خزر نفت داستان
اقتصاد حاشيه
مي‌كشد نفس عراق نفت
خزر نفت داستان
*مستشاري فيروزه
ولي داشت سزايي به نقش خزر نفت اوليه توسعه نفت‌در صنعت آزادسازي در سياست‌دولت‌روسيه
اين در دولت دخالت كه كرد ثابت نبودزيرا موثر مسكو دولت بعدي سوال‌برانگيز سياست‌هاي
نيست سازنده چندان صنعت
وجود از نيز باستان عصر مردم.برمي‌گردد دور گذشته‌هاي به نفت و خزر منطقه بين ارتباط
ميلاد از پيش سال 600 از.داشتند آگاهي منطقه اين در طبيعي گاز نيز و سفيد و سياه نفت
شعله كه مي‌آمدند باكو در معبدي به عبادت براي زرتشتيان ميلادي دوازدهم قرن تا
از مردم كه دارد آن از حكايت شواهد و مدارك.مي‌كشيد زبانه طبيعي گاز از جاودانه‌اي
نيز سيزدهم قرن از و مي‌شناختند تجاري كالايي عنوان به را نفت‌خام ميلادي دهم قرن اوايل
توصيف در سيزدهم قرن در ونيزي ماجراجوي جهانگرد ماركوپولو.شد شروع باكو از نفت صادرات
.است كرده اشاره نفت از عظيم فواره‌اي وجود به كبير ارمنستان
را باكو جمله از قفقاز ماوراي از بخش‌هايي روسيه تزار كبير پتر ميلادي سال 1723 در
روسيه به منطقه سفيد نفت صادرات و استخراج براي طرح‌هايي آن متعاقب و كرد روسيه ضميمه
نادر بعد اندكي و ماند مسكوت طرح‌ها اين سال 1725 در كبير پتر مرگ از پس.شد تهيه
ولي.درآورد كنترل و تصرف به خزر حاشيه در را ايران شرقي ممالك ديگر بار ايران پادشاه
سال 1813 در گلستان پيمان امضاي با و افتاد روسيه دست به باكو خان‌نشين كه نپاييد ديري
.شد گرفته سر از باكو نفت منابع توسعه روسيه و ايران بين ميلادي
امتياز روسيه دولت زيرا.است شده عنوان دوران همين باكو نفت صنعت تاريخچه آغازين نقطه
روسيه دولت ميلادي سال 1821 از اماگرفت خود انحصار به را خيز نفت زمين‌هاي و نفت
به چهارساله دوره‌هاي در را نفت‌خيز زمين‌هاي و نفت چاه‌هاي امتياز و لغو را نفت انحصار
سرمايه‌گذاران شد باعث قراردادها مدت كوتاه‌بودن اما.كرد واگذار خصوصي پيمانكاران
معوق روند اين سال‌هاي 491934 در كه اين تا.باشند نداشته مشاركت براي چنداني انگيزه
.افتاد دولت دست به نفت استخراجماند
دهه 1850 طي باكو نفت توليد بود شده باعث مشكلات و متخصص كار نيروي لازم ، فناوري نبود
تعداد سال 1871 تا.مي‌شد استخراج دستي شيوه به همچنان نفت مدت اين در.باشد پايين
سال در اما.يافت افزايش برابر دو به تقريبا سال 1816 در حلقه از 116 باكو چاه‌هاي
سال از.شد پيدا قفقاز در حتي باكو نفت براي سرسختي رقيب آمريكا در نفت كشف با 1859
كه مناطقي در تنها باكو نفتي توليدات آمريكا ، در نفت پالايش جديد روش ابداع با و 1863
نفت با مي‌توانستند ولگا حاشيه نواحي مانند بود صرفه به مقرون هزينه و مسافت نظر از
باكو نفت توليد هزينه نفتي كمپاني‌هاي و ميادين كار نيروي علاوه به.كنند رقابت آمريكا
كه بود دولت دردست آن انحصار روسيه نفت صنعت ناكامي علل از ديگر يكي.بود برده بالا را
.بود شده صنعت اين رشد مانع
دولت انحصار حذف
از سال نخستين در و يافت افزايش درصد تا 10 روسيه نفت توليد و 1872 سال‌هاي 1871 طي
.شد برابر روسيه 165 در نفت استخراج بيستم قرن آغاز با.شد برابر دو رقم اين جديد نظام
.يافت افزايش چشمگيري به‌طور سال 1872 از نيز نفت صنعت كارگران شمار
وزارت و بود مطرح پيش مدت‌ها از دولت انحصار از روسيه نفت صنعت كردن خارج برنامه
دولت نفتي سياست در بازنگري براي رو اين ازميكرد پيگيري را ايده اين وقت دارايي
الكساندر ميلادي سال 1872 فوريه اول در سرانجام.داد تشكيل تفليس در را ويژه‌اي كميسيون
بالاترين به ساله دوره‌هاي 24 براي را خيز نفت زمين‌هاي واگذاري طرح روسيه تزار دوم
.كرد تصويب پيشنهادي ، قيمت
زمين‌هاي از بهره‌برداري زمينه در قرارداد دولت 54 انحصار حذف و تصميم اين دنبال به
