وظايف ستاد مديريت بحران شهر تهران بررسي و توجه روي قوانين و مقررات ايمن سازي تدوين
و يا هماهنگ كننده يا نظارت بر اجراي قوانين است
ساختمان ها فرو خواهند ريخت. لوله هاي گاز و شعله هاي خروشيده از آن نفس ها را خواهد بريد. آب و برق قطع خواهد شد و همه كوچه هاي آشتي كنان شهر در دل همديگر محو و ناپديد خواهند شد. اين تصاوير براي بعد از وقوع زلزله احتمالي تهران، تصاوير آشنا و باوركردني است. زمين شناسان با شناسايي گسل هاي زلزله در تهران هشدار بروز يك زلزله را در تهران داده اند.
اما اين بار قرار نيست غافلگير شويم. اين بار، قرار است با همه حوادث و اتفاقاتي كه در پي لرزش زمين نصيب ما خواهد شد، در كنار همه شعله هاي آتش و ديوارهاي فروريخته و همه خيابان هاي مسدود شده، به تمرين ديكته هاي از پيش انجام شده بپردازيم.
مشق اول را مركز مديريت بحران شهر تهران نوشته است.
•••
رئيس مركز مديريت بحران شهر تهران هدف راه اندازي اين مركز را افزايش ايمني شهر در مقابل حوادث مختلف و كاهش خسارت براي اهالي شهر عنوان مي كند.
او از پيش بيني زمين شناسان براساس وجود گسل هاي شمال و جنوب در شهر تهران و انتظار بروز يك زمين لرزه در شهر تهران مي گويد و اين كه چندان زمان وقوع زمين لرزه اهميت ندارد بلكه مسئله مهم ميزان آمادگي پيش از آن است.
و اكنون مركز مديريت بحران شهر تهران در آغاز حضور كوتاه مدت خود تمرين مي كند تا اين آمادگي را براي تك تك شهروندان تهراني فراهم كند.
ضرورت مديريت بحران در شهر تهران در مقابل حوادثي همچون زلزله در سال ۱۳۶۸ در هيات دولت و كميته حوادث و بلاياي طبيعي مطرح شد. در همان دوران تهران براي چگونگي مقابله و آمادگي با حوادث و بلاياي طبيعي داراي طرحي بود كه مطالعات آن از قبل انجام شده بود اما تحقيقات انجام شده فاقد مصوبه مشخصي بود. در همان سال در كميته ملي كاهش بلاياي طبيعي طرح مطرح و تصويب شد تا شهرداري تهران با كمك وزارت كشور، طرح جامع شهر تهران را تهيه كند.
طرح جامع شهر تهران در سال ۶۹ تهيه و مقرر شد تا اساس كار بر مبناي امور اجرايي بوده و همه سازمان هاي مسئول در تهيه طرح، در اجراي آن نيز مشاركت داشته باشند. سرانجام در خردادماه سال ۸۰ طرح به تصويب كميته ملي كاهش اثرات بلاياي طبيعي رسيد.
ابراهيمي رئيس مركز از جمله اقدامات پيشنهاد شده در اين طرح براي مناطق ۲۱ گانه شهر تهران به تشكيل ۲۱ ستاد مديريت بحران در مناطق مختلف و فعال بودن ۱۲۰۰ نفر از مسئولان ستادهاي مديريت بحران اشاره مي كند و مي گويد: هر كدام از مناطق شهر تهران داراي يك مسئول مديريت بحران است كه هر كدام از اين مديران مناطق كار و فعاليت خود را آغاز كردند. اين مركز نيز به عنوان دستگاه كارشناسي ستاد مديريت بحران وظيفه هماهنگي بين مديران بحران مناطق را با يكديگر دارند. وي معتقد است در قالب اين آمادگي درجه ايمني شهر افزايش خواهد يافت و دستگاه هاي مرتبط در هنگام عمليات و همچنين عمليات نجات و بازسازي و عادي سازي شرايط، هماهنگي و همسويي بيشتري خواهند داشت.
