الهام صالح
از كوچه پس كوچه هاي ناآشناي خيابان هرندي مي گذرم. نمي دانم چرا آنقدر اين كوچه ها، اين آدم ها برايم غريبه اند. اينجا جاي ديگري است. به نظر نمي آيد جزو تهران باشد.
آدم هايي متفاوت، كوچه هاي كثيف، كودكان پابرهنه...
به كوچه... مي رسم. در خانه اي باز است. دو پسر بچه از كوچه مي گذرند. مي پرسم خانه كودك كدومه؟
اون در.
در خانه نيمه باز است...
صداي فرياد و خوشحالي بچه ها به گوش مي رسد. نزديك تر مي روم. دخترها و پسرهاي كوچك بين توپ هاي زمين بازي پارك ساعي گم شده اند. صداي خنده ها و شاديشان فضا را پر كرده است.چه شادمانه بازي مي كنند!
پدرها و مادرها از بازي بچه ها سرمستند. مي توانم برق شادي و غرور را در چشم هايشان ببينم.
وارد خانه مي شوم جا مي خورم...
خانه كودك دروازه غار خانه اي قديمي است با يك حياط كوچك و اتاق هايي كه دور تا دور حياط قرار گرفته اند. چند مبل راحتي پاره و قديمي به همراه چند ميز و نيمكت كهنه وسط حياط قرار دارد.
اينجا كجا خانه كودك پارك ساعي كجا؟!
خانه كودك در سال ۱۳۷۹ با توجه به نياز بچه هاي كار و خيابان و تجمع آنها در محدوده دروازه غار تاسيس و بودجه اي بالغ بر يك ميلياردريال براي آن در نظر گرفته شد. براساس طرح ساماندهي ستاد كودكان كار و خيابان همه سازمان ها موظفند با انجمن حمايت از كودكان و خانه كودك همكاري كنند.
باور نمي كنم اينجا خانه كودك باشد. همان طور كه كنار در ورودي ايستاده ام چنددختر كوچك را مي بينم كه از سروكول پسري بالا مي روند.
- خانه كودك اينجاست؟
- بله!
- وارد مي شوم. زودتر از ساعت مقرر رسيده ام و خانم قلي پور مسئول خانه كودك جلسه دارند. منتظر مي شوم... اعضاي داوطلب در همان اتاق مشغول كار هستند.
اتاق كوچكي است. تصاويري از كودكان و شعارهاي يونيسف روي ديوارها قراردارد. روي يكي از آنها نوشته شده: »حمايت هاي ويژه حق كودكان است.»
دو نفر از اعضا مشغول بازكردن گره هاي كلافي از كنف هستند. ذرات كنف روي ميز و لباس هايشان به چشم مي خورد. حتي  هوايي كه تنفس مي كنند هم كنف دارد.
يك نفر مشغول بسته بندي هدايايي است كه قرار است براي يك خانواده بي بضاعت بفرستند. روي بسته نوشته شده:
ملاير برسد به دست آقاي.... از طرف آقاي...
بچه ها هرچند وقت يك بار وارد اتاق مي شوند.
پرواشه (يا پلواشه) دختربچه شيطاني است. هر چقدر هم از او مي خواهند كه وارد اتاق نشود فايده اي ندارد.
وارد كلاس هاي درس مي شوم.
كلاس هاي آموزشي پايه اول تا سوم هر روز هفته از ساعت ۱۰ تا ۱۲ تشكيل مي شود. جمعه ها هم كلاس براي بچه هايي است كه در طول هفته سر كار هستند و نمي توانند در كلاس ها شركت كنند.
۳۲۰ كودك، ۳۲۰ كودك كار و خيابان به طور مقطعي در كلاس ها شركت مي كنند. معلم ها و اعضا همگي داوطلب هستند. كلاس درس خانه كودك، اتاق كوچكي است مثل بقيه اتاق ها. چند دختربچه دور مردي كه معلم آنهاست جمع شده اند.
هوا سرد است، با وجود لباس هاي زيادي كه به تن دارم، سردم مي شود. چند ميز و نيمكت با يك تخت وايت برد كوچك همه امكاناتي است كه در كلاس وجود دارد.
باز هم غنيمت است؟ ابتداي تاسيس خانه كودك كلاس ها در محوطه بوستان خواجوي كرماني برگزار مي شد بعد منتقل شد به ورزشگاه شهيد هرندي بعد به مدرسه شهيد منتظري.
مدرسه اي كه روزهاي جمعه خلوتش به هم مي خورد و حياطش پر مي شود از صداي هياهوي بچه ها، بچه هاي كار و خيابان. بچه هايي كه جمعه ها به مدرسه مي روند.
اما دستي ناشناخته كلاس ها را از بچه ها گرفت. همين شد كه حالا كلاس ها در اتاق هاي سرد در خانه كودك، برگزار مي شود و من مي ترسم. مي ترسم از اين كه همين  كلاس ها هم نباشد.
بيشتر بچه ها شناسنامه ندارند. حداقل مي توانند شناسنامه تحصيلي داشته باشند اگر آموزش و پرورش همكاري كند!
معلم بچه ها كه مي رود بچه ها به سراغم مي آيند.
- خانم شما كلاس چهارم درس مي دي؟
- نه عزيزم.
(فقط سه سال از تاسيس خانه كودك گذشته و مدرسه كلاس چهارم ندارد)
به اتاق بازمي گردم. يكي از خانم ها مشغول صحبت با تلفن است. مي خواهد با آقاي طالقاني رييس فدراسيون كشتي صحبت كند. نمي تواند ... نيم ساعت بعد كه تماس مي گيرد باز هم فايده اي ندارد و ارجاع مي دهند به هيات فوتبال. جلسه هنوز ادامه دارد...
دو نفر از آقايان براي فرستادن بسته هاي پوشاك و غذا به ترمينال جنوب مي روند.
يكي از بچه ها به اتاق مي آيد. خانم! پرواشه فحش مي ده!
فرشته مهربان پاسخ مي دهد عيب نداره تو نشنيده بگير.
از زمان تاسيس خانه كودك پرخاشگري بچه ها كمتر شده و اين از اهداف خانه كودك بوده اما هر چه باشد بچه خيابانند. دوباره به كلاس مي روم. معلم عروسك سازي مشغول آموزش است. بچه ها فيل درست مي كنند. فيل هاي سبز و خاكستري.
يكي مي پرسد خانم اگر خرگوش بود بهتر نبود؟
پاسخ مي دهم فيل رو درست كنيد خرگوش هم ياد مي گيريد.
ساعت سه و نيم است، جلسه تمام مي شود. وارد اتاق مي شوم.
عجب دفتري! اتاقي كوچك تر از همه اتاق هاي ديگر. اتاق نه آشپزخانه. دفتر مسئولين خانه كودك يك آشپزخانه است! پس بودجه ميلياردي كجا رفته؟
مي خواهم سؤال ها را از آقاي ببري بپرسم. آنقدر سرشان شلوغ است كه در دفتر هم بايد منتظر بشوم. با آمدن
خانم ... شروع مي  كنم.
ـ چرا كلاس هاي مدرسه شهيد منتظري را گرفتند؟
... گرفت.
ـ چرا؟
وارد جزييات نشويد.
سوالم بي پاسخ مي ماند.
ـ ورزشگاه شهيد شيرودي امكاناتي براي استفاده بچه ها در اختيار شما قرار داده چرا با انتقال بچه ها به ورزشگاه موافقت نمي كنيد؟
چرا امكانات را به ورزشگاه شهيد هرندي منتقل نمي كنند. راه بچه ها دور است. بايد ميني بوس بگيريم. هزينه دارد. از طرفي بيمه بچه ها را بيمه نمي كند، اگر اتفاقي برايشان بيفتد جواب پدر و مادرهايشان را چه بدهيم؟
با خودم فكر مي  كنم مثل قضيه پارك شهر. تازه آنها بچه هاي معمولي بودند با خانواده هاي معمولي. اينها بچه هاي خيابان هستند با خانواده هايي فقير كه همين بچه ها منبع درآمدشان هستند. با سرپرستي كه بيشتر مريض و از كار افتاده است...
ـ بودجه  خانه كودك از كجا تامين مي شود؟
انجمن حمايت از كودكان.
ـ بودجه انجمن از كجا تامين مي شود؟
كمك هاي مردمي.
ـ فقط؟
فقط.
ـ كافي است؟
نه.
ـ چرا تبليغ نمي كنيد؟
بودجه نداريم.
ـ خط تلفن داريد به اسم صداي يارا. اهداف ايجاد اين خط چه بوده؟
مداخله در بحران ها، همفكري براي حل مشكلات بچه ها، اطلاع از موقعيت كودكان در جامعه.
مددكار خانه كودك پاسخ مي دهد.
ـ وقتي هيچ قانوني براي مجازات اولياي كودك آزار نداريم چطور به بچه ها كمك مي كنيد؟
ما طبق قوانين جمهوري اسلامي به بچه ها خدمات ارايه مي دهيم.
ـ چه مشكلاتي داريد؟
دست روي دلمان نگذاريد. همه چي. مكان نداريم، دارو لازم داريم، براي از بين بردن كچلي، شپش، سالك و ... وزارت بهداشت و درمان دارو در اختيارمان قرار نمي دهد، معلم متخصص نداريم و..
به خودم مي گويم يك چيز داريد، قلب مهربان و فداكار. همين كافي نيست؟!
ـ با وجود مشكلات چگونه به كارتان ادامه مي دهيد؟
از اول هم با مشكلات آشنا بوديم. ما آمده ايم به بچه ها كمك كنيم. از مشكلات ديوار نمي سازيم. پل مي سازيم براي رفع مشكلات.
سردم شد. سعي مي كنم لرزشي را كه ناشي از سرما است و در صدايم وجود دارد كنترل كنم. بالاخره به زبان مي آورم.
ـ اينجا وسيله گرمايي نداريد؟
چرا و چراغي را نشانم مي دهد.
خاموش است ... اينطوري نفت كمتري مصرف مي كند.
ـ فقط همين؟!
نه دو تا ديگه هم هست.
ـ همين ها كافيه؟ كلاس ها رو گرم مي كنه؟
نه.
امروز هوا نسبت به روزهاي ديگر گرم تر است اما باز هم سرد است. دست هايم يخ زده. دست هاي يخ زده ام را كه به سختي خودكار را بين انگشتان نگه داشته  اند با در دست گرفتن يك استكان چاي، گرم مي كنم. بي فايده است. گرماي استكان نمي تواند از يخ زدگي انگشتانم كم كند.
اعضاي خانه كودك با وجود همه اين سختي ها ايستاده اند اما بدون هيچ  چشمداشتي.
سخنان مددكار خانه كودك را به ياد مي آورم: «از سختي ها پل مي سازيم...»

