«روزي روزگاري در غرب» ساخته سرجيو لئونه در بخش ويژه ژانر وسترن از برنامه سينما ۴ پخش خواهد شد فيلم هاي سينما ۴ را تركيبي از آثار قديمي و جديد سينماي جهان تشكيل مي دهند. آثاري مانند كريسمس مبارك آقاي لارنس (ناگيسا اوشيما) زيردريايي (ولف گانگ پترسن) و بهترين سال هاي زندگي ما (ويليام وايلر)
اتاق پسر(ناني مورتي) حس ششم ( ام نايت شيام الان) ديگران
(آلخاندرو آمنابار)بي خوابي (كريستوفر نولان) برخيزان اژدهاي پنهان (انگ لي) سولاريس (استيون سودربرگ) هاراگيري (ماساكي كوباياشي)
روزي روزگاري در غرب (سر جيولئونه) و...
مهدي طاهباز
با آغاز سري جديد برنامه سينما ۴ در شبكه چهارم سيما و با توجه به پخش برنامه سينما ۱ از شبكه اول رقابتي جدي در زمينه نمايش آثار برتر سينمايي همراه با نقد و بررسي آنها شكل گرفته است.دو گروه حرفه اي در زمينه تهيه و توليد در دو شبكه متفاوت مي خواهند علاقه مندان سينما را در ساعاتي مشخص به پاي تلويزيون بكشانند.اما هرچه باشد و هر چه شود مطمئن باشيد رقابت اين دو گروه به نفع تماشاگران خواهد بود. فقط به نفع شما و براي شما.
اوايل دهه هفتاد زماني كه تعداد شبكه هاي تلويزيوني از عدد دو تجاوز نمي كرد و عمده برنامه هاي اين دو شبكه به پخش برفك اختصاص داشت و از همه بدتر نمايش فيلم هاي سينمايي تنها به بعدازظهرهاي دلگير جمعه محدود مي شد يك اتفاق مهم در تلويزيون ايران رخ داد.
پخش يك برنامه تخصصي از شبكه اول سيما كه به نمايش آثار برتر سينمايي جهان اختصاص داشت آن هم در شب هاي دوست داشتني پنج شنبه اتفاقي بود كه نمي شد به سادگي از كنار آن گذشت.
«هنر هفتم» كاري از اكبر عالمي با پخشش توانست نظر مساعد بسياري از علاقه مندان سينما را به خود جلب كند و نياز آنها به تماشاي آثار برتر سينماي جهان همراه با نقد و بررسي را تا حدودي تامين.
هنر هفتم در آن سال ها به پخش آثار مهم و متفاوتي از تاريخ سينما پرداخت. پخش فيلم هايي ارزشمند از سينماي فرانسه به خصوص فرانسوا تروفو و ژاك تاتي نمايش آثاري مانند حفره، گوپي سرخ دست، خاموشي دريا و مردسوم (كه نقد و بررسي خسرو سينايي روي اين فيلم در برنامه هنر هفتم جنجال فراواني به پا كرد) از حافظه سينما دوستان پاك نخواهد شد.
پس از مدتي پخش هنر هفتم در شبكه يك به پايان رسيد و اين نوع برنامه به نوعي با «سينماي انديشه» در شبكه دو پيگيري شد.
شكل روايي و محتوايي اين برنامه و نيز فيلم هاي پخش شده در آن تفاوت زيادي با هنر هفتم داشت. سينماي انديشه با تغييراتي كه كرده بود ديگر نه كاركرد هنر هفتم را داشت و نه به لحاظ جذب مخاطب به آن موفقيت دست يافت. پس از مدتي و با تغييرات در فرم، محتوا و شكل برنامه، سينماي انديشه به «سينما ۲» تغيير كرد و با اين تغيير، باب جديدي در اين نوع برنامه هاي تلويزيوني كه به پخش آثار سينمايي برتر جهان همراه با نقد و بررسي اختصاص داشت، گشوده شد.
محمد حميدي مقدم در سينما ۲ پايه گذار نوع جديدي از برنامه هاي تركيبي سينمايي شد. در اين برنامه منتقد حذف و جايش را نريشن (گفتار متن روي تصاوير) گرفت.
حميدي مقدم درباره سينما ۲ مي گويد: «اين برنامه را سال ۷۶ به سرعت و با توجه به امكانات محدود آن سال توليد كرديم.
فيلم هاي ايراني و خارجي كه به لحاظ محتوا و انديشه داراي ارزش هايي بودند را براي انتخاب و نقدهايي تحليلي را به صورت نريشن پس از آنها پخش كرديم.
