انجمن هاي شوراياري فرصتي طلايي براي خدمت
|
|
اهميت شور و مشورت در كارها بر كسي پوشيده نيست. دين مبين اسلام بر اين مسئله تأكيد فراوان دارد. روايات متعددي از معصومين (ع) در باب مشورت و تأثير آن در پيشرفت امور وارد شده است. خداوند متعال در قرآن كريم مي فرمايد: «... و شاورهم في الامر... با ايشان در كار مشورت كن» ۱علاوه بر آن نمونه هاي عيني فراواني از بزرگان دين در تاريخ ثبت شده است كه از آن جمله مي توان به مشورت پيامبر عظيم الشأن الهي (ص) با مسلمانان در جنگ خندق اشاره كرد كه سلمان فارسي پيشنهاد حفر خندق را مي دهد. اين اصل مهم از چشم طراحان قانون اساسي كشورمان نيز پنهان نمانده است. به طوري كه اصول ۱۰۰ و ۱۰۱ ناظر بر اين امر بوده و اصل هفتم صراحتا بر تشكيل شوراهاي اسلامي از سطح محله تا شوراي عالي استانها تأكيد كرده است.۲
گرچه اين اصل قانون اساسي كه تا سال ۷۷ معطل مانده و اجرا نشده بود و در اين سال جامه عمل پوشيد، ليكن نوزاد شوراها ناقص الخلقه بدنيا آمد و شوراهاي محله و استان كه به ترتيب به عنوان اولين و آخرين حلقه هاي زنجيره شوراها بودند تشكيل نشدند.
اينكه شوراهاي محله و استان چرا تشكيل نشدند و آيا دلايل منطقي در اين مورد وجود داشت و آيا شرايط زماني اجازه تشكيل آنها را مي داد يا نه، خود مبحث ديگري است كه پرداختن به آن از حوصله اين مقال خارج است. ليكن شوراهايي كه در سطوح شهرها تشكيل شدند و قرار بود براي اداره يك شهر تصميم بگيرند، چگونه بايد به مردم متصل مي شدند؟ و چگونه بايد ارتباط برقرار مي كردند؟ آيا شوراي ۱۵ نفره تهران قادر به شناسايي مشكلات خرد وكلان تهران بود و آيا اصولا ۱۵ نفر عضو مي توانند براي ابرشهري مانند تهران با مشكلات درهم تنيده و خاص با جمعيت ۱۰ ميليوني تصميم بگيرند. بايد چاره اي انديشيده مي شد و راهكاري ارائه مي شد.
شوراي اسلامي شهر تهران در طرحي ابتكاري اقدام به تصويب قانون تشكيل انجمن هاي شوراياري نمود گرچه اين آئين نامه نيز در نوع خود داراي نواقصي بود، ليكن تعداد ۷۸ انجمن شوراياري در سطح تهران تشكيل شد.
تشكيل اين انجمنها بركات زيادي براي مردم و جامعه به همراه داشت. ورود خيل افراد تحصيلكرده، علاقمند و باانگيزه شور و نشاطي در محلات ايجاد نمود تحرك و هيجان زياد مردم در موسم انتخابات به خوبي نشان از اميدواري آنان به مشاركت در تصميم سازي و سازندگي محلات خود داشت به طوري كه در برخي محلات فعاليت اهالي از ديگر انتخاباتهاي رسمي نيز بيشتر بود.
اينك زمينه براي مشاركت همه شهروندان در اداره شهر فراهم شده بود و هر كسي براي خود سهمي هر چند اندك در اداره شهر و سرنوشت خود متصور بود. ولي هر چه اين امر با استقبال مردم روبرو شد اقبال اكثر مسئولين به آن كم بود ساختار كهنه، فردگرا و بسته ديوانسالاري به ويژه شهرداريها در برابر اين تغيير از خود مقاومت نشان مي داد.