ابراهيم اصلاني
ويژگي هاي فرهنگي هر جامعه از عوامل بسيار مهم و تاثيرگذار در روش هاي تربيتي والدين محسوب مي شود. صرفنظر از خرده فرهنگ هاي موجود در خانواده هاي ايراني،  فرهنگ عمومي جامعه ما ويژگي هاي خاصي دارد كه كمتر بدان ها پرداخته شده است. تطبيق يافته هاي علمي در خصوص تربيت و فرزندپروري با فرهنگ ايراني، آسيب شناسي خانواده ايراني و اصلاح رفتارها و نگرش هاي نادرست در مورد زندگي و روش هاي تربيتي پدرها و مادرهاي ايراني، موضوعاتي هستند كه بايد مورد عنايت ويژه قرار گيرند.
اگر همين حالا از شما به عنوان پدر يا مادر سوال شود كه بزرگ ترين آرزوي  زندگيتان چيست چه جوابي مي دهيد؟ شايد شما هم مثل خيلي از پدرها و مادرهاي ديگر بدون نياز به فكر كردن بلافاصله جواب دهيد: خوشبختي و سعادتمندي فرزندمان. تجربه  اين سوال و جواب نشان مي دهد كه اكثر والدين نه تنها خوشبختي فرزند يا فرزندانشان را بزرگ ترين و بهترين آرزوي خودشان مي دانند بلكه به اين نوع آرزو افتخار هم مي كنند و تصور مي نمايند كه چنين آرزويي نشانه ايثار و فداكاري آنهاست.
ناراحت مي شويد اگر بگوييم كه اشتباه فكر مي كنيد. بله، اين كه بزرگ ترين آرزوي زندگي شما خوشبختي فرزندتان باشد فكر اشتباهي است. اتفاقاً بايد بزرگ ترين آرزوي زندگي شما خوشبختي خودتان باشد! پدر و مادري مي توانند فرزندشان را خوشبخت كنند كه خود افكار و نگرش هاي مثبتي به زندگي داشته باشند و خوشبختي واقعي را لمس كرده باشند. مسير خوشبختي بچه ها از خوشبختي پدر و مادرها مي گذرد. باز اشتباه نكنيد، منظور اين نيست كه اگر پدر و مادر خوشبخت نباشند، لزوماً فرزندشان هم به جايي نرسد، بلكه مي خواهيم بگوييم اگر براي خوشبختي فرزندتان فكر مي كنيد قبل از آن اين فكر و آرزو را در مورد خودتان هم داشته باشيد.
خوشبختي چيست؟ هركس مي تواند براي اين مفهوم، معنايي در ذهن خود داشته باشد. در اين نوشته خوشبختي را داشتن فلسفه زندگي شفاف، لذت بردن از موهبت زندگي، شادابي و پويايي و داشتن نگرش مثبت نسبت به زندگي معنا مي كنيم.
معمولاً والدين به دلايل زيادي تصور مي كنند كه به اصطلاح از آنها گذشته و دوره آنها به اتمام رسيده و حالا دوره بچه هاست و بايد براي آنها كاري كرد. جالب آن كه حتي پدر و مادرهاي جوان نيز چنين اعتقادي دارند. پدر و مادر تمامي تلاش و هم و غم خود را مصروف راحتي و آسايش فرزند يا فرزندانشان مي كنند و او را اولويت اول زندگيشان قرار مي دهند.
اي كاش والدين قسمتي از اين تلاش و همت را براي خودشان صرف كنند. اين كه تصور كنيم دوره ما گذشته و كارنامه ما بسته شده و حالا دوره بچه هاست، فكر خطرناكي است. چون باعث مي شود اولاً توزيع انرژي رواني والدين به صورت مناسبي انجام نگيرد چرا كه اين انرژي بر روي فرزند متمركز مي شود و از قابليت هاي انرژي رواني خودمان بي بهره مي مانيم. ثانياً تمركز انرژي رواني بر روي كودك مشكلاتي براي خود او ايجاد مي كند. ممكن است ما به دليل وقت و نيروي زيادي كه صرف فرزندمان مي كنيم توقعات بالايي نيز از او داشته باشيم و يا خود او به جهت اين كه مي  داند براي پدر و مادر خيلي مهم است متوقع و خودخواه بار بيايد. ثالثاً اگر خداي ناكرده اتفاق ناگواري براي او بيفتد -
به خصوص در خانواده هاي تك فرزند - والدين به لحاظ احساس خلاء در زندگي، فشار رواني زيادي را متحمل مي شوند و رابعاً فرصت هاي  پويايي شخصيت را از دست مي دهيم. اگر ما زمان هايي را براي شادابي، تقويت و باروري شخصيت اختصاص ندهيم به تدريج به يك شخصيت ايستا خواهيم رسيد؛ شخصيتي كه نه تنها تحمل آن براي فرزندان، حتي براي خودمان هم سخت خواهد بود.
پويايي شخصيت مهم ترين شاخصه زندگي متعادل و سالم است. پويايي شخصيت يعني داشتن فرصت هايي براي دگرگوني و تحول در افكار و فرصت هايي براي بازنگري و بازيابي خود، يعني انعطاف پذيري و قبول اشتباهات و اصلاح خود، يعني فرار از ركود و انجماد فكري و يعني پيمودن مراتب تكامل و تعالي در زندگي.
بنابراين اگر مي گوييم آرزوي خوشبختي پدر و مادر بر آرزوي خوشبختي فرزندان تقدم دارد اين بدان معناست كه پدر و مادر شاداب و سالم، هم خود از زندگي لذت بيشتري مي برند و هم فرزندان نيز از وجود آنها بيشتر بهره مي گيرد. به ياد داشته باشيم كه زندگي يك موهبت تكرارناشدني است و هر انساني از فرصت يكباره زندگي بايد نهايت استفاده را ببرد.
گاه والدين در زندگي بيش از آن كه به دنبال خوشبختي باشند دنبال اثبات نشانه هاي بدبختي خود هستند و وقتي به اين تصور مي رسند كه ديگر نمي توانند براي خود كاري كنند با استفاده از مكانيزم فرافكني، سعي مي كنند خوشبختي گمشده را در وجود فرزندان خود بيابند. تاكيد بيش از اندازه والدين بر درس خواندن و موفقيت تحصيلي و ايجاد روحيه برتري جويي در فرزندان از عوارض نامطلوب چنين تصوري است كه معمولاً هم براي والدين و هم براي فرزندان تنش زا و اضطراب آفرين است.
پس:
اگر نگرشي ايستا به زندگي داريد و فكر مي كنيد امكان تغيير در افكار برايتان وجود ندارد در اين نگرش تجديدنظر كنيد.
به فلسفه زندگي خود بينديشيد و نكات مبهم را تا جايي كه مي توانيد برطرف كنيد. يك فلسفه زندگي شفاف، فلسفه تربيتي مشخص و موفقي را به وجود مي آورد.
هر از چندي با مرور فلسفه زندگي آن را مورد بازنگري قرار دهيد. اين موضوع در دين اسلام جايگاهي خاص دارد و براي آن فرصت هاي زيادي پيش بيني شده است. افضل بودن يك ساعت تفكر بر هفتاد سال عبادت، ترغيب براي خواندن قرآن و ادعيه و ايام ماه مبارك رمضان هم فرصت  هايي براي انديشه در چون و چراي زندگي هستند.
اين موارد را هرچند هم كه كلي باشند شعار تلقي نكنيد. اينها واقعيت هاي زندگي و اموري دست يافتني هستند. آنچه سخت است همت براي آغاز تغيير در مسير افكار است، زندگي هيچ گاه كهنه نمي شود اين افكار ماست كه كهنه مي شود. با پويايي و زايايي انديشه، تازگي زندگي را هميشه تجربه كنيم. بياييد با هم شعر سهراب سپهري را با عمق وجود لمس كنيم:
زندگي رسم خوشايندي است
زندگي بال و پري دارد با وسعت مرگ
پرشي دارد اندازه عشق
زندگي چيزي نيست كه لب طاقچه عادت از ياد من و تو برود.

