|
بازمي‌گردند توزيع‌ارز نظام صرافي‌هابه امسال پايان تا
.بازمي‌گردد قاجار حكومت دوران و قبل سال به 200 ايران در صرافي‌ها فعاليت تاريخچه
بازرگاني و تجاري مبادلات در را توجهي قابل نقش ايراني صرافان همواره دوران اين طول در
.مي‌كردند ايفا منطقه
بودند صرافاني اول دسته:مي‌كنند تقسيم دسته سه به را قاجار دوره صرافان پژوهشگران ،
را صرافاني دوم دسته.است نمي‌كرده تجاوز شهر يك محدوده از صرافي‌شان عملياتي حوزه كه
در و معدود صرافان سوم دسته و بود گسترده كشور سراسر در آنها عمل حيطه كه مي‌شد شامل
و علايق داراي كشورهاي ساير در ايران بر علاوه كه بودند ثروتمندي و ذي‌نفوذ حال عين
.بودند مشغول صرافي امور به نيز ايران با تجاري روابط
جهان مختلف كشورهاي در و خارجي بزرگ بانك‌هاي در غالبا ايراني صرافان اخير دسته
":مي‌كردند تسهيل را جهان نقاط ساير با ايران پولي و تجاري روابط و داشتند بانكي حساب
بغداد ، عشق‌آباد ، هرات ، شهرهاي در ايراني بزرگ صرافان ميلادي نوزدهم نيمه‌قرن حدود
و تجاري روابط و داشتند صرافي عمليات غيره و پاريس لندن ، هنگ‌كنگ ، بمبئي ، استانبول ،
صرافي مشخصه‌هاي مهمترين از.مي‌دادند سروسامان كشور با را خارجي و ايراني تجار مالي
.بود تمسك و حواله برات ، نظير اعتباري اسناد از بهره‌گيري ايران در ميلادي نوزدهم قرن
قاجار عصر در ايران اجتماعي تاريخ از جستارهايي عنوان با كتابي در هلندي فلور ويلم
سند تمسك ، :مي‌دهد قاجارتوضيح دوران مهم اعتباري -مالي اسناد اين كاربرد و معنا درباره
بانكي انتقال و نقل.مي‌رفت كار به نسيه فروش‌هاي و وام‌ها براي كه است بدهكاري ساده
.نيست معمول سند اين با (صرافي)
نقد را آنها سررسيد از پيش موارد برخي در اروپايي صراف و احتياط با ايراني صراف
.مي‌كرد كم آنها از بابت اين از مبلغي و مي‌كرد
.بود اجباري فروش يا حواله صورت به يا اسلامي شرع طبق انتقالات مواردي چنين در
تاسيس جهت ايرانيان تلاش احتمال درباره روشني گزارش هيچ‌گونه تاريخي متون همه اين با
هم بعيد و نمي‌دهد ارائه محمدشاه وي جانشين و شاه فتحعلي دوره در نوين بانك‌هاي
طور به ايراني صرافان و تجار توسط ايران در بانك تاسيس فكر دوره‌ها اين در كه مي‌نمايد
.باشد شده مطرح جدي
لزوم و خارجي كشورهاي با ايران تجاري روابط گسترش به رو روند با همزمان اما
تاسيس فكر اعتباري و پولي انتقالات و نقل و مبادله روش‌هاي از آسانتر چه هر بهره‌گيري
.گرفت قوت كشور بزرگ صرافان و تجار و مملكتي رجال ميان در ايراني بانك‌هاي
بانك تاسيس فكر سايرين از بيش سپهسالار خان حسين ميرزا دوره اين رجال ميان از چنانكه
اسكناس نشر انديشه حتي‌در و كرد آغاز زمينه اين در نيز را تلاش‌هايي و دنبال را ايراني
.(نيافت تحقق اسكناس چاپ ماند ، مجمل بانك كار چون اما )بود هم
و بانكي موسسات وجود به نوشته‌هايشان در شاه فتحعلي عصر ايراني دولتمردان و سياحان
بود گرفته شكل خارجي كشورهاي برخي در كه نويني اعتباري -پولي خدمات‌رساني شيوه‌هاي
فتحعلي دوره ايراني جامعه برمي‌آيد نوشته‌ها از برخي محتواي از چنانكه و مي‌كنند اشاره