توزيع نحوه اما.داشت قرار باكو در زمين‌ها اين از قطعه كه 40 شد منعقد نفت‌خيز
.بود رسيده روس‌ها و ارمني تجار به خوب قطعات بيشتر كه بود به‌گونه‌اي قراردادها
به مردم مختلف گروه‌هاي هجوم آن متعاقب و مناطق اين كشاورزي زمين‌هاي در نفت كشف با
وقت دولتمردان از برخي لذايافت افزايش نيز دولت درآمدهاي بخش ، اين در فعاليت اين
حركت كه بود نگرش تغيير همين.گردد حذف نيز شيلات و نمك انحصار كردند پيشنهاد روسيه
.شد سبب را روسيه امپراتوري سريع شدن صنعتي سوي به عمومي
ماليات 771872 اخذ دوران
صورت آزادانه صنعت اين توسعه نداد اجازه روسيه دولت نفت صنعت دولت انحصار حذف وجود با
ابتداي از.گذاشت نفت‌تاثير صنعت رشد روند در زود خيلي غيرمستقيم ماليات اخذ فكر.گيرد
ماليات اخذ مشمول نفتي توليدات كرد مقرر روسيه خزانه‌داري ميلادي سال 1872 فوريه ماه
.كند كسب درآمد روبل ميليون ساله 2/1 پنج دوره يك در توانست راه اين از و شوند غيرمستقيم
از دولت به ماليات پرداخت از اجتناب براي نفتي فرآورده‌هاي توليدكنندگان مقابل در ولي
مسئله اينيافت كاهش نيز نفتي توليدات كيفيت علاوه به.شدند رويگردان خام نفت پالايش
چاه نخستين كه بود هنگام اين در.يابد افزايش روسيه به آمريكا نفت صادرات شد باعث
وجود آن مهار براي كافي تجهيزات و تاسيسات كه جايي آن از ولي شد كشف باكو در نفت فوراني
را نفت بهاي چاه‌ها اين‌گونه كشفرفت هدر به نفت بشكه ميليون‌ها ماه چهار مدت در نداشت
اين ادامه با.كشاند ورشكستگي به نيز را آنها مالكان موارد برخي در و داد كاهش شدت به
كه توليدكنندگان بيشتر.گرفت قرار بحران آستانه در باكو نفت صنعت سال 1876 در روند
.رفتند پيش ورشكستگي پرتگاه لبه تا نداشتند اختيار در را نفت نقل و حمل و انبار تاسيسات
شيميدان مندليف.كرد نفت صنعت اوضاع بررسي مسئول را ويژه‌اي كميسيون روسيه فناوري انجمن
صنعت از و رفت آمريكا در پنسيلوانيا به داشت نظر زير را روند اين دقت با كه وقت معروف
حذف را ماليات اخذ روسيه دولت وي توصيه به مندليف بازگشت از پسكرد بازديد آمريكا نفت
و بود دولتي مجوز اخذ مستلزم خارجي و روسي شركت‌هاي فعاليت هم هنوز حال اين با.كرد
همه‌وهمه كشتيراني و نقل و حمل شركت‌هاي تاسيس _ آهن راه خط _ نفت لوله خط احداث هرگونه
.داشت بستگي دولت موافقت به
نوبل برادران شركت
كشور اين نفت صنعت در شدند آن بر خارجي و روسي سرمايه‌گذاران غيرمستقيم ماليات حذف با
نفت صنعت در مشاركت براي كه بود خارجي شركت نخستين نوبل برادران شركت.كنند مشاركت
.كرد فراهم را آن توسعه زمينه و شد عمل وارد آذربايجان
اين از.مي‌رفتند شمار به باكو نفت صنعت مشكلات مهم‌ترين نفت توليدات فروش و نقل و حمل
نفتي ميادين كيلومتر طول 12 به لوله‌اي خط احداث با تا شد آن بر نوبل برادران شركت رو
لوله خط اين احداث با ولي.كند متصل "سياه" اصطلاح به شهر پالايشگاه‌هاي به را باكو
ميادين از را نفت انتقال و نقل كار خود ارابه‌هاي با كه محلي ساكنان از نفر هزاران نفت ،
ولي كرد مخالفت طرح اين با دولت لذا.مي‌شدند بيكار داشتند برعهده پالايشگاه‌ها به
اين با كرد متقاعد را روسيه مقامات دولتي محافل در نفوذ با نوبل برادران شركت سرانجام
.كنند موافقت طرح
شركت كه طوري به.درآمد شركت اين انحصار به روسيه به باكو از نفت نقل و حمل ترتيب بدين
براي شركت.داشت خود انحصار در را روسيه نفت درصد از 50 بيش انتقال كار سال 1883 در
كشتي نخستين ژانويه 1878 در و افتاد نفت انتقال تانكري خط ايجاد فكر به بيشتر رقابت
به ديگري كشتي‌هاي زود خيلي.كرد آغاز را خود فعاليت زواستر نام به شركت اين تانكر
ماوراي آهن راه تكميل و سال 1883 تا توانست ، شركت و شد اضافه نوبل برادران شركت ناوگان