بيشتر مديران به اعضاي انجمنها به عنوان افراد مزاحم مي نگريستند كه قدم در حيطه مديريتي آنان گذاشته و آنها را به دردسر انداخته اند. ولي آيا به راستي انجمنهاي شوراياري براي مديران تهديد هستند يا بايد از آنها به عنوان فرصتي طلايي براي ارائه خدمات به مردم استفاده كرد.
كاركردهاي انجمن هاي شوراياري:
۱- ساختار عموم دستگاههاي اجرايي و به ويژه شهرداريها كانال ارتباطي خاص و تعريف شده و در عين حال توانمند براي ارتباط با مردم ندارند. روابط عمومي ها وظيفه خود را حداكثر در نصب پارچه نوشته هايي در مناسبتهاي گوناگون مي دانند و قادر به برقراري تعامل دوسويه ميان مردم و دستگاهها نيستند اين امر باعث جدا افتادن مردم و مسئولين مانند جزايري دور از هم شده است عدم وجود تعامل صحيح ميان مردم و مسئولين به ويژه شهرداريها باعث ارائه خدمات نامتناسب با نياز مردم شده و در نتيجه عدم استقبال و همكاري آنها را در پي داشته است. به نظر مي رسد انجمنها مي توانند به عنوان پلي ارتباطي مشكلات و معضلات محله را دسته بندي و اولويت بندي نموده و در اختيار مسئولين قرار دهند به ويژه اينكه اين امر بدون صرف كمترين هزينه اي از جانب دستگاههاي اجرايي و به بهترين شكل صورت مي پذيرد.
قطعا ارائه خدمات متناسب با نياز و خاص مردم استقبال و همكاري آنها را در پي خواهد داشت.
۲- دستگاههاي اجرايي در ارائه خدمات به مردم مشكلاتي داشته و با موانعي روبرو هستند كه عموم مردم از آن بي اطلاعند اينگونه موارد مي تواند از طريق امناي مردم به عنوان اعضاي انجمنها به آنان منتقل شود. قطعا بازگويي تنگناهاي موجود در روند ارائه خدمات از زبان شوراياران بهبود نگرش مردم به ادارات را بدنبال داشته و فاصله ميان مردم و مسئولين را از ميان برخواهد داشت اين مسئله در مناطقي كه مسئولين و شوراياران همكاري خوبي داشته اند در همين مدت كوتاه كاملا مشخص است.
۳- شوراي شهر براي نظارت بر كار دستگاهها به ويژه شهرداري نياز به سيستم نظارتي كارآمد و منسجم دارد شوراياران به دليل پراكندگي در سطح محلات مي توانند در اين زمينه به بهترين شكل نقش آفريني كنند.
۴- انجمنها به منزله دولتهاي كوچك محلي مي توانند نقش بسزايي در پيشگيري از معضلات و آسيبهاي اجتماعي، ارتقاء سطح بهداشت، افزايش ضريب امنيت اجتماعي شهروندان، كاهش ناهنجاريها، ارتقاء سطح آموزش، افزايش سطح آگاهيهاي شهروندان و از همه مهمتر افزايش وفاق اجتماعي ايفاء نمايند.
به نظر مي رسد در تشكيل چنين تشكلهايي و رويكرد به استفاده از توانمنديهاي مردم به اندازه كافي تأخير داشته ايم نگاهي به شيوه اداره شهرهاي بزرگ جهان حاكي از آن است كه ديگران سالهاست به اين شيوه ها روي آورده اند و فاصله ما با اين پشتوانه عقيدتي و تأكيد بزرگان ديني در خصوص شور و مشورت، با ديگران بسيار زياد است. جا دارد شوراي شهر فعلي تهران كه اتفاقا تقويت شوراياران جزو برنامه هاي اعلام شده آنها براي اداره شهر تهران بوده، در تشكيل انجمنها در تمام محلات تهران تعجيل نمايد. تأخير در اين امر لطمات جبران ناپذيري به بار مي آورد و يا جبران آن بسيار پر هزينه خواهد بود.
كاظم افخم
پانوشتها:
۱- سوره آل عمران آيه ۱۵۹
۲- قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران
|