اين.دارد وجود منحصربه‌فرد سيستمي فرانسه سينماي
كه سرمايه‌گذاري‌هايي:دوم سرمايه ، بازگشت و نمايش سالن در سينما موفقيت:اول.است شده
.است دوگونه كه سرمايه‌گذاري‌هايي:سوم و مي‌كنند تلويزيوني شبكه‌هاي و كانال‌ها
كمك‌هاي و باشد آنها انتخاب كه مي‌گيرد تعلق سناريويي به پول كه انتخابي كمك‌هاي
در حاضر حال در.مي‌شود فرانسه متفاوت سينماي به كمك صرف بليت بهاي از بخشي كه اتوماتيك
متفاوت فيلم‌هاي توليد جهت فرانسوي يا آمريكايي تجاري فيلم هر بليت فروش درصد فرانسه 11
تعلق فرانسوي فيلم ساخت جهت توليدكننده به فقط سرمايه اين.مي‌شود گرفته نظر در فرانسوي
.ديگر اموري در صرف براي نه مي‌گيرد
وجود به آنها تجربه‌هاي و جوان كارگردان‌هاي براي جايي اوليه سرمايه اين وجود با
تجاري سينماي توسط حدودي تا سرمايه‌اش آنكه وجود با فرانسه مستقل سينماي اما.مي‌آيد
دليل همين به.نيست سرمايه‌گذاري بزرگ گروه‌هاي به وابسته هيچ‌گاه اما مي‌شود تامين
آن محتواي در مستقيما فيلم يك توليد روش.دارد حيات ادامه شانس هنوز مستقل سينماي
بسون لوك مقابل در مقاومتي نمي‌خواهد مي‌سازد فيلم گدار وقتي مثلا.مي‌گذارد تاثير
نوعي عملا فيلم‌سازي‌اش نوع با اما.ندارد اهميتي برايش بسون سينماي كه چرا.دهد نشان
خاص معناي كشوري هر در فيلمسازي در استقلال نتيجه در.مي‌دهد نشان آن به نسبت مقاومت
در آنكه حال.نيست شده ساخته فيلم‌هاي تعداد به بودن مستقل من نظر بهدارد را خود
خاصي تفكر و شخصيت آن پشت آنكه بدون مي‌دهد انجام را كار اين بزرگ ماشين يك هاليوود
كسي سفارش و ميل به كه است فيلمي ايده‌آل ، مستقل فيلم يك آنكه خلاصه.باشد داشته وجود
.هنرپيشه حتي و تهيه‌كننده خواه كارگردان ، خواه باشد ، نشده ساخته
و تازه چهره‌هاي شديد فقدان دچار آسيا جديد سينماي درخشش از پس اروپا روشنفكري سينماي*
ما فرانسه در.مي‌شود آنتونيوني و وندرس آنجلوپولوس ، از صحبت هنوز.است شده تاثيرگذار
از جديدي نسل كه حالي در.مي‌شناسيم هستند نو موج نسل از كه را گدار و شابرول فقط
.نشده‌اند آنها جايگزين اروپا در و 70 دهه 60 چهره‌هاي همه‌گيري و قدرت به سينماگران
مي‌دانيد؟ درچه را ركود اين علت
هرگز اروپا جوان و مولف سينماي كه است جالب.باشم موافق شما نظر با كه نيستم مطمئن
گدار شابرول ، مثل نويي‌ها موج كه دارد واقعيت اين.نمي‌كند صحبت روشنفكري سينماي درباره
هنوز كه هستند نيز مهمي بسيار نام‌هاي و مرده‌اند آنها از بسياري اما هستند هنوز ريوت و
و ساخت سال 2001 در را "دور" فيلم كه "تشينه آندره" مثل جوان‌هايي نشده‌اند ، شناخته
با "شب در باد" اثر كه كارگرداني همچنين و كرد بازي كوچكي نقش آن در هم "رضا ياسمينا"
فيلم اينداريم دوست بسيار را آن سينما كايه‌دو در ما و ساخته را دونو كاترين بازي
با آسيا سينماي درباره اما.است نشده شناخته هنوز فرانسه از خارج در اما است فوق‌العاده
است ، ايران سينماي به مربوط آن از بخشي كه افتاده اتفاق آسيا سينماي در آنچه.موافقم شما
تجربه قبلا كه درمي‌آوردند نمايش به را ميزانسن‌هايي و مي‌كنند تعريف را داستان‌هايي
سينماي همان تداوم كه مي‌شود ساخته خوبي بسيار فيلم‌هاي فرانسه در آنكه حال بود نشده
كشورهاي بي‌توجهي علت شايد و نداده رخ آنها در زيباشناختي انقلاب گونه هيچ.است نو موج
