وقتي سرما مي خوريم، در كنار استفاده از آنتي بيوتيك ها، قرص ها و شربت هاي مختلف، شلغم، سير و ليموترش هم استفاده مي كنيم؛ يا به هنگام بروز تنش هاي عصبي گل گاوزبان و نبات اولين چيزي است كه به ذهن ما مي رسد. اين يعني طب سنتي پا به پاي طب مدرن در خانه هاي ما نفس مي كشد و استفاده از گياهان براي تسكين درد و درمان بيماري ها هنوز هم در كنار درمان هاي دارويي مدرن استفاده مي شود.
شايد بتوان گفت امروزه بيش از هر زمان ديگري در سراسر جهان، مقوله سلامت به رجوع به طبيعت و دوري كردن از تركيبات شيميايي پيچيده گرايش يافته و احترام به طبيعت، الگو گرفتن از آن و استفاده مطلوب از مواهب طبيعي به تدريج از سطح مباحث علمي و تحقيقاتي خارج شده و در كليه سطوح و عرصه فعاليت هاي توليدي و خدماتي مورد توجه ويژه قرار گرفته است.
برگزاري اولين نمايشگاه محصولات گياهان دارويي و تركيبات طبيعي از 12تا۱۵دي ماه، با هدف معرفي توانمندي هاي توليد كنندگان گياهان دارويي و بهره گيري از آنان براي ترويج اين توليدات در كشور نشاني از اين گرايش در كشور ما نيز به حساب مي آيد.
چنانكه دكتر رسول ديناروند معاون غذا و داروي وزارت بهداشت نيز در حاشيه اين نمايشگاه به اين نكته اشاره كرد: در حال حاضر 5درصد از داروهاي مصرفي كشور، گياهي است و باتوجه به اينكه ايران از نظر طب سنتي و گياهي پيشينه اي طولاني دارد، اين سهم براي گياهان دارويي بسيار ناچيز است.
****
طبق تعريف سازمان جهاني بهداشت(WHO) در سال۱۹۷۸ مجموعه تمامي علوم نظري و عملي كه در تشخيص طبي، پيشگيري و درمان بيماري هاي جسمي، ذهني يا ناهنجاري هاي اجتماعي به كار مي رود و به صورت گفتاري يا نوشتاري از نسلي به نسلي ديگر انتقال مي يابد را طب سنتي مي گويند.
دكتر سيدمهدي ميرغضنفري- متخصص فيزيولوژي و مدير گروه تحقيقات طب سنتي ايران مي گويد: بعضي از كشورها در تاريخچه و تمدن خود داراي علوم، آداب و رسوم طبي بوده اند كه اين مجموعه در اين كشورها به عنوان طب سنتي شناخته مي شود مثل آفريقا، آمريكاي لاتين، كشورهاي غرب اقيانوس آرام و آسياي جنوب شرقي(ايران، هند، چين و...) اما برخي ديگر از كشورها اين طب را نداشته و از طب سنتي كشورهاي ديگر استفاده مي كنند.
وي در ادامه مي گويد: گاهي اوقات طب سنتي ايران با طب هاي ديگر مثل طب گياهي، طب يوناني، طب عربي، طب اسلامي و يا موارد ديگر اشتباه گرفته مي شود در حالي كه طب سنتي ايران يك مكتب مستقل است كه مي تواند با عوارض و هزينه كمتر به حل معضلات درماني كمك كند.
دكتر تقي قفقازي- استاد گروه فارماكولوژي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان-نيز مي گويد: علم داروهاي شيميايي را در خدمت گياه درماني گذاشته و جهادي را آغاز كرده ايم تا مصرف صحيح گياهان دارويي را به مردم يادآور شويم.
البته دكتر قفقازي معتقد است كه اگر بگوييم گياهان دارويي براي تمام بيماري ها مفيد است، حرف درستي نخواهد بود چرا كه برحسب نوع بيماري، گياهان دارويي قادر به تاثيرگذاري هاي سودمند هستند به شرطي كه از آنها به نحو صحيح استفاده شود.
يافته هاي جديد
در سال هاي اخير تاكيد مسوولان وزارت بهداشت بر ساماندهي بازار داروهاي گياهي ايران بيشتر شده است. طبيعتا مطالعات و تحقيقات در اين زمينه، پيش نياز اين توسعه به حساب مي آيد و محققان ايراني نيز در اين باره به مطالعات گسترده تر ي پرداخته اند.
دكتر قفقازي به نوعي درمان موثر براي بيماري هپاتيتC و التهاب كبد اشاره كرده و مي گويد: در ساير كشورها با استفاده از داروهاي ضدويروس و اينترفرون براي درمان آسيب هاي كبدي ناشي از هپاتيتC اقدام مي كنند كه هم هزينه هنگفتي را در بر دارد و هم عوارض آن زياد است اما ما در مقابل موفق به استخراج ماده موثره اي از گياهان خارمريم به نام سيلي مارين شده ايم كه اين ماده باتوجه به آزمايشات انجام شده قادر است سلول هاي از بين رفته كبدي را بازسازي و فعال سازي كند.
