گروه شهري در حالي كه رئيس سازمان حفاظت محيط زيست، مي گويد براساس برنامه ريزي قرار است تا پايان سال جاري گوزن زرد به زيستگاه اصلي خود در خوزستان و منطقه دز و كرخه بازگردانده شود، هوشنگ ضيايي استاد دانشگاه كه مدير پروژه انتقال گوزن زرد به جزيره اشك در اروميه بوده است ضمن مطلوب خواندن اين اقدام محيط زيست مي گويد: آنچه امروز حيات اين گونه كمياب را تهديد مي كند وجود گاوميش، گاو و دام در اين مناطق است، اين در حالي است كه به دليل كمبود نيروي حفاظتي، امكان قطع درختان منطقه و تبديل اراضي آن به زمين كشاورزي نيز وجود دارد كه خود تهديدي بزرگ براي حفظ گوزن زرد محسوب مي شود.
وي در گفت وگو با همشهري در خصوص تاريخچه گوزن زرد افزود: براي نخستين بار در اوايل دهه 40 شش گوزن از منطقه حلوه در كرخه گرفته و به باغ وحش تهران و سپس به دشت ناز ساري منتقل شد. البته در همان آغاز، رئيس كمپاني اپل آلمان كه در نزديكي فرانكفورت باغ وحش خصوصي داشت و گونه هاي نادر حيات وحش را در آنجا نگهداري مي كرد گروهي را به ايران فرستاد و آنها تلاش كردند تا با تفنگ بيهوشي اين گوزن را زنده گير ي كنند اما موفق نشدند. در نتيجه 2 نوزاد نر و ماده را از افراد محلي در خوزستان خريداري كرده و به آلمان بردند و اين اولين زنده گيري گوزن زرد بود.
ضيايي درباره سرنوشت اين گوزنها گفت: در دهه 50 طي بازديدي كه از آلمان و از باغ وحش خصوصي اپل داشتم از اين جفت گوزن يك گوزن ماده بوجود آمده بود اما متاسفانه گوزن نر مرده بود و از همين رو، آنها يك گوزن نر درخواست كردند و در همان جا بود كه ما دريافتيم اين گونه جانوري از ارزش بسيار بالايي برخوردار است به طوري كه آن روز ارزش هر گوزن 100هزار دلار تعيين شده بود، چرا كه اين تصور بود كه گوزن زرد گونه اي است كه قبلاً منقرض شده است.
ضيايي افزود: در سال 54، تعداد 7 گوزن از آلمان به ايران منتقل و در دشت ناز ساري رها كرديم اما از آنجايي گمان مي رفت كه اين گوزنها از اختلاط با گوزن اروپايي بوجود آمده باشند و نژادشان ناخالص باشد آنها را جدا و به سمسكنده در ساري منتقل كرديم.
اين پژوهشگر ارشد محيط زيست در ادامه گفت: در اوايل دهه 60 نزديك به 50 راس گوزن زرد با كمك نيروي هوايي طي 5 پرواز C130 از دشت ناز به جزيره اشك در اروميه و زردلان كرمانشاه و جزيره كيش منتقل كرديم كه در كرمانشاه نتيجه مطلوبي نداشتيم چرا كه امكانات و تجهيزات لازم براي پيگيري از اين گوزن هاي رها شده وجود نداشت. تعدادي نيز به جزيره كيش منتقل شد كه در آنجا هم رشد مناسبي نداشتند.
به گفته وي تعدادي از اين گونه جانوري در كرخه خوزستان وجود داشت كه در زمان جنگ به دليل واقع شدن اين منطقه بين نيروهاي ايراني و عراقي و نيز به دليل سيلابهاي متعدد به طور كلي نابود شدند. از همين رو، پس از عقب نشيني عراق از منطقه تعدادي گوزن در منطقه كرخه رها كرديم البته پيش از اين و از قديم نيز تعدادي گوزن در منطقه دز وجود داشت كه احداث مجتمع هاي كشت و صنعت و دام باعث كاهش تعداد آنها گرديد.
وي با اشاره به عزم سازمان حفاظت محيط زيست براي انتقال گوزن زرد از آذربايجان غربي به خوزستان گفت: با توجه به اينكه ژن خالص در دز وجود دارد و بقيه گوزنهاي موجود از نسل همان 6 گوزني است كه از آلمان به ايران آورده شده و از نظر ژنتيكي ضعيف هستند، بهتر است يك گوزن نر از منطقه دز گرفته شود تا در آميزش با چند ماده، خون جديدي در گوزنها پديد آيد و از اين طريق نژاد خالص گوزن زرد تكثير شود.
