اشاره: همزمان با برپايي همايش سه روزه «انتفاضه، گامي به سوي آزادي» در دانشگاه تهران، نمايشگاه آثار تجسمي يازده هنرمند فلسطيني «هنر مقاومت»، در مركز فرهنگي- هنري صبا، وابسته به فرهنگستان هنر برپا شد.
در اين نمايشگاه كه تا ۳۱ شهريور ماه ادامه يافت، حدود
۹۰ اثر از هنرمندان فلسطيني، از جمله اعتدال شريف و سامن الزورو همچنين احمد صبيح، عبدالحي مسلم، محمد شاعر، عبدالمعطي ابوزيد، علي الكفري، سليمان آل علي، عماد رشدان، زكي سلام و عمر شاهد در معرض ديد عموم گذاشته شده است.
آثار اين هنرمندان فلسطيني را دو تن از اعضاي گروه تجسمي فرهنگستان هنر، مصطفي گودرزي و حبيب الله صادقي، با سفر به كشورهايي چون سوريه، لبنان، اردن و... انتخاب و به فرهنگستان معرفي كردند، تا همزمان با همايش انتفاضه در تهران به نمايش گذاشته شوند. سه تن از اين هنرمندان به همراه محسن زارع، معاون اطلاع رساني فرهنگستان هنر و حبيب الله صادقي، عضو گروه هنرهاي تجسمي فرهنگستان، طي نشستي درباره اين نمايشگاه و هنر فلسطيني به ايراد سخن پرداختند كه بخش هايي از آن را در پي مي آوريم.
محسن زارع: فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران، همزمان با برگزاري «كنگره بين المللي انتفاضه مردم فلسطين»، تصميم گرفت نمايشگاهي از آثار نقاشي و حجمي هنرمندان مطرح فلسطيني را كه در كشورهاي عربي سكونت دارند برگزار كند. بنابر اين هيأتي متشكل از اعضاي شوراي علمي مركز فرهنگي- هنري صبا و همكارانمان در كميته كنگره بين المللي انتفاضه فلسطين به كشورهاي اردن، لبنان و سوريه اعزام شدند. آنجا زمينه گفت وگويي با هنرمندان مطرح فلسطيني به وجود آمد و آثار نقاشي و مجسمه هاي هنري كه پيرامون مضامين مربوط به مظلوميت، همراه با مقاومت فلسطيني ها بود شناسايي و براي اين نمايشگاه به تهران منتقل شد. ما نيز به دليل اين كه حسي از مقاومت در اين آثار ديده مي شود، نام نمايشگاه را «هنر مقاومت» گذاشتيم.
دكتر حبيب الله صادقي: «هنر مقاومت»، معرفي چشم انداز و گوشه اي از فضاي فرهنگي هنرمندان فلسطيني در جهان است و ما گوشه اي از اين آثار را در فرهنگستان به نمايش درآورديم. اين مقدمه اي است براي ظهور كار پژوهشي، علمي و تحقيقي در ارتباط با چرا و چگونگي معرفي صورت هاي مختلفي كه هنر مقاومت فلسطين در جهان با آن سر و كار دارد. همان طور كه گفته شد، از سه كشور مطرح همسايه فلسطين، سوريه، لبنان و اردن هنرمنداني به اين نمايشگاه دعوت شدند كه همگي از هنرمندان مطرح «اتحاديه نقاشان فلسطيني» در اين سه كشورند. همان طور كه مطلع هستيد، از چهل سال گذشته هنرمندان فلسطيني با تشكيل همايشهايي كه در كشورهاي حاشيه فلسطيني برگزار مي كردند، مورد توجه و حمايت مردم سوريه، لبنان و اردن واقع شدند. دولتها هم كمك شان كردند و نقاشان و روشنفكران اتحاديه توانستند آثاري را خلق كنند، اما متأسفانه دغدغه اي كه دوستان هنرمند نسل انقلاب دارند در رهپويان و ادامه دهندگان اين راه، كمتر ديده مي شود.
