مقبره روزنامه نگاران دوران مشروطه در غبار گمشده است
فراموشي شمع مرده
بنيامين صدر
بعد از سوء قصد به جان محمدعلي شاه، ديگر همه مي دانستند چه سرنوشتي در انتظار مشروطه و مشروطه خوا هان است. شاه، قبل از هر چيز، از مجلس خواست هشت نفر از سران مشروطه را تسليم كنند. دو تن از اين هشت نفر، ميرزا جهانگيرخان شيرازي (صور اسرافيل) و ميرزانصرالله بهشتي(ملك المتكلمين) بودند. كميسيون اصلاح مجلس موافقت نكرد، اما ميرزا جهانگيرخان و ملك المتكلمين صلاح مي دانستند كه تسليم شوند تا جنگ درنگيرد اما مجلسيان مخالفت كردند.درست در آخرين روزهاي قبل از به توپ بستن مجلس، ميرزا جهانگيرخان و هفت نفر ديگر، شب و روز در مجلس مي ماندند. آنان دشمنان درجه يك استبداد به شمار مي رفتند و محمدعلي شاه حكم تيرشان را صادر كرده بود. روز حمله به مجلس، ميرزاجهانگيرخان و چند نفر ديگر از جمله ملك المتكلمين به باغ امين الدوله پناه مي برند. بعدها يكي از مستخدمين امين الدوله گفت كه وقتي نزديك تلفن بوده به گوش خود شنيده كه امين الدوله به محمدعلي شاه با تلفن مي گويد كه ملك المتكلمين و چند نفر ديگر از مشروطه خواهان را در محل مناسبي نگاه داشته ام و منتظر امر مبارك هستم. با فرياد محمدعل شاه كه بكشيد اين پدرسوخته ها را ، همه شان همان روز با كمك قزاق هاي روس دستگير مي شوند وپس ازآورده شدن به باغ شاه محل بازداشت آزاديخواهان اعدام مي شوند.وبدين سان ميرزا جهانگير خان صوراسرافيل در حاليكه نيزه ا شكمش را دريده بود، در باغشاه و در كنار همرزم ديرين خود ملك المتكلمين در سوم تير???? به دار آويخته شدو ديگر هيچ كس ازمزار آنان نشاني نيافت.
فراموشي و خاموشي
مقبره روزنامه نگاران مشروطه خواه كه در بن بستي واقع در خيابان مخصوص تهران كنار بيمارستان لقمان حكيم واقع شده، به واسطه طرح توسعه بيمارستان لقمان حكيم مورد تهديد قرار گرفته است. بيمارستان لقمان قرار است در فاصله چند متري اين مقبره، مركز اورژانسي با وسعت 1500 مترمربع احداث كند و براي احداث اين مركز، نيمي از ملك خانواده ملك المتكلمين كه آرامگاه تني چند از مشروطه خواهان نيز همزمان با روي كار آمدن پهلوي اول ازقبرستان متروكه نزديك باغ شاه به آنجا آمد در اين طرح قرار گرفته است. ملك المتكلمين و جهانگيرخان صور اسرافيل چهارم جمادي الاول سال 1326 قمري به دستور محمدعلي شاه شهيد شدند. اجساد اين دو روزنامه نگار مبارز پس از شهادت در گوشه باغ شاه دفن شد كه پس از بركناري محمدعلي شاه به دست مجاهدين مشروطه طلب كه از تبريز و اصفهان و گيلان براي فتح تهران آمده بودند،به شكل آبرومندي ساخته شد. در حال حاضر حريم اين مقبره به واسطه توسعه بيمارستان لقمان حكيم در معرض آسيب قرار گرفته است.
بااجراي طرح توسعه بيمارستان لقمان،مزار ملك المتكلمين و ميرزاجهانگير خان صور اسرافيل، روزنامه نگاران دوره مشروطه تخريب مي شود.قرار است، خانه هاي اطراف اين بيمارستان خريداري و تبديل به محوطه، پاركينگ و فضاي سبز بيمارستان شود.