آلمان در مثلا اروپا سينماي در.باشد اتفاق همين از ناشي فرانسه امروز سينماي به ديگر
.است مرده صنعت يك به‌عنوان ايتاليا سينماي.نيست خبري "وندرس ويم" و "فاسبيندر" از ديگر
يك هنوز اسپانيا در اما ندارد ديدن براي ديگري چيز "بنيني روبرتو" "پينوكيو" از غير به
زياد آنقدر تعدادشان اما هستند ، "كوريسماكي" فنلاند در و "مورتي" ايتاليا در "المادوا"
وضعيتي چنين با نمي‌دانم من و مي‌زند را اول حرف اقتصاد اروپا در.بيايد چشم به كه نيست
.شد خواهند متولد بزرگ فيلمسازان چگونه
شديد؟ آشنا چگونه ايران سينماي با اصلا آمده‌ايد؟ ايران به هم اين از پيش آيا*
كرد ، مجذوب شدت به مرا كه ايراني فيلم اولينميآيم ايران به كه است اول بار اين
و بودم كن جشنواره داوران هيات عضو من زمان آن دربود "كيارستمي عباس" ساخته "كلوزآپ"
اين.بود خارق‌العاده كلوزآپ فيلم.را كيارستمي نه و مي‌شناختم را مخملباف محسن نه
آشنا مي‌گذرد آن در آنچه هر و ايران حقيقت با مرا ايراني فيلم يك كه بود بار اولين
مي‌گفت ما به رسانه‌ها اخبار كه تصوري با بود ساخته ايران از كلوزآپ كه تصوري.مي‌كرد
مي‌كرد معرفي را كسي و مي‌داد نمايش را ناتواني و فقر اينكه با فيلم اين در.بود متفاوت
از بخشد تحقق بود سينما كارگرداني كه را رويايش نمي‌توانست پول نداشتن دليل به كه
نيچه قول به اينجا در.كرد استفاده آمالش به رسيدن براي ابزاري ، به‌عنوان ثروتمندان
.است جهاني پديده يك سينما به كلوزآپ فيلم بازيگر "سبزيان" عشق.مي‌شود معكوس ارزش‌ها
با منتشرشد سال 1990 سينما كايه‌دو در آن درباره مفصلي مطالب كه فيلم اين طريق از
.شدم علاقه‌مند ايران سينماي به كارگردان اين طريق از و كيارستمي سينماي
خارجي منتقدان مثبت نقدهاي كه دارد وجود بحث اين هميشه ايراني منتقدان از برخي بين در*
كه مي‌رسد نظر بهدارد اقتصادي ريشه‌هاي كيارستمي سينماي ويژه به ايراني ، فيلم‌هاي روي
داريد؟ فراواني دلايل استدلال اين بردن سوال زير براي
.توهين‌آميز بسيار البته و غم‌انگيز هم است خنده‌دار هم مي‌گوييد شما كه نكته‌اي اين
و توهين‌آميز نكته واقع در.جهاني جشنواره‌هاي براي چه و فرانسوي منتقدان براي چه
درك براي كافي فهم و دانش وقتي جهان جاي هر يا ايران در منتقدين كه است اين آن غم‌انگيز
"سينما كايه‌دو" در ماميآورد روي تعابيري چنين به ندارد را آن عظمت و كيارستمي سينماي
داشته حضور بايد كجا و كي كه مي‌داند دقيقا او.مي‌دانيم سينما وجدان را كيارستمي
گونه همان مي‌شود تلقي سينمايي وجدان نوعي به او.كند ثبت را ناشدني تكرار لحظه تا باشد
.بود خود دوران در "روسليني روبرتو" كه
سايه زير آنها آيا.مي‌كنيد ارزيابي چگونه را ايراني فيلمسازان جديد نسل سينماي*
.كنند مطرح جهان در قبل نسل چون مي‌توانند را خود يا هستند بزرگان
تحت جوان كارگردانان از بسياري دارد وجود كيارستمي چون شخصيتي وقتي است اين واقعيت
ميان در.آورد پديد را فراواني كوچك گدارهاي "گدار" كه همانطور مي‌گيرند قرار او تاثير
در جليلي "نامزدي حلقه" فيلم.مي‌پسندم بسيار را جليلي و پناهي ايراني جوان فيلمسازان
دوست بسيار را دارد غيرمعمول و شخصي بسيار نگاه كه "دلبران" آخرش فيلم و كيش مجموعه
و "باي‌سيكل‌ران" مانند اوليه‌اش فيلم‌هاي كه بگويم بايد مخملباف محسن باره در.دارم
