مهدي طاهباز
تنها پنج هفته تا آغاز بيست و سومين جشنواره فيلم فجر باقي مانده است. با آغاز زمستان، سينماي ايران در حال و هواي جشنواره فرو مي رود؛ سينماگران در تلاشند دست پختشان را براي عرضه آماده كنند و سينمادوستان در تب و تاب تماشاي دستاورد يكساله سينماي ايران.
يك سال تلاش و انتظار براي ديدن و ديده شدن، همه چيز جشنواره فجر را تشكيل مي دهد. جشنواره اي كه گذشته اش براي بسياري تبديل به خاطره شده و ديدن دوباره اش يك آرزو. طي كردن مسافت سينماهاي جشنواره در روزهاي سرد زمستاني به زودي فرا خواهد رسيد.
با نگاهي به توليدات يك سال اخير سينماي ايران و آثاري كه مراحل مختلف توليد و آماده سازي را طي مي كنند، اولين چيزي كه به چشم مي خورد غيبت فيلمسازان نسل اول سينماي ايران است.
اگر »حكم» كيميايي براي جشنواره آماده نشود، اين نسل نماينده اي در جشنواره نخواهد داشت.
ناصر تقوايي »چاي تلخ»اش نيمه كاره ماند و به بايگاني سپرده شد. بيضايي هم كه گويا فعلاً قصد فيلمسازي ندارد. مهرجويي قرار بود اوايل پاييز »تولدت مبارك» را بسازد اما امكانش فراهم نشد و اين روزها در فكر راه اندازي پروژه اي ديگر است. فرمان آرا آخرين روزهاي فيلمبرداري »يك بوسه كوچولو» را مي گذراند كه قطعاً به جشنواره نخواهد رسيد.
اما تنها اميد اين جمع مسعود كيميايي است. او اواخر آبان فيلمبرداري را آغاز كرد و حدود ده روز ديگر به پايان مي رساند. با اين كه گفته مي شود احتمال رسيدن حكم به جشنواره بسيار كم است، اما اگر به ياد داشته باشيد سال گذشته كيميايي در چنين روزهايي فيلمبرداري »سربازهاي جمعه» را تمام كرد و فيلم را به موقع به جشنواره فرستاد.
چه كيميايي را دوست داشته باشيم و چه نه، حضور او در جشنواره يك اتفاق است. به خصوص كه گفته مي شود حكم، يك فيلم قصه گوست و نزديك به آثار گذشته كيميايي.
ما كه اميدواريم پس از مدت ها وقتي در جشنواره بيست و سوم از سالن نمايش دهنده حكم خارج مي شويم، حال خوبي نداشته باشيم. چون به قول معروف فيلم خوب، فيلمي است كه حال آدم را بد كند.
اما پر اميدترين فيلم هاي جشنواره امسال، آثار جديد مجيدي و حاتمي كيا هستند. »به رنگ ارغوان» و »بار ديگر زندگي» فيلم هاي دو فيلمساز پرجايزه سينماي ايران هستند كه هميشه موافقان بيشتري در مقايسه با مخالفان داشته اند.
مجيدي در فيلم جديدش با رها كردن كودكان به سراغ بزرگسالان رفته و با تيمي از بازيگران حرفه اي دغدعه هاي خود را در قالبي جديد بيان كرده است. فيلم داستان يك استاد دانشگاه است كه پس از مدت ها بينايي اش را به دست مي آورد. او با چيزهايي روبه رو مي شود و تصاويري مي بيند كه از به دست آوردن بينايي اش پشيمان مي شود.
مجيدي چندي پيش عنوان كرد به علت اين كه قرار است اركستر سمفونيك اتريش براي فيلمش آهنگ بنوازد، »بار ديگر زندگي» به جشنواره نخواهد رسيد. اما فيلم جديد او را در جشنواره خواهيد ديد، مطمئن باشيد.
اما حاتمي كيا در »به رنگ ارغوان» به درگيري عاطفي يك مامور امنيتي پرداخته است. گفته مي شود فيلم جديد او به لحاظ مضمون در همان حال و هواي فيلم هاي گذشته او قرار دارد وتصوير كشنده آدم هايي متفاوت در موقعيت هاي متناقض است كه باعث تضاد شخصيتي در آنها مي شود. اما به رنگ ارغوان به لحاظ ساختار و نحوه كارگرداني اثر متفاوتي در كارنامه حاتمي كيا خواهد بود. او در اين فيلم جسارت هاي بسياري به خرج داده كه موقع تماشاي فيلم، متوجه آنها خواهيد شد. به رنگ ارغوان يك اتفاق مهم در كارنامه ابراهيم حاتمي كيا خواهد بود.
