|
مفقوده حلقه تكميلي و تبديلي صنايع
روستاها پايدار توسعه
ملكوتي مهدي
مي‌گويد اروپا فئودالي دوره مورد در ماركس آنچه برخلاف روستا و شهر رابطه ايران در
ارتباطي و پيوسته كنشي هم بر همواره ما تاريخ در اجتماع دو اين بلكه.نيست تضادي رابطه
.داشته‌اند مكمل
اجتماعي آرمان‌هاي حتي و انساني نيروي لحاظ از بلكه غذايي مواد لحاظ از فقط نه شهرها
شهرها تحول نشوند ، متحول روستاها اگر بنابراين.مي‌شوند تغذيه روستاها طريق از دائم نيز
توسعه و تحول نشوند ، متحول روستاها تا درواقع.بود خواهد زيرسوال همواره نيز كل جامعه و
نشود ، كافي توجه روستاها توسعه به اگر كه آن ضمن نيست ، امكان‌پذير پايدار شكل به ملي
روستايي جمعيت هجوم بلكه نمي‌شود تامين توسعه براي نياز مورد توازن و يكپارچگي نه‌فقط
و آسيبها ديگر سوي از و مي‌كند خنثي را شهرها در توسعه‌اي دستاورد هرگونه شهرها ، به
.مي‌شود ايجاد اجتماعي نظم در زيادي اختلالات
نظير كشورهايي در:مي‌گويد روستايي توسعه و جامعه‌شناختي مسائل پژوهشگران از يكي
نفت درآمد از استفاده با.است پايدار توسعه ضروري و اوليه شرط روستايي توسعه ايران ،
تا زمينه اين در و پرداخت شهرها در زندگي ساختار نوسازي به روستاها به بي‌توجه مي‌توان
ماند نخواهند پابرجا و پايدار نوسازي اين دستاوردهاي كه نيست شكي ولي شد ، موفق هم حدودي
.شد چنين نيز انقلاب از پيش كه اين كما
بي‌مهري مورد روستاها دهه 40 ، ارضي اصلاحات از پس:مي‌افزايد زاهدي جواد محمد دكتر
نوسازي فقط نفت قيمت ناگهاني افزايش با همراه و دهه 50 اوايل از ويژه به.گرفتند قرار
آن دستاوردهاي ناپايداري دليل مهمترين شايد بي‌توجهي اين.است بوده كار دستور در شهرها
داخلي توليد بخش در ريشه‌اي و پايه هيچ دوره آن مونتاژي صنايع.باشد توسعه‌اي كوشش‌هاي
كار نيروي از مهمي بخش و ريخت فرو چيز همه يكباره انقلاب پيروزي با درنتيجه و نداشت
.شدند بيكار جامعه صنعتي
روستايي مهاجرت‌هاي با كه "ذخيره‌كار سپاه" با همراه بيكاران اين:مي‌گويد زاهدي
منابع ايران كه بود شرايطي در همه اين و آوردند روي كاذب مشاغل به مي‌شد تقويت پيوسته
از آن كشاورزي بخش ;نيست كم آن در كارآمد و ماهر انساني نيروي ;دارد غني و سرشار طبيعي
پايدار توسعه يك شرايط مي‌توان عوامل اين تلفيق از و است برخوردار توجهي قابل نسبي مزيت
توسعه الزامات به توجه راه اين در موفقيت اوليه و ضروري شرط البتهكرد فراهم را
.است روستايي
پايدار توسعه اوليه و ضروري شرط روستايي توسعه كه دليلي مهمترين كارشناسان عقيده به
و اجتماعي سازمان در روستاها كه مي‌شود مربوط نقشي به چيز هر از قبل است كشور در
موتور مي‌بايد روستايي توليد و كشاورزي بخش سرمايه مازاد.مي‌كنند ايفا كشور اقتصادي
نياز مورد اوليه مواد توليد از مهمي بخشدرآورد گردش به را ملي توسعه و صنعتي توسعه