كارگردان همين وقتي اما بودند انساني و عميق "دسيكا" فيلم‌هاي سبك مانند به "دستفروش"
او سينماي اينجا در.مي‌شوم مشكل دچار او سينماي با من بسازد هنري فيلمي مي‌خواهد
.نيست قانع‌كننده
يكتاپناه ، حسن مانند هستند انقلاب از پس سوم نسل فيلمسازان جوان فيلمسازان از من منظور*
...و قبادي بهمن مخملباف ، سميرا
سميرا درباره اما.نمي‌شناسم آنقدر را يكتاپناه حسن.ندارم دوست را قبادي سينماي
من نظر به فيلم‌هايش محتواي اما است كرده درك را سينما مفهوم او كه بگويم بايد مخملباف
.است ضعيف خيلي
هميشه جهان سينماي در جدي جريان يك به‌عنوان را فرانسه نوي موج سينماي ايران در ما*
در نو موج فيلم‌هاي از مجموعه‌اي تهران در پيش هفته چند همينميدهيم قرار توجه مورد
.كردند سخنراني نو موج آثار و كارگردانان به راجع منتقدان و درآمدند نمايش به تهران
امروزي نوآوري‌هاي ارتباط برخاسته ، آن دفتر از نو موج كه نشريه‌اي سردبير به‌عنوان
مي‌كنيد؟ ارزيابي چگونه را نو موج با مستقل سينماي
آمد وجود به فرانسه در 1958_ سال‌هاي 1962 بين كه باشد مكتبي نو ، موج از منظورتان اگر
،"تروفو" ،"شابرول" كه بود زنده زماني موج آن.است آمده سر به موج آن دوران بگويم بايد
كس هر ادامه در و مي‌كردند كار هم فيلم‌هاي روي رفيقانه هم با...و "گدار" و "رومر"
نو موج فرانسه ، امروز جوان فيلمسازان همه.گرفت فاصله نو موج از و داد ادامه خود راه به
نگرشي و آنها زيبايي‌شنايي و دلمشغولي‌ها اما.دارند نظر در ذهني الگوي يك به‌عنوان را
بيشتر فرانسه امروز جوان فيلمسازان.است متفاوت نو موج با دارند سينما به روايت در كه
قائل نو موج براي زيادي احترام فيلمساز اين.است فرانسه سينماي شاعر "كوكتو ژان" متوجه
شاعرانه سينماي نوعي به گرايش باعث فرانسه جوان فيلمسازان بر كوكتو ژان تاثير همين نبود
بيشتر سينمايش كه دارد وجود "تشينه آندره" مثل فيلمسازاني ميان ، اين در اما.است شده
يا هيچكاك رنوار ، نو موج فيلمسازان حركت اصلي موتور اگر است "رنوار ژان" تاثير تحت
شاعرانه سينماي و كوكتو از متاثر بيشتر فرانسوي فيلمسازان جديد موج امروز بود روسليني
.اوست
تاكنون خودتان آيا و هستيد روبه‌رو فرانسه سينماي در سانسور نام به مشكلي با شما آيا*
كرده‌ايد؟ سانسور "سينما كايه‌دو" در دلايلي به بنا را نويسنده‌اي مطلب
كايه‌دو" مجله مورد در اما است گذاشته سر پشت را مرحله اين فرانسه سينماي خوشبختانه
اما نيستم موافق مي‌شود نوشته فيلمي مورد در آنچه با وقت‌ها بعضي كه بگويم بايد "سينما
فيلمسازان شخصيت به كايه در مي‌كنيم سعي ما.است محترم هميشه نشريه اين در ديگران عقيده
آن شويم روبه‌رو برخوردي چنين با مطلبي در و بيفتد اتفاقي چنين فرضا اگر و نشود حمله
ولي مي‌گذاريم كنار را مطلب آن نشد قانع اگر و مي‌دهيم ارجاع مطلب نويسنده به ابتدا را
را حرف‌هايش مصاحبه‌اي در ايتاليايي _ فرانسوي كارگردان يك فرضا.نيست خبري سانسور از
همه كه بود معتقد مثلا مي‌كرد تحريك خودش به نسبت را ديگران كه مي‌زد گونه‌اي به
سانسور ، بدترين اما نبود سازگار نشريه در ما اصول با اين و هستند نازي دموكرات‌ها
بسيار ديگران توسط شده اعمال سانسور.نمي‌زند حرف آن درباره هيچ‌كس و است خودسانسوري
.نمي‌پردازد آن به كسي و است شده فراموش پديده يك خودسانسوري اما است زشت