.باشد داشته خود دست در را روسيه نفت نقل و حمل انحصار قفقاز
قفقاز ماوراي آهن خط
مورد در روسيه در صنعت ، اين مستقيم كنترل و ماليات حذف و نفت صنعت شدن آزاد وجود با
اين.بود نشده انديشيده تدبيري خارجي و داخلي بازارهاي به خود نفتي توليدات نقل و حمل
شركت‌هايي ورود با توليدكنندگان اين سهم زيرا.بود كوچك توليدكنندگان زيان به موضوع
از دهه يك از بيش گذشت از پس بالاخره.مي‌يافت كاهش شدت به بازار در نوبل برادران مانند
سياه درياي و روسيه به قفقاز ماوراي آهن خط تا برآمد درصدد مسكو دولت نفت صنعت شدن آزاد
.كند احداث را
نيكلاويچ ميخائيل.بودند آهن خط اين احداث طرفداران جمله از قفقاز در روسيه فرمانداران
قفقاز به روسيه كنترل قفقاز آهن خط احداث با بود معتقد قفقاز كل فرماندار كبير دوك
در قفقاز ، در روسيه نظامي هزار حضور 200 وجود با كه بود اين هم علتشد خواهد تقويت
تجهيزات و نيروها انتقال و نقل در خطآهن نبود كريمه ، جنگ مانند مناقشه‌اي بروز صورت
.مي‌آورد پديد بسياري مشكلات
منافع جهت در اقتصادي جنبه بر علاوه قفقاز ماوراي آهن خط احداث نيكلاويچ عقيده به
.بود روسيه راهبردي
به سياه درياي ساحل در پوتي و تفليس به باكو آهن خط اتصال روياي سال از 25 پس بدين‌سان
برادران شركت انحصار از نقل و حمل.شد متحول باكو نفت صنعت در قدرت توازن و پيوست تحقق
به باكو اتصال مقدمات و شد تبديل اساسي مهره‌اي به دولت ديگر بار و شد خارج نوبل
.شد فراهم جهاني بازارهاي
قفقاز ماوراي نفت لوله خط
در.باشد باكو نفت توليدات روزافزون تقاضاي پاسخگوي نمي‌توانست قفقاز ماوراي آهن خط
وزارت در خود روس شريك خانيكف ستوان همراه به آمريكايي تاجر توييدل هربرت سال 1883
آهن خط به را سياه درياي و خزر لوله‌اي خط احداث با كردند درخواست روسيه وقت دارايي
مرتبط يكديگر به را باتوم و باكو بنادر لوله خط اين.كنند متصل قفقاز ولادي - روستف
مسئولان موافقت رغم به.مي‌شد تبديل قفقاز نفت توليدات صدور پايانه به باتوم و مي‌ساخت
سرانجام.داشت وجود اختلاف لوله خط اين اعتبار تامين درباره لوله خط اين احداث با وقت
و كرد موافقت خصوصي بخش توسط لوله خط اين احداث با وزيران كميته ميلادي آوريل 1887 در
و اداري خم و پيچ با ولي شد محول روسيه شيمي و فيزيك انجمن اعضاي از يكي به كار اين
.انداخت تعويق به ميلادي تا 1907 را طرح اجراي دولتي دستگاه‌هاي بر حاكم ديوان‌سالاري
خود به را روسيه دولت طرح اين لازم اعتبار تامين نحوه مسئله ديگر بار دهه 1890 طي
از درصد مقابل 3 در لوله خط اين احداث براي انگليس درخواست با دولت ابتدا در.كرد مشغول
را طرح مالي منابع است قادر روسيه خزانه‌داري بود مدعي و مي‌كرد مخالفت آن درآمدهاي
در خود ناتواني به رسما ميلادي سال 1890 در روسيه خزانه‌داري اين وجود با.كند تامين
نقل و حمل انحصار براي را دولت برنامه‌هاي مالي منابع فقدان.كرد اذعان زمينه اين
خط طرح ماندن معوق.درآورد تعليق حال به قفقاز ماوراي خطاهن نتيجه در و نفتي توليدات
نقل و حمل براي را لازم امكانات كه بود كوچك نفتي شركت‌هاي زيان به قفقاز ماوراي لوله
.نداشتند اختيار در نفت
بود شده احساس يقين به آن فوريت كه فوق طرح شدند باعث و دادند هم دست در دست مسايل اين
روند اين.بدهد دست از جهاني بازارهاي در را خود سهم باكو نفت و بماند معوق سال‌ها براي
.يافت ادامه بيستم قرن اوايل تا
خارجي سرمايه انحصار در نفت صنعت
به بود شده نفت صنعت كوچك‌تر شركت‌هاي گريبانگير دهه 1880 اواسط از كه نقل و حمل بحران
اجراي با ديگر بار.شد منجر بزرگ‌تر شركت‌هاي توسط قفقاز ماورا آهن خط واگن‌هاي تصاحب
