شنبه ۳۰ فروردين ۱۳۸۲- سا ل يازدهم - شماره ۳۰۲۷ - April . 19, 2003
جايزه براي ۷ تن از فعالان بين المللي محيط زيست
010300.jpg
ترجمه: سعيد علوي نائيني
دو مادربزرگ آمريكايي و استراليايي كه شاهد نابودي خانواده هايشان به خاطر خسارات زيست محيطي بودند، يكي از ميدانهاي زغالسنگ ويرجيناي غربي و ديگري به اصطلاح از «پشت بته» هاي استراليا در ميان كساني بودند كه هفته پيش، بزرگداشت آنها با اهداي مهمترين جايزه مردمي فعالان زيست محيطي به آنان برگزار شد.
«جوليا باندز» و «آيلين واني وينگ فيلد» و ۵ تن ديگر از برندگان جايزه زيست محيطي گولدمن از ويرجينياي غربي،  استراليا، پرو، نيجريه و فيليپين به سان فرانسيسكو آمدند و هر يك ۱۲۵ هزار دلار و يك تنديس به خاطر بزرگداشت كارشان دريافت نمودند.
به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس از سان فرانسيسكو، باندز گفت: «در تمام عمرم اطراف معادن زغالسنگ بوده ام».
پدر، پدربزرگ و يك نسل پيش از او همه معدنكاراني در وست ويرجينيا بوده اند. اما برداشتن و استخراج معدن از قله كوهها يك ديوانگي زيست محيطي بيش نيست.
آنان درختها را قطع مي كنند، سبزه زارها راتخريب مي نمايند سپس قله كوهها را با ديناميت منفجر مي كنند به طوري كه بتوانند رگه هاي زغالسنگ درون آن را استخراج نمايند.
وقتي كارشان تمام شد. آن جا مانند منطقه جنگي است.
وي گفت: «روزي كه سيلي واقعي به صورتم خورد هنگامي بود كه نوه من در جويباري ايستاده بود كه ۶ نسل پيش از من از آن لذت برده بودند و دست كوچكش پر از ماهيهاي مرده بود و ماهيان مرده ديگر در اطرافش شناور بودند و مي پرسيد: چرا اين ماهيها اينطور شده اند؟»
از آن پس، باندز وارد جنگ با پنجمين شركت بزرگ توليد زغالسنگ آمريكا به نام «مسي انرژي» شد.
وي اين شركت را متهم به تخريب مارفورك و ساير شهرهاي كوههاي آپالاش كرد.
باندز گفت: «تغييرات به سختي و كندي پديد مي آيد، اما مردم ما دارند بيدار مي شوند.»
حتي مخالفان وي، حالت وقف اين زن را به آرمانش مي ستايند. «بيل رايني»، رئيس انجمن زغالسنگ وست ويرجينيا، كه بزرگترين مدافع شركتهاي معدنكاري است، گفت: «من يكي از ستايشگران احساسات وي هستم.»
مانند باندز، وينگ فيلد، كه يك مادربزرگ از طايفه كوته قامتان صحراي استرالياست، جنگ خود را وقتي آغاز كرد كه تأثير تخريب زيست محيطي تهديدكننده آينده وي و خانواده اش را مشاهد ه كرد.
وينگ فيلد گفت: «مبارزه من بسيار طولاني بوده است.»
وي با اثرات و عواقب ۱۲ آزمايش هسته اي دولت استراليا كه در صحراي جنوب استراليا بين سالهاي ۱۹۵۳ و ۱۹۶۳ انجام شد، زندگي مي كند.
يكي از نوه هاي ذكور وينگ فيلد سرطان مغز دارد، بقيه آنها از آسم و معلوليتهاي مادرزادي رنج مي برند.
پس از انفجارهاي اتمي، به گفته وينگ فيلد:« مردم مي مردند، بيمار مي شدند و برگ درختان فرو مي ريخت.»
بنابراين وقتي دولت فدرال استراليا برنامه هاي خود را براي دفن ضايعات هسته اي از سيدني در سرزمين اجدادي آنها اعلام كرد، وينگ فيلد و آيلين كامپاكوتا براون كه در گرفتن جايزه شريك وي است،  تصميم گرفتند بجنگند.