به علاقه‌تان مورد كارگردان‌هاي و فيلم‌ها درباره سوالي با را گفت‌وگو اين دارم دوست*
.برسانيم پايان
عباس ساخته "كلوزآپ" و اوليويرا امانوئل ساخته "فرانسيسكا" فيلم دو گذشته سال ده در
بايد علاقه‌ام مورد فيلمسازان درباره اما هستند من انتخابي فيلم‌هاي بهترين كيارستمي
لوئيس" ،"لوبيچ ارنست" ،"چاپلين چارلي" ،"دراير تئودور كارل" ،"ميزوگوشي كنجي":بگويم
.مي‌دهند تشكيل را فهرست اين "رنوار ژان" و "بونوئل
موفقيت تركيب قدرت ، تجزيه
فرانسه سينماي صنعت و حكومت ارتباط
محمودي عليرضا
تنگاتنگي رابطه همواره قرن ربع سه مدت به دهه 20 سال‌هاي از ويژه به فرانسه در سينما
خصوص اين در.است كرده ايفا مستقيمي نقش همواره آن اداره در حكومت و است داشته دولت با
در صنعت اين پيدايش زمان از نخست دوره.كرد تقسيم مرحله چند به را رابطه اين مي‌توان
فرانسه در سينما مقطع اين در.مي‌انجامد طول به (451940) دوم جهاني جنگ تا سال 1895
ريزترين و شده روبه‌رو نوين پديده‌اي با جامعه.مي‌گذراند را خود شكل‌گيري آغازين مراحل
دوره اين در.نيست مشخص...و سالن اجاره بليت ، خريد فيلم‌ها ، نمايش نحوه حتي آن مسائل
حوادث برخي بروز با.است رشته اين تحولات نگاره‌گر منفعل ناظري عنوان به نخست دولت
و تماشاگران اعتراض يا (1897) فيلم نمايش دستگاه اتر بخار از ناشي آتش‌سوزي چون اجتماعي
.شود صحنه وارد فعال‌تري صورت به تا مي‌شود آن بر دولت غيره ، و اجتماعي نظم خوردن برهم
آيا كه اين جمله از وقت جرايد در روشنفكران و وكلا سوي از موضوعات برخي طرح ديگر طرف از
قوانين تابع يا است است (...و تئاتر چون) نمايش‌ها فصل به مربوط قوانين تابع سينما
اين ابهامات به مقرراتي وضع با كه كرد وادار را دولت نيز مباحثات اين.نشر به مربوط
صادر ژوئن 1916 در 16 نهايتا سينما خصوص در ملي بخشنامه نخستين.گويد پاسخ جديد رشته
صندلي‌ها ، فيلم ، نمايش مورد در جديدي مقررات و بخشنامه‌ها تدريج به آن از پس و مي‌شود
مورد در ژوئيه 1919 در 25 حتي.مي‌گردد وضع...و متخلفان با برخورد تماشاگران ، خروج
چند هرميشود صادر "سينمايي فيلم‌هاي كنترل" عنوان تحت بخشنامه‌اي فيلم‌ها سانسور
اول جهاني جنگ بروز اما بود چشمگير بسيار آغازين سال‌هاي همان از سينما از مردم استقبال
برخوردار فرانسويان ابداع اين از كه اروپايي كشورهاي ديگر و فرانسه سينماي ركود موجب
ابتدا در كه آمريكا سينماي.شد تمام آمريكا سينماي سود به ركود اين البته.شد بودند ،
چرخ كامل توقف سبب جنگ البته.برد سال‌ها اين خلال در كاملي بهره بود فرانسه سينماي كپي
هوايي ، حملات جنگي ، حوادث ثبت براي واحدهايي ارتش در.نشد فرانسه در سينمايي صنعت
دست به پيشرفت‌هايي نيز فني بعد جمله از زمينه‌ها برخي در و شد ايجاد سربازان و آوارگان
.بود محسوس چندان نه نقشي دولت نقش كماكان اما.آمد
تدريج به صنفي تشكل‌هاي و انجمن‌ها تشكيل دوم جهاني جنگ تا اول جهاني جنگ فاصل حد در
به سال 1912 در تاسيس از پس سال دو كه "فرانسه سينمايي صنفي اتاق" ابتدا.مي‌گيرد انجام
در سپس.مي‌پردازد خود امور ساماندهي به فاصله اين در شد ، كم‌رنگ فعاليتش جنگ بروز دليل
انجمن‌هاي ترتيب اين به و مي‌شود ايجاد "فرانسه سينماهاي مديران فدراسيون" سال 1930
.مي‌شود تاسيس...و "سينمايي مطبوعات خبرنگاران انجمن" ،"هنرمندان اتحاد" چون ديگري