رقابت گردونه از كوچك شركت‌هاي از بسياري عملا دولت سوي از غيرمستقيم ماليات اخذ قانون
قراردادهاي لازم ، سرمايه نداشتن علت به نيز باقيمانده شركتهايشدند خارج بازار
كه روتشيلدز شركت نوبل برادران شركت بر علاوه.كردند منعقد بزرگ شركت‌هاي با غيرسودمندي
از بهره‌گيري با شركت اينشد عمل وارد بود شده ظاهر نفتي فعاليت‌هاي صحنه در تازگي به
قابل سهم سال 1883 در كه طوري به گرفت پيشي خود رقيب از زود خيلي بالا مالي توانمندي
نفتي و تجاري شركت شريك به سال 1885 در و كرد خود آن از باكو نفت صنعت در را توجهي
در روتشيلدز پوشش تحت متوسط و كوچك نفتي شركت كه 135 نپاييد ديري اما.شد مبدل "باتوم"
در.رسيد بحراني حد به روسيه نفت صنعت در خارجي شركت‌هاي نفوذ روند سال 1896 در.آمدند
به آنها توليدات صدور زمينه در قراردادهايي نفت توليدكننده با 50 روتشيلدز سال 1889
در نيز قفقاز ماوراي آهن خط كه جايي آن از ولي.كرد امضا حق‌العمل درصد مقابل 4 در خارج
قيمت‌گذاري توانست كه گرفت قرار نفوذ و قدرت از موضعي در روتشيلدز بود ، شركت اين كنترل
خاص شيوه‌هايي با دلخواه به و مختلف زمان‌هاي در روتشيلدز.بگيرد دست به نيز را نفت
سرمايه‌گذاري از استفاده مسئله بيستم قرن آغاز با.مي‌داد افزايش و كاهش را نفت قيمت
.شد مبدل كشور اين كابينه وزراي بحث مورد موضوع مهم‌ترين به روسيه نفت صنعت در خارجي
از برخي چند هر.شد عهده‌دار را موضوع اين بررسي وقت وزير چندين از متشكل كميسيوني
داخلي مالي منابع از بايد تنها كشور اين نفت صنعت در داشتند عقيده كميسيون اين اعضاي
با رقابت كرد اعلام موضوع اين مختلف جوانب بررسي از پس كميسيون نهايت در ولي گرفت بهره
روسي شركت‌هاي عهده از آن تامين كه است هنگفتي سرمايه‌گذاري مستلزم آمريكايي شركت‌هاي
.است ساقط
باكو نفتي بحران
جمله از نفتي بين‌المللي بازارهاي در بحران بروز پي در و ميلادي سال‌هاي 31901 در
ركود به نفت صنعت تابعه بخش‌هاي همه فعاليت.يافت كاهش شدت به نفت براي تقاضا باكو
.شدند تعطيل قفقاز پالايشگاه از 91 تعدادي.شد كشيده
تا 48 نفت بهاي.داشتند قبولي قابل فعاليت درصد تنها 57 باقيمانده پالايشگاه از 86 اما
.شد آغاز باكو نفتي بحران دوران و كرد سقوط درصد
از موجي و شدند اخراج نفت صنعت كارگران از بسياري نفتي شركت‌هاي تعطيلي با سال 1903 در
كارگر هزار فراگرفت200 را باكو سراسر خشونت‌آميز تظاهرات و اعتصابها اعتراض‌هاي
تا روند اين.شد فلج تابعه مناطق و باكو نفت صنعت بخش‌هاي همه تقريبا و كردند اعتصاب
.رسيد روبل ميليون‌ها به نفت صنعت به وارده زيان.يافت ادامه سال 1905
شد اعزام باكو به اوضاع بررسي براي سناتوري.خواست كمك مركزي دولت از باكو فرماندار
.كرد اذعان اعتراض‌ها و خشونت‌ها فرونشاندن در پليس ناتواني به گزارشي در ولي
برخي كه رسيد حدي به بحران شدت.شد زيان روبل هزار پانصد و ميليون متحمل 19 نفت صنعت
.بازماندند فعاليت ادامه از سال دو تا توليدي شركت‌هاي از
ندارد تصميم‌گيري ثبات نفت صنعت از دفاع در دولت كه داد نشان قفقاز در دوران اين حوادث
يكديگر جان به را انقلابيون آن جهت تغيير با مي‌شود مواجه انقلابي جنبش با هرگاه و
.مي‌بينند زيان نفت صنعت صاحبان و مي‌اندازد
به نقش خزر نفت اوليه توسعه در نفت صنعت آزادسازي در روسيه دولت سياست ديگر سوي از
كه كرد ثابت زيرا.نبود موثر مسكو دولت بعدي سوال‌برانگيز سياست‌هاي ولي داشت سزايي
قرباني با اغلب دولت وزراي ميان نظر اختلاف نيست سازنده چندان صنعت اين در دولت دخالت
علاوه به.بود همراه مدت كوتاه درآمدهاي مقابل در كشور اين كارخانه‌داران منافع شدن
نقل و حمل براي لازم ساخت زير احداث دهه از 2 بيش طولاني تصميم‌گيري و فكري ثبات نداشتن
