مالزي مي خواهد تا سال آينده يكي از قطب هاي اصلي توريسم در جهان باشد. شعار به ديدار مالزي بياييد در سال 2007 نه فقط در همه جاي اين كشور، بلكه در بسياري از فرودگاه هاي بزرگ و مراكز توريستي ديگر نقاط جهان هم ديده مي شود. شيوه تبليغات آنها آنقدر جذاب و لطيف است كه واقعاً بيننده را هم كنجكاو مي كند و هم ترغيب كه به مالزي برود و ببيند آنجا چه خبر است.
در اين گزارش ضمن آن كه اشاره مي شود به روش هاي مالزي براي دستيابي به اهدافي كه مي خواهد تا سال آينده به آنها برسد، مقايسه اي خواهد شد بين اين روشها و آنچه كه در ايران براي توسعه گردشگري انجام مي شود و البته تمركز بيشتر نوشتار بر ساراواك خواهد بود؛ جايي كه به نظر مي رسد توسعه آن دقيقاً وابسته به طرح هاي گردشگري سال هاي اخير بوده، نه مجموعه برنامه هاي جامع اقتصادي و سياسي كه طي سه دهه گذشته در كشور مالزي اجرا
شده است.
شرق باراني دور
مالزي يكي از چند كشور رازآميز جنوب شرق آسياست، از جهاتي شايد رازآميزتر از بقيه آنها و در شرايط حاضر قطعاً مرفه تر از اندونزي، تايلند و فيليپين. اگرچه به واسطه وسعت و جمعيتش نمي تواند زرق و برق كشور-شهر كوچك سنگاپور و يا رفاه كشور-كاخ برونئي را داشته باشد.
كشور مالزي از دو بخش تشكيل شده است: شبه جزيره مالزي كه در همسايگي تايلند زبانه اي است جدا شده از قاره آسيا و بخش شرقي كه قسمتي از جزيره بزرگ برونئي است و مابين اين دو پاره نيز درياي چين جنوبي قرار دارد. آب و هواي هر دو قسمت گرمسير باراني است و مناظر غالب در همه جا جنگل هاي انبوه استوايي، سواحل پلاژيك با ماسه هاي درخشان و كوهستان هاي سرسبز است. ده درصد از كل مساحت كشور مالزي را جنگل هاي باتلاقي تشكيل مي دهد؛ جنگل هايي كه ورود به آنها دشوار و در مناطقي بعضاً ناممكن است. باران هاي مداوم موجب شست و شوي مداوم خاك و كم رمق شدن آن هستند. منابع معدني چنداني نيز در اين كشور وجود ندارد. پس، عجيب نيست كه تا به اين پايه توسعه توريسم براي آنها حياتي و مهم است: مالزيايي ها در سرزميني زندگي مي كنند كه شكافتن جاي جاي آن براي يافتن رگه اي از سنگ آهن يا نهشته اي از نفت و گاز و يا كشت و كار و زراعت چندان سودمند نيست. پس، به فراست دريافته اند به تماشا گذاشتن اين سرزمين منفعتي افزونتر از ديگر كسب و كارهاي ممكن است و اي كاش براي گيلان و مازندران و گلستان نيز ما همين را درمي يافتيم.
در رويكرد هوشمندانه مالزيايي ها هرآنچه كه مي توانسته نقطه ضعف آنها باشد بالعكس به نقطه قوت و عامل جذابيت تبديل شده است. مثلاً گستره هاي وسيع جنگل هاي باتلاقي كه در شرايط عادي نه تنها به درد سكونت و كشت و زرع نمي خورند، بلكه اغلب عواملي هستند براي مبتلا شدن مناطق همجوار به بيماري هاي همه گيري همچون مالاريا و... در شرايط حاضر به عنوان چشم اندازهاي بكر و دست نيافته معرفي شده اند كه ديدار از آنها مي تواند بسيار هيجان انگيز و ماجراجويانه باشد. به همين خاطر است كه مي بينيم در اندك مدتي پس از اجراي طرح جامع جهانگردي در استان ساراواك انبوه گردشگران جوانان اروپايي سرخوشانه در جاي جاي اين سرزمين دوردست گشت و گذار مي كنند.
