مهرداد رهسپار
دولت الكترونيك يك امكان فني است
كه با كاربرد فناوري هاي نوين به شهروندان امكان انجام امور و سرويس هاي متداولي چون پرداخت ماليات، ثبت اسناد، مبادله و كسب اطلاعات يا حتي مقوله پيچيده اي مثل راي گيري و انتخابات را مي دهد
گام هاي لرزان و ابتدايي به سوي دولت الكترونيك، دولتي با خدمات سريع، پيشرفته و قدرتمند آن لاين و مبتني بر فناوري اطلاعات شتاب بيشتري مي گيرند.
هفته گذشته اولين دوره نمايشگاه دولت الكترونيك (e-government) در تهران برگزار شد و با اين كه هنوز خبري از سيستم هاي عملياتي و حتي آزمايشي ارايه خدمات نبود اما حداقل مي شد عزم جدي و برنامه هاي وزارتخانه ها، سازمان ها و ارگان هاي دولتي و بخش خصوصي  را در اين زمينه مشاهده كرد.
با اين كه تصميم گيري براي راه اندازي چنين نمايشگاهي ـ در كنار نمايشگاه سالانه اله كامپ ـ بسيار دير انجام شد و برگزار كنندگان تنها ۱۶ روز براي آماده سازي فرصت داشتند اما استقبال و حضور ۴۱ سازمان دولتي، ۹ انجمن و ۱۲ نشريه تخصصي، نشان از وجود تفكري منسجم و جدي براي ارايه اطلاعات و خدمات به صورت الكترونيك داشت و دارد.
نصرا... جهانگرد، مشاور رييس جمهور در بحث فناوري اطلاعات معتقد است: از آنجا كه نمايشگاه دولت الكترونيك در نوع خود بي سابقه است، مطمئناً نمايشگاه كاملي برگزار نشد، اما قصد داريم با برگزاري مستمر چنين نمايشگاهي دستگاه هاي دولتي را ملزم به ارايه دستاوردهاي خود در حوزه IT كنيم.
وقتي از جهانگرد كه دبير شوراي عالي اطلاع رساني نيز هست در مورد نيازهاي واقعي دولت در جهت حركت به سمت خدمات آن لاين سؤال كرديم، گفت: حركت به سوي ايجاد دولت الكترونيك گامي مهم در جهت كاهش هزينه هاي سربار، كوچك شدن دولت و كاهش معضل ترافيك است. او ادامه داد: براساس تحقيقات انجام شده نزديك به ۷۰ درصد ترددهاي درون شهري، نه به منظور دريافت خدمات بلكه براي دريافت اطلاعات است.

اما به هر حال حضور گسترده وزارتخانه ها و ارگان هاي دولتي محدود مي شد به غرفه هايي كه به جاي محصول و سرويس، تنها ايده و طرح در خود داشتند، ايده هايي كه جهانگرد ابراز اميدواري مي كند در دوره هاي بعد عملياتي شده باشند، با هم مروري داريم بر چند برنامه و طرح جذاب برخي از ارگان ها در زمينه ارايه خدمات الكترونيك
سيستم جامع فوريت هاي پليسي
موسسه تحقيقات و توسعه نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران، طرحي را تهيه و تدوين كرده است كه طبق آن با يك سيستم يكپارچه شبكه اي ميان كليه مراكز انتظام در سطح تهران ايجاد مي شود.
اين شبكه با دوربين هاي مداربسته ثابت و متحرك و ساير تجهيزات ويژه امنيتي، پليسي و نظامي تجهيز مي شود و قدرت و سرعت واكنش نيروي انتظامي را در مقابل اعمال مجرمانه افزايش مي دهد.
علاوه بر اين طرح مطالعاتي ديگري با هدف ايجاد شبكه موبايل در راستاي اهداف انتظامي (موسوم به طرح شمس) در حال بررسي است.
شبكه اطلاعاتي سازمان مديريت و برنامه ريزي
روند تدوين بودجه در سال آينده به صورت الكترونيك و با بهره گيري از شبكه هاي وسيع انفورماتيك صورت مي  گيرد.
سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور قصد دارد ساختار سنتي روند تدوين بودجه كشور كه به دليل مشكلات موجود در جمع آوري اطلاعات بسيار كند است را با فناوري اطلاعات متحول كند.
قرار است بيش از دوهزار دستگاه اداري با استفاده از سيستم جامع اتوماسيون اداري سازمان مديريت و برنامه ريزي شبكه اي تشكيل دهند كه در وقت و هزينه ها به شدت صرفه جويي خواهد كرد.
