كمبود نيروي انساني استراتژيست در جايگاه سياست گذاري، تصميم سازي و تصميم گيري يكي از مسايل حياتي نظام آموزشي كشور است. تاكنون به دلايل گوناگون، از جمله بدفهي در تفاوت بين مديران عالي و مديران استراتژيست، اين نارسايي به خوبي درك نشده است. به اين معني كه بسياري، مديران ارشد و عالي را همان مديران استراتژيست مي دانند. در حالي كه مديريت استراتژيك، قبل از آنكه يك جايگاه باشد، يك مفهوم و انديشه است كه بايد در افكار و رفتار مديران عالي نهادينه شده باشد. به عبارت ديگر به آن دسته از مديران عالي كه داراي انديشه استراتژيك و راهبردي هستند، مديران استراتژيك اطلاق مي شود، نه آن گروه از مديران عالي كه فاقد انديشه و فهم استراتژيكند.
بيشترين كمبود نيروي انساني، در بخش مهارت هاي مورد نياز در سيستم مديريت و برنامه ريزي راهبردي و كلان آموزش و پرورش است. مثلاً براي ايجاد مشاركت مؤثر، به مهارت هاي توانايي انجام كار گروهي و يا فراگيري الگوها و فنون در روش هاي جديد تجزيه و تحليل براي تشخيص درست مشكلات و مسايل نياز است و همچنين مهارت تشكيل گروه حل مشكل، مديريت تغيير،مهارت برنامه ريزي و مهارت هاي فني از ديگر نيازهايي است كه اغلب مديران و كارشناسان آموزش و پرورش فاقد آن هستند. صرف داشتن مدارج دانشگاهي، مشهور بودن و نفوذ سياسي كفايت نمي كند.
مهارت هاي ياد شده را نمي توان تنها در محيط هاي آكادميك دانشگاهي كسب كرد، بلكه علاوه بر آن، نيازمند دوره هاي تخصصي كوتاه مدت بر بنياد كار(۱) است. يادگيري هايي كه با عمل و كار همراه باشد.(۲) براي اين منظور به جاي گسيل نيروها به محل هاي آموزش، آموزش ها را به محل كار ببريم.
اگرچه مدار توسعه نيافتگي آموزش و پرورش تنها با نيروي انساني كامل نمي شود و با استفاده از تكنولوژي هاي ساده و مدرن و تبديل سازمان آموزش و پرورش از ماهيت مكانيكي به ارگانيكي هم مي توان بر بخش بزرگي از كمبودها و مشكلات فايق آمد. اما نيروي انساني ماهر و متخصص همچنان جايگاه ويژه اي در توسعه آموزش و پرورش دارد.
نظام آموزش و پرورش به علت گستردگي آن، به طور طبيعي نيازمند منابع انساني ماهر و با صلاحيت هاي گوناگون حرفه اي است. اما اكثر آناني كه اندوخته ها و تجارب علمي خوبي در فرآيند سيستم آموزش و پرورش كسب كرده و دوره هاي مختلف و مرتبط آموزشي را نيز در كنفرانس ها و مراكز علمي مختلف داخل و خارج كشور گذرانده اند، بنا به دلايل مختلف از جمله نبودن انگيزه كافي و عدم استفاده مناسب از توانمندي ها و تخصص هاي آنان، يا به سيستم آموزش و پرورش جوش نخورده و يا به تدريج آموزش و پرورش را ترك كرده و يا اينكه از جايگاه و حوزه تأثيرگذاري دور مي شوند.
تقريباً اين واقعيت تلخ به صورت يك مدل و الگوي پنهان درآمده است و در دوره هاي مختلف مديريتي با شدت و ضعف استمرار داشته است و تنها اين معلمان و دانش آموزان بوده اند كه هميشه بيشترين خسارت ها را از اين ناحيه متحمل شده اند.