|
|
پديدآورندگان آثار هنري مقاومت فلسطين تعدادشان همان ده- پانزده نفري است كه در اين چند كشور هستند و آثار بسيار فخيم و پرشكوهي را آفريدند. اما اميدوارم اين نمايشگاه مقدمه اي شود براي حضور نيروهاي جوان تر فلسطيني كه بيايند و دولت ايران به آنها بورس بدهد و دوره هاي آموزشي برايشان ايجاد كند. از جمله اهدافي كه ما دنبال مي كنيم، ادامه راه هنرمندان پيشرو فلسطيني در نسل جوانشان است. بعد، طرحي است كه از سالهاي دور به فرهنگستان هنر و مهندس موسوي، رياست محترم فرهنگستان هنر پيشنهاد كرديم كه ببينيم چه كارهايي مي توانيم براي معرفي، احيا و ايجاد يك دايرة المعارف علمي و فراگير در مورد موضوع هنرمندان و فرهنگ مظلوم فلسطين به معرض ديد جهانيان بگذاريم. به هر حال از جمله اهدافي كه خود ايشان دارند اين است كه موزه جهاني فلسطين را در تهران ايجاد كنيم. در اين طرح همه هنرمندان فلسطيني كه در اقصي نقاط دنيا، آثاري با موضوع مهاجرت و مظلوميت در اين كشور دارند، مي توانند آثارشان را به نمايش بگذارند. به هر حال مي دانيم كه موضوع فلسطين در فرهنگ تصويري ما، در فرهنگ و ادبيات تصويري ما غريبه نيست. از قبل از پيروزي انقلاب، هنرمندان و روشنفكران مسلمان ايراني دغدغه شان و همتشان را بر اين گمارده بودند كه موضوع فلسطين را به جهانيان معرفي كنند و بعد از پيروزي انقلاب هم در حوزه هنرهاي تجسمي، هنرمندان خوب نسل انقلاب با كيفيات بسيار وسيع آثار بسيار گرانسنگ و زيبايي را فراهم آوردند. اميدوارم با ايجاد آن موزه بزرگ فلسطين، همه آثاري را كه در حوزه هاي مختلف هنرهاي تجسمي كه بيان و زبان كارآمدي دارند كنار همديگر قرار بگيرند و ما بتوانيم از اين پايگاه و اين جايگاه رفيع فرهنگي ارزش هايي را كه انقلاب اسلامي براي راه خودش اعلام و معرفي كرده به گونه اي ديگر به جهانيان نمايش دهيم.
عبدالمعطي ابوزيد: هنرمند فلسطيني از ابتدا با راه هاي مبارزه آشنا است و هميشه با مردمش همدردي مي كند. هنرمند فلسطيني مستقيماً به اتفاق هايي كه مي افتد تأكيد مي كند، مثلاً در اتفاقات ۱۹۴۸ يا حركت مسلحانه در ۱۹۶۵ و در سال ۱۹۶۷ و ادامه آن تا به امروز، هنرمند دائماً دوران خودش را در اين مرحله مشاهده كرد و از آن تعبير صادقانه اي مي كند. هنرمندان بسياري در دفاع از فلسطين شهيد شدند. دوست عزيزمان عبدالعزيز ابراهيم، هنرمند هنرهاي زيباي سوريه كه در تونس بود، هنگامي كه هواپيماهاي اسرائيلي شروع به بمباران كردند، شهيد شد و كارهاي او جاويدان ماند.
