سميه شرافتي
بيماري هاي قلبي عروقي هر سال جان تعداد زيادي را مي گيرد. آمار مرگ و مير بيماران قلبي طي ساليان اخير شتاب بيشتري داشته است. آخرين آمارهاي جهاني حاكي از آن است كه بيش از دو ميليون نفر به علت عدم انجام فعاليت هاي فيزيكي و تحركات لازم روزانه و در نهايت بر اثر ابتلا به بيماري هاي قلبي جان سپرده اند. در بخش ديگري از اين گزارش آمده است:بيش از 60درصد جمعيت جهان كه اغلب آنان را زنان و دختران تشكيل مي دهند، از تحرك فيزيكي لازم براي ارتقاي سلامتي برخوردار نيستند؛ حال آنكه عامل بيش از 80 درصد بيماري هاي زودرس قلبي و عروقي كم تحركي است. از سوي ديگر كارشناسان هشدار داده اند بيماري هاي قلبي به سرعت، شمار بيشتري از مردم جهان را گرفتار مي كنند. آنان همچنين پيش بيني كرده اند در صورت ادامه روند رو به  رشد اين قبيل بيماري ها، تا 20 سال آينده خطري جدي جهانيان را تهديد مي كند. در چنين شرايطي، بر اساس آخرين تحقيقات، متوسط سن ابتلا به سكته قلبي در ايران به طور چشمگيري كاهش يافته و بيم آن مي رود كه اين تغيير، روند گسترش اين بيماري را در ايران تسريع  كند. اين موضوع را طي گفت وگويي با دكتر مصطفي نجاتيان- فيزيوتراپ و فلوشيپ توانبخشي قلبي از سوئيس- در ميان گذاشته ايم.

با توجه به اهميت بيماري هاي قلبي عروقي، روند رو به  رشد آن را چگونه مي بينيد؟
- يكي از معضلات جديد جوامع بشري، بيماري هاي قلبي عروقي است. ميزان كشتار جنگ هايي كه طي چند دهه اخير اتفاق افتاده، به مراتب از مرگ ومير مردم در اثر ابتلا به بيماري هاي قلبي عروقي كمتر است؛ نزديك به 50 درصد از كل مرگ وميرها ناشي از اين بيماري هاست. سواي اينكه اين بيماري عده اي را از بين مي برد، عده اي را هم ممكن است از زندگي فعال باز دارد؛ يعني نيروي مولد اجتماع را دچار آسيب كند. اين نيروي مولد معمولا سرپرست يك خانواده است و در نتيجه اين بيماري، يك خانواده دچار مشكل مي شود. متاسفانه در ايران طي چند سال گذشته مشاهده شده كه آمار مرگ و مير ناشي از بيماري هاي قلبي عروقي افزايش چشمگيري داشته است. اصولا شيوع اين بيماري از سن 50 سالگي است ولي اين سن امروزه حدود 10 تا 15 سال كاهش پيدا كرده و به مرز 35سالگي رسيده است.
شيوه زندگي در افزايش اين بيماري ها تا چه حد موثر است؟
- مي توان گفت در واقع علت اصلي افزايش اين بيماري ها به اين برمي گردد كه ما در نحوه زندگي مان مشكل داريم. در واقع بسياري از بيماري ها و حتي سرطان ها هم ناشي از شيوه زندگي هستند. به علاوه، استعدادهاي ژنتيك باعث مي شوند عده اي مستعد ابتلا به بيماري ها باشند. شيوه زندگي باعث شده، هم كساني كه استعداد ژنتيك دارند و هم كساني كه اين استعداد را ندارند، به بيماري هاي قلبي عروقي دچار شوند.