توجه با كشاورزي محصولات صادرات توسعه كه آن ضمن شود ، توليد روستاها در بايد صنعت توسعه
و قابل‌اعتماد منبع است ، موجود منطقه در كه مصرفي بازارهاي و ايران متنوع اقليم به
از.كند فراهم را ملي توسعه براي لازم مالي منابع از مهمي بخش مي‌تواند كه است بادوامي
بخش كه زماني تا كم دست مي‌توان ايران خاص شرايط در كشاورزي بخش اشتغال‌زايي قابليت
همچنين.كرد استفاده كشور بيكاري مشكل با مقابله براي كند ، پيدا بيشتري جذب قابليت صنعت
كه اين مهمتر همه از و هستند صنايع نياز مورد انساني نيروي تامين مهم منبع روستاها
.نيست امكان‌پذير روستاها پشتيباني خدمات و توليدات بدون شهرها حيات ادامه
.نيست كارگشا يك‌سويه توسعه درواقع.است مهم اصل يك توسعه چگونگي روستايي توسعه بحث در
فرهنگي ، اجتماعي ، ) توسعه ابعاد همه به بايد روستاها در پايدار توسعه به رسيدن براي
به ايران روستاهاي از بسياري انقلاب از بعد.كرد توجه (..و رفاهي معيشتي ، اقتصادي ،
خانه‌هاي مدرسه ، برق ، راه ، بهداشتي ، آشاميدني آب قبيل از) مناسبي نسبتا رفاهي امكانات
بود ، نشده توجه روستاييان نيازهاي ديگر به كه آن دليل به اما يافتند ، دست (..و بهداشت
را روستاها و كردند كوچك و بزرگ شهرهاي سوي به مهاجرت به اقدام روستاها همين ساكنان
.گذاشتند سكنه از خالي
كه است آن بيانگر داده‌اند انجام روستايي مناطق توسعه چگونگي بر محققان كه مطالعاتي
اين در.دارد وجود آنها توسعه سطح و روستاها در غيركشاورزي درآمدهاي بين معناداري رابطه
و مولد اشتغال ايجاد در روستايي تكميلي و تبديلي صنايع از ناشي غيركشاورزي درآمدهاي بين
.است برخوردار زيادي تنوع و اهميت از روستايي مناطق در غيركشاورزي درآمدهاي
روستايي ، مناطق در غيركشاورزي درآمدهاي و اشتغال توسعه روش‌هاي عمده‌ترين از يكي
به‌عنوان اخير دهه‌هاي طي كه است روستايي صنايع و كشاورزي تبديلي صنايع توسعه و ايجاد
.است گرفته قرار آزمايش مورد و مطرح روستايي برنامه‌ريزي و توسعه امر در مشخص راهبر يك
و توجه مورد گذشته دهه دو طي ايران روستايي نواحي در صنعت توسعه سياست منظور همين به
در صنعتي واحدهاي از قابل‌توجهي تعداد و گرفته قرار برنامه‌ريزان و سياستگذاران علاقه
.گرفته‌اند شكل مختلف روستاهاي
كشورها ديگر تجربه
شرقي جنوب كشورهاي ويژه به توسعه درحال كشورهاي از زيادي تعداد ميلادي دهه 80 طول در
به‌منظور روستاها كردن صنعتي و اقتصادي فعاليت‌هاي به بخشيدن تنوع زيادي علاقه با آسيا
به منجر اقتصادي فعاليت‌هاي و كشاورزي بخش در تنوع اين.كردند آغاز را روستايي توسعه
كشاورزان درآمد افزايش باعث نهايت در و افزوده ارزش ايجاد كشاورزي ، در بهره‌وري افزايش
.شد روستايي مناطق
بلكه مي‌كنند توليد بالاتر افزوده ارزش با محصولاتي تنها نه كشاورزي به وابسته صنايع