ساراواك پاك
كوالالامپور البته مشهورتر از آن است كه نياز به توصيف داشته باشد. نپانگ نيز هم نشانه هاي مدرن كوالالامپور را دارد هم رونق آب و رنگ اقتصادي همسنگ آن. اما تأمل اين نوشتار بيشتر بر ساراواك است. از آن جهت كه رونق خود را نه از مركزيت سياسي و يا صنايع و حوزه هاي فعال اقتصادي بلكه صرفاً از صنعت توريسم و به طور مشخص تر بخش اكوتوريسم دارد.
ساراواك به نيمه كمتر مدرن شده و كمتر رونق يافته مالزي يعني بخش شرقي آن تعلق دارد. پاره غربي تر اين بخش ساراواك است و پاره شرقي آن استان صباح.
براي توسعه توريسم ساراواك متكي بوده است به جنگل هاي انبوه استوايي، سواحل درياي چين جنوبي، جلوه هاي زندگي بومي و نيز تنوع حيات وحش منطقه. به جرأت مي توان در ايران سه نقطه را كه از اين نظر (تنوع چشم اندازهاي طبيعي، غناي حيات وحش و بقاي زندگي بومي) توانايي رقابت با ساراواك را داشته باشند معرفي كرد. نخست محدوده اي از البرز شرقي كه قلب آن پارك ملي گلستان است. لبه هاي اين محدوده را بايد آشوراده، خوش ييلاق، جهان نما و فارتوران درنظر گرفت. دوم، محدوده اي از البرز غربي كه قلب آن تالش است. مرزهاي اين منطقه به تقريب انزلي، ديلمان، درفك و اردبيل هستند. و سوم، منطقه عمومي زاگرس مرتفع از اليگودرز تا دنا و از سميرم تا حدود كوهستاني انديكا و ايذه. اما، ساراواك هم اكنون به عالم فخر مي فروشد و هر سه منطقه پيش گفته در ايران رونق افزاي اقتصاد كشور كه هيچ، حتي نمي توانند اعتباري بسنده براي حفاظت از ميراث طبيعي خود فراهم كنند. چگونه است كه ساراواك مي تواند، اما گلستان و تالش و چهارمحال و بختياري نه؟
مقايسه دشوار
مقايسه مابين ساراواك و تالش و گلستان بسيار دشوار است، از آن جهت كه به واقع آنچه كه ساراواك را به يك قطب ممتاز گردشگري تبديل كرده است عمدتاً نه سياستگذاري هاي مرتبط با اين حوزه، بلكه برنامه هاي جامع محيطي بوده است.
نخستين نكته اي كه در ساراواك به چشم مي آيد توازن چشم انداز است. انگار از لحظه خلقت مقرر بوده كه اينجا يك سرزمين اكوتوريستي باشد، به همين خاطر آرامش بي غش در همه جاي آن به چشم مي خورد. در ساراواك نه خبري از انبوه سوله هاي كوچك و بزرگ فعال يا متروك هست، نه ساختمان هاي نيمه كاره، نه بزرگراه هاي پيچ درپيچ و نه هرآنچه كه با آرامش و فراغت يك محيط طبيعي مي تواند در چالش و تضاد باشد.