افزايش مصرف سيگار و وجود بيماري هايي مثل ديابت و افزايش قند خون، تا چه  اندازه براي بيماران قلبي عروقي خطرزاست؟
- متاسفانه سن مصرف سيگار بسيار كاهش پيدا كرده است. بايد بدانيم كه در ازاي هر يك سيگار، خطر سكته قلبي تا سه برابر افزايش مي يابد. از نظر ما كساني كه با سيگاري ها در تماس هستند هم سيگاري محسوب مي شوند و به همان اندازه در معرض ابتلا به سكته قلبي هستند. در مورد بيماري ديابت نيز بايد بگويم كه اين بيماري طي 10 سال گذشته تاكنون آمار و ارقام قابل ملاحظه اي را نشان مي دهد. طي گزارشي كه بيمه خدمات درماني ارائه داده خطر ديابت از بيماري قلبي هم بيشتر است. ديابت در واقع ام الامراض است و نه تنها مشكل قلبي ايجاد مي كند، بلكه منجر به مشكلات كليوي، چشمي و... نيز مي شود. طبق بررسي هاي انجام شده رژيم غذايي غلط و كم تحركي، سردسته عوامل افزايش بيماري ديابت بوده اند. علاوه بر آن، عدم توجه و پيگيري آزمايش هاي روتين نيز يكي از علت هاي ابتلا به ديابت، فشارخون و... هستند. از نظر ما هر فرد بايد در سال يك بار آزمايش هاي روتين پزشكي را انجام دهد چون اين دو بيماري(ديابت و فشارخون) هيچ علامت خاصي ندارند و اكثر بيماراني كه به ما مراجعه مي كنند(بيش از 50 درصد آنها) موقعي متوجه بيماري شان مي شوند كه بيش از ده سال از شروع آن گذشته است؛ بنابراين از سن 30 سال به بالا توصيه مي شود كه حتما آزمايش هاي روتين سالانه انجام شود.
عدم مصرف نوشابه هاي گازدار تا چه اندازه مي تواند در جلوگيري از ابتلا به بيماري هاي قلبي موثر باشد؟
- مصرف اين نوع نوشابه ها در كشور ما بسيار بالاست و يكي از عواملي است كه مي تواند مشكلات چاقي، ديابت و به تبع آنها بيماري قلبي را به صورت غيرمستقيم افزايش دهد. خوشبختانه اخيرا مصرف نوشابه هاي گازدار در اماكن و سازمان هاي دولتي ممنوع شده است. به طور كلي آموزش فرهنگ مصرف موادي كه ما را به سمت بيماري ديابت و بيماري هاي قلبي مي برد، در سنين پايين بسيار ضروري است.
بيماري هاي قلبي عروقي چه مشكلاتي را در سطح كلان براي جامعه به وجود مي آورند؟
- طبق گزارش سازمان خدمات درماني، بالاترين رقم هزينه بيمه ها در دهه گذشته صرف اين بيماري ها شده است و بيماري هاي قلبي در واقع جزء بيماري هاي ارزبر هستند. متاسفانه بسياري از اين بيماران نيز به مرحله اي مي رسند كه مجبور مي شوند فنرگذاري يا جراحي كنند كه اينها نيز هزينه هاي بسيار بالايي دارند؛ چه براي فرد، چه براي خانواده و چه براي شركت هاي بيمه. به طور كلي مي توان گفت تعداد مبتلايان به بيماري هاي قلبي عروقي با تعداد مبتلايان به تمام بيماري هاي ديگر برابري مي كند و اين يك فاجعه است!
بازتواني بيمار ي هاي قلبي عروقي شامل چه اقداماتي است؟
- توانبخشي، يك برنامه مدون و تحت نظارت گروه پزشكي است كه موجب مي شود بيماران قلبي عروقي از نظر جسمي و روحي به زندگي كاملا عادي و در حد مطلوب برگردند. توانبخشي قلبي فقط به قلب توجه نمي كند. ما در كمك به اين بيماران از كارشناسان روان شناسي و كارشناسان تغذيه كمك مي گيريم و طي كلاس هاي آموزشي به بيماران قلبي آموزش هاي وسيعي داده مي شود، به طوري كه اين بيماران بعد از كلاس هاي آموزشي گاهي تا صددرصد از لحاظ روحي تغيير كرده و اميد به زندگي عجيبي پيدا مي كنند. آموزش هاي بازتواني به صورت گروهي و فردي انجام مي شوند. ابتدا روان شناس به وسيله تست، ارزيابي هاي لازم را روي بيمار انجام مي دهد چون اغلب بيماران قلبي مبتلا به اضطراب و افسردگي نيز هستند. همين امر، يك سيكل معيوب ايجاد مي كند و باعث مي شود بيماري آنها تشديد شود؛ به علاوه اينكه خانواده را نيز از لحاظ روحي دچار مشكل مي كند.به همين جهت، هم فرد و هم خانواده را تحت برنامه هاي آموزشي قرار مي دهيم و درمان هاي آرام سازي (relaxatio) و خانواده درماني را روي آنها اعمال مي كنيم. در كلاس هاي تغذيه هم براي هر فرد رژيم هاي غذايي در نظر گرفته مي شود و علاوه بر آن، تمرينات ورزشي با مانيتورينگ قلبي و با نظارت پزشك، روي اين بيماران انجام مي شود.