به نظر مي رسد اولين و مهمترين قدم در فائق آمدن بر اين مشكل، «پذيرش و باور عميق اين نارسايي و كمبود» است. اينكه اين اشكال و نارسايي را بپذيريم و آنها را به گردن يكديگر نيندازيم. بپذيريم كه دستگاه عريض و طويل وزارت آموزش و پرورش به رغم خدماتي كه عرضه كرده است از ناحيه كمبود نيروي انساني متخصص و با صلاحيت استراتژيست رنج مي برد. چون هنوز بعضي از افراد صاحب نفوذ اعتقادي به وجود اين نارسايي ندارند!
قدم دوم، ارزيابي موشكافانه و دقيق موضوع نارسايي و كمبود نيروي انساني استراتژيست، در مدار توسعه نيافتگي آموزش و پرورش است. پيمودن درست اين فرآيند كمك مي كند تا به «تشخيص درست» دست يابيم. زيرا بسياري از ناكامي ها به رغم كار و تلاش زياد به عدم تجزيه و تحليل و تشخيص درست مسائل و مشكلات آموزش و پرورش باز مي گردد.
قدم سوم، چگونگي تغيير سازمان براي از ميان برداشتن اين نارسايي است. مدار توسعه نيافتگي آموزش و پرورش مرتفع نخواهد شد مگر اينكه تغيير و تحولات سازماني اثربخش، اتفاق بيفتد. تغيير سازماني اثربخش و مفيد يعني تغيير در هويت و شخصيت سازمان به طوري كه رفتار و عملكرد را در سازمان متحول نمايد. شروع اين تغيير، نيازمند «تغيير بينش و رويكرد علمي مديران ارشد» است. يعني آموزش و پرورش يك بنگاه اقتصادي يا يك حزب و تشكل سياسي و يك شركت سهامي نيست. بلكه يك فرآيند كلان اجتماعي است كه توسعه پايدار و پيشرفت هاي تكنولوژيكي و فني جامعه، مديون كارآيي و اثربخشي آن است.
آموزش و پرورش اقيانوسي با اعماق مختلف است كه مديريت و رهبري آن بايد انديشه ها و تخصص هاي مختلف و سليقه هاي گوناگون، با همه توان و ظرفيت سازماني بهره بگيرد. در عين حال، فرآيند مديريتي آن نيز بايد به گونه اي رهبري شود تا همگان فرصت كار كردن و نقش آفريني داشته باشند. در اين صورت است كه مديريت و رهبري آن نيز فرصت كافي براي گزينش نيروهاي توانمند و با صلاحيت را كسب خواهد كرد.
«يادمان باشد كه نهنگ را نمي توان در جوي آب شكار كرد!» تا زماني كه مديران ارشد يك سازمان داراي وسعت بينش و سعه صدر نبوده و بيشتر از نيروهاي دم دستي استفاده كنند، يقيناً فرصت و نعمت بهره گيري از طيف وسيعي از منابع انساني متخصص و كارآمد را از دست خواهند داد.
قدم بعدي، خارج كردن نظام آموزش و پرورش از شرايط امتناع نسبت به جذب و نگهداري نيروهاي انساني متخصص و توانمند است. يكي از مصاديق بارز آن، رفتن نيروهاي انساني با مدرك دكتري، به نظام آموزش عالي يا ديگر دستگاه هاي كشور است. زيرا نه آموزش و پرورش قادر به استفاده بهينه از آنان است و نه آنان شرايط آموزشي و مديريتي موجود در آموزش و پرورش را متناسب با خويش ارزيابي مي كنند. يكي از قدم هاي خارج شدن از شرايط امتناع، «استفاده برابر از مزاياي سازماني دستگاه هاي مشابه و شأن اجتماعي همتراز» با آنان است.