به را كوچك شركت‌هاي فروپاشي و ورشكستگي مسئله همين.انداخت تاخير به را روسيه نفت
قطار واگن - كشتي كه درآمد بزرگ‌تري شركت‌هاي انحصار به نفت صنعت نتيجه در و داشت همراه
.داشتند تانكر و كاميون -
تمام كوچك شركت‌هاي زيان به و خزانه‌داري سود به نفتي توليدات بر ماليات وضع طرفي از
.برد بين از را شركت‌ها اين رقابت قدرت نفتي ، توليدات كيفيت كاهش و قيمت‌ها افزايش و شد
شود كاسته دولت به ارمنستان و آذربايجان كارخانه‌داران و اعتماد از شد سبب باكو بحران
به ارامنه و آذري اقليت بدين‌سان.يابد رشد آنها ميان در اقتصادي سرنوشت تعيين حق حس و
.آوردند روي ملي‌گرا گروه‌هاي به مالي كمك
در را باكو نوزدهم قرن تجربه بخواهد آذربايجان جمهوري اگر كه است اين تامل قابل نكته
در منطقه به خارجي قدرت‌هاي پاي شدن باز جز چيزي كند تكرار خود گاز و نفت منابع توسعه
دايمي احتمالا حضور براي دستاويزي را خود سرمايه‌گذاري كه قدرت‌هايي.داشت نخواهد پي
.داد خواهند قرار خود
ايران نفت صنعت شدن ملي اما بود نفت صنعت در انقلابي تحولات سرآغاز باكو بحران چند هر
اين با.داد پايان خاورميانه نفت برصنعت خارجيان تسلط به سادگي به ميلادي سال 1951 در
جمهوري حاكمان فراروي چالش داد نشان ايران سال 1979 اسلامي انقلاب كه همچنان حال
اين.بود خواهند مواجه آن با درازمدت در سابق شوروي جمهوري‌هاي ديگر همانند آذربايجان
و مردم عموم با ارتباط در دولت كمبودهاي و بي‌اعتدالي برابر در خود از چگونه كه است
مهار و تعديل چگونگي ديگر عبارت به.كنند دفاع رفاه و توسعه زمينه در انتظاراتشان
.بود خواهد اهميت‌تري كم چالش آذربايجان حاكمان براي خارجي سرمايه‌گذاري
:پي‌نوشت
بين‌الملل اقتصاد كارشناس و ماساچوست ستون و رجيس كالج تاريخ استاد *
اقتصاد حاشيه
مي‌دانست بهداشت وزارت*
وزارتخانه اين كه شده مدعي پزشكي آموزش و درمان بهداشت ، وزارت بازرسي در آگاه منبع يك
اين ورود خبر جزئيات حتي.است داشته آگاهي آلوده گوشت‌هاي ورود از قبل ماه چندين از
طريق از گوشت‌ها كه بنادري همچنين.بود شده اعلام كشاورزي جهاد وزارت به نيز گوشت‌ها
.بود شده داده اطلاع كشور دامپزشكي سازمان به بهداشت وزارت سوي از نيز شده وارد آنها
گوشت‌هاي ورود در مسئول سازمان‌هاي قصور كه صورتي در كرده‌اند اعلام بهداشتي مقامات
خواهند منتشر را موضوع اين درباره نامه‌نگاري‌ها و مستندات كنند آنان متوجه را آلوده
.كرد
اقتصادي ديپلماسي *
ديپلماسي همايش" اولين در.شد خواهد برگزار زودي به اقتصادي بزرگ بين‌المللي همايش دو
اقتصاد وزراي جمهور ، رياست حضور با خارجه امور وزارت اقتصادي معاونت ابتكار به "اقتصادي
مورد ديپلماسي نوع اين ابعاد و جهان با ايران مبادلات گسترش راهكارهاي خارجي ميهمانان و
اقتصادي كارشناسان و مسئولين نيز آفريقا همايش‌اقتصادي در همچنين.گرفت خواهد قرار بحث
سرمايه‌گذاري‌هاي و بازرگاني روابط خصوص در آفريقا مقامات و سفرا با ايران صنعتي و
.كرد خواهند گفت‌وگو مشترك
اقتصادي جديد روزنامه دو *
آغاز را خود منظم انتشار آينده روزهاي طي اقتصاد دنياي و اقتصادي نو حيات روزنامه‌هاي
امتيازي صاحب به رفت دكه روي گذشته هفته آن اول شماره پيش كه اقتصادي حيات‌نو.مي‌كنند
سازمان سابق مديركل بهرامي.شد خواهد منتشر بهرامي محسن مديرمسئولي و خامنه‌اي هادي سيد
رياست و بازرگاني وزير كنوني معاون و تهران استان خدمات و كالا توزيع بر نظارت و بازرسي
مدير بختياري مديريت با نيز اقتصاد دنياي روزنامه.است (به 124 مشهور) سازمان اين كل
سازمان اينرسيد خواهد چاپ به ايران معدني صنايع نوسازي و توسعه سازمان عمومي روابط
مصطفي آن مديرعامل و شد تاسيس صنايع و فلزات و وزارت‌معادن ادغام پي در گذشته سال