تعداد جلسات آموزشي در نظر گرفته شده براي اين بيماران چقدر است؟
- طبق استاندارد جهاني، معمولاً طي 24 جلسه، بيماران به وضعيت مطلوبي مي رسند و در انتهاي جلسات، براي اينكه به اين باور برسند كه مي توانند به زندگي عادي برگردند، آنها را به فضاهاي باز مثل پارك ها مي بريم تا با پياده روي، دوچرخه سواري، تپه نوردي و انجام فعاليتهاي ورزشي سنگين و... به اين باور برسند كه اگر قبلا نمي توانستند ورزش كنند، الان مي توانند اين حركات را انجام دهند.
در واقع توانبخشي مثل يك واكسيناسيون است و از مشكلاتي كه بعدا براي فرد ايجاد مي شود- مشكلاتي كه موجب مي شوند فرد، ده ها برابر هزينه صرف آنها بكند- پيشگيري مي كند. به تجربه ثابت شده كه مصرف دارو نيز در اين افراد به شدت كاهش پيدا مي كند و هزينه ها نيز به تبع آن كم مي شوند. همچنين كساني كه طي يك دوره توانبخشي قرار مي گيرند، هزينه درمانشان تا يك دهم در آينده كاهش پيدا مي كند.
مشكل عمده در توانبخشي بيماران قلبي عروقي چيست؟
- مشكل اساسي كه ما داريم اين است كه ما حمايت بيمه ها را به طور كامل نداريم. اگر سازمان هاي بيمه گر، امروز 200هزار تومان براي يك بيمار قلبي براي پيشگيري از وخامت بيماري او هزينه كنند ممكن است ديگر در آينده نيازي نباشد كه سه ميليون تومان صرف عمل جراحي او كنند. به عنوان مثال در كشور آلمان، يازده مركز بزرگ توانبخشي قلبي توسط شركت هاي بيمه تاسيس شده كه بيمار در اين مراكز به طور اجباري يك ماه پانسيون شده و بعداً وارد اجتماع شود؛ يعني زماني كه بهبود كامل حاصل شده است. اين كار اگر چه هزينه زيادي دارد ولي اين حسن را دارد كه شركت هاي بيمه، هزينه هاي سنگين بعدي را نپردازند.پرداخت اين هزينه ها از سوي بيمه نه تنها باعث مي شود كه 25درصد از مرگ و مير بيماران كاسته شود بلكه حدود 90درصد اين بيماران بعد از دوره بازتواني توانسته اند به زندگي عادي برگردند و حتي نيمي از آنها هم توانسته اند بهتر از گذشته (قبل از بروز سكته يا بيماري قلبي) به فعاليت ها و زندگي خود ادامه دهند.
فعاليت بازتواني و فيزيوتراپي بيماران قلبي و كساني كه دچار سكته قلبي شده اند تا چند ساعت بعد از بروز اين اتفاق روي بيمار انجام مي شود؟
- از ساعت اولي كه بيمار جراحي شده، فيزيوتراپي روي او انجام مي شود؛ هم از نظر تنفسي و هم از نظر حركتي. كسي كه فقط سكته كرده احتياج به اقدام فيزيوتراپي ندارد ولي معمولا براي كساني كه عمل جراحي قلب باز مي شوند، فيزيوتراپي مي تواند عوارض ناشي از جراحي و بيماري قلبي را كاهش دهد. اغلب اين بيماران مشكل تنفسي دارند، خيلي از آنها نيز وقتي جراحي مي شوند، درد قفسه سينه را تجربه مي كنند كه اينها با فيزيوتراپي كاملاً درمان مي شود.
بازتواني به چه مراحلي تقسيم مي شود؟
- توانبخشي در سه فاز طبقه بندي مي شود؛ مرحله يك شامل اقدامات درماني از زمان بستري تا ترخيص بيمار است.مرحله دو زماني است كه بعد از دادن يك استراحت به بيمار شروع مي شود. براي بيماراني كه عمل جراحي شده اند تا سه چهار هفته بعد از عمل، در كساني كه براي باز كردن عروق قلب استنت گذاشته اند، يك تا دو هفته بعد از آنژيوپلاستي و در كساني كه سكته كرده اند، سه تا چهار هفته بعد از سكته، اقدامات بازتواني انجام مي شود(طي 24 جلسه). در مرحله سه بازتواني نيز بيمار ماهي يك بار تحت نظارت قرار مي گيرد چون اگر اين نظارت ها صورت نگيرد، فرد دچار روزمرگي مي شود و درمان كامل را پيگيري نمي كند.