اوديگا اوديگا، از نيجريه، به خاطر مبارزه وي با چوب بري صنعتي كه اكثر جنگلهاي استوايي كشورش را ويران نموده بزرگ داشته شد.اوديگا گفت: «جنگلهايي كه به عنوان يك كودك مي شناختم از بين رفته است.»
چيزي كه باقي مانده،  پناهگاه بزرگترين شمار جمعيت پستانداران در جهان است. برآورد شده،  ۲۰درصد پروانه هاي جهان هم در اين جنگل وجود دارند.
فعاليت هاي اوديگا وي را به عنوان آماج تير مخالفانش از بقيه جدا كرد. وي پنهان شد و از جوامع جنگلهاي پرباران ديدار نمود. اوديگا به مردم آموخت كه راههاي ديگري به جز بريدن جنگلهاي نيجريه هم براي گذران زندگي وجود دارد. سرانجام دولت مردم سالار اين كشور به وي اجازه داد تا يك نقش عمومي به خود بگيرد و بازي كند.
فون هرناندز، از فيلي پين، جايزه گولد من را به خاطر نقش وي در مبارزه براي ممنوعيت سوزاندن زباله دريافت كرد.
اين عمل كه بسيار آلاينده است ديوكسين هايي توليد مي كند كه در هورمونها اختلال ايجاد مي نمايند، و فلزات سنگيني مانند سرب، آرسنيك و كادميوم را آزاد كرده و وارد هوا مي سازد.
هرناندز گفت: «ما بايد از تخريب مواد دوري كرده و به بازيافت آنها و كمپوست سازي بپردازيم. اين كار براي اقتصاد محيط زيست وجوامع بشري خوب است.» 
هنگامي كه دولت اسپانيا يك برنامه بحث برانگيز را براي سد بندي و انحراف رود «ايبرو» كه يكي از واپسين رودهاي با جريان آزاد است، اعلام كرد، از پدرو آرويو- آگودو كه يك استاد فيزيك و اقتصاد بود خواسته شد اين طرح را ارزشيابي كند و تأثير آن را روي محيط زيست بررسي نمايد. اين كار چيزي بود كه وي را به طور خستگي ناپذير بر آن داشت بر ضد اين طرح «خارج از دور» و ناپايدار كه قرار بود دهها هزار نفر را جابه جا كند برخيزد و بسيج شود.
آرويو- آگودو گفت: «فكرها تغيير مي كند. ما چند رودخانه ديگر بيشتر برايمان نمانده است. آنها حالا ميراث پدران ماست و نه كانالهايي براي گذشتن آب.»

يادداشتي از يك سفر كوتاه
هنر ايرانيان در شناخت و كاربرد سنگ
010305.jpg
پيش درآمد: همزمان بابرپايي نمايشگاه سنگهاي تزئيني و نما در محل نمايشگاه بين المللي تهران و با توجه به نقش اين صنعت در ساخت و ساز و شهرسازي جديد، در فرصتي كه پيش آمد، به همراه جمعي از روزنامه نگاران از روش به كارگيري فناوري جديد در استخراج و فراوري سنگ در معدن سنگ دهبيد واقع در شهرستان «خرم بيد» فارس ديدن كرديم. اما بحث و جهت گيري اصلي اين نوشتار نه صنعت سنگ كنوني، بلكه ميراث باشكوه ماندگار هنر ايرانيان در شناخت و كاربرد سنگ و مقوله اكوتوريسم و ميراث هاي فرهنگي ارزشمندي است كه با بهره گيري از همين هنر پديد آمده اند و درك اين ضرورت كه بها دادن به اكوتوريسم (حفظ محيط زيست و ميراث هاي فرهنگي براي رونق صنعت گردشگري) در مقطع كنوني تا چه اندازه  براي كشور ما حياتي است.