پانويس:
۱-Work Based Learning
۲-Lerning by Doing

با تغييرات به وجود آمده در كشور و جهان و اين كه به دليل توسعه ارتباطات جمعي، شاگردان حداقل از كتاب هاي درسي خود بسيار جلوتر هستند (گرچه جلوتر بودن تعدادي آنها از معلمين و اساتيد خود جاي بحث و بررسي جداگانه را دارد) لزوم نوآوري در ارايه روش هاي تدريس به وجود آمد. معلمين كه با روش هاي تدريس سخنراني و حداكثر يكي دو روش ديگر عادت كرده بودند، اينك با بحث هاي جديد مواجه مي شدند، آموزش گروهي، تهيه چك ليست انتظارات و... و خلاصه اين كه دانش آموزان خود را به گونه اي تربيت كنيد كه آنها در تعامل با يكديگر دانشي را بياموزند. عملكردهاي آنها را تقويت كنيد. ديگر آنها شنوندگان صرف نباشند كه هر چه شما مي گوييد به گوش جان خريدار باشند. به آنها ياد بدهيد كه پرس وجو كنند و محققاني خوب شوند. ديگر شما به آنها ياد ندهيد، بلكه بر كار آنها نظارت كنيد تا خود در تعامل با هم ياد بگيرند. منابع را به آنها معرفي كنيد تا خود به بسط دانش خود بپردازند.
وقتي روش هاي تدريس تغيير مي يابد، الزاماً نوآوري هايي نيز بايد در نحوه اندازه گيري و سنجش پيشرفت تحصيلي فراگيران بايد به وجود آيد. ولي به نظر مي رسد روش هاي ارزشيابي پيشرفت تحصيلي، همگام با تغيير برنامه هاي درسي و روش هاي تدريس پيش نرفته است.
از حدود چهل سال پيش روش ها و ابزار جديدي براي اندازه گيري و سنجش پيشرفت تحصيلي يادگيرندگان طرح ريزي و ابداع شد كه با يك فاصله زماني نسبتاً طولاني اين روش ها و ابزار كم كم در ايران نيز مطرح شده است:
۱- تأكيد بر اندازه گيري مهارت هاي تفكر و مهارت هاي يادگيري فراگيران؛
۲- به كارگيري روش ها و ابزارهاي اندازه گيري نوين؛
۳- تاكيد بر ارزشيابي تدريجي به جاي ارزشيابي نهايي؛
۴- توجه به ارزشيابي هاي گروهي؛
۵- توجه به ارزشيابي فردي و گروهي؛
۶- ارزشيابي در خارج از چهار ديواري مدرسه و كلاس درس؛
۷- ارزشيابي پوشه اي؛
۸- تاكيد بر تفكر واگرا.
در ارزشيابي سنتي تاكيد بر ميزان محفوظات و معلومات و توانايي پاسخگويي به پرسش هاي كليشه اي و مانند كتاب بود. در حالي كه اكنون و با ارايه روش تجربي، انتظار هست در ارزشيابي به توانايي مشاهده دقيق، ميزان و نحوه جمع آوري اطلاعات، فرضيه سازي، قدرت پيش بيني و... دانش آموزان توجه شود و انتظار است علاوه بر روش هاي سنتي كه محدود به آزمون هاي مداد و كاغذ بود، مهارت هاي عملكرد فراگيران از راه هاي ديگر مانند انجام پروژه هاي تحقيقاتي، مطالعات كتابخانه اي، تهيه گزارش از بازديدهاي علمي، مقاله نويسي و نظاير آن نيز مورد اندازه گيري و سنجش قرار گيرد.
از آنجا كه در گذشته بر ارزشيابي پاياني و نهايي تاكيد مي شد، اينك توصيه مي شود كه به ارزشيابي هاي تدريجي و مرحله اي توجه شود و در يك ارزشيابي تدريجي نيز به آنچه در آن روز حاصل مي شود، استناد ننمايند. بلكه چند بار در طول دوره اين موضوع تكرار شود تا هم از خطاهاي موجود در ارزشيابي كاسته شود و هم فراگير فرصت داشته باشد از طريق اين ارزشيابي به كنترل يادگيري هاي خود پرداخته و مشكلات خود را بهبود بخشد.