امكان نيز شهري صنايع كه شرايطي در روستايي مناطق ساكنان براي را مناسبي شغلي فرصت‌هاي
.مي‌كنند فراهم نداشته‌اند را آن جذب
و فيليپين مالزي ، اندونزي ، تايوان ، مانند كشورهايي در گذشته دهه دو طي ستراتژي ا اين
انجام بررسي‌هاي.است گذاشته برجاي خود از هم مثبتي اثرات و شده گرفته كار به تايلند
كمتر كشورهاي براي استراتژي‌ها و سياست‌ها اين كاربرد اهميت و تاثير كه مي‌دهد نشان شده
بيش آن در موجود فعاليت‌هاي و شهري مناطق زيرا باشد ، هم بيشتر حتي مي‌تواند يافته توسعه
.ندارند را جمعيت و كار نيروي جذب قدرت اين از
چالش‌ها مهار براي راهكاري روستايي توسعه
آماده و كار نيروي عرضه غذايي ، امنيت قبيل از بنيادي و اساسي چالش‌هاي با ما كشور
و آب منابع از بهره‌برداري بازده نرخ بودن پايين شهرها ، به روستانشينان مهاجرت اشتغال ،
ازسوي شده ارائه آمارهاي و بوده مواجه روستايي خانوارهاي درآمد بودن پايين و خاك
اين ريشه.مدعاست اين بر گواه توسعه سوم برنامه به مربوط اسناد و ذي‌ربط دستگاه‌هاي
.است روستاها در عمدتا چالش‌ها
مي‌توان روستايي و تبديلي صنايع در منسجم و دقيق برنامه‌ريزي يك با معتقدند كارشناسان
روستايي تكميلي و تبديلي صنايع امر در سرمايه‌گذاري با زيرا كرد ، مهار را چالش‌ها اين
قبيل اين از حمايت و توسعه و كرد كمك روستايي و شهري جوامع بين تعادل ايجاد به مي‌توان
.است روستاها از محروميت‌زدايي و فقرزدايي اشتغال ، ايجاد براي بستري صنايع
من‌جمله كشور اساسي مسائل براي مناسبي پاسخ روستايي تكميلي و تبديلي صنايع توسعه
ملي بزرگ چالش‌هاي براي است راهكاري همچنين.است سرزمين آمايش و روستاها پايدار توسعه
پويا و پايدار كشاورزي يك به دستيابي و غذايي امنيت اجتماعي ، عدالت اشتغال ، موضوع مثل
بخش كه يافته توسعه روستاهاي به دستيابي يا و كشاورزي بخش پشتيبان صنايع توليد طريق از
.مي‌شود توليد آنها در ملي ناخالص توليد از قابل‌ملاحظه‌اي
روستايي صنايع توسعه براي نياز مورد الزامات
و توسعه جهت موردنياز الزامات درزمينه بهره‌برداري و صنعتي طرح‌هاي اداره كل مدير
روستايي مناطق در صنعت توسعه براي:مي‌گويد روستايي تكميلي و تبديلي صنايع از حمايت
بايد روند اين هستند ، توسعه و ايجاد قابل مناطقي چه در صنايعي چه شود مشخص بايد
مختلف مناطق در موجود محدوديت‌هاي و امكانات با متناسب صنايع ، كه باشد به‌گونه‌اي
امكان بالاترين كه بگيرند شكل روستاها در صنايعي مي‌شود باعث نگرش اين.آيد به‌وجود
.ندارند صنعتي توسعه براي را لازم ظرفيت روستاها همه است بديهي.باشند دارا را موفقيت
منابع چون متعددي عوامل به شدن صنعتي براي روستاها:مي‌افزايد پاك‌نژاد عباسعلي مهندس
.دارند نياز عمومي خدمات و امكانات و بازار به دسترسي مردم ، نگرش و تمايلات طبيعي ،
اين روستايي تكميلي و تبديلي صنايع از حمايت و توسعه برنامه اجراي از قبل بنابراين