هر چند رئيس مركز مديريت بحران شهر تهران تاكيد مي كند اموري كه در اين يك سال و نيم در اين مركز انجام شده در حدي است كه مي توان به صراحت گفت ما را از صفر به يك رسانده است. هر چند حجم امور انجام شده شايد به ظاهر بسيار اندك و كم اهميت باشد ولي واقعيت امر اين است كه در ابتداي راه قرار داريم و انتظار داريم در همين پيشرفت اندك مقاومت شهر تهران را افزايش داده و شهروندان آموزش هاي لازم را فرا گيرند.
ابراهيمي از برگزاري مانور زلزله ۲۱ منطقه شهر تهران در سال آينده خبر مي دهد و مي افزايد: براي ما بسيار حائز اهميت است كه شهروندان از وجود چنين سيستم و مركزي مطلع باشند و اين كه اين دستگاه در شروع فعاليت خود است.
به گفته وي يكي از وظايف اين ستاد بررسي و توجه روي قوانين و مقررات ايمن سازي، تدوين و يا هماهنگ كننده يا نظارت بر اجراي قوانين است.
وي مي گويد: مسئله اين جا است كه در پاره اي موارد قوانين مورد نظر را دارا هستيم اما اين قوانين يا قديمي بوده و يا ناقص هستند و يا اين كه به كل اجرا نمي شوند. اين ستاد موظف است با بررسي و تحقيق پيرامون اين قوانين و چگونگي اجرا و كاركرد آن، اقدامات اوليه را در پيشگيري از بروز حوادث انجام دهد.
از ديگر برنامه هاي درست اين ستاد آموزش گروهي از ساكنان واحدهاي مسكوني، تجاري و اداري است تا اين افراد به صورت داوطلب مسئول رسيدگي به ايمن سازي ساختمان مسكوني يا محل كار خود باشند.
دكتر ابراهيمي مي گويد: هدف از اجراي اين طرح افزايش مشاركت مردم در حفظ ايمني محل سكونت يا كارشان است.
برنامه ريزان ستاد مديريت بحران شهر تهران طرح آزمايشي را در شهرك اميد تهران پياده كرده اند كه در اين شهرك اعضاي هيات مديره شهرك مسئول برقراري اصول ايمني شهرك نيز محسوب مي شوند و به مسايل و موارد مورد نياز در اصول پيشگيري و جلوگيري از بروز برخي حوادث نظارت دارند. اين طرح در مجتمع تجاري گلستان و كارخانجات صنعتي آزمايش نيز در حال اجرا است و پيش بيني مي شود نمونه اين مشاركت ها در ابعاد كوچك يا بزرگ تر ديگرنيز پياده شده و تمرين مشاركت و مديريت افراد و شهروندان در پيشگيري از بروز حوادث و آمادگي با حادثه اي همچون زلزله تهران افزايش يابد. رئيس ستاد مديريت بحران شهر تهران معتقد است در بروز شرايط غيرطبيعي مردم بهترين نقش را مي توانند ايفا كنند و مي توان انتظار داشت در شرايط حاد پيش از رسيدن نيروهاي امداد در مرحله اول امدادگر خود بوده و سپس امدادگر اطرافيان خود باشند.
وي تاكيد مي كند: قطعا اجراي هر چه بهتر اين طرح هاي آموزش به امكانات، تجهيزات و بودجه بستگي دارد، اما اين راهي است كه در ابتداي آن قرار داشته و قرار است به همراه مشاركت مردم تجربيات تازه اي را به دست آوريم.