تخصصي مادر سازمان حقيقت در سازمان اين.است ايران فولاد ملي شركت سابق رئيس موذن‌زاده
در نيز اين از پيش بختياري.است (آلومينيوم و مس روي ، فولاد ، ) فلزات شركت‌هاي
جهان روزنامه مديرمسئول جانشين هم مدتي او.است داشته فعاليت فولادسازي مجموعه‌هاي
.مي‌شود منتشر مباركه فولاد مجتمع معاون تاج مهدي امتيازي صاحب با كه بود فوتبال
بانك‌ها وظايف
صفاپور محمدرضا
كشور بانكي نظام براي را گانه‌اي وظايف 16 شده ياد اهداف براساس كشور وقت قانونگذاران
و پول گردش هدايت و كنترل تنظيم ، رايج ، فلزي سكه‌هاي و اسكناس انتشار نظير ;كردند تعيين
و ورود و ارز و طلا معاملات بر نظارت ريالي ، و ارزي بانكي عمليات كليه انجام اعتبار ،
اعمال بهادار ، اسناد و اوراق به مربوط عمليات انجام ارز ، و ايران رايج پول صدور
.اعتباري و پولي سياست‌هاي
انجام را دولت مصوب برنامه‌هاي بانكي عمليات تا شد موظف بانكي نظام اينكه بر علاوه
و قرض‌الحسنه حسابهاي انواع افتتاح بهره ، بدون اعتبار و وام اعطاي به نسبت و بدهد
و نگاهداري و نقره و طلا معاملات انجام بانكي ، خدمات ارائه سرمايه‌گذاري ، سپرده‌هاي
;پولي منابع تجهيز براي.سازد عملي را لازم اقدام...و كشور طلاي و ارزي ذخاير اداره
سپرده‌هاي و قرض‌الحسنه سپرده‌هاي قبول به نسبت يافتند اجازه كشور بانك‌هاي
وكيل مقام در را مدت‌دار سرمايه‌گذاري سپرده‌هاي و نموده مبادرت مدت‌دار سرمايه‌گذاري
مزارعه ، اقساطي ، معاملات تمليك ، شرط به اجاره مضاربه ، مشاركت ، امور در سپرده‌گذاران
حاصل منافع و دهند قرار استفاده مورد جعاله و سلف معاملات مستقيم ، سرمايه‌گذاري مساقات ،
سرمايه‌گذاري سپرده‌هاي مبالغ و مدت با متناسب منعقده ، قرارداد براساس مذكور عمليات از
بازپرداخت به موظف بانك‌ها هرچند.شد خواهد تقسيم مبلغ و مدت نسبت به بانك سهم رعايت و
سپرده‌هاي اصل مي‌توانند و هستند (جاري و پس‌انداز) قرض‌الحسنه سپرده‌هاي اصل
مي‌توانند سپرده‌هاي تجهيز و جذب براي اما كنند بيمه يا و تعهد را مدت‌دار سرمايه‌گذاري
و تخفيف قرض‌الحسنه ، سپرده‌ها براي جنسي يا نقدي غيرثابت جوايز اعطاي نظير اقداماتي به
سپرده‌گذاران به تقدم حق اعطاي و حق‌الوكاله و كارمزد پرداخت از سپرده‌گذاران معافيت يا
.بزنند دست بانكي تسهيلات از استفاده جهت
تجارت يا خدمت ;بانكي تسهيلات
اعطاي نحوه به كشور بانكي نظام عملكرد خصوص در صاحبنظران بين اختلاف محورهاي از يكي
اين بر عده‌اي واقع در.برمي‌گردد تجارت انجام يا خدمت ارائه هدف با بانكي تسهيلات
حاكميت مجموعه و دولت آنچه جهت در قانوني سپرده‌هاي محل از بايد بانكي نظام كه باورند
وكيل آنها كه معتقدند ديدگاه اين مخالفان و كند اعطا اعتبارات و تسهيلات مي‌داند صلاح
داراي پروژه‌هاي و طرح‌ها جهت در را مردمي سرمايه‌هاي بايد كه هستند مردم سپرده‌هاي
بانك‌ها:دارد تصريح (بهره) ربا بدون بانكي عمليات قانون ;اندازند كار به اقتصادي توجيه
و توليدي مختلف بخش‌هاي فعاليت گسترش براي لازم تسهيلات ايجاد منظور به مي‌توانند
مشاركت صورت به را بخش‌ها اين نياز مورد منابع يا و سرمايه از قسمتي خدماتي و بازرگاني
و توليدي طرح‌هاي يا و امور در كه مي‌شود داده بانك‌ها به هم اجازه اين و كنند تامين
سرمايه‌گذاري‌ها اين برنامه البته نمايند مبادرت سرمايه‌گذاري به مستقيم طور به عمراني
عدم از حاكي طرح ارزيابي نتيجه و برسد مجلس تصويب به كشور كل سالانه بودجه درلايحه بايد
تجملي اشياي توليد زمينه در بانك‌ها به سرمايه‌گذاري اجازه مذكور قانون.باشد زيان‌دهي
و تسهيلات اعطاي اما نمي‌دهد را خصوصي بخش همكاري با واردات نيز و غيرضروري مصرفي و
تاييد مورد خدمات و كشاورزي و معدن و صنعت مسكن ، بازرگاني ، امور گسترش جهت سرمايه‌گذاري