مناطق در صنعت سنجيده‌تر هرچه استقرار براي كه آن ضمن شوند ، شناسايي بايد ظرفيت‌ها
امري روستايي صنعتي نواحي ايجاد و مناسب زيربنايي خدمات ايجاد ضرورت روستايي مستعد
.است لازم و ضروري
:مي‌گويد زمينه اين در گرفته صورت اقدامات مورد در پاك‌نژاد
شناخت مطالعاتي پروژه موضوع حساسيت به بنا كشاورزي جهاد وزارت
مورد مشاور مهندسان همكاري با را روستايي صنايع استقرار امكان‌سنجي و نسبي مزيت‌هاي
از كل اداره اين همچنين.دارد خود كار دستور در كشور برنامه‌ريزي و مديريت سازمان تاييد
پيش‌بيني با روستايي صنايع تاسيس جواز فقره هزار صدور 17 به نسبت تاكنون سال 65
.است كرده اقدام شغلي فرصت هزار ايجاد 228 و ريال ميليارد و 800 هزار سرمايه‌گذاري 11
كار دستور در روستايي صنعتي ناحيه ايجاد 178 تاكنون نيز صنعتي نواحي ايجاد خصوص در
با مابقي و رسيده بهره‌برداري مرحله به اكنون هم صنعتي ناحيه كه 125 است بوده
.هستند نيمه‌تمام مختلف ، فيزيكي پيشرفت‌هاي
از ديگر يكي:مي‌افزايد كشاورزي جهاد وزارت بهره‌برداري و صنعتي طرح‌هاي مديركل
كه است كشور كل بودجه قانون تبصره‌هاي قالب در اعتباري و مالي حمايت‌هاي انجام الزامات
تكليفي تبصره‌هاي محل از بانكي تسهيلات ريال ميليارد مبلغ 570 سال 80 در ارتباط اين در
يافته اختصاص كشاورزي بخش تكميلي و تبديلي كوچك صنايع طرح‌هاي به كشور كل بودجه قانون
انجام به مي‌تواند مالياتي معافيت‌هاي مثل كننده تسهيل مقررات و قوانين.است
و كارآفرين افراد به ويژه توجه همچنين.كند كمك روستايي مناطق در سرمايه‌گذاري
هم كه آن ضمن است ، ضروري روستايي و تبديلي صنايع امر در سرمايه‌گذاري به علاقه‌مند
طرح‌ها ايندارد وجود كشاورزي بخش تكميلي و تبديلي صنايع نيمه‌تمام طرح هزار اكنون 3
اين تامين صورت در و دارند نياز ريال ميليارد هزار بر 3 بالغ اعتباري به شدن تكميل براي
ارزش روستايي ، مناطق در مولد و جديد شغلي فرصت هزار از 42 بيش ايجاد بر علاوه اعتبار
.شد خواهد توليد نيز زيادي افزوده
نيمه‌تمام صنعتي نواحي رساندن بهره‌برداري به و تكميل براي موردنياز اعتبارات همچنين
و برنامه‌ريزي امر دست‌اندركاران و مسوولان مساعدت نيز امر اين كه است ريال ميليارد 124
نواحي نيمه‌تمام طرح‌هاي رساندن بهره‌برداري به و تكميل با.مي‌كند طلب را كشور بودجه
نيز جديد مولد شغل و 300 هزار و 27 مستقر آنها در صنعتي واحد و 43 هزار روستايي 2 صنعتي
.شد خواهد ايجاد
كمبود بهانه به آيا.نيست امكان‌پذير روستاها توسعه بدون ملي توسعه كه آن به توجه با
روستاهاي فراوان بالفعل و بالقوه امكانات و ظرفيت‌ها كنار از به‌راحتي مي‌توان اعتبارات
و روستاييان حاشيه‌نشيني توليد ، كاهش شهرها ، به روستاييان مهاجرت شاهد و گذشت كشور
بود؟ ديگر اقتصادي و اجتماعي فرهنگي ، معضل ده‌ها
|