بانك‌هاي خدمات‌رساني روش‌هاي و داشته جديد بانكداري شيوه‌هاي از نازل بسيار شناختي شاه
.است داشته تازگي آنها براي خارجي
بود كرده سفر روسيه به ميرزا خسرو همراه به شاه فتحعلي دوره در كه افشار مصطفي ميرزا
انتفاع و ولايت در پول گردش براي روس دولت:مي‌نويسد كشور آن در نوين بانكداري درباره
و امينان و است بانك آن اسم كه گذاشته بنا صرافخانه عظيمه بلاد از يك هر در رعيت و دولت
ضمانت يا و مال و ملك از رهن اخذ از بعد را دولت تنخواه كه است گماشته آن بر معتمدان
مي‌كنند ، خبر را ضامن يا قرض‌دار موعد در و مي‌دهد قرض شش صد قرار از مردم به معتبر ضامن
ايام آخر در و مي‌كنند قبول بخواهد مهلتي و نباشد مقدور وقت آن در وجه اداي را او اگر
مضايقه بخواهد تازه مهلت و نباشد قادر باز اگر.مي‌دارند اعلام او به باز مهلت
ضبط را او رهن برنيايد وجه عهده از سيم مهلت انقضاي از بعد اگر بار ، سه الي نمي‌ورزند
.مي‌آورند مطالبه مقام به را ضامن يا مي‌كنند
.بود صرافخانه مباشران مقرري و مواجب عوض يك صد و دولت مال پنج صد صرافخانه سود از
هم دوره اين بزرگ تجار از برخي بگذريم ، كه ناصري دوره و شاه فتحعلي عصر حكومتگران از
و تجارت بر علاوه موارد از پاره‌اي در و كردند دنبال جد به را ايراني بانك تاسيس فكر
.كردند دنبال گسترده‌اي طور به نيز را پول انتقالات و نقل و صرافي امور بازرگاني
.نياورد وجود به جاري صرافي و سنتي بانكداري شيوه‌هاي در چنداني تحول اقدامات اين اما
چند كه بود تومانيانس صرافي موسسه و تجارتخانه اعتباري -پولي موسسات اين جمله از
تا و بود كرده آغاز را خود اعتباري -بانكي فعاليت‌هاي استقراضي بانك تاسيس از قبل سالي
بانك‌هاي با رقابت در بالاخص اما.داد ادامه خود فعاليت به هم دهه 1920ميلادي اواخر
را عملياتش بانكي -پولي موسسه يك عنوان به بايد كه چنان آن نتوانست استقراضي و شاهنشاهي
(1)."بخشد توسعه
ايران اقتصاد حاشيه در همواره صرافي‌ها ايران اقتصاد در بانك‌ها گرفتن پا از پس
.داشت ادامه انقلاب ابتداي تا وضع اين.داشتند خود براي را امني گوشه
را صرافي‌ها فعاليت عراق و ايران جنگ بروز و زمان آن خاص شرايط انقلاب نخست دهه طي
روي زيرزميني فعاليت به عملا صرافي‌ها كه بود گونه‌اي به شرايط.كرد محدود شدت به
.آوردند
صرافان تاريخ در عطفي نقطه عراق و ايران بين آتش‌بس اعلام و قطعنامه 598 پذيرش
رسيدند ، كلان ثروت‌هاي به ديگر نيمي و ورشكست صرافان از نيمي شب يك عرض در.بود ايراني
را شكوفايي روزگار تعديل سياست دوران يعني دهه 70خورشيدي اوايل تا صرافي‌ها مانده باقي
تعديل ، سياست بي‌محاباي اجراي از ناشي منفي تبعات شدن پديدار با اما گذاشتند سر پشت
با همزمان و پيش دهه يك از.كرد اعلام ممنوع بانكي شبكه از خارج در را ارز فروش دولت
در ديرپا صنف اين فعاليت‌هاي بانكي ، نظام از خارج در ارز فروش و خريد شدن غيرقانوني
.شد محدود شدت به ايران اقتصاد
تدوين از گفت‌وگوهايي در مركزي بانك ارزي معاون مجرد ، جعفر محمد دكتر پيش ماه يك
.داد خبر صرافي‌ها فعاليت جديد آيين‌نامه