احترام به مردم بومي
ترديدي نيست كه اهالي ساراواك را مي توان مردمي غيرفقير به شمار آورد. از آن جهت كه در هيچ كجاي اين استان نمي توان نمونه هاي از حاشيه نشيني را مشاهده كرد و بسيار به ندرت هم در مكان هاي تردد جهانگردان متكدي ديده مي شود. با اين وجود موج رفاه و نوگرايي، هرگز باعث اضمحلال زندگي و هويت بومي نشده است. در اعماق جنگل هاي منطقه مردم بومي همچنان مثل تصويري كه از آنها در فيلم كينگ كونگ نشان داده مي شود زندگي مي كنند. (مي دانيم كه آنچه كه تحت عنوان مكان تولد و زندگي اوليه فيلم كينگ كونگ نشان داده مي شود جزيره برونئو است كه ساراواك هم بخشي از آن به شمار مي رود.) شگفت است كه چند قدمي با دور شدن از لابي مدرن هتل پنج ستاره در لابه لاي درختان مردي بومي را مي بينيد با نيزه اي در دست كه لباس او فقط پارچه كوچكي است به دور كمر بسته. برخلاف آنچه كه در ابتدا ممكن است تصور كنيد، او نه آدمي وحشي و ترسناك است و نه مردي فقير و محروم. او مردي از ساراواك است كه براي خوشامد شما كه يك توريست خارجي هستيد ترجيح داده با هويت بومي خود در مقابل شما ظاهر شود.
معيارهاي حفاظت محيط زيست
ساراواك يكي از پاك ترين مناطقي است كه ممكن است در زندگي خود ببينيد. در سراسر اين منطقه هيچ كجا مناظر آزارنده آلودگي هاي محيطي مشاهده نمي شود. نه خبري از انبوه زباله هاي رهاشده در اطراف جاده ها هست نه هيچ كجا در جوار شهرها و روستاها ممكن است بوي تعفن فاضلاب شما را آزار بدهد. در يك مسير صد كيلومتري با وجود دقت من و همراهانم حتي يك مورد زباله در اطراف جاده نديديم، باور نكردني است، اما وقعاً همين گونه بود!
بازاريابي منطقي
تركيب سني و ظاهر فرهنگ توريست هايي كه در جاي جاي ساراواك تردد مي كنند به خوبي نشان مي دهد سياست هاي بازاريابي در اين منطقه چقدر منطقي و دقيق بوده است.
ساراواك جايي براي عيش و عشرت نيست. از اين نظر هيچ شباهتي ندارد به مراكز توريستي همجواري مثل پاتايا و بالي.
جايي براي ارضاي كنجكاوي هاي فرهنگي و تماشاي آثار تاريخي هم نيست. عمدتاً جايي است براي درك طبيعت، حظ بردن از آن و تجربه يك لذت ديرياب و گرانبها: آرامش و سكوت. به واقع ساراواكي ها به شما آرامش و چشم انداز مي فروشند. انبوه توريست ها نشان مي دهد ساراواكي ها فروشنده خوبي بوده اند و از ميان خريداران هم سراغ بهترين آنها رفته اند: توريست هاي غيرعشرتگرايي كه بافت اجتماعي جامعه بومي را با خطر روبه رو نمي كنند و به قواعد اخلاقي و هنجارهاي مذهبي آن احترام مي گذارند.
آمادگي جامعه بومي
در برنامه ريزي هاي توريستي اغلب گفته مي شود كه جامعه محلي هم بخشي از جاذبه است. يعني قرار است همانقدر كه في المثل معماري بومي يزد شما را به يك حال و هواي عرفاني، شرقي و هزار و يك شبي مي برد، جامعه محلي اين شهر نيز نشانه اي از اين حال و هوا را در خود بروز دهد. گذشته از آنكه جامعه بومي با ارائه يك هويت محلي در مواردي همچون پوشاك، تغذيه، موسيقي، معماري و... مي تواند مكمل جاذبه هاي توريستي منطقه خود باشد، رفتار آنها با توريست ها بخش مهم و مؤثري از زيرساخت هاي گردشگري منطقه نيز به شمار مي رود و البته در نهايت ميزان مهرباني و مهمان نوازي آنهاست كه توريست را ترغيب مي كند چند روزي بيشتر بماند يا روزي دوباره به آنجا بازگردد. رفتار مردم ساراواك به خوبي نشان مي دهد كه در اين باره آنها آموزش هاي لازم را فراگرفته اند و عميقاً نيز به نقش خود در رونق زادبوم شان واقف هستند.
