برخي دانشمندان در تحقيقات خود دست مي برند و نتايج تقلبي منتشر مي كنند
پايان قصه استاد ، دروغ بود
در آخرين روزهاي سال گذشته ميلادي و در حالي كه بسياري از نشريات علمي و غيرعلمي ،هوانگ وو سوك را به عنوان برترين مرد علمي سال ۲۰۰۵ انتخاب كرده بودند ، مشخص شد او در نتايج آزمايشها دست برده است و گزارشهاي تحقيقات گروهش مبناي علمي ندارند . افشاي دروغ بودن تمام اين پيشرفت ها، جامعه پزشكي جهان را بهت زده كرد
|
|
گروه دانش و فناوري- ذوالفقار دانشي : ماجراي تحقيقات سلولهاي بنيادي در كره جنوبي هم براي خودش داستاني دارد . هوانگ وو سوك ، استاد برجسته دانشگاه ملي سئول در طرح پژوهشي بسيار پيشرفته اي قصد داشت جنين انسان را شبيه سازي كند و سلولهاي بنيادي مختص هر بيمار را توليد كند .با اين كار او مي توانست پيشرفت عظيمي در درمان بيماري ها با استفاده از سلولهاي بنيادي پديد آورد. گروه پژوهشي او چندين مقاله نيز در مورد پيشرفت روشهاي شبيه سازي جنين انساني منتشر كرد و تحسين همه را برانگيخت.
اما در آخرين روزهاي سال گذشته ميلادي و در حالي كه بسياري از نشريات علمي و غيرعلمي ، وي را به عنوان برترين مرد علمي سال ۲۰۰۵ انتخاب كرده بودند ، مشخص شد او در نتايج آزمايشها دست برده است و گزارشهاي تحقيقات گروهش مبناي علمي ندارند . افشاي دروغ بودن تمام اين پيشرفت ها، جامعه پزشكي جهان را بهت زده كرد .
هنوز كسي نمي داند اشكال از كارهاي ضعيف آزمايشگاهي بوده يا اينكه دانشمندي رده پايين و گمنام مي خواسته از حقوق خود در برابر يك دانشمند رده بالاي مشهور دفاع كند ؟ تحقيقات رسمي در دانشگاه ملي سئول آغاز شده است و مدتي طول مي كشد تا اعلام شود چرا هوانگ وو سوك پژوهش خود را به چنين سرنوشتي كشاند . البته از همين ابتدا مشخص است كه همه تقصيرها متوجه اين پژوهشگر نيست ؛ چرا كه نشريات علمي هم در انعكاس گزارشهاي او سهيم بوده اند . به نظر مي رسد اين نشريات بايد نظارت بيشتري بر چاپ مقالات ارسالي داشته باشند .
ماجراي دانشمند كره جنوبي با وجود آنكه مشهورترين نمونه اشتباهات علمي امسال بود ، اما تنها مشتي از خروارها اشتباه هايي بود كه در تحقيقات انساني روي داد . ميل داريد بدانيد امسال چند نفر ديگر مرتكب اشتباه هاي بزرگ علمي شده اند ؟ به اين موارد توجه كنيد :
پل كورناك از پژوهشگران يك مركز درماني تحقيقاتي سرطان ، پرونده هاي برخي بيماران را دستكاري كرده بود تا بتواند داروهايي جديد را روي آنها آزمايش كند و اين در حالي بود كه مصرف اين داروها براي آن بيماران ممنوع بود . يكي از اين بيماران در حين آزمايش جان سپرد و دادگاه او را به جرم قتل غير عمد به ۷۱ ماه زندان محكوم كرد .
انستيتو تكنولوژي ماساچوست (MIT)در مهرماه يك زيست شناس جوان را كه در مورد سيستم ايمني بدن پژوهش مي كرد اخراج كرد . مقامات رسمي MIT اعلام كردند لوك فون پاريژز ، شواهد و مدارك تحقيقاتش را دستكاري كرده بود تا نتايج دلخواه وي بدست آيد .
فروردين ماه، اريك پوئهلمن از دانشمندان دانشگاه ورمونت شهادت داد كه داده هاي تحقيقات خود را در مقابل دريافت ۳ ميليون دلار دستكاري كرده است . وي در يك معامله با دادستاني حاضر شد در قبال جريمه مالي و تخفيف در مجازات ، به تصحيح يا بازپس گيري مقالات خود اقدام كند .
نمونه هايي از اين دست سبب شده است سازمانهاي بين المللي قوانين خود را بازنگري كنند و مجازاتهاي شديدتري را پيش بيني كنند . انستيتو ملي سلامتي در ايالات متحده ، قوانين بسيار سختگيرانه اي براي پژوهشگراني كه علاوه بر تحقيقات خود در شركتهاي داروسازي مشغول به كار هستند وضع كرده است . البته مسوولان سازمان فكر مي كنند با اين كار مي توانند هم علايق دانشمندان را براي ادامه پژوهش هاي خود افزايش دهند و هم از بروز مشكلات خطرناك احتمالي جلوگيري كنند . در آخرين نظرسنجي نشريه داخلي اين سازمان مشخص شد از سه هزار نفر پاسخ دهنده ، تنها ۱.۵ درصد آگاهانه از داده هاي دستكاري شده استفاده مي كردند و يا بدون اجازه از نتايج تحقيقات همكارانشان سود مي بردند. اما ۱۵.۵ درصد آنها قبول كرده بودند كه تحت فشار حاميان مالي تحقيقاتشان، نتايج را تغيير داده اند . ۱۲.۵ درصد هم گفتند وقتي مجبور باشند از داده هاي نادرست استفاده كنند ، به روشهاي ديگري متوسل مي شوند .