در حالي كه گفته مي شود بخش اعظم جمعيت كشور را «جوانان» تشكيل مي دهند، كارشناسان معتقدند اين قشر عظيم كه بايد محور توسعه جامعه باشد، هم اكنون در معرض تهاجم فرهنگي، آسيب هاي اجتماعي و ناآگاهي خانواده ها قرار دارد.
توزيع انواع محصولات ضدفرهنگي در قالب نوار، سي دي، فيلم، عكس، كتاب و ... تا مواد مخدر و به تازگي قرص هاي «توهم زا و روان گردان» سلامت جسم و روح جوانان و جامعه را تهديد مي كند.
متاسفانه هرچه زمان مي گذرد، بر تعداد و تنوع اين وسايل افزوده مي شود و چيزي كه شايد بتواند مانند سدي محكم در مقابل آن ايستادگي كند، عزم ملي و همت همه جانبه مسئولان و والدين است كه بايد با آگاهي، حساسيت، ظرافت و جديت به آن بينديشند و راهكارهاي لازم را به كار گيرند.
يك روان شناس مسايل اجتماعي در اين خصوص مي گويد: نبود برنامه مشخص در جامعه براي ايجاد شادي هاي طبيعي و سالم و همچنين كمبود شادي و شادابي در ميان جوانان از علل بارز استفاده از قرص هاي روان گردان است.
عطاا... محمدي كه در كانون اصلاح و تربيت فعاليت مي كند، افزود: متاسفانه هيجانات جوانان و نوجوانان در كشور ما سازماندهي و براساس يك چارچوب مقرر اجتماعي برنامه ريزي نشده است، از اين رو برخي جوانان به دنبال كسب هيجان كاذب و ناهنجار، قرص هاي توهم زا و روان گردان مصرف مي كنند.متاسفانه برخي جوانان به دليل داشتن مشكلات عاطفي و رواني و كمبود مهارت هاي اجتماعي از جمله كم رويي، افسردگي و انزوا، با گرايش به مصرف اين مواد زيانبار، درصدد رفع اين مشكلات و كسب توانمندي هاي اجتماعي هستند.
محمدي تغييرات در كاركرد مغز، اختلال در دستگاه گردش خون و دستگاه تنفس، افزايش ضربان قلب، اختلال در تمركز، توهم و خستگي مفرط، انزوا، افسردگي و گرايش به اعتياد را از عوارض زيانبار مصرف قرص هاي روان گردان و توهم زا عنوان كرد.
گسترش مصرف اين مواد در ميان جوانان، سبب افزايش جرم و ناهنجاري هاي اجتماعي در جامعه مي شود، از اين رو كارشناسان و محققان بايد با مطالعه و بررسي علمي، جوانان را نسبت به عوارض مخرب و زيانبار آن آگاه كنند.
سركلانتر شهرستان شميرانات نيز با ابراز نگراني از افزايش مصرف قرص هاي توهم زا و روان گردان در ميان جوانان، خواستار هوشياري والدين نسبت به رفتار فرزندانشان شد.
سرهنگ «غلامرضا نصيري نژاد» مي گويد: برخي از جوانان به منظور رها شدن از دغدغه هاي فكري و براي كسب هيجان و شادي هاي كاذب، با تصور اين كه اين مواد به هيچ عنوان اثرات مخرب و مضر ندارد، از اين نوع قرص ها استفاده مي كنند.