اين راه
راهي كه ساراواك رفته است، راهي دشوار و ناشناس نيست. راهي هموار است و نه چندان پر پيچ و خم. اما درنورديدن اين راه براي گلستان و تالش و چهارمحال دشوار به نظر مي رسد. به راستي چرا اينگونه است؟
به بهانه وضعيت صنعت گردشگري در مالزي در همين صفحه در فرصتي ديگر دلايل اين دشواري را واكاوي خواهيم كرد.

توازن، راز موفقيت ساراواك است. براي كشور ما كه حتي شهرهاي بزرگ آن فاقد برنامه هاي جامع آمايش محيط هستند، اعتناي جدي و مسئولانه مردم ساراواك به رعايت الگوي تأثير متقابل عناصر در چشم انداز بسيار قابل توجه است.
در تصوير مي بينيم كه گردشگران خارجي در يك محوطه روستايي در حال قدم زدن هستند و همه چيز حكايت از آرامش، توازن و همگوني دارد.
عكس ها: آرش رباني اصفهاني

ايسنا: در حالي كه براي تشكيل 25 ميليمتر خاك 300 سال زمان لازم است، ميزان فرسايش خاك در جنگلهاي شمال سالانه 15 تا 25 تن در هكتار برآورد شده است كه اين ميزان در مقايسه با رقم 5/2 تن در هكتار در متوسط جهاني، به گفته دبير شبكه هاي زيست محيطي منطقه شمال كشور يك ركورد محسوب مي شود!
بيش از 100 ميليون هكتار از اراضي ايران تحت تاثير پديده بيابان زايي است كه از اين مساحت 75 ميليون هكتار تحت تاثير فرسايش آبي، 20 ميليون هكتار تحت تاثير فرسايش بادي و پنج ميليون هكتار تحت تاثير ساير عوامل شيميايي و فيزيكي بيابان زايي همچون كاهش حاصلخيزي خاك، شوري زايي و ساير تخريب هاست.
از سوي ديگر بر اساس برآوردهاي انجام شده هر هكتار از اكوسيستم جنگلهاي شمال كشور (خزري) سالانه بطور متوسط حدود 11 ميليون ريال ارزش اقتصادي از 17 كاركرد مختلف توليد مي كند كه 75 درصد كاركردهاي اكوسيستم جنگلي خزر را ارزشهاي زيست محيطي و تنوع زيستي، 13 درصد را ارزشهاي حفاظتي تشكيل داده و تنها حدود 7?درصد درآمدهاي بالقوه حاصل از توليد مواد خام نظير الوار و بقيه ارزشها مربوط به تنظيم جريان آب، ارزشهاي فرهنگي و غيره است.
بر اساس اين برآورد، از 16 هزار و 174 ميليارد ريال ارزش خدمات و كاركردهاي اكوسيستمي  جنگلهاي خزري، سالانه حدود 4 هزار و 529 ميليارد ريال آن يعني 28 درصد بدون هيچ  گونه اثر منفي بر عملكرد اكوسيستم، مي تواند توليد و عمدتا نصيب ساكنان مناطق پايين دست يعني قشر وسيع كشاورزان و شهرنشينان در نواحي جلگه اي شود.

ميراث خبر: آلودگي هاي نفتي و زيست محيطي درياي خزر بيش از استاندارد هاي جهاني است.
سيد محمد باقر نبوي، مدير كل دريايي سازمان حفاظت محيط زيست گفت: درياي خزر به دليل نبود يك چارچوب پروتكلي براي مقيد كردن كشورهاي حاشيه آن، از نظر زيست محيطي آسيب زيادي ديده است. وي افزود: خزر به دليل بسته بودن، در معرض خطر بيشتري نسبت به درياهاي آزاد قراردارد و فعاليت هاي گسترده نفتي كشورهاي حاشيه آن بعد از فرو پاشي شوروي سابق، باعث تشديد آلودگي آن شده است. اين مسئول اظهار داشت: بيشترين آلودگي ها در بخش شمالي درياي خزر است، آلاينده هاي شيميايي و ورود نفت بيشترين نقش را در آلودگي اين دريا دارد. وي با اشاره به اينكه در بخش جنوبي آلودگي هاي ميكروبي وجود دارد افزود: ماندگاري آلاينده ها به دليل بسته بودن درياي خزر زياد است و برخي از اين مواد از طريق زنجيره غذايي وارد بدن انسان مي شود.