در آن زمان به لحاظ امكانات در مورد خريد فيلم با محدوديت هايي مواجه بوديم و ناگزير بوديم به برخي مسايل تن دهيم. مثلاً پخش يك كپي بد از «همشهري كين» كه چاره اي جز پخش آن را نداشتيم.»
در برنامه سينما ۲ آثار مهم و متفاوتي از سينماي ايران و جهان براي اولين بار از تلويزيون پخش شدند. آثاري مانند خاكستر سبز (ابراهيم حاتمي كيا)، روسري آبي (رخشان بني اعتماد)، فراموش شدگان (لوئيس بونوئل)، ناخداي دلاور (ويكتور فلمينگ)، خبرنگار خارجي (آلفرد هيچكاك) و مورچه هاي سبز خواب مي بينند (ورنر هرتسوگ). حميدي مقدم پس از اتمام پخش سينما ۲ از شبكه دو اين نوع برنامه ها را در شبكه چهار و با برنامه «سينما ۴» دنبال كرد.
او در اين باره مي گويد: «با رفتن آقاي جعفري جلوه به شبكه چهار ما ساخت سينما ۴ را براي اين شبكه آغاز كرديم. سينما ۴ تعريف جديدي براي اين نوع برنامه ها ايجاد كرد. انسجام محتوايي آن نسبت به سينما ۲ بهتر شده بود و در ضمن مخاطب آن نيز با توجه به تغيير شبكه، قشر فرهيخته تر و خاصتري را شامل مي شد.»
در سينما ۴ علاوه بر نريشن، مجري و منتقد مهمان نيز وارد برنامه شدند و از نقد نوشتاري نيز در طول برنامه استفاده شد.
حميدي مقدم درباره ويژگي هاي سينما ۴ معتقد است: «پرداختن به سينماي ملي و نگاهي بومي به سينما مهم ترين ويژگي اين برنامه بود. پخش آثاري چون دندان مار، دستفروش، يار در خانه و از همه مهم تر طبيعت بي جان كه يك اتفاق عجيب و جدي تلقي شد، از مهم ترين فيلم هاي ايراني است كه در سينما ۴ پخش شدند.»
سينما ۴ باتوجه به استقبال صورت گرفته از آن سه سري ادامه يافت. اين برنامه از سال ۷۸ تا شهريور ۸۱ ادامه داشت تا اين كه با عوض شدن مديران شبكه پخش آن متوقف شد.
حميدي مقدم تعويض مديران شبكه ها را يك معضل بزرگ در سياست هاي صدا و سيما مي داند و مي گويد: «وقتي يك مدير عوض مي شود، مديران زيرمجموعه او نيز عوض مي شوند. اين تغييرات باعث سليقه اي شدن امور خواهد شد. مدير جديد با اعمال سليقه هايش باعث مي شود كه برخي تهيه كنندگان نتوانند به كار خود در شبكه ادامه دهند. ما نيز در آن مقطع نتوانستيم با مديران جديد به توافق برسيم و به كارمان ادامه دهيم و علي رغم دلبستگي ها از كار كنار كشيديم.»
پس از كناره گيري حميدي مقدم از ساخت سينما ۴، مسعود اوحدي (كارشناس سينما و تلويزيون) و مهدي رحيميان ادامه كار را برعهده گرفتند.
برنامه آنها تا تيرماه سال ۸۳ در شبكه چهار در حال پخش بود تا اين كه آنها با اعلام خستگي از ادامه كار كنار رفتند. سري چهارم سينما ۴ بسيار ساده تر از سري هاي قبلي آن پخش شد. اما محمد حميدي مقدم كه علاقه عجيبي به ادامه اين نوع برنامه ها دارد، به شبكه يك رفت و «سينما ۱» را پايه ريزي كرد.
«با رفتن آقاي جعفري جلوه به شبكه اول فكر ادامه كار در اين شبكه البته با سر و شكلي بهتر و متفاوت تر به ذهن ما رسيد. با يك سال پيش توليد كار را آغاز كرديم. در «سينما ۱» جزييات و نحوه بيان بسيار گسترده تر شده و ما به كيفيت آثار پخش شده چه به لحاظ محتوا و چه به لحاظ تصوير اهميت زيادي داده ايم. تامين فيلم در سينما ۱ كاملاً به صورت قانوني صورت مي گيرد و ما آثار مورد نياز براي پخش را از طريق واسطه هاي كمپاني هاي تهيه فيلم، خريداري مي كنيم. بر روي ترجمه ، دوبله، صداگذاري و مراحل فني آماده سازي فيلم ها نيز نظارت دقيقي انجام مي گيرد تا به بهترين شكل ممكن به ببيندگان عرضه شود.»