برگزاري به اقدام ايتاليا در "ونيز" جشنواره با رقابت در فرانسه نيز سال 1939 در
از يكي به بعدها كه مي‌كند كن فيلم بين‌المللي جشنواره نام به سينمايي جشنواره
فيلم‌هاي معرفي نيز اقدام اين اهداف از يكي.مي‌شود مبدل سينمايي جشنواره‌هاي معتبرترين
.بود كشور اين سينماي براي بين‌المللي اعتبار و فرانسوي فيلم‌هاي ويژه به شاخص
جنگ از پس دوره
در.دانست بعد به دهه 50 سال‌هاي از مي‌توان را فرانسه در سينما و حكومت واقعي مناسبات
وضع و محض نظارتي نقش از دولت و مي‌شود ريخته حكومت و سينما بين مدوني رابطه مقطع اين
وارد حوزه اين توفيق براي سياست‌گذاري بعد در و شده خارج مقدماتي گاه و پراكنده مقررات
.مي‌شود عمل
بسيار استقبال با جنگ اتمام از پس بود همراه ركود با جنگ زمان در كه فرانسه سينماي
سينما سالن‌هاي در مردم حضور بالاترين سال 1947 در مثال طور به.مي‌شود روبه‌رو مردم
چند هررفتند سينما سالن‌هاي به فرانسوي‌ها از نفر ميليون سال 424 اين درميشود ثبت
به توجه با چشمگير حضور اين حال اين با بودند ، آمريكايي شده داده نمايش فيلم‌هاي اكثر
فرانسه سينماي بي‌رمق پيكر به تازه‌اي جان تا شد سبب بليت‌ها بهاي درصدي افزايش 35
بود ، آشفته سينمايي فرانسه در جنگ از پس سينماي شد اشاره كه طور همان.شود دميده
چون) بهره‌برداري بعد از چه (فيلمبرداري ادوات و وسائل) توليد ، نظر از چه آن امكانات
و برق مانند جانبي امكانات بودند ، ديده آسيب اكثرا استوديوهابود نامطلوب (سالن‌ها
آن به پاسخ كه بود مطرح اساسي سوال يك زمان آن در.بود همراه بسياري اشكالات با هم غيره
از بايد فرانسه سينماي كامل بازسازي براي آيا:بود اين سوال آنانجاميد طول به سال 2
طور به و فيلمسازي استوديوهاي توليدكنندگان ، همت با را آن بايد يا شود گرفته كمك دولت
آن براساس كه مي‌رسد تصويب به قانوني اكتبر 1946 در 26 نهايتا.كرد احيا خصوصي بخش كلي
.مي‌شود ايجاد فرانسه "سينمايي ملي مركز"
تا سينما حيات سال در 50 مناسبات اين پختگي معرف كه فرانسه سينمايي ملي مركز تشكيل با
سپتامبر 1948 درميگيرد صورت فرانسه سينماي از حمايت راستاي در اقداماتي است تاريخ آن
به كمك‌ها اين.مي‌شود منتشر مركز اين وسيله به سينمايي صنعت به كمك قانون نخستين متن
كمك‌هاي صندوق" به بعدها كه اعتباراتي محل از و نمايش سالن‌هاي صاحبان و توليدكنندگان
براي مركز تاريخ اين از بعد سال دو.گرفت صورت مي‌گيرد ، نام "سينما صنعت به دولتي
برقراري در سعي آمريكايي فيلم‌هاي هجوم كنترل براي و فرانسوي فيلم توليدات از حمايت
در مركز اين اقدامات از ديگر يكي.مي‌كند توازن نوعي براساس آمريكا با سينمايي مناسبات
سال در ايتاليا با همكاري توافق و فرانسوي فيلم‌هاي بازار گسترش سينما از حمايت راستاي
طور بهاست نبوده همراه استقبال با هميشه مركز اين اقدامات است ذكر شايان.بود (1949)
دخالت هرگونه.شد برگزار ژوئيه 1955 در كه فرانسه سينماهاي ملي فدراسيون كنگره در مثال
خواستار شركت‌كنندگان و گرفت قرار سينما دست‌اندركاران مخالفت مورد سينما عرصه در دولت
.بودند...و عوارض و ماليات‌ها كاهش بليت ، بهاي تعيين در بيشتر عمل آزادي
كيفي فيلم‌هاي تشويق
مثبت بيلان نخستين آن فعال كمك‌هاي و سينما از حمايت براي دولت دخالت دوره يك از پس