روان پزشكان ايتاليايي اعلام كردند: دودلي و ترديد بيش از حد ممكن است به استرس، اضطراب و ديگر مشكلات مربوط به تندرستي منجر شود.
به گزارش خبرگزاري آلمان از رم، بر اساس نوشته نشريه پزشكي ريزا سيكوسوماتيكا در ايتاليا، تمايل به عقب انداختن يا طفره رفتن از انجام كارها و تصميمات مهم پديده شايعي است كه بايد با آن مبارزه كرد.اين نشريه نوشت: ترديد، به احساس گناه منجر مي شود كه بر سلامت انسان نيز تاثير منفي مي گذارد.
دكتر رافائل مورلي نويسنده اين مقاله در نشريه ياد شده گروهي متشكل از ۸۶۵ نفر ايتاليايي در سنين ۱۸ تا ۷۰ سال را بررسي كرد.بررسي وي نشان داد كه ۷۵ درصد از اين افراد دچار ترديد و دودلي هستند. بررسي دكتر مورلي همچنين نشان داد مردان بيشتر از زنان دچار اين حالت ترديد مي شوند.
در اين مطالعه مواردي مانند انتخاب همسر، انتخاب نوع لباس براي پوشيدن در صبحگاهان، انتخاب نوع هديه براي دوست، انتخاب نامزد انتخاباتي و تصميم گيري براي جدايي بررسي شد.روان پزشكان مي گويند تصميم گيري امري ساده نيست و با نوع شخصيت افراد نيز در ارتباط است.
ترديد بيش از حد مي تواند به فلج شدن زندگي افراد، اعتماد به نفس كم و مجموعه اي از بيماري هاي تني رواني منجر شود.محققان مي گويند بهترين زمان براي تصميم گيري، صبحگاه است.

قاچاق انسان
دبيركل سازمان ملل متحد در پيامي به مناسبت ۲۵ نوامبر (۴ آذر)، روز جهاني حذف خشونت عليه زنان، اعلام كرد سالانه ۷۰۰ هزار انسان كه عمدتاً زن و كودك هستند، در جهان براي سوءاستفاده جنسي قاچاق مي شوند.
«كوفي عنان»، دبير كل سازمان ملل، در اين پيام خاطرنشان كرده است كه «از اين ميزان تعداد زيادي مورد خشونت قرار مي گيرند و حقوق آنها نيز نقض مي شود».
عنان همچنان تاكيد كرده است اعمال خشونت كهنه و جديد عليه زنان نه تنها چالشي فوري فراروي همگان است، بلكه اين خشونت ها ابعاد مرگبارتري چون آلودگي قربانيان به بيماري هاي ايدز و ويروس «اچ.آي.وي» را به همراه دارد.
وي اضافه كرد خشونت، سوءاستفاده و ايجاد رعب، غالباً باعث مي شود تا زنان نتوانند از خود در مقابل ويروس «اچ.آي.وي» محافظت كند، اطلاعات ضروري درباره ايدز كسب كنند، مشاوره و آزمايش درباره اين بيماري انجام دهند و يا از شوهرانشان بپرسند كه آلوده به ويروس ايدز هستند يا نه.
اين پروتكل، از دسامبر ۲۰۰۳ (آذرماه امسال) قاچاق انسان به ويژه زنان و كودكان را ممنوع خواهد كرد.