پيش بيني مي شود اين شبكه به يكي از قوي ترين پايگاه هاي اطلاعاتي كشور بدل شود.
اطلاعات بهداشتي ـ درماني شهروندان
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي قصد دارد براي تمام شهروندان ايراني كارت ديجيتال سلامت صادر كند تا بيماران بتوانند بدون نياز به نسخه پزشك و معاينه مجدد از خدمات بهداشتي و درماني در كل كشور بهره مند شوند.
از سوي ديگر دكتر مسعود پزشكيان وزير بهداشت اعلام كرد قرار است به عنوان فاز دوم خدمات اورژانس (كه در فاز اول با شماره  تلفن ۱۱۵ آماده پاسخگويي به مسايل بيماران است) يك پايگاه اطلاعات آن لاين با امكان پاسخگويي و ارتباط مستقيم بيمار و پزشك راه اندازي شود.
اولين طرح اجرا شده اين وزارتخانه، پايگاه اينترنتي پزشكي ـ بهداشتي جوانان است كه در آدرس http:llTeen.HBI.ir در دسترس است و ۱۰ پزشك متخصص با ايميل به جوانان مشاوره مي دهند.

اينها، تنها بخش كوچكي از طرح هايي هستند كه قرار است با بودجه موسوم به تكفا (طرح توسعه كاربري فناوري اطلاعات) توسط ارگان هاي دولتي و با كمك بخش خصوصي انجام شوند.
بودجه تكفا در سال آينده رقمي در حدود ۲۵۶ ميليارد تومان خواهد بود، رقمي كه اگر در زمينه هاي درست، حساب شده و در فضايي سالم هزينه شود قطعاً پيشرفت چشمگيري در وضعيت خدمات دولتي ها ـ چه به صورت الكترونيك و چه به صورت سنتي ـ به وجود خواهد آورد.

محمدسام نيكوزاد
ساعت بيست و سي دقيقه بامداد است و بايد به ملت التماس كني كه جون مادرت Ctrl+G نگير، آخر همه خوابيده اند... اما مثل اين كه دوستان چت باز ول كن ماجرا نيستند و همچنان «Buzz!» مي زنند؛ آن هم با انواع و اقسام صداها از گربه، سگ، بوق ماشين و هواپيما بگيريد تا... ماشاا... هزار ماشاا... يكي، دو نفر هم كه نيستند، اگر بخواهي به آنها نتيكت يا همان آداب و معاشرت اينترنتي ياد بدهي، به اندازه عمر يك كودك عاقل و بالغ بايد وقت صرف كني...
پس نتيجه گيري اخلاقي اين كه: اسپيكرها را خاموش مي كنيم و با خيالي راحت و فراغ بال در دنياي بي دروپيكر چت پرسه مي زنيم، شايد بتوان راجع به اين موضوع گزارشي نوشت!

مي گويند بيشترين استفاده ايراني ها... نه... اصلاً مردم سراسر جهان از درياي بي كران اينترنت، چت و ايميل است؛ البته مي گويند ديگر...
اما نكته جالب اينجاست كه خيل مشتاقان چت در اين وادي چه مي كنند و اصلاً براي چه اين همه پول صرف مي كنند و اشتراك اينترنت مي خرند تا چت كنند، آن هم نيمه شب؟!
حسن ادعا دارد كه تاجر معروفي است و البته اعتراف مي كند كه پس از فراگير شدن اينترنت درآمدش چندين برابر شده و اين درآمد را مديون چت است:
والا... عرض به خدمت شما كه... من بيزنس من (تاجر) معروفي هستم، از طرفي در اين روزها تكنولوژي به داد ما رسيده است و از طريق اينترنت خيلي راحت با شركاي خارجي مان مي توانيم ارتباط برقرار كرده و كلي دلار وارد مملكت كنيم؛ مثلاً من خودم با بسياري از شركت هاي طرف قراردادم، از طريق چت معامله مي كنم و خب... چون ما با آن كشورها اختلاف ساعت داريم، من مجبورم شب ها تا صبح بشينم پاي چت.
به احتمال زياد جناب آقاي تاجر معروف راست مي گويد ولي حداقل ما متوجه نشديم كه او در تالار گفت وگوي «Tehraniha biyan bala» چه كار مي كرد؟!!