مشكلات موجود
برسر راه حفظ حيات گوزن زرد
ضيايي درباره مشكلات موجود بر سر راه حفظ اين گونه نادر خاطرنشان كرد: گوزن هايي كه در جزيره اشك درياچه اروميه رها شده اند به دليل آنكه در منطقه طعمه گير و همچنين شكارچي متخلف نبود در زماني اندك رشد كردند و در حال حاضر جمعيت اين گونه متجاوز از 250 راس گزارش شده كه اين تعداد براي جزيره اشك بسيار زياد است، هر چند كه در اين جزيره يك چشمه آب وجود دارد و 2 منبع جديد آب نيز در اين منطقه ساخته ايم با اين همه منابع آبي و پوشش گياهي كافي براي تغذيه اين تعداد گوزن وجود ندارد. بر همين اساس سازمان تصميم گرفته است تعدادي از اين گوزنها را در مناطق ديگري از جمله ياسوج و كرخه رها كند. اما پيش از هر كاري ضروري است مناطق مورد نظر حصاركشي شود؛ ضمن آنكه بايد تمهيدات لازم براي مقابله با تهديدهاي ديگر فراهم آيد، بويژه آنكه در منطقه كرخه معادن متعدد شن وجود دارد كه به دليل برداشت پي درپي، درختان و پوشش گياهي را در معرض تخريب و نابودي قرار داده است. افزون بر اين، با احداث سد كرخه، به نظر مي رسد آب منطقه كاهش يافته، بنابراين بايد پيش از هر چيز موانع و تهديدها از سر راه برداشته شود تا اين انتقال و رهاسازي با موفقيت همراه باشد.
ضيايي مي گويد: از آنجايي كه منطقه دز در كنار چغازنبيل قرار گرفته، اين منطقه از قابليت مطلوبي براي اكوتوريسم برخوردار است؛ قابليتي كه با تدبير مي تواند در حفظ حيات وحش و گونه هاي گياهي و جنگلي منطقه كارساز باشد. بويژه آنكه جنگل هاي اين منطقه بازمانده جنگل هايي است كه با توجه به مستندات تاريخي، بسيار انبوه بوده است و از همه مهمتر اين منطقه زيستگاه شير آسيايي بوده است به طوري كه در قديم شير آسيايي در منطقه كرخه در دستجات 3 الي 5 تايي رويت شده است. از اين رو، انتظار مي رود با حصاركشي و ازدياد گوزن زرد در اين منطقه، شرايطي فراهم بشود كه بتوان شير آسيايي را نيز به اين منطقه باز گرداند.

رئيس سازمان حفاظت محيط زيست، از تلاش اين سازمان براي انتقال گوزن زرد به زيستگاهش در دز و كرخه خبر داده و گفته است: با مساعدت استاندار خوزستان، تعدادي از اين گوزنها به خوزستان منتقل مي شود.
به گفته وي قرار است منطقه در نظر گرفته شده براي رها سازي اين گونه نادر حيات وحش، فنس كشي شود كه مناقصه آن در دست بررسي است.از سوي ديگر، مدير كل محيط زيست استان آذربايجان غربي اعلام كرده است به محض آماده شدن منطقه فنس كشي شده شماري از گوزنهاي زرد از آذربايجان به خوزستان منتقل خواهند شد.

ايسنا: مديركل محيط زيست خراسان رضوي از كشف يك گونه جديد از خانواده آهوسانان در منطقه سرخس خبر داد.
سيد حسين آقاميري با بيان اين كه اين گونه جديد حيواني در مرز ايران و تركمنستان كشف شده است، افزود: احتمال بسيار كمي وجود دارد كه اين گونه در ساير مناطق استان و كشور وجود داشته باشد.
وي تصريح كرد: در گشت ها و كنترل هاي انجام شده در مناطق استحفاظي استان، با 3 رأس از آن ها مواجه شده ايم.
آقاميري خاطرنشان كرد: اين گونه آهوي جديد به لحاظ داشتن خطي در ناحيه كمر و فرم جثه با آهوهاي شناخته شده در دشت هايي مثل شيراحد و هلالي گناباد تفاوت دارد.
وي تعداد اين گونه جديد را در استان 3 تا 5 رأس عنوان كرد و افزود: اين گونه حيواني در محيط هاي دشتي زندگي مي كند، با شرايط محيطي كم آب به سرعت سازگار مي شود و وزن آن 35 تا 40 كيلوگرم است.
مديركل محيط زيست خراسان رضوي به اهميت بالاي كشف گونه هاي جديد اشاره كرد: احتمالاً به دليل كم بودن تعداد اين آهوها تاكنون متوجه وجود اين گونه نشده بوديم، اما براي اين كه شرايط مناسب تري براي زيست اين گونه فراهم شود، ضريب امنيتي و حفاظتي مناطق را افزايش خواهيم داد. وي در پايان گفت: بعد از معرفي و بررسي خصوصيات اين گونه در دانشگاه تهران آن را براي ثبت در مجامع بين المللي مرتبط با محيط وحش معرفي خواهيم كرد.

ميراث آريا: باشگاه طبيعت گردان كميته ملي طبيعت گردي با راه اندازي تورهاي طبيعت گردي ويژه نخبگان، با عنوان قافله طبيعت ، كتاب هايي را با عنوان كتاب سبز براي جمع آوري دستاوردهاي علمي و پژوهشي اين تورها منتشر خواهد كرد.