اسماعيل عباسي
از زماني كه نخستين ابزارها را بشر با سنگ ساخت و آتش را از سايش دو سنگ باز شناخت و نخستين خانه ها را اجداد ما در قلب غارهاي سنگي ساختند تا عصر حاضر كه هنوز دانش پيشرفته انسان، قادر نيست زمين لرزه را كه نتيجه جابجايي و حركت صفحه هاي عظيم سنگي در عمق پوسته زمين است مهار كند ، سنگ در زندگي ما نقش اساسي داشته است .همچنان كه امروزه سنگ هاي تزئيني و نما، زينت بخش بناهاي مدرن و كاخ هاست و سنگ هاي گرانبهايي از جنس جواهرات همچنان با جلوه هاي جادويي خود، در هاله اي از اوهام و افسانه قرار دارند. وقتي در هواي باراني و نمناك بهاري، وارد دهبيد شديم نمي دانستم كه اين سفر كوتاه من و ديگر همراهانمان، همچنان با تماشاي جلوه هاي زيبا و محتشم سنگ رقم خواهد خورد، از معدن سنگ دهبيد تا پاسارگاد، نقش رستم و تخت جمشيد كه هر كدام هنر رشك برانگيز ايرانيان را در شناخت، كاربرد سنگ و نقش آفريني بر پيكر سخت آن را براي هميشه تاريخ به نمايش گذاشته اند.
فارس را بايد سرزمين ارزشمندترين ميراث هاي فرهنگي، حاصلخيزترين و زيباترين دشت ها، دامنه ها و كوه ها و يكي از غني ترين معادن سنگ ايران برشمرد.
آنچه كه در دهبيد برفراز آن تپه هاي سرسبز تماشا كرديم، نمايشي از تازه ترين فن آوري ها در برش، قواره بخشيدن به يكي از مرغوب ترين و كمياب ترين سنگهاي مرمريت جهان و مهم تر از آن، استخراج قطعات بريده  سنگ از اعماق زمين بود. اين فن آوري كه از ايجاد انفجار به روش هاي پيشين جلوگيري مي كرد، آميزه اي از هنر و صنعت عصر جديد است كه تا حدودي هم، با محيط زيست همخواني دارد اما از نگاه يك دوستدار حفظ محيط زيست، فقدان پژوهش هاي زيست محيطي در معادن ايران از جمله معادن سنگ همچنان محسوس است. و اين انتظار وجود دارد كه پس از ادغام دو وزارت، صنايع و معادن و فلزات پيشين كه تحت نام وزارت صنايع و معادن فعلي فعاليت مي كند، جايگاه مناسب تري براي محيط زيست و صنعت تعريف و تبيين شود، و اين سامانه در وزارت صنايع و معادن حضوري فعال و مستمر داشته باشد تا رخدادهاي بخش معدن حداقل از نظارت نسبي كارشناسان محيط زيست كه ضمنا با ملاحظات و ظرايف صنعت و معدن آشنايي دقيق تري دارند برخوردار گردد.
باري گفته شد كه چيني ها در فراوري سنگ، به فن آوري به مراتب پيشرفته تري دست يافته اند و مي توانند صفحات سنگي مرمريت، گرانيت و ... تا قطر ۴ ميلي متر هم با انجام برش هاي دقيق و ظريف به وجود بياورند،
دست اندركاران استخراج وفراوري سنگ در ايران مي گويند: در سالهاي اخير، توانسته ايم از مرحله صادرات سنگ به صورت فله يا بهتر بگوييم كوپ (قطعات بدوي و بدون برش و قواره نيافته) به مرحله  جديد و بهتري صعود كنيم، اما هنوز در مقايسه با كشورهايي مثل ايتاليا و ... راه  درازي
در پيش داريم.
گفتم كه سفر ما با سنگ شروع شده بود و در دشت فراخ و زيباي پاسارگاد، و در كنار آرامگاه كورش پادشاه هخامنشي همچنان با صنعت سنگ و تماشاي محصول ذوق و هنر اعجاب انگيز مردم ايران باستان تداوم يافت.
با نگاهي به آرامگاه كورش نخستين سئوالي كه به ذهن متبادر مي شود، چگونگي جابجايي، تراش و پديدآوردن، بناهايي چنين عظيم و باشكوه در آن زمان است ستون هاي بزرگ و قطور سنگي، چگونه شكل گرفته و پرداخت شده اند.
در نقش رستم كه از طبيعتي زيبا و استثنايي برخوردار است. همچون پاسارگاد كه در يك سوي آن دامنه هاي پوشيده از جنگل در اين فصل، يكي از بديع ترين چشم اندازهاي طبيعت ايران را در مقابل ديدگان تحسين برانگيز، بيننده قرار مي دهد.