«جايي براي زندگي» چهارمين ساخته بلند محمد بزرگ نيا از ديگر فيلم هاي پراميد جشنواره امسال است. بزرگ نيا با اين كه مي توانست فيلمش را به جشنواره بيست و دوم برساند، اما براي اين كه جايي براي زندگي تحت سايه دوئل قرار نگيرد، يك سال صبر كرد تا فيلمش در جشنواره بيست و سوم روي پرده رود. فيلم جديد بزرگ نيا يك پروداكشن وطني ديگر درباره جنگ است كه اميد زيادي به كسب جايزه در رشته هاي فني دارد.
اما گويا بالاخره سيروس الوند توانسته پس از مدت ها فيلم دلخواهش را بسازد؛ »رستگاري در هشت و بيست دقيقه» آنقدر دست به دست چرخيد تا نوبت الوند شد. الوند هم در روزهايي كه به تازگي از آماده سازي آخرين ساخته اش، »برگ برنده» براي نمايش در جشنواره فارغ شده بود، پيش توليد اين فيلم را آغاز كرد.
رستگاري در هشت و بيست دقيقه همانند ديگر ساخته هاي الوند يك فيلم اجتماعي است اما با موضوعي جسورانه تر و ساختاري روان تر. آنهايي كه از كم و كيف فيلم تازه الوند بااطلاعند، معتقدند كه رستگاري در هشت و بيست دقيقه به قول معروف درآمده است و تبديل به اثري روان و گيرا شده.
كمال تبريزي هم با فيلم جديدش »سلوك» در جشنواره حضور خواهد داشت. تبريزي چند سالي است كه پاي ثابت جشنواره شده و در دوره هاي اخير جشنواره حضور فعالي داشته است. او پس از »مارمولك» جنجالي به سراغ يك موضوع كم حاشيه رفته و بيشتر به سينما پرداخته است.
با اين كه از ابتداي سال نام پروژه هاي زيادي به عنوان اثر جديد تبريزي به ميان آورده مي شد و حتي يك بار پروانه ساخت هم براي يكي از آنها صادر شد (فيلم ندارها)، اما در انتها قرعه به نام سلوك افتاد. اين فيلم مراحل پيش توليد و توليد را در سكوت كامل سپري كرد تا براي جشنواره آماده شود.
آنچه كه از ظواهر امر بر مي آيد اين است كه سلوك فيلمي آرام با موضوعي ساده، اما عميق خواهد بود. البته زود قضاوت نكنيد. خلاصه داستان عنوان شده در مورد مارمولك را به ياد داريد؟ فريدون جيراني سه گانه تازه اي را آغاز كرده است. »سالاد فصل» اولين قسمت اين سه گانه در جشنواره بيست و سوم رويت خواهد شد.
يك درام تلخ با حضور يك مثلث عشقي ماحصل فيلم تازه جيراني است. او اين بار به سراغ آدم هاي جنوب شهر رفته و قصه اش را در فضايي تازه پرورانده است. جيراني اين روزها در تدارك ساخت قسمت دوم سه گانه اش به سر مي برد.
اما رسول صدر عاملي با ساخت »ديشب باباتو ديدم آيدا» سه گانه اش را تكميل كرد. او براي ساخت اين فيلم حدود يك سال پيش توليد انجام داد كه بيشتر اين وقت صرف پيدا كردن بازيگر مناسب نقش آيدا شد. صدرعاملي از اوسط فيلمبرداري تدوين همزمان را آغاز كرد تا فيلم به موقع براي جشنواره آماده شود.
«ديشب باباتو ديدم آيدا» بر اساس قصه اي از مرجان شيرمحمدي ساخته شده و به دنياي دختران نوجوان مي پردازد. با توجه به موفقيت دو فيلم قبلي صدرعاملي »دختري با كفش هاي كتاني» و »من ترانه پانزده سال دارم» نزد عام و خاص، كنجكاوي زيادي براي تماشاي فيلم جديد او كه در حال و هواي دو فيلم ياد شده است، وجود دارد.
رخشان بني اعتماد هم به احتمال فراوان با »گيلانه» در جشنواره حاضر خواهد شد. وقتي اپيزود ننه گيلانه از »روايت سه گانه» ديده شد و مورد توجه قرار گرفت، بني اعتماد برآن شد تا اپيزود ديگري با عنوان گيلانه بسازد تا با اپيزود قبلي تبديل به فيلم بلند شود.