انجام تست ورزش در هنگام بازتواني تا چه حد براي اين بيماران ضروري است؟
- معمولا قبل از ورود به فاز۲ براي شروع بازتواني، از بيمار اكو و تست ورزش مي گيريم. در پايان دوره بازتواني نيز انجام اين دو آزمايش براي بررسي تفاوت آن با آزمايش قبل از بازتواني به بيمار توصيه مي شود.
مهمترين علل ابتلا به بيماري هاي قلبي
در ميان عوامل مختلفي كه افراد را گرفتار اين بيماري ها مي كنند مصرف چربي هاي مضر، فشارخون، ديابت، سيگار، كم تحركي، استرس و چاقي را مي توان برشمرد. در كنار همه اين عوامل، زندگي شهرنشيني نيز موجب شده كه جامعه كم كم به سوي از كارافتادگي سوق داده شود.
چاقي يا افزايش چربي خون نيز به رژيم غذايي غلط ما برمي گردد. مي توان گفت حدود 50 سال است كه كشور ما شروع به توليد روغن هاي جامد كرده است؛ روغن هايي كه از زندگي كشورهاي صنعتي منسوخ شده ولي در كشور ما با قيمت نان در اختيار شهروندان قرار مي گيرد و همين قيمت نازل باعث شده كه مصرف اين روغن ها افزايش چشمگيري يابد. مشكل اساسي در مصرف چربي ها اين است كه در بيشتر بيماراني كه به ما مراجعه مي كنند چربي هاي مضر خونشان بالاست و چربي هاي خوب شان متاسفانه بسيار پايين است. مصرف چربي هاي مفيد مثل روغن ماهي، روغن زيتون، دانه هاي گياهي، گردو و... بسيار كم شده و فرهنگ غلط غذايي ما بيشتر به سمت چربي هاي مضر رفته است، در حالي كه سازمان جهاني بهداشت و انجمن قلب آمريكا تاكيد مي كنند كه مصرف گردو و ماهي براي يك بيمار قلبي در هفته چهار بار و براي يك فرد سالم، دو بار ضروري است.از سوي ديگر زندگي شهرنشيني و نوع مشاغل باعث شده كه تحرك بسيار كمتر شود. اين در حالي است كه در كشورهاي صنعتي، همگام با شهرنشيني، بن هاي ورزشي را بين كارمندان توزيع مي كنند. مثلا در كشور ژاپن هر كارمند موظف است نيم ساعت ورزش كند در حالي كه در كشور ما اين ورزش كردن يك كارمند براي او كسري كار محسوب مي شود، در حالي كه براي ورزش و فعاليت  بدني بايد يك روز در ميان به مدت نيم تا يك ساعت برنامه ريزي شود.

علي ملائكه
دكتر لي جونگ ووك مدير كل سازمان جهاني بهداشت (WHO) دوشنبه اين هفته پس از يك عمل جراحي براي خارج كردن لخته از عروق مغزي درگذشت. دكتر لي شنبه اين هفته هنگامي كه براي شركت در يك جلسه رسمي آماده مي شد، دچار علائم سكته مغزي شد او را به سرعت به بيمارستان كانتونال ژنو منتقل كردند، پس از معاينات پزشكي تشخيص داده شد كه او نياز به جراحي براي خارج كردن لخته خون از رگ هاي مغزش دارد. او بعد از ظهر شنبه تحت عمل جراحي قرار گرفت و به بخش مراقبت هاي ويژه منتقل شد.
در ساعت 43/7 بامداد دوشنبه مرگ او اعلام شد او كه در هنگام مرگ 61 سال داشت، اهل كره جنوبي بود؛ اولين كره اي كه به رياست يكي از آژانس هاي سازمان ملل رسيد. او 23 سال در سازمان جهاني بهداشت در سطح ملي و منطقه اي خدمت كرد و از 21 جولاي 2003 به مقام مديركلي اين سازمان رسيد.
او مبدع پيكار «۳ تا 5»- تلاش براي قرار دادن نيمي از 5/6 ميليون مبتلايان به ايدز در دنيا تحت درمان تا پايان سال 2005 - بود. گرچه سعي او در جهت تحقق اين برنامه به موفقيت كامل نرسيد، اما برنامه اي كه او آغاز كرد را مي توان اولين تلاش جدي بين المللي براي قرار دادن داروهاي گران قيمت ضدايدز در اختيار كشورهاي فقير آفريقايي دانست.