به عنوان مثال در ارزشيابي تدريجي هديه هاي آسمان و علوم تجربي از معلمين خواسته شده كه براساس چك ليست انتظارات كه شامل هدف هاي تدريس هم مي تواند باشد، چند دانش آموز را به طور اتفاقي زير نظر بگيرند تا متوجه شوند كه آيا آنها به اهداف درس رسيده اند يا خير؟ يا مهارت او را در انجام اعمال آزمايش يا فعاليت زير نظر بگيريد كه آيا او اعمال را به درستي انجام مي دهد يا خير؟ در اينجا دقيقاً آنچه را كه قرار است توسط معلم ارزشيابي شود، مشخص گرديده است. معلم در اولين مشاهده متوجه مي شود كه دانش آموز به چند هدف نايل نشده است، پس نمره اي كه حتي مي تواند كيفي باشد، براي او در نظر مي گيرد، ولي اين نمره ثابت نخواهد بود. ممكن است دانش آموز با مشاهده اعمال ديگران مثلاً هنگام وضوگرفتن، يادگيري هاي خود را كنترل نموده و اشكالات يادگيري خود را بهبود بخشد. پس معلم در مشاهده سوم يا چهارم خود متوجه مي شود كه دانش آموز به هدف رسيده و در اينجا نمره قبلي داده شده نيز قابل تغيير خواهد بود.
اهداف دقيق و خوب انتخاب شده اند. ولي به نظر مي رسد در جهت نيل به اهداف، ابزارها يا مناسب انتخاب نشده اند يا به طور كلي برنامه ريزان نتوانسته اند ابزار مناسب را در اختيار معلمان قرار دهند تا اهداف ترسيم شده براي دانش آموزان توضيح داده شود و منجر به يادگيري شده و در نهايت موجبات ارتقاي فرد را فراهم كند.
از روش هاي ديگري كه براي ارزشيابي نام برده شده، موضوع پوشه كار است كه مجموعه فعاليت هاي فردي يا گروهي كه شامل نمونه گزارش ها، انشاها، مقالات، دست ساخته ها و... است در يك فايل يا پوشه مخصوص نگهداري مي شود و معلم براساس آنها در مورد جريان پيشرفت تحصيلي دانش آموزان، به والدين، بازديدكنندگان و مدير مدرسه گزارش مي دهد. همين موضوع پوشه كار هم آن قدر كلي گفته مي شود كه معلمان نمي توانند به راحتي با مباحث آن ارتباط برقرار كنند و لذا لزوم نوآوري در نظام ارايه اطلاعات به معلمان حس مي شود.

نمايشگاه بين المللي كتاب بولونيا كه هر ساله در اوايل بهار در كشور ايتاليا برگزار مي شود، معتبرترين نمايشگاه تصويرگري كتاب كودك و نوجوان در دنياست. وسعت نمايشگاه تخصصي بولونيا برابر با وسعت نمايشگاه بين المللي كتاب تهران است.
در اين نمايشگاه كتاب هاي كودكان و نوجوانان به زبان هاي مختلف دنيا عرضه مي شود. به همين دليل تصويرگري كتاب هاي كودكان كه مي تواند كتاب ها را در قالب يك زبان مشترك به خوانندگان آن عرضه كند، حرف نخست را در نمايشگاه بولونيا مي زند.
هر ساله در پايان نمايشگاه نفرات برتر تصويرگري كتاب كودك و نوجوان از سوي مسئولان نمايشگاه معرفي و در كتابي عكس و بيوگرافي آنها ثبت و ضبط مي شود.