از گذر را خود سياست عملا سينمايي ملي مركز آن متعاقب و شد ارائه سال 1955 در حوزه اين
مناسبت‌هاي در بيشتر انديشه اين كه است يادآوري به لازم.كرد اعلام كيفيت به كميت مرحله
به كه برتري فيلم به جايزه اعطاي بحث سال 1935 در نمونه طور بهبود شده مطرح هم ديگر
از ماليات و عوارض حذف بحث "مالرو" وزارت زمان در سال 1945 در يا كند كمك فرهنگي ارتقاي
فيلم‌هاي تشويق بر مبني سينمايي ملي مركز جديد سياست اما بود ، شده مطرح كيفي فيلم‌هاي
از پس دولت واقع در.داشت نظر در را مقطعي و نمادي اقدامات برخي از فراخ‌تر افقي كيفي ،
سينما هنري بعد به توجه به تهيه‌كنندگان تشويق جهت در صنعتي عرصه در توفيقات سري يك كسب
سينما به خدمتي مي‌توانستند هنري بعد از كه فيلم‌هايي گزينش براي هياتي رو همين از.بود
.شد تشكيل بكنند
حجم عملا بليت فروش از ناشي بردرآمد ماليات درصدي افزايش 11 با دولت سال 1960 در
.داد افزايش را سينما صنعت به دولتي كمك‌هاي صندوق اعتبارات
جهاني بازار واقع در و فرانسه در آمريكايي فيلم‌هاي كه كرد فراموش نبايد حال اين با
.نبودند آن تقسيم به حاضر و كرده حفظ بودند آورده دست به جنگ از پس كه را نخست رتبه فيلم
لانگ.گرفت پيش در روند اين با مقابله براي اقداماتي "لانگ ژاك" وزارت دوران در فرانسه
را بزرگ پرهزينه فيلم چند توليد برنامه آن توفيق و فرانسه سينماي احياي براي سال 86 در
به.كرد ياد سينما "لكوموتيو" عنوان به آنها از و كرد پيش‌بيني عامه نظر جلب منظور به
اصل رو اين از و نبود موفق‌آميز چندان سنگين فيلم‌هاي توليد موفق مورد چند استثناي
دوره از وجود اين با.داد دست از را خود اعتبار اقبال كسب براي فيلم‌ها براي كلان هزينه
در زيرا مي‌شود برده نام موجود دوره‌هاي موفق‌ترين از يكي عنوان به "لانگ ژاك" وزارت
كمك‌هاي گرديد ، تقويت حرفه‌اي تشكيلات شد ، حذف يا سبك‌تر ماليات‌ها برخي مقطع اين
و گرديد مرتبط سينما با پيش از بيش صنعت بخش و يافت افزايش فيلمسازان به دولت مستقيم
فرهنگي سياست‌هاي اروپا اتحاديه تشكيل روند با.شد بيشتر سينماگران با دولت همراهي
مسئله به مي‌توان بارز طور به مورد اين درگرفت خود به اروپايي سويي و سمت نيز فرانسه
آمريكايي فيلم‌هاي انبوه حضور يعني داشته همراه به را فرانسوي‌ها نگراني همواره كه مهمي
.كرد اشاره
فرانسه سينماي وضعيت
و آزاد اقتصاد ميان ظريف تركيب نوعي شد ملاحظه اجمال به كه طور همان فرانسه سينماي
اين در.است برخوردار قبولي قابل پويايي از حاضر حال در كه است دولتي مستقيم نظارت
.مي‌كنند تامين تلويزيوني شبكه‌هاي يا دولت كمك‌هاي را فيلم‌ها ساخت بودجه اكثر سينما
تلويزيوني شبكه يك كمك با شده توليد بلند فيلم‌هاي از نيمي سال 1990 در مثال طور به
(سال 2000 آمار) سال در بلند فيلم توليد 145 با فرانسه سينماي حاضر حال در.است بوده
.مي‌كند دنبال را رضايت‌بخشي نسبتا سير
كايه ميراث 50ساله
به آنكه از پيش ايشان ، همكاران و لوك‌گدار ژان تروفو ، فرانسوا ريوت ، ژاك رومر ، اريك
روزهاي بزنند ، دست دهه 1950 اوايل در كايه‌دوسينما ناشناخته مجله براي فيلم نقد نگارش
جديد ، قديمي ، فيلم‌هاي.نشستند فيلم‌ها تماشاي به "فرانسه سينماتك" در را بسياري
و ;گذراندند نظر از بود دسترس در فيلم آنچه هر و آمريكايي ايتاليايي ، آلماني ، فرانسوي ،