شايد مهم ترين حركت سينما ۱ كه به نوعي وجه تمايز آن با اينگونه برنامه ها به شمار مي آيد، پخش آثار برجسته سينمايي متعلق به دو دهه اخير باشد. هنري پنجم (كنت برانا)، تسخير ناپذيران (برايان دي پالما)، رونين (جان فرانكن هايمر)، به نام پدر (جيم شرايدن) و... از جمله اين آثارند.
دو برنامه اخير سينما ۱ به پخش دو فيلم از استنلي كوبريك اختصاص داشت. «راههاي افتخار» و «دكتر استرنج لاو» فيلم هايي بودند كه با نقد و تحليل درباره آثار فيلمساز در اين برنامه پخش شدند. قرار است اين امر يعني پخش آثار يك فيلمساز برجسته سينماي جهان در سري جديد برنامه سينما ۱ نيز ادامه يابد.
گفته مي شود سه فيلم از اليور استون در برنامه هاي بعدي سينما ۱ پخش خواهد شد. حميدي مقدم درباره ادامه سينما ۱ مي گويد: «هم اكنون تنها پنج برنامه تا انتهاي سري اول سينما ۱ باقي مانده است. البته شبكه مي خواهد اين برنامه ادامه پيدا كند و ما نيز انگيزه و انرژي اين كار را داريم. اگر به لحاظ خريد فيلم و نيز به لحاظ مالي از ما پشتيباني شود، سينما ۱ بدون وقفه ادامه خواهد يافت.»
اما تغييرات سينما ۱ در سري جديد برنامه: «ما بحث سينماي جنگ را از شش ماه پيش مطرح كرده بوديم. يك سري ويژه نامه نيز داريم كه به برنامه هاي معمولي ما اضافه خواهد شد. در آينده دو ويژه نامه سينماي جنگ خواهيم داشت كه با مضمون جنگ ويتنام آثار سينمايي مرتبط را پخش خواهيم كرد. ميزگردهايي نيز پيش بيني شده و قرار است همراه با پشت صحنه هايي ديدني از اين آثار پخش شوند.
در هفته دفاع مقدس نيز دو فيلم شاخص جنگي در جهان را پخش خواهيم كرد. يكي ديگر از بحث هاي ما در رابطه با سينماي كلاسيك خواهد بود. ما طي دو سه هفته متوالي چند فيلم كلاسيك سينماي جهان را (البته با كيفيتي كه تاكنون كسي آن را نديده) به انتخاب تماشاگران برنامه نمايش خواهيم داد.»
اما برنامه هاي باقي مانده سينما ۱ تا پايان سري اول؛ پنج شنبه ۲۲ مردادماه فيلم ايستگاه برزيل ساخته والتر سالاس از آثار موج نوي سينماي آمريكاي جنوبي پخش خواهد شد.
جمال حاجي آقا محمد و ابوالفضل جليلي به عنوان مهمان در اين برنامه حضور خواهند داشت. هفته آينده (پنج شنبه ۲۹ مرداد) به علت شهادت امام هادي(ع) سينما ۱ پخش نخواهد شد و پنج شنبه پنجم شهريور فيلم «رهايي از شاوشنگ» ساخته فرانك دارابونت پخش مي شود. دكتر مددپور و جواد طوسي مهمانان اين برنامه خواهند بود.
پنج شنبه ۱۲ شهريورماه فيلم «كاراكتر» ساخته ماك فان ديم محصول هلند و برنده اسكار بهترين فيلم خارجي سال ۹۷ با حضور نادر تكميل همايون و حميدرضا صدر نمايش داده خواهد شد.
اما شايد جالب ترين فيلم سينما ۱ مربوط به روز ۱۹ شهريورماه باشد ؛قرار است فيلم «تماس» ساخته رابرت زمه كيس (كه هفته گذشته با كيفيت نه چندان جالب از برنامه سينما ۴ پخش شد) با دوبله و كيفيتي بهتر به نمايش درآيد. به گفته حميدي مقدم نمايش اين فيلم از چهار ماه پيش در برنامه سينما ۱ مطرح بوده است.
اما سري جديد برنامه سينما ۴ با تهيه كنندگي عليرضا شجاع نوري؛ وقتي سازندگان سري چهارم سينما ۴ از ادامه كار انصراف دادند، عليرضا شجاع نوري پس از مدت ها به خانه پيشين خود يعني تلويزيون بازگشت.