* ضايعات سبزي ها از نظر محتواي ويتاميني در روش  سرخ كردن بيشتر از روش  آب پز كردن است. بنابراين تا حد امكان از تفت دادن سبزي ها در روغن بپزهيزيد.
* مطالعات نشان مي دهند كه ميزان ضايعات اسيد اسكوربيك (ويتامين c) به شرايط پخت نيز مربوط مي شود. مشخص گرديده كه وقتي سيب زميني را سريعاً به طور عمقي در روغن زياد مي پزند مقدار ضايعات اسيد اسكوربيك به حداكثر مي رسد و موقعي كه به آهستگي در روغن كم مي پزند، ضايعات به حداقل كاهش مي يابد.
* روغن هاي طبيعي و چربي ها، حاوي
آنتي اكسيدان هايي هستند كه به جلوگيري از تغييرات اكسيداتيو، كه فساد را به همراه دارند كمك مي كنند. همزمان با سرخ شدن ماده غذايي غلظت
آنتي اكسيدان ها كاهش مي يابد و مقدار روغن پخت در ماهي تابه هم كم مي شود. فقدان آنتي اكسيدان ها را مي توان با زياد كردن روغن پخت و استفاده منظم از روغن تازه كاهش داد.از مصرف مجدد روغني كه قبلاً يك بار براي سرخ كردن استفاده كرده ايد، بپزهيزيد.ذراتي را كه به هنگام سرخ كردن ماده غذايي در روغن معلق مي شوند و به علت سوختگي رنگ و بوي روغن را تغيير مي دهند، مرتب خارج كنيد.

تنوري كردن
در اين روش كه يكي از روش هاي حرارت خشك است، براي پخت مواد غذايي در مقايسه با روش هاي حرارت  مرطوب، از دماي بالاتري استفاده مي شود. به همين دليل نيز ضايعات مواد مغذي كه نسبت به حرارت حساس هستند، در اين روش بيشتر از روش حرارت مرطوب است. اين روش به ويتامين هاي ناپايدار در برابر حرارت، ۲۰ درصد از ويتامين هاي گروه B و پروتئين ها آسيب مي رساند. علاوه بر اين، صدمه ديدن آمينواسيدها (واحد ساختمان پروتئين ها) در اين روش پخت سبب مي گردد تا آنزيم ها در هنگام هضم نتوانند آنها را آزاد كنند و بنابراين مورد استفاده بدن قرار نمي گيرند.

دم كردن
دم كردن عبارت از پخت غذا با آب داغي است كه درجه دماي آن زير نقطه جوش باشد. بنابراين تغييراتي كه در اثر دم كردن ايجاد مي شود مشابه روش آب پز كردن است. يكي از مزاياي اين روش طبخ آن است كه به علت استفاده از درجه حرارت پايين، پروتئين به مقدار كمي منعقد مي شود، بنابراين در قابل هضم ترين شكل خود قرار دارد.مزيت ديگر آن داشتن اثر ترد كنندگي بر روي پروتئين غذايي است. طوري كه كلاژن سفت را به ژلاتين محلول تبديل مي كند و علت آن، همان تماس طولاني با آب داغ است. بنابراين دم كردن روشي مناسب براي پخت گوشت سفت است. اما به علت حل شدن نمك هاي معدني، عصاره ها و ويتامين هاي محلول در آب داخل قابلمه، آب غذا حتماً بايد مورد استفاده قرار گيرد.

پخت با مايكرو ويو
در اين روش حرارت در درون ماده غذايي توليد مي شود و مدت زمان طبخ به طور قابل ملاحظه اي كاهش مي يابد كه مزيت مهم اين روش محسوب مي شود. غذايي كه به وسيله مايكروويو پخته مي شود نسبت به غذايي كه با ساير روش هاي طبخ پخته شده تفاوت دارد. به عنوان مثال سرعت فوق العاده، پخت با مايكروويو مانع از انجام تغييرات شيميايي كندي كه در روش هاي طبخ كند ديگر اتفاق مي  افتد،  مي شود. به همين دليل غذايي كه توسط مايكروويو پخته شده، ترد و شكننده نيست و به رنگ قهوه اي در نمي آيد. علاوه بر اين، چون مايكروويو اكثر مواد فرار را حفظ مي كند، طعم غذا چندان مطبوع و دلچسب نمي شود.