از آنجا كه زبان فارسي با وجود غناي بسيار، در معدودي از كشورها مانند ايران، افغانستان و تاجيكستان رواج دارد، زبان بين المللي تصويرگري به مدد كتاب هاي كودك ايران آمده و باعث شده كتاب هاي كودك فارسي مورد توجه بسياري از كارشناسان و ناشران خارجي قرار گيرد. پيشرفت تصويرگران ايراني در نمايشگاه امسال بولونيا بسيار چشمگير بود، به طوري كه تصوير روي جلد كاتالوگ و همچنين پوستر نمايشگاه امسال از آن تصويرگر جوان ايراني عليرضا گلدوزيان بود. علاوه بر گلدوزيان كه تصويرگر اصلي نمايشگاه شناخته شد، هفت نفر ديگر از تصويرگران ايراني نيز براي معرفي به كاتالوگ رسمي نمايشگاه راه يافتند. كامليا مسكوئينا، تصويرگر برزيلي، تصويرگران ايراني را فوق العاده خواند و گفت: در نمايشگاه امسال هر تصويري كه توجهم را جلب كرد، كار يك ايراني بود و اين مرا شگفت زده كرد.
در نمايشگاه امسال انجمن فرهنگي ناشران كتاب كودك و نوجوان و اتحاديه تعاوني هاي ناشران كشور، برپا كننده غرفه ايران در نمايشگاه بولونيا با همكاري معاونت فرهنگ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بودند.
طبق توافق اين دو تشكل، مقرر شد كارهاي اجرايي برعهده اتحاديه و امور كارشناسي برعهده انجمن باشد.
پس از اعلام فراخوان براي حضور ناشران كتاب هاي كودك و نوجوان ايران در نمايشگاه بولونيا، نزديك به ۲هزار عنوان كتاب از سوي ناشران ايراني به دفتر انجمن فرهنگي ناشران كتاب و كودك ارسال شد، برخي كتاب ها نيز توسط كارشناسان به انجمن معرفي شد كه از ناشران مربوطه دريافت شد.
پس از بررسي كتب، توسط گروه كارشناسي حدود ۲۵۰عنوان كتاب از ۳۰ ناشر سراسر كشور براي نمايش در بولونيا برگزيده شد. كار خلاصه نويسي و ترجمه و طبع آنها در قالب يك كاتالوگ توسط انتشارات سوره مهر انجام شد.
نمايشگاه، روز پنجم فروردين ماه گشايش يافت، غرفه ايران داراي يك بخش اصلي (كتاب كودك و نوجوان) و دو بخش فرعي(مطبوعات كودك و نوجوان و انيميشن) تقسيم شده بود.
روز اول نمايشگاه به پاسخگويي به مراجعين كه شامل ناشران و تصويرگران بود گذشت. دو تن از ملاقات كنندگان، نمايندگان نمايشگاه كتاب توكيو بودند كه ابراز علاقه كردند ناشران خصوصي ايران در نمايشگاه توكيو نيز حضور يابند. قرار است نمايشگاه سه روزه توكيو روز پانزدهم تير ماه آينده افتتاح شود. نماينده نمايشگاه توكيو بخش هاي مختلف اين نمايشگاه را شامل كتاب هاي علمي، كتاب هاي علوم انساني و اجتماعي، كتاب كودك، بخش ويراستاران، نشر الكترونيك و كتاب هاي آموزش و نرم افزار عنوان كرد.
در روز دوم ناشران كشورهاي مختلف براي بازديد از غرفه ايران و خريد كپي رايت كتاب هاي ايراني مراجعه كردند. آژانس ادبي كانادا با نام Book stop پس از بررسي كتاب هاي حاضر، كتاب «من پيدا شده ام» را از انتشارات به نشر انتخاب كرد تا براي خريد كپي رايت آن اقدام كند.