مژگان، دندان پزشك است و احتمالاً كارش هم خوب است چون خودش مي گويد در مطب وقت سر خاراندن ندارد. او درباره چت و چت كردن مي گويد: من بار اولي است كه چت مي كنم و شما هم همين اول كار مرا گير آورديد (ha ha ha) !
از او درباره انگيزه اش مي پرسم: من همان طور كه گفتم بار اولي است كه وارد اين محيط شده ام و اصلاً از آن سردر نمي آورم ولي مشوق اصلي من براي اين كار منشي دفترم بوده است، چون در طول روز هر وقت كه تعداد مريض هاي مطب كمي كمتر مي شود صداهاي عجيب و غريبي از پشت كامپيوترش به گوش مي رسد كه بعداً به من توضيح داد كه اين صداها از فرآيندي به نام چت ساطع مي شود! من هم بالاخره بعد از آموزش هاي لازم، امشب وقت كردم كه كمي چت كنم. ترجيح مي دهيم او را راحت بگذاريم تا در اولين تجربه وقتش گرفته نشود!
و اما شايان ۱۸ سال بيشتر ندارد و خودش را از مشتري هاي پروپاقرص چت مي داند: چت خيلي چيز خوبي است، من كه ازش راضي ام.
چرا او اين چنين فكر مي كند؟
خب من از اين طريق دوستاي خيلي خوبي پيدا كردم، حداقل ده، دوازده نفري هستيم كه همين جوري باهم دوست شديم و اتفاقاً گروه باحالي هم شده...
ياد آن ضرب المثلي مي افتم كه مي گفت: خوشي شما رو سپيدي ما است!
همين بود ديگه، نه؟!
ولي اديب بزرگوار، نورالدين خرمي هم چت باز از آب درآمده است! بدون هيچ  مقدمه اي مي گويد: پسرجان شاعر از قديم و نديم گفته است:
برو چت مي كن مگو چيست چت!
آيا او هم به منظور امر خطير دوست يابي پا به عرصه چت گذاشته است؟
ما چند تا دوست بوديم كه از زمان دانشگاه با هم ديگه شب شعري راه انداخته بوديم، اما گذشت زمان بين ما فاصله انداخت و روزگار هركدام از ما را روانه گوشه اي از دنيا كرد... بعد از چند سال كه هيچ كدام از ما خبري از يكديگر نداشتيم، يكي از فرزندان من به طور كاملاً اتفاقي، با يكي از اين دوستان در اينترنت برخورد كرد و اين شد كه چندتن ديگر از آن گروه قديمي هم با تلاش هاي ما پيدا شدند و شب شعرها به صورت منظم و هفتگي ادامه پيدا كرد، اما اين بار در اينترنت...
سونيا هم چت مي كند اما  دليل خاصي براي آن ندارد: راستش رو بخواهيد ديگه عادت كردم بهش. هر شب بعد از شام، كامپيوترم رو روشن مي كنم و وارد اينترنت مي شم، بعد از اون هم بلافاصله ياهو مسنجر و... اصلاً نمي تونم تصور كنم كه زندگي بدون چت چه جوريه!
از او مي پرسيم كه در اين محيط چه مي كند؟
چه كاري مهم تر از چت كردن!!
احتمالاً براي ترك دادن او بايد دست و پايش را به تخت ببندند، شايد چاره ساز شود!
ج.خ، اصرار مي كند اسمش را اعلام نكنيم چون با دوستش خيلي ها را سر كار گذاشته اند: خيلي حال مي ده جون داداش هر روز وقتي كه ديگه حالمون از مسافركشي به هم مي خوره با ف. مي ريم تو يه كافي نت مي نشينيم و ملت رو سر كار مي گذاريم... به پسرها مي گيم دختريم، به دخترها مي گيم پسريم... خلاصه كه آي مي خنديم، آي مي خنديم... چي... جون داداش اگه مي خواي اسممون رو هم بينيويسي، بينيويس، چون تا حالا با سه هزار تا اسم، من خودم شخصاً اين و اون رو سر كار گذاشتم!