محمد شاعر: در همين نمايشگاهي كه برپا شده، مجموعه اي از كارهاي ما وجود دارد. قسمتي از اين مجموعه ۳۰ سال پيش رسم شده است و بسياري از هنرمنداني كه اين آثار را خلق كرده اند در قيد حيات نيستند. اين كارها خيلي كمياب اند و همانندي براي اين كارها ديده نشده است. اين آثار درباره بمباران اسرائيل است و به همين دليل با عنوان «مبارزه» از آن ياد مي كنيم. بيش از بيست سال است چنين نمايشگاهي برپا نشده و علتش اين است كه از ۲۰ سال قبل به علت اشغال فلسطين توسط اسرائيلي ها در سال ۱۹۸۲، بيشتر هنرمندان فلسطيني در كشورهاي عربي از همديگر جدا شدند و در نواحي جهان پراكنده شدند. به همين دليل شاخه هاي اتحاديه ما در كشورهاي مختلف عربي فعاليت به اصطلاح تكي را انجام داده اند، اما نزديك سالهاي ۱۹۷۰ كميته هنرمندان فلسطيني در تمام رشته ها بيش از ۵۰ نمايشگاه بين المللي اجرا كرد؛ در سوئيس، ژنو، اسپانيا، پرتغال، مسكو، برلين، هلند، فنلاند، ژاپن، آمريكا، چين، مجارستان، هونگاليا، كويت، قاهره و امارات. به همين دليل آنچه در حال حاضر انجام مي دهيم برگزاري و زنده كردن هنر فلسطيني و شاخه هاي هنر كميته هنرمندان فلسطيني است. كارهايي كه اكنون در اين نمايشگاه وجود دارد، نه در فلسطين اشغالي و نه در مكانهاي ديگري در جهان وجود ندارد، اما بايد بگويم كارمان در ارتباط با اجراي موزه به آخر نرسيده است، ما مي خواهيم اين هنرمندان را گرامي بداريم و كارهاي مهجور را بيابيم و آنها را در موزه قرار دهيم.
خانم اعتدال شريف: در ابتدا از حضور شما تشكر مي كنم و بر اين باور هستم كه اين ديدار فرصتي شده است كه از قضيه فلسطين تعريف كنيم. مي دانيد كه مردم ما در سراسر دنيا پراكنده شده اند و بچه هاي فلسطيني بسياري در خارج از فلسطين به دنيا آمده اند. انسان فلسطيني داراي ايمان است و در نگهداري سرزمينش و نگهداري از فرهنگ ملي اش و ميراث فرهنگي اش و مبارزه براي پيروزي و رسيدن به زمين هاي اشغال شده اش احساس مسئوليت مي كند. بزرگان و آنهايي كه در فلسطين هستند، اجراكنندگان كارهاي وطني اند. در بيرون از كشورمان نقش هنرمند فلسطيني مطرح مي شود. در اينجا فرقي بين زن و مرد در ياري كردن تعريف كارشان توسط تابلو وجود ندارد. اهميت فرهنگ ملي براي مردم فلسطين در اصل پنهان كردن چيزي است كه اسرائيل مي خواهد از مردم فلسطين بگيرد. اينها مي گويند كه زمين براي آنهاست(اسرائيلي ها مي گويند) و اين درست نيست. آداب و رسوم فلسطيني ها درست نيست. لباس مردمي در اصل براي اسرائيلي هاست و قدس عربي نيست. اين چيزي است كه اسرائيل تلاش مي كند در دنيا بگويد. اينجاست كه نقش يك هنرمند فلسطيني مطرح مي شود، بايد بكوشيم در همه مجلسها، كنفرانس ها و وسايل تبليغاتي، براي افرادي كه در خارج از فلسطين زندگي مي كنند اين آثار و فرهنگ پراكنده را زنده نگه داريم. اين يك مسئله ملي است و تا بازگشت به سرزمين فلسطين ادامه پيدا خواهد كرد. به همين خاطر اكنون در بيروت كميته برگزاري ميراث فرهنگي را داريم.