نماينده نشر sinnos از كشور ايتاليا نيز ۸عنوان كتاب ايراني را براي ترجمه و چاپ انتخاب كرد، اين كتاب ها «ليلي نام تمام دختران زمين است» و «پيامبري از كنار خانه ما رد شد» هر دو از انتشارات صابرين و ۶ عنوان از مجموعه كتاب هاي «قصه امشب» از نشر ويدا را برگزيد. اين ناشر قبلاً داستان طوطي و بازرگان را به زبان ايتاليايي چاپ كرده است.
كتاب «اتوبوس قرمز» از انتشارات مدرسه نيز توجه يك ناشر فنلاندي (wsoy) را جلب كرد.
ناشري از كشور لبنان با نام Hadaek Group نيز براي خريد كپي رايت كتاب هاي «ليلي نام تمام دختران زمين است» و «پيامبري از كنار خانه ما رد شد» با مسئولان غرفه وارد مذاكره شد.
حضور تصويرگران كتاب كودك و نوجوان براي ارائه آثارشان به غرفه ايران نيز چشمگير بود، از آن جمله خانم امل كرزاي تصويرگر فلسطيني الاصل متولد آمريكا بود كه برخي از داستان هاي كليله و دمنه را هم تصويرگري كرده است.
خانم باربل بيكر از مسئولان نمايشگاه بين المللي كتاب فرانكفورت نيز از بازديد كنندگان غرفه بود كه دو تشكل انجمن ناشران و اتحاديه تعاوني ها خواستار امكان حضور در سالن ۵كتاب فرانكفورت شدند كه وي اظهار داشت تلاش خود را خواهد كرد، اما قول نداد. وي گفت: كليه غرفه هاي سالن ۵ از قبل رزرو شده اند. نكته قابل توجه و جمع  بندي از نمايشگاه بولونيا اين است كه اگر كتاب هاي مذهبي و عرفاني ايران داراي تصويرگري مناسبي باشند مي توانند توجه ناشران ديگر كشورها به خصوص مسلمانان را جلب كنند. دو كتاب مذهبي «ليلي نام تمام دختران زمين است» و «پيامبري از كنار خانه ما رد شد» كه تصويرگري كاملي داشتند، توجه بسياري از ناشران مسلمان را جلب كرد. طي روز هاي نمايشگاه ملاقاتي بين مسئولان غرفه ايران با خانم باربو اندرسون مسئول غرفه A.B.L.E آمريكا صورت گرفت. خانم اندرسون نگراني خود را از روابط سياسي دو كشور ابراز كرد و ضمن انتقاد شديد از عملكرد جورج بوش در سياست خارجي، ابراز اميدواري كرد كه در انتخابات آينده آمريكا، فرد بهتري جايگزين بوش و سياست هاي جنگ طلبانه وي شود. وي خواستار ادامه تبادلات فرهنگي با ايران بود و اعلام كرد كه به خاطر عقد قرارداد با كشور تحت تحريم آمريكا، يك ميليون دلار از دارايي هايش توقيف شده است.
ناشران ايتاليايي هم بسيار علاقه مند بودند كه همكاري دوجانبه اي با ناشران ايراني داشته باشند. نشر Edizional Diabasis براي خريد كپي رايت كتاب «صيادان ماه» از نشر شباويز با مسئولان غرفه وارد مذاكره شد.
در ايام برگزاري نمايشگاه، اعضاي غرفه ايران جلسه اي با خانم Roberta chini مسئول نمايشگاه بولونيا داشتند كه در آن ضمن معرفي انجمن فرهنگي و اتحاديه تعاوني ناشران، خواستار ايجاد فرصت هاي بيشتر در نمايشگاه براي ناشران ايراني شدند.
طي اين ديدار مشخص شد كه سال ۲۰۱۵ سال ايران در نمايشگاه بولونياست. خانم chini گفت كه بايد از الان به فكر برنامه اي براي سال ۲۰۱۵ باشيد و رفته رفته حضور خود را پررنگ تر كنيد.