ماجراي گيلانه قبل از داستان اپيزود ساخته شده، مي گذرد. در صورتي كه يكدستي كار حفظ شده باشد، اين فيلم از آثار مطرح جشنواره امسال خواهد بود.
اگر تدوين »خيلي دور خيلي نزديك» همانند فيلمبرداري اش طولاني نشود، اين فيلم هم در جشنواره حضور خواهد داشت. چهارمين فيلم بلند رضا ميركريمي داستان سفر يك متخصص مغز و اعصاب به كوير براي يافتن فرزندش است. سفري در تنهايي كه به پيدا كردن خود منجر مي شود.
فيلمبرداري »خيلي دور خيلي نزديك» حدود شش ماه به طول انجاميد و كار در اوسط ماجرا به علت مشكلات مالي متوقف شد.
دو فيلم آخر ميركريمي »زير نور ماه» و »اين جا چراغي روشن است» حضور موفقي در جشنواره هاي نوزدهم و بيست و يكم داشته اند. با اين تفاسير او به جشنواره بيست و سوم هم اميد بسته است. شايد فيلم جديد او يكي از پايه هاي جدي كسب سيمرغ باشد.
به احتمال فراوان ايرج كريمي نيز براي دومين سال متوالي در جشنواره فجر حضور خواهد داشت. »باغ هاي كندلوس» ادامه دغدغه هاي ايرج كريمي است كه البته او اين بار بر خلاف »چند تار مو»، فيلمي مخاطب پسندتر با بازيگراني تجاري تر ساخته است. اگر »باغ هاي كندلوس» به يكي از اتفاق هاي جشنواره بيست و سوم بدل گشت، تعجب نكنيد.
«هشت پا»ي داوودنژاد را هم در جشنواره خواهيد ديد. پس ازملاقات ناموفق با طوطي، او فيلم جديدي را با همان حال و هوا جلوي دوربين برده است. »هشت پا» در ادامه »ملاقات با طوطي» است. يك اكشن زنانه ديگر با حضور پرتعداد بازيگران زن معروف. داوودنژاد معتقد است هشت پا بسيار بهتر از فيلم قبلي اش شده و تجربه هاي جديدش در اين فيلم جواب داده است. به هرحال باديدن هشت پا بهت زده خواهيد شد. چون يا از فيلم خوشتان مي آيد و يا بازهم در تحير فرو مي رويد كه آيا كارگردان فيلم هايي مانند نياز و مصائب شيرين آن را ساخته است؟
اما دو فيلم نيز در ميان توليدات اخير سينماي ايران وجود دارند كه حضور و يا عدم حضور آنها در جشنواره چندان مشخص نيست.
«زن زيادي» ساخته تهمينه ميلاني و »گل يخ» به كارگرداني كيومرث پوراحمد براي دريافت پروانه نمايش دچار مشكل هستند كه البته به نظر مي رسد به علت برداشته شدن پيش شرط دريافت پروانه نمايش براي حضور در جشنواره، اين آثار از اين بابت مشكلي نداشته باشند.
زن زيادي از سوژه ملتهبي برخوردار است. يك فيلم جاده اي كه بر خلاف آثار گذشته ميلاني زن محور نيست. ميلاني به علت عدم دريافت پروانه نمايش اين فيلم نمي تواند براي پروژه جديدش، »عاشق» پروانه ساخت بگيرد. به حال اگر زن زيادي در جشنواره به نمايش درآيد اثر بحث انگيزي خواهد بود.
كيومرث پوراحمد هم در تلاش است تا فيلم جديدش در جشنواره بيست و سوم روي پرده رود. اين فيلم كه به هر نوعي بازسازي يكي از پرطرفدارترين فيلم هاي ايراني به شمار مي رود به علت استفاده از محمدرضا گلزار به مشكل برخورده است كه البته حل شدني به نظر مي رسد. به هرحال گفته مي شود »گل يخ» تبديل به اثري پر شور با حال و هوايي كودكانه تبديل شده و مخاطبان زيادي خواهد داشت. پرونده هاوانا (عليرضا رئيسيان)، ته دنيا (بهروز افخمي)، شبانه (كيوان علي محمدي و اميد بنكدار)، اسپاگتي در هشت دقيقه (رامبد جوان) و ... نيز از جمله آثار كنجكاوي بر انگيزي هستند كه احتمال ضعيفي براي حضور آنها در جشنواره مي رود.
به هرحال تا دو سه هفته ديگر و با اعلام ليست قطعي فيلم ها مي توان دقيق تر در مورد آثار جشنواره بيست وسوم اظهار نظر كرد، كمي صبر كنيد.