نظرسنجي ها نشان داده است اغلب مردم احترام زيادي براي دانشمندان قايل هستند و شايد همين سبب شده باشد تصوراتي غيرواقعي در مورد توانايي رهبري دانشمندان پديد آيد . اين نظزسنجي ها همچنين نشان داده است مردم از اشتباه كردن دانشمندان بسيار شگفت زده مي شوند ، ولي در احترامشان به دانشمندان تغيير چنداني ايجاد نمي شود.
در ميان عرصه هاي پژوهش ، تحقيقات زيست شناسي و پزشكي جايگاه بسيار خاصي دارند و در عمل به ميدان رقابت هاي علمي و اقتصادي تبديل شده است . بسياري از كشورها مانند كره جنوبي در تلاشند تا جايگاه ايالات متحده را به عنوان پيشرو و رهبر اين تحقيقات از آن خود كنند و همين سبب مي شود فشار زيادي بر دانشمندان وارد شود . توماس موراي، رييس مركز هستينگز ( انستيتوي تشخيص اشتباهات پزشكي در گريسون ، نيويورك ) معتقد است دانشمنداني كه پروژه هاي بزرگ علمي را هدايت مي كنند ، تحت فشار رواني شديدي قرار دارند : «آنها آدمهايي نخبه هستند و در جايي زندگي مي كنند كه برترين مغزها حضور دارند . اگر در رده هاي اول نباشي ، انگار وجود نداري .»
و اما نشريات علمي !
درخواست ماه گذشته دكتر هوانگ در مورد بازپس گرفتن مقاله گروه پژوهشي خود ، دبيران نشريات علمي را به اين فكر انداخته است كه آيا روشهاي فعلي داوري و بررسي اوليه مقالات رسيده مي تواند تمام اشتباه ها و خطاهاي آن را تشخيص دهد يا خير. دونالد كندي ، سردبير نشريه ساينس مي گويد : «اين ماجرا نشان داد بايد خيلي دقيق تر از قبل مقاله ها را بررسي كنيم . داوران و دبيران نشريات بايد بيش از پيش محتاط تر باشند و همه چيز را با ديده شك و ترديد نگاه كنند .»
امروزه هر موضوع علمي را گروههاي بسياري در سراسر جهان مورد مطالعه و تحقيق قرار مي دهند و البته خيلي از آنها به نتيجه نمي رسند . از اين رو اگر مقاله اي برسد كه ادعا كند به نتيجه دلخواه رسيده است ، حساسيت بالايي دارد و بايد به دقت مورد بررسي قرار گيرد تا هم كار تحقيقاتي زير سوال نرود و هم اشتباه هاي احتمالي مشخص شوند .
البته اين مسايل جداي از خاصيت خود تصحيح كنندگي علم است . اگر مقاله اي چاپ شود و ادعايي كند و ديگران نتوانند آن نتيجه را دوباره بدست آورند ، مثل اين است كه آن مقاله را به درون سطل آشغال بياندازيم . آن مقاله ارزش خود را دست مي دهد .
اشتباه همه جا وجود دارد
در پايان بايد به اين نكته توجه داشت كه هيچ سيستمي مصون از اشتباه نيست . التو شارو ، استاد حقوق دانشگاه ويسكانسين كه در زمينه اشتباهات پژوهشي و پزشكي تخصص دارد ، معتقد است حتي سيستمهاي نظارتي هم نمي توانند تقلب دانشمندان را در تحقيقاتشان مشخص كنند . بايد به صداقت دانشمندان اعتماد كرد و قضاوت را به دست آزمايشگاه سپرد . به نظر او ، بهترين روش براي مقابله با اين پديده ، آموزش دادن پژوهشگران براي شناسايي تقلب است . در دهه اخير ، بسياري از سازمانهاي دولتي ايالات متحده تلاش كرده اند با برگزاري كلاسهاي مقابله با تقلب در پژوهش ، شيوه هاي شناسايي تقلب را آموزش دهند و از شيوع اين عامل مخرب جلوگيري كنند . اثرات مثبت اين كلاسها امسال به وضوح قابل مشاهده بود : در بسياري از پرونده هاي پر سر وصداي امسال ، همكاران جواني كه در اين پژوهشها همكاري داشتند به داده ها و اطلاعاتي كه مورد استفاده قرار مي گرفت مشكوك شدند و پرده از تقلب هاي گروه برداشتند .
منبع : كريسشن ساينس مانيتورز
|