اخيراً درباره مواد غذايي كم چربي زياد مي شنويم، اما نكته جالب اينجاست كه با وجود خوردن اين نوع مواد غذايي باز هم كاهش وزن صورت نمي گيرد. حقيقت امر اين است كه ما چه از مواد غذايي كم چربي و چه از مواد غذايي پرچربي استفاده كنيم، تا وقتي كه ورزش نكنيم، كاهش وزن صورت نمي گيرد.
غدا براي ادامه حيات ضروري است. ما به غذا به عنوان سوخت براي ادامه زندگي نياز داريم، اما اگر شما از آن دسته از افراد هستيد كه مازاد بر نيازتان غذا مي خوريد، فقط يك راه براي ايجاد تعادل است و آن ورزش كردن است.
بهترين نوع ورزش كدام است؟
چه نوع ورزشي براي كاهش وزن مناسب است؟ هماني كه شما بيشتر انجام مي دهيد و از انجام آن لذت مي بريد. برخلاف آن كه همه فكر مي كنند، هر چه، نوع ورزش سنگين تر باشد، كاهش وزن زودتر صورت مي گيرد، واقعيت اين است كه يك ورزش ملايم و مداوم هم مي تواند به اندازه يك ورزش سنگين باعث سوزاندن چربي ها در بدن بشود.
براي مثال اگر براي نيم ساعت بدويد يا پياده روي تند بكنيد، به يك اندازه چربي مي سوزانيد، فقط تفاوتش در اين است كه دونده مقدار كالري بيشتري مصرف مي كند و به كاهش وزن زودتر مي رسد. در آخر آنچه مهم است مقدار كالري مصرفي است نه روش مصرف آن. در جنگ با چربي ها ورزش قدرتي بسيار مهم است. اگر چه معمولاً از اين روش براي سوزاندن چربي ها استفاده نمي شود اما اين نوع ورزش باعث ساخت و نگهداري توده ماهيچه اي مي شود و ايجاد توده و بافت ماهيچه اي باعث بالا رفتن متابوليسم بدن شما مي گردد و ماشين سوخت چربي به راه مي افتد. براي دستيابي به نتايج بهتر، بايد سعي كنيد در كنار فعاليت هاي ورزشي ساده كه باعث بالا رفتن ضربان قلب شما و تقويت آن مي شود، از ورزش هاي قدرتي هم كه باعث تقويت ماهيچه ها مي شود استفاده كنيد.
غذا سوخت بدن است
آيا بدن ما به پروتئين بيشتر نياز دارد يا به كربوهيدرات؟ اين سؤالي است كه اغلب تازه كارهاي ورزش مي پرسند. بيشتر بزرگسالان مي توانند در يك رژيم غذايي متعادل مقدار كافي پروتئين دريافت كنند. بهترين مقدار مصرف پروتئين دو تا سه وعده گوشت يا پروتئين هاي ديگر در روز است. اما درباره كربوهيدرات بايد بگوييم چه در حال ورزش باشيد و چه نباشيد از خوردن مواد غذايي پر فيبر (سبزي ها و ميوه ها، نان هاي سبوس دار، غلات، ماكاروني و برنج) منفعت خواهيد برد. دوسوم بشقاب يك ورزشكار بايد از كربوهيدرات و يك سوم آن از پروتئين باشد.
نوشيدن آب را هرگز فراموش نكنيد
در طول مدت رژيمي كه براي لاغري و كاهش وزن در پيش داريد، هرگز حفظ تعادل مايعات را در بدنتان فراموش نكنيد حدود ۶۰ درصد از وزن بدن را آب تشكيل مي دهد و حدود ۷۲ درصد از ماهيچه ها آب است. در طول يك ورزش و نرمش بدن به راحتي از راه تعريق و تنفس شديد، آب زيادي از دست مي دهد. اين دهيدراتاسيون در مدت زمان طولاني باعث بروز علايمي چون خستگي، ناتواني و ايجاد استرس و نگراني مي شود. براي اين كه از بروز چنين عارضه اي جلوگيري كنيد از دستورات زير قبل از ورزش به دقت پيروي كنيد:
قبل از ورزش يك ليوان بزرگ آب
در حين ورزش هر ۱۵ دقيقه ۱۵۰ ميلي ليتر آب،بعد از ورزش يك تا دو ليوان بزرگ آب .هر چه ورزش شما سنگين تر باشد، ميزان مايعات از دست رفته بيشتر و نياز شما به نوشيدن مايعات بالاتر مي رود. هميشه به خاطر داشته باشيد براي نوشيدن آب يا مايعات منتظر نشويد كه تشنگي به سراغتان بيايد. تشنگي در واقع زنگ خطر است و نشان دهنده كمبود آب و مايعات در بدن شماست. پس براي جلوگيري از بروز چنين حالتي بيش از ميزان تشنگي تان آب بنوشيد. كمبود آب در بدن باعث ايجاد علايمي مثل تشنگي، ضعف، ادار كم و پررنگ  و حتي غش كردن مي شود. خوردن ميوه ها و سبزي ها به دليل درصد بالاي آبي كه در درونشان دارند، مفيد است.
پياده روي را فراموش نكنيد
يكي از ساده ترين، ارزان ترين، در دسترس ترين و موثرترين ورزش هايي كه مي توانيد در جهت كاهش وزن در كنار رژيم غذايي متعادل و سالم انجام دهيد. پياده روي است حتي لازم نيست براي انجام اين كار وقت به خصوصي تعيين كنيد فقط كافيست قبل از رفتن به سركار كمي  زودتر از خواب بيدار شويد يك يا چند مسير را تا محل كار پياده روي كنيد، ورزش و نرمش براي سلامتي بسيار مفيد است. حدود بيست دقيقه يا بيشتر انجام نرمش روزانه باعث تقويت ماهيچه هاي قلب شما مي شود و توانايي بدنتان را براي استفاده از اكسيژن بالا مي برد. خلاصه اين كه بدن شما با ورزش تبديل به يك ماشين كارآمد و مفيدتر مي شود و مخصوصاً زماني كه مي خواهيد وزن كم كنيد يا در وزني ثابت بمانيد. همچنان كه سن شما بالا مي رود سطح متابوليسم بدن پايين مي آيد. براي بالا بردن سطح متابوليسم و سوخت و سازي بدن بايد كالري بيشتري بسوزانيد و اين كار جز با ورزش كردن ممكن نيست. پياده روي يكي از همين ورزش ها و نرمش هاي موثر است.