آرش نورآقايي: چغازنبيل كوهي است ساخته دست بشر، در مكاني كه اطرافش كوه نيست. يك زيگورات است. پله اي به آسمان و راهي به سوي خدايان. كوه، از داستان توفان نوح به اين طرف، مقدس بوده، چراكه اولين خشكي كه پديدار شد، قله كوه بود. خدايان نيز هميشه در كوه مسكن داشته اند. اين طوري بود كه عيلامي ها خودشان دست به كار شدند و كوهي ساختند و خداي خود را در قله آن (آخرين طبقه زيگورات) جاي دادند و شروع كردند به عبادت كردنش.
بين سال هاي 1275 تا 1340 ق.م بود كه اونتاش گال پادشاه دوره عيلام ميانه، شهري به نام درو اونتاش بنا كرد كه معبد چغارنبيل همچون نگيني در مركز حصار اول آن (در حالي كه شهر سه حصار داشت) مي درخشيد تا جايي كه يكي از بزرگ ترين و باشكوه ترين معماري هاي دنياي باستان به شمار مي آيد.
معبد چغازنبيل بنايي است كه طبقات بالايي آن
روي طبقات پاييني ساخته نشده، بلكه هر طبقه، مجزا از سطح زمين تا بالا كشيده شده است. از آنجا كه راه وصول به طبقه فوقاني معبد به طريق مستقيم از نظر عيلاميان بي حرمتي به خدا بود، دسترسي به آن در چندين مرحله و به طرز خاصي است و از اين لحاظ پلكان زيگورات چغارنبيل در نوع خود بي نظير و بر خلاف زيگورات هاي بين النهرين است. سكوهاي كوچك مذبح(هفت سكو)، حصار معبد، دروازه هاي معبد، تصيفه خانه(كه از لحاظ تكنولوژيك و فناوري منحصر به فرد است) و... از نكات قابل توجه اين اثر جهاني كشورمان مي باشد.

گروه شهري- اسد افلاكي: تاكنون 270فقره پرونده مربوط به زمين خواري و تصرفات عرصه هاي منابع طبيعي استان تهران به دادسراي ناحيه۳ ونك ارجاع شده كه كار رسيدگي به 37 فقره آن به پايان رسيده و رأي براي آن صادر شده است. بر همين اساس 11ميليون و 800هزار متر مربع از اراضي تصرف شده به ارزش تقريبي 200ميليارد تومان به دولت اعاده شده است.
مهندس فضل الله كولاني- مدير كل منابع طبيعي استان تهران- در جمع خبرنگاران افزود: متهمان اين پرونده ها افزون بر اعاده زمين هايي كه تصرف كرده بودند، به حبس و پرداخت خسارت محكوم شده اند و بقيه پروند ه ها نيز با تأكيد رئيس قوه قضائيه و توجه ويژه ساير مسئولان با جديت دنبال مي شود.
وي 37 فقره پرونده زمين خواري را كه كار آن به اتمام رسيده مربوط به شهرستان هاي فيروزكوه، ورامين، شهر ري، شميرانات و كرج دانست و گفت: 1000هكتار از اراضي منابع طبيعي از تصرف شركت ايثارگران غدير در ورامين خارج و به دولت برگشت داده شد كه ارزش ريالي آن بالغ بر 5ميليارد تومان است. همچنين 42هزار متر مربع از عرصه هاي منابع طبيعي در لواسانات به ارزش تقريبي 4ميليارد تومان از يد متصرفان خارج گرديد. در آتشگاه كرج نيز از 142هزار متر مربع رفع تصرف شد كه هنوز ارزش ريالي آن برآورد نشده است.