پس.كردند بررسي و مطالعه نما به نما را فيلم‌ها بلكه نشدند ، خيره تصاوير به فقط البته ،
فيلم داستاني جاذبه از توانستند كايه‌دوسينما بعدي نويسندگان و جوان پژوهندگان اينكه از
پرداختند تصاوير كادربندي و دوربين حركت‌هاي نورپردازي ، تدوين ، تكنيك ، به يابند ، رهايي
و دريابند عميقا (داشت وجود كه را منطقي همان البته ، ) را تكنيكي منطق شدند موفق و
اين نتيجه.دهند ربط مي‌گذاشت ، تاثير بينندگان بر فيلم كه شيوه‌اي به را آن آنگاه ،
ما براي امروزه هم هنوز كه نبود فيلم نقد مجموعه يك تنها فلسفي ، و تكنيكي كندوكاوهاي
نسبتا فيلم‌هاي از مجموعه‌اي جسارت ، با و جوان نويسندگان همين بلكه است ، خواندني
وجه تنها و بود فرانسه سينماي شده تثبيت و قديمي كادر حيطه از خارج كه ساختند كم‌خرج
در كه است افرادي ذهني و وجودي شخصيت فرانسوي ، قديمي فيلم‌هاي با فيلم‌ها اين تشابه
و خود ، فيلم‌هاي در كايه‌دوسينما (منتقدان) كارگردانان.داشته‌اند دخالت آنها تهيه
.كردند توصيف بودند ديده را آنچه نقدها ، در همچنين
چهارصد" فيلم با كه "دوانل آنتوان" زندگي درباره خود فيلم‌هاي مجموعه در تروفو فرانسوا
بيست از بيش زماني كه زد حال‌گونه شرح فيلم‌هاي تهيه به دست مي‌شود ، آغاز (1959) "ضربه
فيلم از گدار فيلمهايندارد شباهت سينما در ديگري فيلم هيچ به و مي‌گيرد بر در را سال
و ولاديمير" و "شرقي باد" جمله از) دهه 1970 سياسي فيلم‌هاي تا (1960) "افتاده نفس از"
پيچ شامل كه را متفكر يك پژوهش ،("مريم بر سلام" و "كارآگاه" او اخير فيلم‌هاي تا "روزا
از حال عين در و دارد سياسي هسته كه روايتي فرم يك يافتن براي مي‌شود ، فراوان خم‌هاي و
در را "پيروزي تا" ناتمام فيلم) تاريخي فرآيند ضبط و:مي‌گيرد سرچشمه پويا فرهنگي
و هيچكاك آثار از كه منتقدي رومر ، اريك.مي‌دهد نشان ارزش با فيلمساز اين انديشه‌هاي
هوشمندانه ، برجسته كمدي‌هاي از مجموعه‌اي كرد ، دفاع سرسختي و قاطعيت با ري نيكلاس
تهيه "ساحل در پولن" ،"كلر زانوي" ،"مو نزد من شب" فلسفي حال عين در و زيبا زيركانه ،
.است نساخته انساني زندگي از كمدي‌هايي چنين ديگري كس هرگز سينما در كه كرده
ساختند كه فيلم‌هايي با و نوشتند آنچه با خود ، خاص سينماي خلق به افزون فيلمسازان ، اين
گفت مي‌توان راحت كه گذاشتند جهان سراسر در فيلمساز بعدي نسل‌هاي بر عميقي تاثير چنان
آلمان ، در وندرس ويم هرتسوگ ، فاسبيندر ، چون افرادي كايه‌دوسينما ، منتقدان وجود بدون
وجود به آمريكا در غيره و اسپيلبرگ كاپولا ، اسكورسيزي ، مارتين و فرانسه ، در كوريس ديان
اهميت كه شد موجب تدريج ، به فيلمساز ، مقام در كايه‌دوسينما منتقدان موفقيت.نمي‌آمدند
بيان هم كايه‌دوسينما ، كه است اين واقعيتگيرد قرار تحت‌الشعاع آنان انتقادي نوشته‌هاي
نوشته‌هاي ،"كاست پي‌ير" سياسي نوشته‌هاي استثناي به.سينمايي دانش هم و است تاريخ
كه بود اين‌رو از و نمي‌كرد پيدا سياست به چنداني ربط دهه 1950 در كايه‌دوسينما منتقدان
به خود واكنش در كايه‌دوسينما نويسندگان.شد محافظه‌كارزده آدم‌هاي سياسي برچسب آنان به
مي‌گرفت ، نظر در اندازه‌اي تا را اجتماعي و سياسي مسايل كه روزها آن پسند مورد نقدنويسي
"هنر" به رمانتيك شيوه‌اي به و است "محتوا" همان "سبك" كه مي‌كردند پافشاري خود نظر روي