سال گذشته بود كه خبر جالبي از سوي فدراسيون فوتبال اعلام شد مبني بر اين كه اطلاعات و اخبار ليگ حرفه اي فوتبال كشور از وب سايت مختص به اين كار قابل پيگيري است. Iranproleague، هر چند از نام مناسب، طراحي جذاب و كارآمدي بهره نمي برد اما بسياري از طرفداران اطلاع رساني با وسايل ارتباطي نوين را خوشحال كرد. سايت تقريباً به طور مرتب به روز مي شد تا اين كه بعد از اتمام ليگ در حالي كه هنوز اخبار داغي در مورد نقل و انتقالات و برنامه ريزي هاي فصل بعد وجود داشت، نيمه كاره رها شد. از سوي ديگر در همان سال ۸۱ باشگاه سپاهان هم براي خود وب سايتي دست و پا كرد كه اتفاقاً تر و تميز و مرتب از كار درآمده بود و مشخصات كامل سايت يك باشگاه فوتبال را داشت، شما حتي مي توانستيد در فروم (تالار گفت وگو) براي ديگران كري بخوانيد، اما اصفهاني ها هم نتوانستند مرتب و پيگير به كار خود ادامه دهند. وب سايت هاي خبري ورزشي نيز فعاليت ضعيفي از خود نشان مي دادند. ايران اسپورتس،  معتبرترين سايت خبري ورزشي طراحي بد و سنگيني داشت و هنگام مراجعه بايد با خيال راحت به صندلي تكيه مي داديد و دقايقي منتظر لود شدن صفحه مي مانديد.
ايده اضافه كردن قسمت اعلام زنده نتايج مسابقات، مهم ترين بخش سايت بود كه از سايت لايواسكور گرته برداري شده بود. اما با ورود خبرگزاري ايپنا به دايره ورزشي نويسان اينترنت فضايي رقابتي درست شد و ايران اسپورتس با همكاري جمعي از عكاسان زبده ورزشي، آرشيو زيبا و كاملي از وقايع ورزشي (و عمدتاً فوتبالي) ارايه كرد.
اما هنوز راه درازي تا وجود يك سايت كامل، مرتب و قدرتمند ورزشي به زبان فارسي وجود دارد.

سايت هاي سينمايي
تعداد وب سايت هاي تخصصي سينما، آنقدر زياد شده كه ديگر كاربران اينترنت يادشان رفته كه تا همين يكي، دو سال پيش غير از چند صفحه مجاني كه روي ياهو و ژتو سيتيز ميزباني مي شد، هيچ پايگاه اطلاع رساني درست و حسابي به زبان فارسي در اينترنت وجود نداشت.
پيشگام اين حركت سايتي بود با نام فيلم و سينما؛ يك سرمايه گذاري تمام عيار كه گاهي بيشتر از حد لزوم هم به نظر مي رسيد و تحريريه حرفه اي، مهم ترين مشخصات سايتي بود كه به  سرانجامي تراژيك دچار شد.
پول خرج كردن هاي بي حساب و كتاب در راهي كه به سختي مي شود از آن پول درآورد باعث شد اين سايت بعد از مدتي از نفس بيفتد.
نقطه مقابل اين سايت، پايگاه اينترنتي ديگري بود به نام nema30 دات كام كه در همان نظر اول گرافيك جذابش هر بيننده اي را به خود جذب مي كرد.
سينما با سرمايه اي نزديك به صفر آغاز به كار كرد و قدم هاي آغازينش همراه با ورود نويسندگان جواني بود كه درمطبوعات هم تازه  كارشان را آغاز كرده بودند.
سي نمايي ها كه با چنگ و دندان سايت خود را نگه مي دارند، امروز به منبع قابل اطميناني از لحاظ عكس و اطلاعات بدل گشته اند اما نبود سرمايه گذار و اسپانسري كه بتواند حداقل بخشي از هزينه هاي سايت را تامين كند. هنوز براي آنها مشكل زا است.
در اين ميان سايت جديدي نيز متولد شده كه رويكرد جديدي پيش گرفته است. پرشيا فيلم در حالي راه اندازي شده كه به نظر مي رسد تكيه اصلي مديران آن بر ارتباط خوبي است كه با اهالي سينما دارند، اين موضوع هر چند نقطه قوت خوبي براي يك سايت است اما فعاليت نامنظم و موردي تحريريه سايت و كم بودن درصد مطالب ژورناليستي و خبري اقبال مناسبي نصيب اين سايت نكرده است.
شايد حركت اين سايت ها و پايگاه هاي اينترنتي مشابه باعث شده كه بسياري از فيلم ها خود را موظف به داشتن يك سايت بدانند، درست همان طور كه در كشورهاي ديگر وجود دارد و حتي جذب مخاطبان سينمايي اينترنتي باعث اتفاق فرخنده ديگري هم شد كه در نوع خود بي نظير است.