دكتر لي همچنين در طول سال هاي خدمتش در WHO در حذف بيماري فلج اطفال از منطقه غربي اقيانوس آرام و سازمان دادن تلاش براي مبارزه جهاني برضد سل نقش مهمي داشت. دوره رياست او بر WHO مصادف با همه گيري دو بيماري عفوني يعني سارس و آنفلوآنزاي مرغي بود و WHO تحت مديريت او توانست با موفقيت همه گيري بيماري سارس را خاموش كند.
كوفي عنان دبير كل سازمان ملل در باره او گفت: «دكتر لي مدافع پرشور« حق هر مرد، زن و كودك براي دسترسي به مراقبت هاي بهداشتي» بود و هميشه در طرف فقيرترين مردمان جهان قرار داشت.»
همدلي لي با انسان هاي عادي نتيجه تجربيات او در طول جنگ كره بود. او در زمان اين جنگ 5 ساله بود و به همراه مادر و دو برادرش مجبور شد سفري 250 كيلومتري را با پاي پياده در زمستان سرد شبه جزيره كره انجام دهد تا به پدرش بپيوندد گرچه پدر و برادر بزرگش سياستمدار بودند، او به تشويق مادرش پزشكي را به عنوان حرفه اش برگزيد و دكتراي پزشكي را در سال 1983 از دانشگاه ملي سئول دريافت كرد و بعدها در دانشگاه هاوايي در رشته بهداشت عمومي ادامه تحصيل داد.
دكتر لي در سال 1990 رياست برنامه ريشه كني فلج اطفال در منطقه اقيانوس آرام غربي را به عهده گرفت. بعدها در مقام مديركل WHO اميد داشت كه بتواند مانند آبله، بيماري فلج اطفال را از كل دنيا ريشه كن كند، اما به عللي از جمله اكراه بعضي گروه هاي قومي مثلاً ساكنان منطقه كائو در نيجريه از انجام واكسيناسيون، نتوانست در حياتش به اين هدف دست يابد. او در سال 2000 در مقام رئيس بخش مبارزه با سل در WHO يكي از موفق ترين برنامه هاي بين المللي براي بهبود دادن دسترسي به داروهاي ضد سل را سازمان داد كه بعدها الگويي براي مبارزه با بيماري هايي مثل مالاريا و ايدز شد.
از جمله ساير اقدامات او تصويب كنوانسيون كنترل دخانيات در سال 2003 بود كه اولين پيمان بهداشت عمومي به شمار مي رفت كه اين سازمان به تأييد رساند.
مجله تايم در سال 2004 او را جزو صد مرد بانفوذ جهان انتخاب كرد. روز دوشنبه بيش از هزار نفر از اعضاي WHO در سالني در ژنو به او اداي احترام كردند؛ مردي كه در همان حال با رهبران بانفوذ جهان حشر و نشر داشت، به همه جاي جهان سفر مي كرد تا از عادي ترين مردمان جهان در مورد نيازهاي بهداشتي شان پرس وجو كند.

شهلا قدرت / بي بي سي- بسياري از پژوهشگران، مدارك متعددي ارائه كرده اند كه نشان مي دهد خوردن شكلات تيره (حاوي فلاونوئيد بالا) ممكن است به طور موثري باعث بهبود عملكرد عروق خوني شود و در نتيجه به كاهش خطر بيماري هاي قلب و عروق كمك كند. در بررسي هاي انجام شده مشخص شد دانه كاكائو به دليل دارا بودن فلاونوئيدها و تركيبات پايه گياهي با آنتي اكسيدان هاي حفاظتي نظير آنچه كه در چاي سبز موجود است مي تواند به كاهش فشار خون، بهبود گردش خون، كنترل سنتزنيتريك اكسيد و در نتيجه تنظيم جريان و فشار خون افزايش جريان خون در مغز و دست و پا، شل كردن عروق و جلوگيري از تجمع پلاكت ها روي ديواره عروق خوني، پيشگيري از اكسيداسيون موادي نظير چربي در خون و در نتيجه پيشگيري از مسدود شدن شريان ها، به تاخير انداختن، سخت و باريك شدن شريان ها به ويژه در سيگاري ها و گسترش عروق خوني كمك موثري كند كه نتيجه اين عوامل، سلامت قلب و عروق حاصل مي شود. اما دانشمندان بسياري از جمله دكتر كارمن گريفيت از موسسه قلب بريتانيا معتقد هستند اگرچه بعضي مدارك نشان دهنده اين مسئله است كه خوردن مقادير اندك شكلات تيره ممكن است داراي اثرات مفيد روي عروق خوني باشد، اما هنوز هيچ مطالعه اي اثرات كلينيكي درازمدت آن را بررسي نكرده است.