* ميزان كلسيم دريافتي خود را به حداكثر برسانيد. اگر مي خواهيد استفاده بهينه از كلسيم داشته باشيد بايد غذاهايي از قبيل نوشابه هاي ساده، قهوه، چاي و نيز مصرف بيش از حد غلات را كم كنيد.
* تمرينات ورزشي: ورزش قبل از غذا به اين امر كمك مي كند تا ميزان سوزاندن هيدروكربن ها ساده شود. اگر هم بخواهيد چربي ها را به طور كامل بسوزانيد بايد مدام در حركت باشيد.
* گوشت گاو بدون چربي سازنده آهن است. در هفته حداقل دو بار (۱۰۰ گرم در هر نوبت) گوشت گاو بدون چربي همراه با حبوبات و سبزي ها ميل كنيد. كساني كه گياهخوار هستند از چغندر و مكمل هايي مثل ريشه گل قاصدك استفاده كنند. براي جذب آهن بايد از يكي از منابع عالي ويتامين C نظير ليموترش، ميوه هاي ترش، گوجه فرنگي يا سيب زميني آب پز استفاده كنيد يا غذا را در ظرف چدني پخت كنيد.
* تخم مرغ منبع سرشار از سولفورواسيدآمينه است كه براي پوست، مو و ناخن مهم است. اما از نظر كالري پايين و حاوي پروتئين و منگنز است. حداقل چهار عدد تخم مرغ در هفته به علاوه ۲۰۰ گرم گوشت گاو توصيه مي شود.
* از مصرف شكر و مواد هيدروكربن هاي ساده تصفيه شده اجتناب شود. مصرف ميوه را به سه الي پنج تكه در روز محدود كنيد. از ميوه هاي خام استفاده كنيد نه آب آنها. منظور از يك تكه عبارت است از موز كوچك، ۱۲ گيلاس، يك عدد سيب كوچك و نصف خوشه انگور.
* هيدروكربن هاي مركب و گوناگون: با انتخاب بيشتر حبوبات و سبزي ها از جمله سيب زميني، كدو، نخود، سيفي ها و نيز ريشه بعضي از سبزي ها، در برنامه غذايي خود تنوع ايجاد كنيد. از خوردن بيش از حد غلات، مثل گندم، چاودار، جو، ارزن و حبوبات خودداري كنيد چراكه هضم آنها مشكل است.
* براي مصرف روزانه و هفتگي سبزي ها اهميت قايل شويد. سبزي ها در تهيه فيبرها و ويتامين ها و عناصر مغذي موردنياز بدن اهميت زيادي دارند و در سلامتي كامل بدن نقش بسيار موثري دارند و بايد بخش مهمي از تغذيه روزانه باشند سبزيجاتي نظير: كلم دلمه اي، كلم پيچ، كلم سياه، گل كلم و شلغم، حداقل دوبار در هفته بايد جزيي از برنامه غذايي شما باشد تا خطر ابتلا به سرطان را كاهش دهند.
* سبزي ها سرشار از بتاكارتن هستند كه از فساد سلول هاي بدن جلوگيري مي كند و موجب جلاي پوست و جلوگيري از سرطان مي شود.
* چربي ها را بشناسيد و در حد متعارف مصرف كنيد.
نبايد جمع چربي مصرفي شما حداكثر از ۲۰ درصد الي ۳۰ درصد تجاوز كند. يعني هر خانم به دو هزار كالري نيازمند است كه در حدود حداكثر ۹ قاشق غذاخوري معادل ۴۴ گرم از چربي هاي خوب مصرف كند. روغن هاي هيدروژنه و تجاري را از غذاي خود حذف كنيد.
* مواظب نمك خوردن خود باشيد.
نمك باعث مصرف زياد مايعات و باد كردن بدن مي شود. بايد مواظب غذاهاي كنسروي و درون شيشه اي و ... باشيد چراكه آنها شديداً حاوي نمك هستند. از مصرف سس سويا، تمبرهندي و نمك پاشيدن سر سفره بر روي غذا اجتناب كنيد.
* روش هاي سالم آشپزي را انتخاب كنيد.
كباب كردن، آب پز كردن، بخارپز كردن، ميكروويو كردن و... از بهترين روش هاي آشپزي است. روش سرخ كردن و دودي كردن غذاها بايد بسيار محدود باشد.

امروز بحث تغذيه سالم و طبيعي تنها متوجه ساكنان كشورهاي صنعتي نيست، بلكه با توجه به عموميت امكان برخورداري از انتخابي وسيع و نيز گوناگوني غذاهاي «مدرن» و «دستكاري شده» كه در فصولي غير از موسم كشت نيز يافت مي شوند، ديگر عموم مردم را در بر مي گيرد. حتي كساني هم كه در حومه شهرها زندگي مي كنند، به مرور زمان هرچه بيشتر از فروشگاه هاي بزرگ خريد مي كنند، رفته رفته سبزي ها، گوشت، ماهي، غلات و حبوبات تازه جاي خود را به قوطي ها، خوراكي هاي يخ زده، محصولات كنسرو شده و مواد قابل نگهداري در بلندمدت مي بخشند.
پس مفهوم انتخاب مواد غذايي سالم و در آن واحد طبيعي، در دنياي امروز چيست؟
يك تعريف كوتاه ولي جامع مي تواند اين باشد: »تغذيه اي طبيعي است كه به طبيعت مواد غذايي و مصرف كننده هيچ كدام لطمه نزند.«

نقايص تغذيه امروز
در »جوامع مرفه« امراضي به چشم مي خورند كه صرفاً معلول فزوني و افراط در مصرف خوراكي ها، عدم تعادل تغذيه و سرشار بودن آن از خوراكي هاي پركالري و فاقد عناصر مغذي هستند.
تنوع زياد و فراواني غذاهاي موجود، هميشه به معني برخورداري از شانس بيشتري در تعقيب يك رژيم غذايي كامل، سالم و متعادل نيست، بلكه غالباً عكس اين قضيه صادق است. چرا كه اختيار ظاهري در انتخاب محصولات، در عمل تحت تاثير فشارهاي مختلف از سوي صنايع كشاورزي - غذايي (كه چگونگي عرضه كالا به بازار را تصميم مي گيرد) قرار گرفته، ناخواسته جهت مي يابد. تبليغات (كه در مصرف تاثير مي گذارند) و تشويق عموم به خريد از طريق تخفيف هاي پياپي در نرخ بعضي محصولات از اين جمله اند.
نتيجه اين شده كه در پنجاه سال اخير مصرف نان، غلات و حبوبات يعني تمام خوراكي هاي به اصطلاح فقير از كالري كه در عوض از مواد مغذي سرشار هستند، در اين جوامع به شكل محسوسي كاهش يافته و بالعكس مصرف غذاهاي »مدرن« و پركالري مثل سوسيس، كالباس، لبنيات و شيريني هاي صنعتي بالا رفته است.
كلمه رمز: خوردن همه نوع ماده غذايي،
توام با تنوع
* بعضي ها معتقدند كه خوردن سبزي، به مراتب بهتر از خوردن گوشت است. به هيچ عنوان حقيقت ندارد كه بعضي خوراكي ها نسبت به سايرين از ارزش بيشتري برخوردارند. اما آنچه قطعاً حقيقت دارد اين است كه سه عامل تناسب، تعادل و تنوع بايستي هميشه در تغذيه موجود باشند.
* يك مثال ساده، درست است كه گوشت خاصيت دارد، چون محتوي پروتئين است. اما چنانچه مصرف گوشت با حذف نان از جيره غذايي همراه باشد، به ارگانيسم لطمه مي زند. چرا؟ چون بدن به سهولت انرژي مورد نياز خود را از كربوهيدرات هاي موجود در نان به دست مي آورد، درحالي كه به كارگيري پروتئين گوشت به همين منظور كار پرزحمت تري است. گذشته از آن فرآيند بيوشيمي كه در مورد گوشت لازم است، بسيار پيچيده بوده و به توليد سموم (مواد زايد سمي) مي انجامد.
* در همين رابطه لازم به ذكر است كه يكي از جنبه هاي عدم تعادلي كه ويژه سيستم تغذيه غربي است، فقدان كربوهيدرات ها در جيره غذايي و در عوض وفور چربي ها و پروتئين ها است. پيامد اين امر بالا بودن ميزان كالري است، چرا كه چربي ها بيش از دو برابر كربوهيدرات ها و پروتئين ها كالري آزاد مي كنند.
* صحيح ترين روش تغذيه، برپايه مصرف متناوب تمام مواد مغذي استوار است. اين كار از طريق گنجاندن غلات (كه سهميه لازم قندها را تضمين مي كنند)، ميوه ها و سبزي هاي (كه ويتامين ها و املاح معدني را تامين مي كنند) و گوشت، ماهي، تخم مرغ و لبنيات (كه مقادير مورد نياز پروتئين را عرضه مي دارند) در غذاي روزانه ميسر است.
البته لازم به ذكر است كه نبايد در مصرف مواد متعلق به گروه آخر افراط كرد و كلاً هركدام از گروه هاي نامبرده بايستي به طور متعادل مصرف شوند. اين بدان معنا است كه كربوهيدرات هايي چون نان يا ماكاروني براي بدن ضروري اند. اما زياده روي در مصرف آنها به معناي مصرف بيش از حد كالري است.