|
|
عبدالمعطي ابوزيد: ما هميشه از سختي هاي فلسطيني ها و زندگي همراه با نااميدي كه مردم در خيمه گاهها دارند و روياها و خيالاتي كه براي بازگشت به فلسطين داريم، صحبت مي كنيم. روش در اين مرحله روشن است. صورتهاي زيبايشان را در كارهايمان به تصوير درمي آوريم؛ در خيمه گاههايي كه زير باران زندگي مي كنند؛ اما با حركت مسلحانه انقلاب فلسطيني ها كار جديدي فراهم شد. طلوعي در كارهاي ما ايجاد شد و موضوعاتي كه تابلو معرفي مي كرد مختلف بود؛ ما رزمنده فلسطيني را به تصوير كشيديم، اسلحه فلسطيني را كه رمز پيروزي ما بود، شال فلسطيني را كه به دوشش مي اندازد، آفتاب آزادي كه هميشه آزاد است و ... پوسترهاي فلسطيني نقش خودش را در كنار هنرهاي زيبا پيدا كرد. مبارز فلسطيني حق را براي بازگشت به سرزمينش تعبير مي كند. هنگامي كه انتفاضه فلسطيني شروع شد، شكل ها دگرگون شد و رمزهايي در تابلو ظاهر شد كه در گذشته نبود. در تابلوهاي هنرهاي زيباي فلسطيني رمزهاي جديدي ظاهر شد- قهرماني هايي از بچه هاي كوچك و بي احترامي هايي كه رِژيم صهيونيستي به اجساد آنها، هنگامي كه به تانكهاي فلسطيني با سنگ حمله مي كردند، پديدار شد. شهيد شدن بسياري از بچه هاي كوچك از رمزهاي اساسي در تابلوي فلسطيني شد. ما سعي مي كنيم هنرهاي زيباي فلسطيني را جمع آوري كنيم و آنها را براي محافظت از هويت و شناسنامه فلسطيني در تابلو قرار دهيم؛ اينكه چرا ما در تابلوهايمان، زن را زياد به تصوير مي كشيم اين است كه در نظر ما زن، مادر، همسر، عشق، وفا، بخشش و نور زمين است كه اين مردم مبارز را بار آورده است. زن در اصل عاملي است كه ما از او خيلي مهم ياد مي كنيم. در تابلوهاي ما و هنگامي كه ميراث فلسطين را رسم مي كنيم، زيباترين ميراثها يك خانم فلسطيني پوشيده است و ما احساس مي كنيم كه براي ما تاريخ و تمدن كهني است. ما در آثارمان لباسهاي فلسطيني را داريم و لباسهاي محلي را كه عمر آنها از نظر قدمت به بيش از ۲۰۰ سال مي رسد. اين لباس را رسم مي كنيم، براي اينكه به نسل هاي جديد تصويري از تاريخ آنها انتقال دهيم، براي اينكه ثابت كنيم اين تمدن و ميراث ماست. رمز ديگري كه در تابلوهاي فلسطيني است، پرنده سفيد يا همان كبوتر است كه هميشه به سرزمينش بازمي گردد. ما فقط از آن به عنوان پرنده صلح تعبير نمي كنيم، ما مردمي هستيم كه صلح را دوست داريم و دوست داريم كه صلح عادي بين ما باشد و به سرزمينمان برگرديم. وقتي تصويري از كبوترها رسم مي كنيم در اصل آن كبوتري است كه به سرزمينش باز خواهد گشت. اين نكاتي است كه با آن مي توانيم معناي تابلو فلسطيني را بفهميم. همان طور كه شما در آثارتان، در اشكال و نقشه ها و طرح هايتان تاريخ مبارزه ايران، تاريخ ايران و حقايق ايران و پيروزي ايران و مسائلي از اين دست را مد نظر داريد و رعايت مي كنيد، ما هم مي خواهيم با ارائه آثارمان به اين رمزها، به اين نكته ها و به اين حقايق اشاره كنيم. ما هم در مبارزه خودمان خصوصيات و ويژگيهاي خاصي داريم و تلاش هاي ما در راستاي اين خصوصيات و اين ويژگي هاي مهم ماست.
خانم اعتدال شريف: حقيقت اين است كه ما اگرچه در خارج بوديم و گرچه آواره بوديم، اما امكان وجود ارتباط بين ما و خانواده هايمان در فلسطين وجود داشت، چرا كه سرزمين ما هميشه هدف همه ما بوده و ما همه آرزوي بازگشت به آن زادگاه و وطن اصلي خودمان را داريم. به همين خاطر ما در خارج از كشور هم مثل داخل كشورمان عمل كرديم. ما در خارج از كشورمان، حتي در اردوگاههاي فلسطيني، در جايي كه بوديم با عادات و سنت هاي داخلي كشور خودمان زندگي كرديم. ايجاد رابطه هاي پيوسته و مستمر با خانواده هايمان، اهميت تربيت بچه هايمان، طبق آن سنت ها و عقايد خودمان و ارتباطي كه بين دانشجويان و دانش آموزان ما در مراكز آموزشي به خصوص دانشگاهها وجود داشته، پيوند دائمي بين ما و خانواده هاي داخل كشورمان فراهم مي كرد. ما در داخل همين مراكز و اردوگاهها همان لباس فلسطيني را مي پوشيم، حتي مراسم و ازدواجهايمان را به همان سياق و سبكي كه مردم فلسطين در داخل اجرا مي كنند، رعايت مي كنيم. ما همان طور كه مادرانمان غذا مي پختند، غذا مي پزيم. ما گرچه در داخل فلسطين نيستيم، اما شوق وطن باعث ايجاد اتصال و پيوند عميق بين ما شده و ما همان تلاش هاي مستمرمان را در ايجاد ارتباط داريم. اينكه در رابطه با چگونگي كسب اطلاعات و اخبار از داخل فلسطين سؤال شد، ما اگر چه در خارج هستيم، اما از طريق منابع اطلاعاتيمان در داخل كشور، از طريق راديو، تلويزيون، ماهواره و... سعي مي كنيم تا اخبار را به دست آوريم.