مديرعامل باشگاه طبيعت گردان با بيان اين مطلب گفت: انتشار هر يك از اين كتاب ها با شرايطي ويژه همراه است و شامل كتاب سبز هنرمندان، خبرنگاران، نويسندگان و مديران رسانه خواهد بود.

ضمن اظهار خوشوقتي از پاسخ سازمان محيط زيست مندرج در ستون بازتاب صفحه زادبوم مورخ 21/8/85 راجع به ممنوعيت شكار پرنده به بهانه آنفلوآنزاي مرغي كه در تاريخ 26/7/85 در همين صفحه چاپ شده بود لازم مي داند به اطلاع خوانندگان محترم برساند كه در جوابيه به نامه مورخ 1/6/84 سازمان دامپزشكي كشور در خصوص شيوع بيماري آنفلوآنزاي پرندگان در شمال درياي خزر و كشورهاي روسيه و قزاقستان اشاره شده، در صورتي  كه سال گذشته سازمان پروانه شكار پرنده به  استثناي پرندگان آبزي را صادر كرده است.
جا دارد از دقت نظر و دلسوزي براي جلوگيري از شيوع بيماري به صورت اپيدمي و فراگير سپاسگزاري شود و ان شاءالله در ساير امور هم همين رويه تسري داشته باشد، ولي نكته مهم ديگري كه قابل اشاره است ديدگاه هاي سازمان در امر شكار و شكارگري است كه سركار خانم دكتر فاطمه واعظ جوادي، در رسانه هاي گروهي اعلام كرد كه ما با شكار كردن مخالف نيستيم ولي بايستي با تكثير نسبت به افزايش حيات وحش اقدام كرده و از سرريز آن شكار صورت گيرد، از آن جايي كه دستيابي بشريت به فناوري و روش هاي علمي جديد در دهه هاي اخير موجب شده كه كليه مسائل و امور از منظري ديگر مورد بازبيني و بازنگري قرار گيرد؛ همان طوري كه مرحوم سهراب سپهري سروده چشم ها را بايد شست، جور ديگر بايد ديد حفظ ميراث طبيعي و گونه هاي گياهي و جانوري كه براي بقاي بشريت و نسل هاي آينده ديني است كه بر عهده مسئولان ذي ربط كه هيچ گاه در مقابل تاريخ نمي توانند از آن شانه خالي كنند، حال كه با توسعه شهرنشيني و به كارگيري ماشين و آلودگي هوا، انسان نه تنها محيط مناسب زندگي خود را روز به روز بيشتر به خطر مي اندازد بلكه با تجاوز به زيستگاه وحوش موجب شده امكانات زيست محيطي جانوران وحشي كه زيبايي و طراوت را براي ما به ارمغان مي آورند و زينت بخش دشت ها و كوه ها هستند با تهديد و خطر بيشتري مواجه شوند.
براي اين كه ما در آينده شاهد سرنوشت شوم نابودي گونه هاي نادر جانوري به دست بشر نبوده و تأسف بخوريم كه چرا بايستي نمونه هاي تاكسيدرمي شده آنها را در موزه ها مشاهده كنيم بايد تا دير نشده سازمان در سياست هاي گذشته خودش حداقل در زمينه شكار از طريق تكثير بازنگري كرده و روش هاي سنتي را به روش هاي صنعتي و علمي تغيير دهد و براي تكثير و داشتن شكارگاه هاي خصوصي با شرايط سهلي كه براي سرمايه گذاران و علاقه مندان بخش خصوصي جاذبه داشته باشد به دور از نظر كاسبكارانه اي كه متأسفانه گريبانگير بخش دولتي شده مجوز صادر كند. فروش شكار به خارجيان صرفاً براي كسب درآمد ارزي راه  چاره نيست چون همه ساله ميلياردها دلار از فروش نفت به خزانه واريز مي شود ولي اگر در پي كسب درآمد از محل توريست باشيم كه امري شايسته و زيبنده است بايستي بسترهاي مناسبي براي جلب جهانگردان و طبيعت گردان از جمله شكارچيان آماده كنيم تا بتوانيم از تمام منابع و مواهب طبيعي كشور كه در دنيا بي نظير است به نحو شايسته و با درآمدي نسبتاً بالا بهره مند شويم. باز هم لازم مي داند يادآور شود ممنوعيت، محدوديت، گران كردن، تهديد و ارعاب و بگير و ببند راهكارهاي سازنده اي نبوده كما اين كه تا حال جواب نداده بلكه همكاري و همدلي سازمان با شكارچيان در حل مشكل و به كارگيري روش هاي مدرن همانند ساير كشورهاي پيشرفته مي تواند گونه هاي نادر را از انقراض نجات داده و با ازدياد تكثير حيوانات قابل شكار رضايت خاطر شكارچيان را نيز فراهم كرده تا از تخلف و درگيري هم اثري باقي نماند.