ايران در ارزي مبادلات تازه نظام در آمده وجود به ضرورت‌هاي از موضوع اين درواقع
.داشت حكايت
تبعات و آثار و تنش كمترين با نخستين‌بار براي ارز تك‌نرخي نظام امسال ابتداي از
تقاضاي‌بازار و عرضه به ارز نرخ تعيين نظام و بود درآمده اجرا به ايران اقتصاد در منفي
.بود يافته تغيير مركزي بانك ترجيحات حاشيه در
ايران اقتصاد در ارز رقابتي و آزاد بازار مفقوده حلقه نظامي چنين در صرافي‌ها درواقع
.مي‌شدند تلقي
نظام خالي جاي سريع‌تر هرچه كرده تلاش موضوع اين كشف با گذشته ماه يك در مركزي بانك
.كند پر ارز داخلي دادوستد بازار در را غيردولتي توزيع
بانك مسوولان:مي‌گويد باره اين در صراف و جواهر طلا ، اتحاديه رئيس گوهربين ، كوروش
را صرافي‌ها مجدد فعاليت نحوه و شرايط گذشته ماه يك مشتركي جلسات در اتحاديه و مركزي
.كرده‌اند بررسي
به توجه با ولي نگرفته صورت خصوص اين در مشخصي توافق هيچ تاكنون:مي‌افزايد وي
و مركزي بانك همكاري با امسال پايان تا صرافي‌ها رسمي فعاليت اميدواريم طرفين ديدگاه
.شود آغاز صراف و جواهر طلا ، اتحاديه
اتحاديه و ارز اعطاي متولي مركزي بانك موجود قوانين و قواعد براساس:مي‌گويد وي
.است حرفه اين در فعاليت متقاضيان صلاحيت تاييد و مجوز صدور متولي
با شده سعي داشته‌ايم مركزي بانك مسوولان با كه جلساتي در:مي‌دهد ادامه گوهربين
.يابيم دست توافق‌هايي به صرافي‌ها فعاليت شرايط تعيين مورد در يكديگر هماهنگي و مشورت
و تعيين مركزي بانك نهايت در را شرايط كه باشيد داشته توجه بايد البته:مي‌افزايد وي
.است متقاضيان صلاحيت تاييد و مجوز اعطاي مسوول فقط اتحاديه و مي‌كند ابلاغ
كردن قانونمند براي مركزي بانك اقدام از ما:مي‌گويد صراف و جواهر طلا ، اتحاديه رئيس
آن ، به توجه با اما.هستيم موافق آن با و مي‌كنيم حمايت كاملا صرافي‌ها فعاليت دوباره
.است مركزي بانك وظايف حيطه در صرافي‌ها دوباره فعاليت براي لازم بستر و زمينه ايجاد
.كنيم صبر موضوع اين به مربوط آيين‌نامه‌هاي ابلاغ و تدوين زمان تا بايد
چه بانكي بين ارزي مبادلات نظام كنار در صرافي‌ها كه پرسش اين به پاسخ در گوهربين
وظيفه پس اين از مركزي بانك سكه ، مثل طبيعتا:مي‌افزايد كنند ، ايفا مي‌توانند را نقشي
.شد خواهد واگذار صرافي‌ها به ارز فروش حوزه و گرفت خواهد برعهده را ارز توزيع و تهيه
صرافي‌ها فعاليت تازه دور چارچوب در ارز نرخ تعيين و قيمت بر نظارت وي گفته به
.بود خواهد مركزي بانك برعهده
سال‌هاي از قبل دوره در كه صرافي واحدهاي از توجهي قابل نسبتا تعداد حاضر حال در
دقيقي رقم مورد اين در هرچند.هستند فعاليت حال در كشور سراسر در گرفته‌اند مجوز دهه 70
مجوز با صرافي واحد از 100 بيش مي‌دهد نشان آمده به‌عمل گمانه‌زني‌هاي اما نيست دست در
.هستند فعاليت حال در كشور سطح در قديم
كماكان صرافي‌ها فعاليت تازه نظام چارچوب در مي‌رسد نظر به كه موضوعاتي از يكي البته
.است خليج‌فارس حوزه و لندن در فعال ايراني صرافان وجود شده ، گرفته ناديده
:نوشت پي
آذرماه 81 شماره -تجارت بانك داخلي نشريه از گرفته بر -1
|