همچنين بليندا ليندن، رئيس اطلاعات پزشكي موسسه قلب بريتانيا مي گويد: اگرچه اين تحقيقات نشان مي دهند كه شكلات قسمتي از راه حل بيماري هاي قلبي است، اما حقيقت اين است كه شكلات اغلب، بيشتر، قسمتي از مشكل است و تحقيقات زيادي وجود دارند كه فوايد فلاونوئيدهاي يافت شده در دانه هاي كاكائو را در خصوص اين مسئله پنهان مي كند. مطالعات قبلي پيشنهاد مي كردند كه اجزاي سازنده دانه هاي كاكائو مي توانند در شل شدگي و عريض تر شدن شريان ها موثر باشند و به بهبود عملكرد عروق خوني كمك كنند.
او افزود: با افزايش موج چاقي توضيح عيوب قابل ملاحظه در رابطه با افراط در مصرف شكلات لازم به نظر مي رسد. اغلب شكلات هاي موجود در بازار حاوي كالري بالا و به طور ميانگين شامل 30 درصد چربي است.

*دكتر ضياءالدين مظهري/صدف كوهكن
به طور قطع و يقين، اكثريت شما با مفهوم واقعي و اثر شگرفي كه تحقق بخشيدن به توصيه هايي كه همواره از سوي دانشوران علوم تغذيه در گستره گيتي و حتي در ايران به اجراي آنها تأكيد مي نمايند، وقوف وافي و آگاهي كامل داريد اما براي اشتراك مفاهيم و برداشت يكسان و تفسير و تعبير يگانه، بر آن شده ايم تا سلسله مطالب جديد و دستاوردهاي علمي نوين در زمينه تغذيه را در روزهاي پنج شنبه هر هفته به طور مرتب به اطلاع شما همراهان برسانيم تا با كاربرد توصيه هاي به عمل آمده سلامتي خود را تضمين كنيد، همچنين به مقاومت در مقابل عوامل بيماري زا، بيماري هاي ناشي از سوء تغذيه و توانمندي و شادابي و نشاط توأم با حفظ تناسب اندام دست يابيد.
به چه عللي ما ميل به غذا خوردن پيدا مي كنيم؟
- وقتي احساس گرسنگي مي كنيم، با ايجاد اين احساس، بدن من و شما نيازمندي خود را به دريافت انرژي اعلام مي دارد، چرا كه ادامه حيات ما در درجه اول در گرو تأمين انرژي لازم براي فعاليت هاي ارادي و بخصوص غيرارادي نظير تنفس، تعقل، ضربان قلب، تنظيم گرماي بدن، هضم و جذب، توليد آنزيم ها و هورمون ها و دهها فعاليت ديگر است. يعني همان طور كه در يك وسيله موتوري، حركت عقربه اي در سطح يك صفحه مدرج، نشان دهنده مقوله سوخت موجود است، در وجود ما نيز گرسنگي ظاهري، نياز به انرژي را اعلام مي دارد ولي همان طوري كه مطلع هستيد، يك وسيله موتوري ساخته  دست بشر، براي كاركرد صحيح و دقيق خود، علاوه بر سوخت، نيازمنديهاي متعدد ديگري نيز دارد تا بتواند براي انجام وظيفه اي، به كار گرفته شود. به طور قطع شهر صنعتي بسيار پيچيده وجود انساني، علاوه بر انرژي به مواد مغذي متعددي نيز احتياج دارد كه علاوه بر فعاليتهاي ارادي و غيرارادي خود در برهه اي از زمان، افزايش قد و وزن و كسب مهارتهاي پيچيده در مسير دستيابي به تغيير و تكامل و حتي در دوران بعد از رشد، به ساخت و تعويض و جايگزيني سلولهاي از بين رفته و بافتهاي فرسوده از طريق دريافت مواد مغذي از گروه هاي مختلف غذايي دست يابد.
از اين رو بد نيست در گام اول به تشريح مفاهيم «متناسب»، «متعادل» و «متنوع» بپردازيم:
مقدار غذاي دريافتي بايد متناسب باشد.
يعني هر انساني در مسير حركت خود از آغازين لحظه حيات تا ممات نيازمند تغذيه معيني است كه بتواند نيازهاي سلولي خود را به۵۰ ماده مغذي به نحو احسن پوشش دهد و جالب است به اين نكته اشاره شود كه حتي دو نفر با سن و جنس يكسان، داراي نيازهاي متفاوتي به انرژي و پروتئين و ساير مواد مغذي هستند.