متقاضيان به قرض‌الحسنه طريق از را خود منابع از بخشي كه دارند وظيفه و است قانون
.مي‌دهند اختصاص
مي‌كشد نفس عراق نفت
تيشه‌يار ماندانا
نظامي عمليات انجام صورت در است كرده تهديد عراق دولت كه بود آمده خبرها در پيش چندي
همچنين و نفتي ميادين مين‌گذاري به اقدام سوخته ، زمين تاكتيك قالب در كشور ، اين عليه
اين رهبر زعم به كه - اشغالگران كه داد نخواهد اجازه و كرد خواهد عراق گاز و نفت صنايع
عراق سوختي منابع از _ دارند را آن به حمله قصد عراق ، انرژي ذخاير تصرف قصد به كشور
سوي از خبر ، اين انتشار به نسبت عراقي مقامات رسمي واكنش نخستين.شوند بهره‌مند
:داشت اظهار خصوص اين در وي.پذيرفت صورت - ملل سازمان در عراق نماينده _ محمدالدوري
را خود مردم حياتي شريان هرگز ما ماست ، اقتصاد رگ‌هاي در جاري خون نفت ماست ، زندگي نفت"
سابقه با وزير _ الرشيد عامرمحمد نيز قبل ماه چند كه بود حالي در اين ".بست نخواهيم
كار به را خود تلاش نهايت دولتش كه بود كرده اعلام خبرنگاران با گفت‌وگو در _ عراق نفت
و آمريكا احتمالي حمله هنگام در عراق نفت صنايع به آسيب ميزان كمترين تا برد خواهد
در كه دارند را آن قابليت اكنون هم عراق نفت صنايع آيا اما.آيد وارد متحدينش
كه شوند تلقي عمده‌اي اهداف از و شده واقع توجه مورد كشور اين به حمله جهت برنامه‌ريزي
دولت سوي از آنها نابودسازي به تهديد با و گردند نابود نظامي حمله ضمن در مي‌بايست
شود؟ تلقي كشور اين عليه جنگي عمليات انجام براي مانعي عراق ،
يك از بيش و گذاشته سر پشت را بزرگ جنگ دو كه كشوري از انتظار برخلاف كه است آن واقعيت
اقتصاد زيرساخت‌هاي مي‌كند ، نرم پنجه و دست بين‌المللي اقتصادي تحريم‌هاي با كه است دهه
در فعال نفتي ميدان‌هاي اكنون هم.مي‌باشند برخوردار مناسبي وضعيت از عراق نفت بر مبتني
شامل شمالي ميدان‌هاي.نمود تقسيم جنوبي و مركزي شمالي ، مجموعه سه در مي‌توان را عراق
ميدان و تركيه با كشور اين مرزهاي حاشيه در و عراق نقطه شمالي‌ترين در زحله عين ميدان
باي‌حسن ميدان كركوك ، ميدان از عبارت نيز مركزي ميدان‌هاي.است زحله عين جنوب در بوتماح
.است (كركوك ميدان جنوبي امتداد در) جمبور ميدان و (كركوك ميدان شمالي امتداد در)
ميدان‌هاي نفت ، انتقال جهت.مي‌شود والزبير رويمله ميدان دو شامل نيز جنوبي ميدان‌هاي
.مي‌پيوندند كركوك لوله خط به سپس و شده متصل بايجي لوله‌هاي مجموعه به شمالي نفتي
حيفا شهر تا و شده روانه فلسطين و اردن سوي به لوله ، خطوط اين فرعي شاخه‌هاي همچنين ،
علاوه نيز كركوك لوله خط.يابد راه نيز عقبه بندر به كه مي‌رود انتظار و است رفته پيش
در بايناس بندر تا غربي شمال در تركيه ، در سيحان بندر به انتقال و شمال سوي به حركت بر
اين از مي‌تواند لبنان و رفته پيش نيز لبنان در طرابلس بندر تا غربي جنوب در و سوريه
.نمايد صادر اروپا به را خود نفت نقاط
البكر و ام‌القصر و فاو بنادر سوي به را خود لوله خطوط نيز جنوب نفتي ميدان‌هاي
منتقل بين‌المللي بازارهاي به را عراق نفت فارس ، خليج طريق از آن‌جا ، از و كشانده‌اند
پيش‌بيني بشكه ميليارد حدود 112 در تاكنون عراق نفتي ميادين مجموع ذخاير ميزان.مي‌كنند
مي‌توان گذشته ، دهه طي كشور اين در اكتشافي عمليات انجام كاهش به توجه با كه است شده
اين با.شود زده تخمين ميزان اين از بيش آينده در عراق نفتي ذخاير رقم كه داشت انتظار
ذخاير مالك دومين مقام در عربستان از بعد را كشور اين است توانسته نيز حاضر رقم همه ،
كه _ عراق گازي ذخاير ميزان آمريكا ، انرژي مركز آمار به بنا.نمايد معرفي دنيا نفتي
تريليون معادل 110 ماه 1380 شهريور تا - گرفته‌اند قرار نفتي ميادين كنار در غالبا