با اجرايي شدن طرح توسعه بيمارستان لقمان حكيم در ميدان آذري تهران، مزار "ملك المتكلمين" و "ميرزا جهانگير خان صور اسرافيل" كه در مجاورت اين بيمارستان قرار دارد، تخريب و براي هميشه ياد دو روزنامه نگار دوران مشروطه از ذهن ها زدوده مي شود.
شعله هاي پنهان
مقابر اين دو روزنامه نگار اكنون در ضلع جنوبي بيمارستان كه روزگاري يك باغ بوده، واقع شده است. "ملك المتكلمين" و "ميرزا جهانگير خان صور اسرافيل" در دوران محمد علي شاه پس از اعدام به طور مخفيانه توسط عده اي ناشناس پشت باغ شاه دفن شده اند.
تخريب مقابر اين دو روزنامه نگار از سوي "هاشمي نژاد "، مدير بيمارستان لقمان حكيم تكذيب شد. او مي گويد : حتي اگر اين مقبره ها در طرح توسعه بيمارستان قرار بگيرند به دليل اهميت و ارزشي كه اين دو بزرگوار براي آزادي و استقلال ايران داشتند، اقدامات ضروري براي حفاظت از آن ها انجام مي شود.
طرح توسعه بيمارستان لقمان حكيم جزو پروژه هاي ملي است و اعتبارآن از سوي سازمان مديريت و برنامه ريزي تامين مي شود.
به گفته هاشمي نژاد بر اساس اين طرح، خانه هاي اطراف بيمارستان خريداري شده و تبديل به محوطه، پاركينگ و فضاي سبز بيمارستان مي شود.
اگرچه هنوز هم احتمال تخريب اين بنا كاملا از بين نرفته است و هر لحظه امكان دارد با ادامه پروژه توسعه بيمارستان لقمان، مقبره مشروطه خواهان براي هميشه نابود شود اما هنوز افرادي كه ياد اين بزرگان مشروطه در دلشان زنده است براي حفظ آن تلاش مي كنند.
" قاسم عسگري، سرايداري كه 30 سال در اين آرامگاه خانوادگي زندگي كرده مي گويد: ياد ندارم در اين سال ها، مسئولي از سازمان هاي دولتي براي سركشي به اينجا آمده باشند. حتي خانواده هاي اين دو نفر هم چندان رسيدگي نمي كنند.
در اين ميان كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران چند سال پيش به اين مكان سرزده و آن را تعيين حريم كردند اما بعداز اين اقدام هرگز طرحي براي ساماندهي اين مقابر ارايه نشده است.
احمد محيط طباطبايي كارشناس ميراث فرهنگي در اين باره معتقد است : به جرات مي توان عنوان كرد از معروف ترين و تنها ترين چهره هاي دوره مشروطه ملك التكلمين و صور اسرافيل بودند كه حتي پس از گذشت صد سال هنوز در مقبره اي متروك و در حال تخريب از ياد و خاطرها زدوده شده اند.
او با بيان اينكه اين اقدام گام موثري براي زنده نگهداشتن ياد شهيدان مشروطه و چگونگي شكل گيري مجلس در ايران است.
اوهمچنان اميدواراست كه مسئولان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان تهران به زودي براي رهايي اين مقبره از اجرايي شدن پروژه توسعه بيمارستان لقمان اقدامات لازم را انجام دهند.
روزگاري عده اي ناشناس براي صيانت از پيكر اين عزيزان از جان خود گذشته و به طور مخفيانه آن ها را پشت باغ شاه دفن كردند. جاي تعجب است كه امروز اين مقابر مورد بي مهري و بي توجهي
قرار گيرد.
اين در شرايطي است كه در هر توسعه عمراني و طرح پيشرفت و بهسازي، مديران و مسئولان بايد به ارزش هاي فرهنگي و هويت ملي اهميت بدهند.
طبق ماده 27 اعلاميه جهاني حقوق بشر، ميراث فرهنگي و آموزه هاي ارزشمند آن در زمره حقوق بنيادين و اوليه بشر است و طبق ماده 15 ميثاق فرهنگي، اجتماعي سياسي دولت ها مكلف اند از اين قوانين پاسداري و از هر نوع تعرض و تجاوز به آن جلوگيري كنند.
|