در نقش رستم، يكي از تركيب هاي نادر زمين شناختي در طبيعت را مي توان ديد. دشتي زيبا و سرسبز. به ديواره اي از كوه سنگي خوش تراش ختم مي شود و در سينه اين كوه است كه هنرمندان چيره دست ايراني، بخشي از رخدادهاي مهم تاريخ را در قالب، نقش برجسته هاي باشكوه پديد آورده اند، از جمله صحنه، تسليم شدن والرين امپراطور دوم و ...
در جاده اي كه با گذر از دشت ها و دامنه هاي سرسبز فارس به سوي شيراز راه مي سپارد، كوهي سنگي موسوم به كوه رحمت در سمت چپ راه نمودار مي گردد. زيبايي سنگ هايي كه گويي به دست معماران چيره دست، در طول هزاران سال رويهم چيده شده اند، خواه ناخواه نگاه بيننده را به سوي اين كوه مي كشاند.
شايد، جاذبه اين نمايشگاه جادويي سنگ، در هنرمندان و معماران و مهندسان ايران باستان، انگيزه، برپاداشتن بناي باعظمت و كم نظير تخت جمشيد را ايجاد كرد. در تخت جمشيد هر آنچه كه به چشم مي آيد، هنر، صنعت و به كارگيري سنگ است ،اعم از سنگ هاي آهكي كه در احداث ديواره ها به كار رفته اند و معدن آن هنوز در كنار تخت جمشيد قرار دارد و يا سنگ هاي سخت نظير انواع گرانيت كه در احداث پله ها، سرستون ها و تنديس هاي باشكوه به كار آمده اند.
درباره تخت جمشيد و جزئيات اعجاب انگيز آن، استادان و پژوهشگران بسيار نوشته و گفته اند ، اما بحث اصلي در ايران امروز، اكوتوريسم يا برخورداري از صنعت گردشگري با حفظ محيط زيست است و يكي از بهترين جلوه هاي اكوتوريسم را مي توان در استان پهناور فارس به ويژه در شهر تاريخي و زيباي شيراز سراغ گرفت.
اعلام خبرهاي تاسف آور از تخريب ميراث هاي فرهنگي اصفهان كه اين روزها در وسايل ارتباط جمعي ديده يا شنيده مي شود، جز اين نيست كه با هر هدفي، بخشي از سرمايه هاي بزرگ ملي ما كه در قالب صنعت گردشگري مي تواند جانشين درآمد حاصله از صادرات نفت شود، اين چنين نابود مي شوند. تحولات بزرگ سياسي در منطقه و چشم انداز آينده نفت به ما مي آموزد كه از هم اكنون به فكر جانشين هاي احتمالي براي مقابله با كسري درآمد ناشي از افت احتمالي قيمت نفت باشيم.
قطعا اكوتوريسم در صدر اين جانشيني ها قرار دارد. بايد ساز و كارهاي مناسب تر و نيرومندتري براي حفظ ميراث هاي فرهنگي و محيط زيست كشورمان به كار گرفته شوند و سواي سليقه هاي گوناگون، سياست و جهت گيري متكي بر خرد و منافع ملي براي توسعه گردشگري اتخاذ گردد.
بي مناسبت نيست با عنايت به سرآغاز اين نوشتار و به بهانه به كارگيري تجهيزات مدرن در معدن سنگ دهبيد فارس اشاره كنيم كه در مقوله صادرات غيرنفتي، بهادادن به صنعت سنگ، به ويژه سنگهاي تزئيني و نما و كمك به ارتقاء فرآوري آن در داخل هم، يكي از راههاي مقابله با بحران هاي اقتصادي ناشي از كاهش احتمالي بهاي نفت در   آينده است كه بايد مورد توجه قرار بگيرد.

محيط زيست
اجتماعي
اقتصادي
آموزشي
انديشه
خارجي
سياسي
علمي فرهنگي
ورزش
ورزش جهان
صفحه آخر
همشهري اقتصادي
همشهري جهان
همشهري ورزشي
|  اجتماعي   |   اقتصادي   |   آموزشي   |   انديشه   |   خارجي   |   سياسي   |   علمي فرهنگي   |   محيط زيست   |  
|  ورزش   |   ورزش جهان   |   صفحه آخر   |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   شناسنامه   |   چاپ صفحه   |