اما اگر بخواهيم به شكل كلي و سرانگشتي به اين موضوع بپردازيم، مي توان گفت: اكثريت نوزادان از بدو تولد تا 6 ماهگي تمام نيازهاي زيستي و رشدي خود را از طريق شير مادر كه حاوي كامل ترين تركيبات و مناسب ترين ماده غذايي در جهت برطرف نمودن تمام نيازهاي نوزادان است تأمين مي كنند و غير از شير مادر هيچ ماده اضافي حتي آب نيز در طول اين مدت احتياج ندارند، مگر از پانزدهمين روز تولد مكمل ويتامين A و D، پس متناسب ترين نوع تغذيه دوران نوزادي، تغذيه با شير مادر است.
خردسالان از 12-6 ماهگي گرچه احتياج مبرمي به دريافت شير كافي از مادر خود دارند، اما جهت پوشش نيازهاي افزوده شده به انرژي و ساير مواد مغذي، نياز به تغذيه تكميلي به صورت متناسب و حساب شده، منطبق با روند رشد و ميزان فعاليت دارند.
كودكان 5-1 ساله: در اين كودكان نياز به شير مادر تا 2 سالگي باقي مي ماند ولي غذاي تكميلي را نيز بايد در 3 وعده اصلي از غذاهاي تركيبي و دو ميان وعده بين روز و عصرانه مصرف كنند.
كودكان در سن مدرسه: روزانه به سه وعده غذايي متنوع و متعادل و دو ميان وعده كه حاوي حداقل چهار گروه اصلي غلات و فرآورده هاي آنها- سبزيجات و ميوه ها- شير و لبنيات- انواع گوشتهاي سفيد و قرمز و تخم مرغ است، نياز دارد .
حبوبات و مغزها و دانه هاي روغني، گروهي از مواد غذايي بسيار مفيد و باارزش غذايي بالا هستند كه متأسفانه با وجود اينكه مي توانند هم به عنوان تأمين كننده انرژي و پروتئين و هم مواد معدني و ساير عوامل مغذي حساب شوند، روز به روز حضور كم رنگ تري در سفره خانواده ها، پيدا مي كنند.
نوجوانان و جوانان:  توجه به تغذيه و بهبود كيفيت و تعديل كميت مواد دريافتي در اين دوران از اهميت ويژه اي برخوردار است، چرا كه اين افراد در مرحله پيش بلوغ و يا بلوغ قرار دارند. در اين ايام ساخت و ساز بدن و افزايش قد و وزن با حداكثر سرعت در صورت فراهم شدن شرايط تغذيه اي متناسب و عوامل عاطفي آغاز و به ميزان نهايي خود خواهد رسيد، لذا تأمين انرژي و پروتئين و مواد مغذي مختلف اثر غيرقابل انكاري در سرنوشت حال و آينده آنها دارد كه بايستي در قالب حداقل دو وعده اصلي و چند ميان وعده با ارزش، نياز افزوده شده آنها به آهن (جگر، گوشتها، كشمش و...)، كلسيم (شير و لبنيات و...) و اسيد هاي آمينه ضروري (مواد غذايي پروتئيني) و ويتامين ها (ميوه ها و سبزيجات) تأمين شود، بخصوص اگر دختر خانم ها در اين ايام باردار شده باشند، احتياج به توجه بيشتري وجود دارد.
دوران پس از بلوغ در مردان: نياز آنها در قالب سه وعده اصلي صبحانه، نهار، شام و 2 تا 3 ميان وعده در روز و عصر و قبل از خواب متناسب با قد و وزن و ميزان فعاليتهاي جسمي و ذهني اي كه دارند بايد از منابع مورد علاقه و قابل دسترس تأمين گردد.
دوران پس از بلوغ زنان: در گروه بانوان نيز توصيه بر آن است كه از وعده هاي اصلي و ميان وعده هاي نيم روز و عصرانه و قبل از خواب استفاده نمايند، بخصوص اگر در دوران بارداري يا شيردهي قرار دارند، در اين ايام احتياج بسيار زيادي به انرژي و حتي اسيد فوليك (اسفناج- آب پرتقال- گوشت- سبزيجات برگ سبز- ميوه ها و...)، كلسيم و پروتئين دارند كه باز تأمين آنها متناسب با نيازهاي فردي و ميزان فعاليت هاي جسمي و ذهني متفاوت است .