تحت كنترل داشتن وزن بدن
در اين رابطه نكاتي از سوي موسسه ملي تغذيه ايتاليا پيشنهاد شده است:
* توجه به وزن بدن
وزن اضافي، ارگانيسم را خسته و به ويژه دستگاه گردش خون را دچار زحمت مي كند. فعاليت هاي بدني و غذاهاي كم كالري مناسب حال كساني هستند كه استعداد چاقي دارند.
* كاهش مصرف چربي
بالا بودن كلسترول در بدن وابسته به كيفيت رژيم غذايي شخص است. از اين رو چربي هاي نباتي بر چربي هاي حيواني و مصرف ماهي بر گوشت ارجحيت دارد (چربي ماهي از زيان كمتري برخوردار است.) انواع سوسيس، شير و فرآورده هاي آن را بايستي با اعتدال مصرف كرد.
* مصرف فيبر بيشتر
غلات سبوس دار، حبوبات و سيب زميني سرشار از نشاسته اند كه علاوه بر انرژي زياد، پروتئين، ويتامين و املاح معدني را نيز تامين مي كنند. از آن گذشته محتوي فيبر هستند كه براي تنظيم كار روده مفيد است.
* محدود كردن شيريني ها
مصرف شيريني ها را به طور كلي بايد محدود كرد. به ويژه آب نبات و ساير شيريني هاي شكننده كه به مدت طولاني در تماس با دندان ها باقي مي مانند و به اين ترتيب خطر فساد دندان را زياد مي كنند.
* كم كردن نمك غذاها
براي كاهش مصرف نمك كه با بيماري فشارخون در تماس مستقيم است، مي توان از مصرف سوسيس ها، خوراكي هاي خوابانده در آب نمك و ماهي نمك سود شده كاست.
* تنوع در جيره غذايي
بايد در غذاهاي روزانه تنوع ايجاد كرد، با اين كار مي توان از مصرف تمام مواد مغذي كه براي فعاليت هاي ارگانيسم ضروري اند، اطمينان حاصل كرد.

انتقال حرارت و ماده تغييرات بسياري را در رنگ، طعم، بو، بافت مواد غذايي و قابليت هضم آنها به وجود مي آورند. هنر آشپزي آن است كه اين تغييرات دلپذير باشند و تغييرات ناخوشايند نيز به حداقل خود كاهش يابند.روش هاي مختلف طبخ علاوه بر تغييراتي كه در رنگ، بو و طعم مواد غذايي به وجود مي آورند، بر ارزش غذايي آنها نيز تاثير فراوان مي گذارند. برخي از اين تغييرات مفيدند و برخي ديگر زيان آور. براي مثال خرد كردن گوشت قبل از فريز كردن و يا خيساندن آن در آب جهت شست وشوي بهتر، آسيب هاي فراواني به اين ماده غذايي ارزشمند وارد مي آورد. دور ريختن پساب گوشت به هنگام آب شدن يخ آن نيز يكي ديگر از اين موارد محسوب مي شود. اين عمل موجب دور ريختن پروتئين و ويتامين هاي گروه B به خصوص نياسين مي گردد.
علاوه بر اين گونه صدمات كه قبل از مرحله پخت بر روي ماده غذايي اعمال مي شود، طريقه و روش طبخ نيز خود عامل تعيين كننده در ميزان ضايعات مواد مغذي غذا به شمار مي آيد. مدت زمان طبخ ، مقدار آب مصرفي، مدت زمان حذف هوا و مدت زماني كه پيش از مصرف غذا آن را گرم نگه مي دارند،  همه در ميزان ضايعات مواد مغذي تاثير دارند.
در روش پخت با حرارت مرطوب (ماده غذايي به همراه مقداري آب مي پزد)، مواد مغذي از راه هاي گوناگوني تلف مي شوند. از مهم ترين اين ضايعات مي توان به فرونشست مواد مغذي محلول در آب، به ويژه ويتامين ها و عناصر مغذي در آب پخت، كه متاسفانه بعداً دور ريخته مي شوند (مانند آبكش كردن برنج)، اشاره كرد.
مواد مغذي از طريق حرارت دادن در حضور هوا نيز از بين مي روند. براي مثال ويتامين C  يكي از اين نوع مواد مغذي است. به همين دليل اگر ماده غذايي، مخصوصاً سبزي ها به هنگام طبخ به جاي قرار گرفتن در آب سرد، در آب جوش قرار داده  شوند، تا حد قابل ملاحظه اي از ضايعات مواد مغذي آنها كاسته خواهد شد.

روش هاي مختلف پخت و اثر آنها بر روي مواد مغذي آب پز كردن
در اين روش كه در واقع متداول ترين روش پخت مرطوب محسوب مي شود، به علت استفاده از آب و همچنين خاصيت حلال بودن آن، ماده غذايي مي تواند مقدار قابل توجهي از مواد مغذي محلول در آب خود را از دست بدهد. علاوه بر اين، ميزان اين ضايعات تا حدي به مقدار آب مصرفي نيز بستگي دارد. هر چه  مقدار آب داخل قابلمه بيشتر باشد، ضايعات عناصر معدني و ويتامين هاي محلول در آب بيشتر مي شود.