پس از پايان نمايشگاه بولونيا، كتاب هاي غرفه ايران به يك كتابخانه در ايتاليا، خانم چيني يكي از مسئولان نمايشگاه و ايرانيان مقيم ايتاليا اهدا شد.

پيامبر (ص) به طرق گوناگون مسلمين را به درك ارزش عمر خود دلالت و به استفاده بيشتر از آن توصيه مي نمود. مي فرمود: من تعجب مي كنم از اولاد آدم وقتي كه مالش زياد مي شود، خرسند مي گردد و اگر كم شود سخت محزون مي شود وليكن وقتي شبانه روز بر او مي گذرد و عمرش را كوتاه مي كند، غمگين و ناراحت نمي شود بدانيد كه بي نياز و راحت نمي گردد كسي كه مالش زياد شود و عمرش كوتاه باشد. مي فرمود: «فرشته الهي هر شب به جوانان ۲۰ساله ندا مي دهد كوشش و جديت كنيد و براي نيل به كمال و سعادت خود مجاهده نماييد.»
بر مرد باايمان لازم است كه از نيروي خود به نفع خويش، از دنياي خود براي آخرت خويش و از جواني خود پيش از فرا رسيدن ايام پيري و از زندگي خود پيش از رسيدن مرگ استفاده كند.
به ابوذر فرمود: اي ابوذر پنج چيز را بيش از پنج چيز غنيمت بشمار. جوانيت را قبل از پيري، سلامتت را قبل از بيماري، تمكنت را قبل از تهيدستي، فراغتت را قبل از گرفتاري، زندگانيت را قبل از مرگ. مي فرمود: هركس كه به رويش در خيري گشوده شد، آن را غنيمت بشمارد و از فرصت استفاده كند، زيرا نمي داند چه وقت آن در به رويش بسته مي شود.
فرمود: در ايام زندگي شما، لحظاتي فرا مي رسد كه در معرض نسيم حيات بخش الهي قرار مي گيرد و فرصت مناسبي به دست مي آوريد بكوشيد كه از آن فرصت ها استفاده كنيد و خويشتن را در مسير فيض الهي قرار دهيد.
فرمود: در قيامت هيچ بنده اي قدم از قدم برنمي دارد تا به چند پرسش پاسخ دهد كه از جمله آنها است:
-اينكه عمرش را در چه كاري به پايان رسانده است.
-جواني اش را چگونه و در چه راهي به سر آورده است.
- اينكه مالش را چگونه به دست آورده و چگونه خرج كرده است.
- و از امامش كه او كيست. چنانكه خداي عزوجل فرموده است: «يوم تدعوا كل اناس باما مهم» روزي كه هر گروهي را به امامشان مي خوانيم. بالاخره در استفاده از فرصت و توان و امكانات خود براي سير دائمي به سوي كمال فرمود: «هركه امروزش با روز گذشته او مساوي باشد مغبون است و هر كه فردايش بدتر از امروزش باشد، ملعون است و هر كه تفقه و جست وجوي نقصان علمش را ننمايد و برطرف نكند(كه آن را تلافي و تدارك نمايد) عقلش ناقص است و هر كه عمل و عقلش ناقص باشد، مرگ براي او بهتر است از زنده بودن (زيرا هرچه زنده بماند، گناهي بر گناهانش مي افزايد).
كار خود را برعهده ديگران ننهادن
رسول اكرم(ص) كارهاي شخصي خود را تا آنجا كه ممكن بود، شخصاً انجام مي دادند. كفش خويش را تعمير مي كردند و اگر در لباسشان پارگي پيدا مي شد، مي دوختند. آب وضو را به دست خود آماده مي نمودند. نه تنها كارهاي خود را شخصاً انجام مي دادند، بلكه در كارهاي خانه به خانواده هم كمك مي كردند و اگر قرار بود چيزي براي خانه تهيه شود، شخصاً اقدام مي فرمودند و لوازم خريداري شده را به خانه مي آوردند و راضي نمي شدند كسي آن را حمل كند و توصيه مي فرمودند كه هر كس كار خود را تا آنجا كه مقدور است، خودش انجام دهد و به ديگران حواله نكند.