او كه مدت ها مسئول واحد تامين برنامه خارجي در صدا و سيما بود، اين بار به عنوان تهيه كننده يك برنامه كه اختصاص به پخش آثار سينمايي همراه با نقد و بررسي دارد، مشغول به كار شد.
سري جديد سينما ۴ قرار است ژانرهاي سينمايي را مورد نقد و بررسي قرار دهد و از هر ژانر چهار فيلم سينمايي را پخش كند.
سينماي وحشت، سينماي جنگ، سينماي ملودرام، سينماي جنايي، سينماي وسترن و... از جمله ژانرهايي است كه در سري جديد اين برنامه نقد و بررسي خواهند شد. به گفته سازندگان اين برنامه قرار است سري جديد سينما ۴ با سر و شكلي متفاوت و با كارهاي گرافيكي و انيميشن خاص بر روي آنتن برود. اين برنامه مجري ثابت نخواهد داشت و در آن از وله هاي تصويري و تصاوير خاص استفاده خواهد شد تا از حالت خشك و جدي مرسوم خارج شود. يكي از مهم ترين خصايص سري جديد سينما ۴ تكرار پخش آثار نمايش داده شده به زبان اصلي و با زيرنويس فارسي است. فيلم هايي كه جمعه شب روي آنتن مي روند پنج شنبه هفته بعدش با زبان اصلي و با زيرنويس فارسي نمايش داده خواهند شد.
اولين ژانر اين برنامه به سينماي جنگ اختصاص خواهد داشت. خط قرمز باريك ساخته ترنس ماليك (كانديداي هفت جايزه اسكار) اولين فيلم سينما ۴ خواهد بود. اين فيلم با حضور حسين معززي نيا (مجري و منتقد)، كمال تبريزي و آتيلا پسياني پخش خواهد شد.
تبريزي در مورد كارگرداني فيلم حرف مي زند و آتيلا پسياني در مورد كستينگ بازيگران (فيلم بازيگران مطرح بسياري دارد) و نحوه بازي آنها صحبت خواهد كرد.
فيلم هاي سينما ۴ را قرار است تركيبي از آثار قديمي و جديد سينماي جهان تشكيل دهند. سه فيلم ديگري كه در ژانر جنگ طي هفته هاي آتي پخش خواهند شد، عبارتند از: كريسمس مبارك آقاي لارنس (ناگيسا اوشيما)، زيردريايي (ولف گانگ پترسن) و بهترين سال هاي زندگي ما (ويليام وايلر) فيلم هايي چون اتاق پسر (ناني مورتي)، حس ششم (ام نايت شيام الان)، ديگران (آلخاندرو آمنابار)، شهر تاريك (الكس پروياس)، بي خوابي (كريستوفر نولان)، برخيزان اژدهاي پنهان (انگ لي)، سولاريس (استيون سودربرگ)، هاراگيري (ماساكي كوباياشي)، روزي روزگاري در غرب (سر جيولئونه) و... نيز در ژانرهاي ديگر مورد تحليل و بررسي قرار خواهند گرفت.
اما پيش برنامه سينما ۴ هفته گذشته از شبكه چهار پخش شد. به گفته سازندگان سينما ۴ اين پيش برنامه به سرعت و در محدوديت زماني تهيه و روي آنتن رفته است.
فيلم «تماس» نيز ظرف يك روز دوبله و آماده نمايش شده كه به همين علت اشكالات فني فراواني داشته است. ضمناً در برنامه هاي بعدي لحن گوينده متن تصاوير (فريبا كامران) نيز از حالت خشك و جدي خارج و لحني صميمي خواهد شد. در پيش برنامه سينما ۴ ژانرهاي مختلف سينمايي مورد بررسي قرار گرفتند و بخش هايي از فيلم هاي مهم تاريخ سينما در هر ژانر نمايش داده شد.
يكي از بخش هاي سينما ۴ شوخي با سينما در قالب تصاوير گرافيكي و انيميشن خواهد شد. ضمناً قرار است بين بررسي هر ژانر يك برنامه ويژه كه اختصاص به نمايش فيلم هاي جدا از ژانرهاي مطرح شده در برنامه و يا آثار ايراني دارد، روي آنتن رود.
ضمناً سرپرستي گروه نگارش و تحقيق سينما ۴ بر عهده مازيار اسلامي است و به گفته دست اندركاران اين برنامه، سينما ۴ بسيار متفاوت تر از پيش برنامه اي كه هفته گذشته پخش شد، خواهد بود.