بنياد فارابي، سايتي راه اندازي كرده است به نام Filmfestivals كه وقايع، اخبار و اطلاعات مربوط به فارابي را پوشش مي دهد.
اما به  نظر مي رسد نبود يك مشاور IT در اين بنياد باعث شده، سايت چيدمان مناسبي نداشته باشد و ترتيب و نوع دسترسي مطالب براي يك  وب سايت مرجع ضعيف باشد.
موسسات ديگر فعال در عرصه سينما بايد به سمت حركت در دنياي مجازي روي بياورند؛ تصور كنيد با اطلاعات و امكانات جايي مثل موزه سينما چه آرشيو و پايگاه اطلاعات قوي و معركه اي مي توان راه  انداخت كه علاوه بر جذابيت براي فارسي  زبان ها، بازديد كنندگان بين المللي را به خود جذب كند و آنها را دريافتن اطلاعات مربوط به اين هنر ـ صنعت پرطرفدار كمك كند.

مجلات سينمايي
روزنامه نگاران به دليل ارتباط تنگاتنگي كه با رسانه هاي خبري دارند زودتر از بقيه با قدرت سايبر ژورناليسم و روزنامه نگاري آن لاين آشنا مي شوند اما انگار در مورد مجلات سينمايي ما اين اتفاق تا به حال نيفتاده است.
ماهنامه سينمايي فيلم يكي از قديمي ترين مجلات سينمايي از يك  وب سايت اينترنتي تنها يك نام (دامين) دارد و يك صفحه استاتيك، سايران هم همين طور و تنها مجله اي كه به نظر مي رسيد در تلاش است قدرتمندتر در اين زمينه كار كند مجله دنياي تصوير بود كه آنها هم تنها به فرستادن سرخط اخبار و مطالب خود به روي سايت بسنده مي كند.
از روزنامه تخصصي «باني  فيلم» هم كه مي توانست از تحريريه كامل خود در عرصه سايبر ژورناليسم استفاده كند خبري نيست.
و اين خيلي عجيب است كه جاي عرصه اي چنين پرطرفدار در اينترنت خالي است.

خداحافظي با چت
روزي كه مايكروسافت تالارهاي گفت وگو يا چت خود را تعطيل كرد، بسياري بر او خرده گرفتند كه چرا در مقابل يك رسانه مدرن مقاومت مي كند.
اما واقعيت اين است كه در مورد چت روم ها، آش آنقدر شور شده بود كه حتي مديران اسكروچ(!) و پول پرست اين شركت بزرگ نيز دريافته بودند، چت روم ها بيشتر از آن كه به عنوان يك ابزار مفيد ارتباطي مورد استفاده قرار گيرند تبديل به يك خطر گسترده و بزرگ و تهديدي وحشتناك براي دنياي مجازي يا سايبراسپيس شده اند.
به همين دليل بود كه MSN (شبكه مايكروسافت) تصميم به تعطيلي اين تالارها گرفت و ارايه اين سرويس را به طور آزمايشي و كنترل شده در چند كشور محدود ادامه داد.
بسياري از انجمن هاي حمايت از حقوق كاربران اينترنتي و حمايت از كودكان نيز به ديگر ارايه كنندگان سرويس هاي چت (از جمله ياهو) به دليل وجود فضاي آلوده و غيرقابل كنترل در چت روم ها اخطار دادند.
اما در اين ميان سرويس دهنده اي خوشنام آرام و بي دغدغه به كار خود ادامه مي داد. «پال تاك»، سرويس گفت وگوي خود را از همان ابتدا با امكان مديريت و كنترل به كاربران ادامه مي داد و در اين راه به قدري اعتماد كاربران را به دست آورده است كه هم اكنون بسياري از كنفرانس ها و همايش هاي مهم با خدمات اين شركت برگزار مي شوند.
ديگران نيز راهي جز اين ندارند، يا بايد راهي به سمت يك شيوه اساسي كنترل، بدون ورود به حيطه شخصي كاربران پيدا كنند يا سرويس هايشان را تعطيل كنند. اين درخواستي است كه جامعه انساني براي ادامه بقاي مفهومي به نام چت يا گپ و گفت وگوي اينترنتي از فراهم كنندگان خدمات دارد.
پس تعجب نكنيد اگر ياهو و ديگران هم چندي بعد به طور ناگهاني سرويس هاي فعلي خود را تعطيل كنند يا آن را به شيوه ديگري دنبال كنند. همه چيز كه پول نيست، انسانيت هنوز حرف اول را مي زند، حتي در فضاي مجازي!