در يكي از مسافرت ها كه با اصحاب مي رفتند، موقع ظهر كه قافله ايستاد،  همه از مركب ها پائين آمدند، رسول اكرم(ص) هم پائين آمدند و به آن سو كه آب بود رفتند تا همراه ياران آماده نماز شوند. حضرت پس از آنكه مقداري از شتر خود دور شده بودند، برگشتند. اصحاب كه ناظر صحنه بودند، با خود فكر مي كردند شايد حضرت اين محل را مناسب فرود آمدن تشخيص نداده اند و آمده اند كه دستور حركت دهند. چشم ها مراقب بود و گوش ها منتظر شنيدن فرمان. تعجب جمعيت هنگامي زياد شد كه ديدند همين كه به شتر خويش رسيدند، زانوبند را برداشتند و زانوهاي شتر را بسته و دو مرتبه به سوي مقصد اولي خويش روان شدند. صدا از اطراف بلند شد: «اي رسول خدا، چرا ما را فرمان نداديد كه اين كار را انجام دهيم و به خودتان زحمت داديد و برگشتيد؟ ما كه با كمال افتخار براي انجام اين خدمت آماده بوديم، چرا از دور فرمان نداديد كه ما اين كار را بكنيم؟
پيغمبر اكرم(ص) پاسخي دادند كه يكي از عظيم ترين فضائل انساني را بيان مي دارد. فرمودند:«لايستعن احدكم من غيره ولو بقضمه من سواك.» از ديگران در كارها كمك نخواهيد، ولو براي يك امر كوچكي باشد، ولو براي اين كه يك مسواك از ديگران بخواهيد.
يعني كار خودتان را تا آن حدي كه براي شما ممكن است خودتان انجام دهيد و از ديگري نخواهيد كه برايتان انجام دهد. در نظر بياوريم آن حضرت اصحاب و ياراني داشتند كه اگر فرمان مي دادند در دريا يا آتش برويد، فوراً مي رفتند. ياراني كه افتخارشان اين بود كه به فرمان رسول اكرم(ص) زير شمشيرها مي روند. با وجود چنين ياران از خود گذشته، باز آن حضرت راضي نمي شدند كار خود را به آنها واگذارند. از اين رو است كه فرموده اند: كار خويش، خويش كردن شيوه انبياء و حضرات ائمه اطهار عليهم السلام است.

زيرنويس:
۱- ارشاد القلوب ابومحمدحسن ديلمي، ج،۲ص۷.

مهشيد باستاني پورمقدم
نورمن وينسنت پيل- صاحبنظر بزرگ «مثبت انديشي» - مي گويد: «اگر فكر كني از عهده كاري برمي آيي، توان انجام آن را هم به دست مي آوري» .
روزتان را هر روز با اين جمله آغاز كنيد:
بزرگ مي انديشم،
بزرگ عمل مي كنم،
و بزرگ خواهم بود.
بايد خود را باور كنيم و انديشه هاي نيروبخش را با خود تكرار كنيم. انسان دو خود دارد؛ خود دروني كه انديشمند است، واكنش دارد و شنونده خوبي است و خود بروني كه وظيفه گراست. خود دروني در پي ارتباط با مردم و يافتن مفهوم هاي پرارج زندگي است، در حالي كه خود بيروني و وظيفه گرا، بر پيشرفت و يادگيري تمركز دارد. ما بايد به خود دروني ارج بگذاريم و از فرصت هاي طلايي براي پناه بردن به خلوت خود، نهايت بهره را ببريم. بايد با دعا و گفت وگو با خدا،  تفكر و فعاليت هاي ورزشي نظير قدم زدن يا دويدن، فرصت خوب انديشيدن مناسب را براي خود فراهم آوريم.