وي مهم ترين چالش ها و مسايل پيش روي ستاد را در ايفاي بهتر نقش و چگونگي هماهنگي بين سازمان ها اعلام مي كند و مي گويد: مديريت بحران شهر تهران مجموعه اي از سازمان هاي مسئول است كه مقرر شده اين مركز به عنوان يك ستاد مسئول هماهنگ كننده بين اين سازمان ها باشد. قطعا در بروز حادثه، هر كدام از اين سازمان ها با هماهنگي و تشريك مساعي و برنامه هاي عملياتي از قبل تدوين شده بايد به وظايف و نقش خود عمل كنند و چگونگي عمل كردن هر كدام از اين واحدها و هماهنگي با ساير قسمت ها از مهم ترين قسمت هاي عمليات است. از سوي ديگر بايد به اين نكته توجه داشت كه هماهنگي اين كار فقط بر عهده شهرداري تهران نيست بلكه شركتي مثل شركت برق منطقه اي و يا وزارت بهداشت و درمان نيز بايد قادر باشند در بروز يك حادثه طبق برنامه عملياتي از پيش تدوين شده پابه پاي ساير مجموعه ها عمل كنند.
دكتر ابراهيمي از ديگر مسايل پيش رو به بافت قديمي شهر تهران اشاره مي كند و مي گويد: بافت هاي فرسوده شهر تهران از عمده ترين نقاطي هستند كه در بروز حادثه اي همچون زلزله بيش ترين آسيب را متحمل خواهد شد. به گونه اي كه در اين مناطق هنوز زلزله نيامده ما با احتمال تخريب مواجه هستيم.
وي به تخليه اين مناطق اشاره مي كند و مي افزايد: در صورتي كه اين مناطق بازسازي نشود بيشترين آسيب را در اين مناطق خواهيم داشت.
با اين وجود رئيس ستاد مديريت بحران شهر تهران تاكيد مي كند مهم نيست چه زماني زلزله تهران رخ خواهد داد، بلكه مهم آغاز يك تمرين و مشاركت و ايجاد آمادگي است كه پيشروي ما در اين بعد مي تواند هر چه بيشتر از ميزان خسارت وارده بكاهد.
وي به داشتن مديريت بحران هماهنگ با شرايط خاص شهر تهران و توجه به ويژگي هاي اقتصادي، فرهنگي و شهرنشيني اشاره مي كند و مي افزايد: قطعا ما نمي توانيم الگوي مديريت بحران را از ساير كشورها كپي برداري كنيم اما مي توان موارد فني و علمي را الگوبرداري كرد و هماهنگ با شرايط خاص شهرنشيني خودمان مورد استفاده قرار داد.
وي به فاكتورهاي مورد توجه مديريت بحران مي پردازد و مي گويد: با استفاده از سازمان ها و نيروهايي كه، در همه بخش هاي مديريت و درمان كه توان خدمات رساني و پزشكي و درماني دارند و فعال هستند، مي توان يك برنامه عملياتي منسجم را طراحي و اجرا كرد. وظيفه عمده و مهم مديريت بحران شهر تهران نيز ايجاد هماهنگي بين سازمان هاي مسئول و مرتبط است كه همه آن ها به صورت مشترك هدفي در راستاي كاهش خسارات و افزايش ايمني شهر دارند.
ابراهيمي به اقدامات انجام شده در سطح ملي اشاره مي كند و مي گويد: از جمله اقدامات انجام شده در اين خصوص تهيه يك مصوبه طبق ماده ۴۴ برنامه سوم توسعه است كه با همكاري جمعيت هلال احمر و وزارت كشور و نيروهاي مقاومت بسيج، طرح جامع امداد نجات كشور تهيه شده و به زودي در هيات دولت مطرح مي شود. وي به تكامل در مديريت حوادث غيرمترقبه مي پردازد و مي افزايد: اين مصوبه جديد حدود ۶۰ ماده دارد كه مديريت حوادث را در سطح كشوري، ملي، استاني و شهرستاني تقويت مي كند و به نظر مي رسد با بهره مندي از اين طرح شاهد تكامل و توسعه در مديريت حوادث غيرمترقبه كشور باشيم.