محمد شاعر: ما غير از اين نمايشگاه، نمايشگاههاي ديگري هم در فلسطين و هم در بيروت داشتيم كه از آثار هنرمندان ما بوده، به نوعي تلاشهاي ما براي برپايي اين موزه و موزه هاي هنري به خاطر فلسطين و براي حمايت از فلسطين است، اما داشتن هزينه سنگين باعث مشكلات زيادي براي برپايي اين چنين نمايشگاههايي شد. تلاشهاي زيادي با هزينه هاي بسياري شد كه آثار از مكزيك، آمريكا، آفريقا و همه كشورها جمع آوري شود. در اين كشورها نمايشگاههايي برپا شد كه در قالب نمايشگاههاي داخلي و بين المللي بود.
|
|
كانون اتحاديه هاي هنرمندان نيز به شكل رسمي داراي شاخه هاي فرعي، تشكلها و مجموعه هاي فرعي زيادي است كه در لبنان، سوريه، كويت و بسياري از كشورها اين تشكلها و اين مجموعه ها وجود دارند. اين نمايشگاههايي كه در سالهاي اخير برپا شد داراي اهميت زيادي بودند، ولي متأسفانه در بمباراني كه توسط رژيم اشغالگر قدس صورت گرفت، بسياري از اين آثار از بين رفت به طوري كه طبق آنچه كه گفته شد، در يكي از اين نمايشگاهها، نصف آثاري كه در آن موجود بود در اثر بمباران موشكي رژيم صهيونيستي از بين رفت و اين نهايت آن اهميت و حساسيتي بود كه رژيم اشغالگر نسبت به اين آثار داشت. چرا كه آنها مي دانستند كه هنر فلسطيني، هنر مقاومت، كه در آثار اين هنرمندان وجود دارد، نقش بارزي داشته و از بين بردن اين مجموعه، توسط موشكهاي رژيم اشغالگر، گواه اهميت اين آثار نزد آنها بوده است. آنها متوجه اين ارتباطات و تلاشهاي صورت گرفته در داخل اراضي شده بودند. با توجه به بمبارانها، سختگيريها، وجود هزينه ها و ضررهاي زيادي كه هنرمندان ما در داخل كشور متوجه شده بودند و سختي هاي مختلفي كه داشتند بعضي به هجرت روي آوردند. به تونس، به سوريه و جاهاي ديگر رفتند و به طور كلي با وجود تمام اين مشكلات ما حدود ۵۰ نمايشگاه را توانستيم توسط اين كانون در دنيا برقرار كنيم و يك اثر فلسطيني توانست در آلمان جايزه رتبه اول را در مسابقه بين المللي بگيرد. بدون شك آثاري كه اين هنرمندان تقديم كردند، بدون هيچ كمك و مساعدتي در داخل اراضي و يا در خارج از اراضي بوده است. ما با اعتماد به خودمان و بدون وابستگي به نيروهاي ديگر، بدون هيچ كمكي و با توانمنديهاي داخلي خودمان از خودمان مايه گذاشتيم و به عبارت ديگر، توانستيم اين هنرها را بيافرينيم و با وجود سختي ها و شرايط زندگي، اينها را در نمايشگاه هاي مختلف عرضه كنيم. برپايي اين نمايشگاه در تهران و تسهيلات و تشكيلاتي كه براي برپايي اين نمايشگاه بود، براي اولين بار صورت گرفته و براي اولين بار است كه ما از كشورمان خارج شديم.