*رئيس انجمن تغذيه ايران

رويترز- براساس تحقيقات انجام شده در آمريكا، مشخص شد كه خانم هايي كه از رژيم هاي گياه خواري مطلق- رژيم هاي غذايي كه مصرف تمام محصولات حيواني و حتي لبنيات را نيز محدود مي كنند- يك پنجم ساير خانم ها، ممكن است دوقلو به دنيا بياورند.دكتر گري استينمن- متخصص زايمان هاي چند قلويي در مركز پزشكي نيويورك معتقد است : نتايج فوق به دليل هورمون هايي است كه براي افزايش شير و محصولات گوشتي گاوها و گوسفندان مورد استفاده قرار مي گيرد.وي در تحقيقي به مقايسه ميزان دوقلوزايي در بين خانم هايي كه يك رژيم غذايي منظم را مصرف مي كردند، گياه خواراني كه محصولات لبني را هم مصرف مي كردند و گياه خواران مطلقي كه نه گوشت و نه محصولات لبني مي خورند، پرداخت.در نتايج به دست آمده از اين بررسي مشخص شد كه گياه خواران مطلق يك پنجم كساني كه محصولات لبني (شير ماست- پنير و ...)  استفاده مي كردند، شانس دو قلوزايي داشتند.دكتر استينمن معتقد است كه هورمون رشد شبه انسولين ممكن است مسئول اين امر باشد. همه حيوانات و انسانها، تركيبي به نام هورمون رشد شبه انسولين يا IGF در پاسخ به هورمون رشد، توليد مي كنند كه در شير و محصولات لبني هم يافت مي شود.مصرف اين پروتئين، موجب حساسيت بيشتر تخمدان هاي زنان شده و ميزان تخمك هايي را كه توليد مي  كند، افزايش مي دهند.همچنين برخي از مطالعات پيشنهاد مي كند، ميزان بيشتر IGF،  به شانس زنده ماندن جنين در مراحل اوليه تشكيل، كمك مي كند.لازم به ذكر است كه سطح IGF موجود در خون زنان گياه خوار مطلق حدود 13 درصد كمتر از زناني است كه محصولات لبني مصرف مي كنند.همچنين زنان سياهپوست آمريكا به طور ميانگين بيشترين ميزان دوقلوزايي را به خود اختصاص مي دهند (اين زنان به طور طبيعي سطح IGF خون بالاتري دارند). اين در حالي است كه سطح IGF در خون زنان آسيايي كمترين مقدار است و همچنين كمترين ميزان دوقلوزايي را به خود اختصاص مي دهند.از سوي ديگر تحقيقات جديد نشانگر آن است كه يك رژيم غذايي كه فرآورده هاي لبني آن زياد باشد، شانس دوقلوزايي را به ميزان زيادي افزايش مي دهد.پژوهشگري كه مسئول اين پروژه است، مي گويد: از آنجايي كه به دنيا آوردن نوزاد دوقلو با مشكلاتي همراه است و زناني كه به فكر باردار شدن هستند، بهتر است براي كاهش احتمال داشتن دوقلو در خوردن گوشت و فرآوردهاي لبني امساك كنند.

ايسنا- مطالعات اخير حاكي از آن است، مركبات و به طور عمده پرتقال و دارابي منابع غني از مواد كاهنده كلسترول خون هستند، لذا مصرف آنها خصوصا به افراد مبتلا به چربي خون توصيه  مي شود.
زراتي، كارشناس ارشد تغذيه افزود: وجود آنتي اكسيدان هايي همچون ويتامين C، بتا كاروتن و انواع فلاونوئيدها در ميوه و سبزيجات دليل كاهش كلسترول بد خون و در نتيجه پيشگيري از بروز بيماري هاي قلبي - عروقي و يا كاهش شدت آن در افراد است. اين تركيبات از اكسيداسيون LDL يا كلسترول بد خون و همچنين تجمع پلاكت ها و بروز لخته خوني در عروق پيشگيري مي كنند. اسيد فوليك موجود در انواع سبزيجات برگ سبز را نيز عاملي براي كاهش لخته خوني در عروق برشمرد و اظهار كرد: اسيد فوليك از غلظت هوموسيستئين در خون كه عامل افزاينده لخته خوني در عروق است، مي كاهد.
وي در ادامه در خصوص مزاياي لمونن موجود در آب پرتقال توضيح داد و به ايسنا گفت: اين ماده با كاهش غلظت آپوليپوپروتئين B خون از بروز پلاك خوني و انسداد عروق پيشگيري مي كند. لازم به ذكر است مصرف روزانه 1200 تا 2400 گرم ميوه يا سبزي خام و يا 480 تا 1200 گرم سبزيجات پخته يا آب ميوه خواص فوق را به همراه دارد.