قديمي كادر آوردن خشم به براي بيشتر آنان كارهاي امر ، درواقع اما ;مي‌كردند توجه خود
اما نبودند ، محافظه‌كار هم چندان آنان كه برد پي مي‌توان اينجا از.بود فرانسه سينماي
.نداشتند دستي سياسي مسايل به پرداختن در هنوز
كرد ، مطرح را مهمي مسائل ديگران و تروفو ريوت ، گدار ، رومر ، زننده گاه و تند نوشته‌هاي
به فيلم به متناسب نقد و كارگردانان موقعيت و مقام درباره غيرسيستماتيك ، طور به چند هر
عمل به تجارت و هنر به راجع پيوسته غيرسيستماتيك تقسيمات آن ، در كه هنري ، فرم يك منزله
.مي‌آيد
آن مجدد ارزيابي و آمريكا سينماي با ديگري ، عامل هر از بيش كايه‌دوسينما ، مجله اگر
هر از بيش آمريكا سينماي درباره كايه نويسندگان كه نيست سبب اين به تنها مي‌شود ، تداعي
طور به آمريكا سينماي كه بود قرار اين از واقعيت بلكه كردند ، سخن‌پردازي ديگري سينماي
به.شكنند درهم را عمومي تصور اين گرفتند تصميم آنان كه بود شده گرفته ناديده چنان كلي
فيلم برآمدند درصدد منتقدان اين كه زماني كه كرد توجه بااهميت نكته اين به بايد ويژه
گدار.نساختند آمريكايي فيلم‌هاي سبك به فيلم‌هايي خيلي‌ها ، تصور برخلاف بسازند ،
فيلم و "پيكچرز مونوگرام" فيلم تهيه شركت به را (1960) "نفس‌افتاده از" خود فيلم نخستين
اولمر ادگر و ايستوود كلينت كاساوتيس ، جان به را خود اخير فيلم‌هاي از يكي ،"كارآگاه"
تفكرات كه است اريژينال اندازه همان به فيلم‌ها اين اما كرده ، تقديم (دليلي به يك هر)
دنيا سراسر منتقدان به خود نقدهاي با كايه‌دوسينما منتقدان.سياست و هنر درباره او
و است كننده‌تر آگاه مي‌شود ، منتشر سينما زمينه در امروزه كه نوشته‌هايي و دادند جسارت
است انتقادي پراتيك يك آشكارا امروزه ، مولف ، نگره.مي‌گيرد بر در را بيشتري ظريف نكات
موقعيت و مقام تا دادند يكديگر دست به دست مولف نگره هواداران.نظريه يك تا
آمريكايي كارگردانان كه نكنيم فراموش اما بازگردانند ، آنان به را آمريكايي كارگردانان
نويسندگان كه را موقعيتي و مقام خود ، تجاري و تبليغاتي اهميت كردن فرض مسلم با
از بيش آمريكايي ، فيلمهايكردند ضايع زدند ، قلم درباره‌اش همه آن كايه‌دوسينما
كار به زماني آمريكايي كارگردانان.است جمعي همكاري‌هاي محصول ديگري ، كشور هر فيلم‌هاي
تجاري سينماي صنعت اداره خاص نحوه سبب به.باشد حتمي آنان پولسازي كه مي‌دهند ادامه
در كه معني آن به ;بماند باقي مولف كه است غيرممكن كارگردان يك براي تقريبا آمريكا ،
;رفتند پس و شدند نزديك جريان اين به كاپولا و اسكورسيزي.بود شده توصيف تروفو توسط اصل
افراد فيلم‌هاي اكنون فراوان ، مالي موفقيت‌هاي از پس لوكاس جورج و اسپيلبرگ كه همچنان
آمريكايي واقعا مولف يك فقط اين ، وجود با.مي‌زنند جيب به پول و مي‌كنند تهيه را ديگر
تمامي واقعي مسئول كيتون ، و چاپلين همانند كه كسي ;دارد وجود امروز سينماي صحنه در
بازيگر و كارگردان نويسنده ، شنيده‌ايد؟ را "آلن وودي" نام.است خويش فيلم‌هاي جنبه‌هاي
امروز آمريكايي فيلمساز اروپايي‌ترين دارد ، آمريكايي ريشه و اصل گرچه اوخويش فيلم‌هاي
.است
:منابع
.شماره 36 فيلم مجله شفا ، سيامك - كايه‌دوسينما ميراث ارزيابي - 1
..شماره 111 فيلم مجله موسوي مريم سيكليه ، ژاك ساله ، چهل مدام عيش - 2
|