جنگ طي تاسيسات اين كه چند هر نفتي ، صنايع و تاسيسات نظر از.بود شده پيش‌بيني مترمكعب
اما بودند ، ديده جدي آسيب كويت آزادسازي براي متحدين نيروهاي حمله نيز و ايران با
توليد ظرفيت و پذيرفت انجام عراق نفت صنعت پرسنل سوي از گسترده به‌طور بازسازي عمليات
ائتلاف با جنگ از پيش ميزان به پالايشي ظرفيت و روز در بشكه ميليون سه حدود به
اواسط در كشور اين نفتي حوزه‌هاي و ميادين از بسياري مجدد اندازي راه.رسيد بين‌المللي
سطح در بين‌المللي بازارهاي به عراق نفت صادرات سال 1996 اواخر از كه شد موجب دهه 1990
در نفت برنامه قالب در نفت صدور بر علاوه توانست همچنين عراق.يابد گسترش مناسبي نسبتا
گرفته نظر در كشور اين براي هوشمند تحريم‌هاي قالب در و ملل سازمان سوي از كه غذا برابر
را نفت انتقالي لوله خطوط ظرفيت مي‌پذيرفت ، انجام البكر و سيحان بندر دو از و بود شده
دريايي زميني ، طريق سه از را ايران و عربستان اردن ، سوريه ، از نفت انتقال و داده افزايش
موصل ، مناطق در پالايشگاهي تاسيسات داراي همچنين عراقنمايد پيگيري لوله خط و
صنايع و مي‌باشد خانقين و حديثه بصره ، ناصريه ، السماوه ، بغداد ، بايجي ، كركوك ، سليمانيه ،
حدود تا قبل مدت‌ها از بصره و آكاشات القيم ، سامرا ، بايجي ، المشرق ، در نيز آن پتروشيمي
گذشته سال زمستان در كه هنگامي.گرفته‌اند سر از را خود توليد و شده بازسازي زيادي
توليد ميزان داد ، قرار شرارت محور كشورهاي جزو را عراق خود معروف سخنراني در بوش جورج
اين جنوبي ، ميدان در و بود بشكه هزار معادل 900 كركوك منطقه مركزي ميدان در نفت روزانه
.بود رسيده روز در نفت بشكه ميليون به 82/1 رقم
از بهره‌گيري و صنايع اين كردن روزآمد عدم عراق ، نفت صنايع ضعف نقطه مهم‌ترين شايد
كه است كرده پيش‌بيني اخيرا آلماني نفتي شركت يك.باشد زمينه اين در نوين تكنولوژي
توليد ظرفيت از سالانه نزديك آينده در كه شود آن موجب مي‌تواند عراق نفتي صنايع فرسودگي
براي عراق كه است كرده برآورد همچنين شركت اين.شود كاسته چشمگيري ميزان به كشور اين
معادل 40 كلان سرمايه‌گذاري يك نيازمند كشور ، اين در نفتي جديد منابع از بهره‌گيري
ضمن امر ، اين به نسبت وقوف با كشور ، اين نفتي سياستگذارانميباشد دلار ميليارد
تا داد اجازه كشور اين به ميلادي سال 2000 آغاز از كه ملل سازمان قطعنامه از بهره‌گيري
تاسيسات جهت قطعات و تجهيزات خريد براي دلار ميليون معادل 600 رقمي يكبار ماه شش هر
به 80درصد نزديك فروش انگليس و آمريكا كه امر اين به توجه با اما كند ، هزينه نفتي
نيز متقابل بيع قراردادهاي انعقاد نموده‌اند ، تحريم كشور اين به را نفتي صنايع تجهيزات
توتال (روسي) اويل لوك نفتي شركت‌هاي.است گرفته قرار عراقي رهبران كار دستور در
به گسترده‌اي استقبال قراردادها اين انعقاد از (ايتاليايي) آجيپ و (فرانسوي) فيناالف
نفتي حوزه‌هاي كدام هر نيز تايوان و تركيه هند ، مالزي ، استراليا ، چين ، آورده‌اند عمل
يا و فعاليت آغاز درخصوص عراقي مقامات با گفت‌وگو حال در و داده قرار نظر مد را مشخص
توان كه شد خواهد موجب طرح‌ها ، اين آمدن در اجرا به.هستند جديد فازهاي در آن ادامه
سومين مقام در را كشور اين و يابد افزايش بشكه ميليون شش روزانه به عراق نفت توليد
.دهد قرار - روسيه و عربستان از پس _ جهان نفت توليدكننده
از عراق وضعيت اقتصادي ، تحريكات علي‌رغم تا است كرده كمك كشور اين به عراق نفتي ذخاير
بر همچنان بتواند و باشد بهتر _ آفريقا قاره در خصوصا _ سوم جهان فقير كشورهاي از خيلي
نتوان آساني به كه هستند توانمند آن‌قدر نيز كشور اين نفتي صنايع.بايستد خود پاي روي
.زد آنها نابودي به دست و شد ريسك وارد آنها مورد در
|