كولاني با اشاره به يك ميليون و 250هزار هكتار عرصه هاي منابع طبيعي در استان تهران، افزود: به منظور تثبيت حاكميت دولت بر اين عرصه ها تا پايان امسال براي 80 درصد از كل اين عرصه ها سند مالكيت به نام دولت و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيز داري صادر مي شود و بدين ترتيب دست متجاوزان از اراضي ملي كوتاه مي شود.
تشكيل يگان حفاظتي
مدير كل منابع طبيعي استان تهران، با اشاره به كمبود نيروي انساني در بخش حفاظت از عرصه هاي منابع طبيعي، از تشكيل يگان حفاظتي خبر داد و گفت: اين يگان از نيمه اول شهريورماه سال جاري فعاليت خود را آغاز كرده و پيش بيني مي شود تا پايان امسال، تعداد نيروهاي آن به 3 برابر نيروهاي فعلي حفاظت اين اداره افزايش يابد. به گفته وي، در حال حاضر، كل نيروهاي حفاظت در سطح استان 34 نفر است و براي حفاظت از هر 35هزار هكتار، اين اداره فقط يك نيرو در اختيار دارد در حالي كه طبق استانداردهاي جهاني براي هر 10هزار هكتار بايد يك محافظ در اختيار داشته باشيم كه انتظار مي رود با شكل گيري يگان ويژه حفاظت كه بخش عمده نيروهاي آن از نيروي انتظامي تأمين مي شود، تا پايان سال جاري نيروي حفاظت به سطح استاندارد جهاني برسد.
كولاني در خصوص اعتبارات اداره متبوع خود خاطر نشان كرد: در سال جاري 12ميليارد تومان براي طرح ها و پروژه هاي در دست اين اداره تخصيص يافته كه بيش از 70درصد آن تأمين شده است.
وي در خصوص پرونده زمين خواري به ارزش 680ميليارد تومان در پرديس گفت: در سال 82 و 83 منابع طبيعي به صورت جدي با شخص متصرف برخورد كرد و پرونده اي نيز در دادگاه رودهن تشكيل شد اما دادگاه مذكور در اين زمينه همكاري جدي نكرد و پس از آنكه اين اراضي تحويل مسئولان شهر جديد پرديس شد، دامنه تصرفات نيز ادامه پيدا كرد ولي با شروع فعاليت دادسراي ناحيه 3 ونك و تأكيد مسئولان قضايي استان، اين پرونده به طور جدي در دستور كار قرار گرفت و در پي آن، متصرفين حبس شدند و به زودي رأي قاطع قضايي مبني بر رفع تصرف و اعاده زمين به وضع سابق صادر مي شود.
وي در خصوص تصرفات و ساخت وسازهاي بي رويه و غيرمجاز در اراضي البرز مركزي، ميگون و فشم گفت: اين اراضي از آنجا كه تحت حفاظت محيط زيست است، اداره منابع طبيعي براي رفع تصرف آنها اقدامي نمي كند چرا كه بر اساس قوانين موضوعه و نيز مصوبه هيأت دولت در سال 84، صيانت و حفاظت آن دسته از عرصه ها و اراضي منابع طبيعي كه اسناد آن به نام سازمان حفاظت محيط زيست منتقل شده برعهده سازمان حفاظت محيط زيست است و منابع طبيعي در اين خصوص تكليفي ندارد.
به گفته وي، بر اساس تفاهم نامه اي كه اخيراً  به امضاي منابع طبيعي استان تهران و سازمان حفاظت محيط زيست رسيده، پارك ملي خجير تحويل حفاظت محيط زيست شده و متولي آن نيز سازمان مذكور است. همچنين انتقال و تحويل منطقه ورديج در غرب تهران حد فاصل كرج- تهران در دستور كار قرار گرفته است و به زودي اين منطقه از مديريت منابع طبيعي استان خارج و تحت پوشش سازمان حفاظت محيط زيست قرار مي گيرد.