وي در ادامه به تجارب باليني اين دارو در اصفهان و نتايج به دست آمده از آزمايش سيلي مارين در يك گروه نمونه 20نفري اشاره مي كند و مي گويد: پس از انجام آزمايشات متعدد از جمله بيوسپي كبد، حدود 12نفر از افراد مورد آزمايش نتايج مثبتي را نشان دادند.
سيلي مارين داراي خاصيت ضد اكسيداني بسيار قوي است و در تمام دنيا براي بيماري هايي از جمله فشار خون بالا، چربي هاي خون، بيماري هاي قلبي-عروقي و پيشگيري از سكته از آن استفاده مي شود. اين ماده موثره و آنتي اكسيدان هايي از اين دست به وسيله مقابله با آسيب هاي حاصله از واكنش هاي اكسيداتيو مانع از ايجاد آسيب هاي كبدي مي شود.
دكتر قفقازي با اشاره به آلودگي هاي محيطي روزافزون مي گويد: ما به شكل روزمره در معرض آلودگي هاي محيطي مثل سرب هستيم و اين آلودگي ها و همچنين وجود بيماري هاي مزمني مثل صرع و فشار خون كه مصرف طولاني مدت دارو را در پي دارد، عواض ناخوشايندي را بر كبد به جا مي گذارند كه با استفاده از خاصيت آنتي اكسيداني بسيار قوي سيلي مارين(10برابر ويتامينC و خاصيتE آنتي اكسيدان دارد) مي توان آن را درمان كرد.
جالب است بدانيد در قرن بيستم در آمريكا توصيه هاي فراواني در مورد گياه خارمريم انجام شده بود و همچنين برگ هاي اين گياه در سالاد مورد استفاده قرار مي گرفت. همچنين در سال۱۹۶۸ گروهي از دانشمندان آلماني با استفاده از ماده موثره سيلي مارين براي درمان آسيب هاي كبدي ناشي از الكليسم استفاده مي كردند.
درمان هاي گياهي ريزش مو
در ايران حدود 700 گونه گياه  دارويي و مفيد مي رويد كه 5 برابر تمام گياهاني است كه در اروپا به عمل مي آيند و بنابراين احياي فرهنگ قديمي استفاده از گياهاني دارويي در كشور با توجه به رشد فناوري ضروري به نظر مي رسد.
دكتر فريبرز معطر- استاد فارماكولوژي دانشگاه علوم پزشكي اصفهان- كه در تحقيقات خود در زمينه گياهان دارويي به درمان هاي مؤثري براي رفع اختلالات پوستي دست يافته است، مي گويد: پوست عضوي است كه بيش از ساير نقاط بدن در معرض محيط بيروني، ضربات و آلودگي ها قرار دارد و از آنجايي كه تمام بدن را به مساحتي حدود 4 مترمربع مي پوشاند بنابراين حفاظت از پوست بسيار لازم است.
اين در حالي است كه در بين داروهاي مصرفي، داروهاي مربوط به بيماريهاي پوستي بيشترين ميزان را به خود اختصاص مي دهد.
دكتر معطر در ادامه به برخي از اين گياهان دارويي اشاره مي كند و مي گويد: گزنه، خارخاسك و پرسياوشان، گياهان معالج ريزش مو هستند يا براي درمان بيماري پوستي برص مي توان از گياهي با نام كندوس يا خربق استفاده كرد، همچنين قارچ هاي پوستي به وسيله مصرف آويشن  شيرازي، حنا، سير، زردچوبه و سدر قابل درمان است.
وي در ادامه به بيماري پسوريازيس اشاره مي كند و مي گويد: بيماري پوستي پسوريازيس را كه در گذشته غيرقابل درمان تلقي مي كردند، مي توان با استفاده از شاتره و كندر بهبود بخشيد. البته در سالهاي اخير از گياهي به نام خله يا آمي ماژوس استفاده مي شود و خوشبختانه به شكل خود رو در مزارع نيشكر اطراف انديمشك مي رويد. دكتر معطر همچنين به التهاب پوستي و سوختگي ها اشاره مي كند و از گل هميشه بهار، بابونه شيرازي، گياه ختمي، تنباكوي كوهي و شيرين بيان به عنوان گياهان مؤثر در رفع التهاب ياد مي كند.
بد نيست بدانيد كه گل هميشه بهار به عنوان درمان مؤثري براي بهبود زخم بستر پيشنهاد شده است.
هيرسوتيسم (رشد موهاي زايد) هم با تركيبي از گياهان تاتوره، شوكران و بذرالبنج قابل درمان است. همچنين آكنه يا جوش صورت كه مبتلايان زيادي هم دارد با مصرف توامان آويشن شيرازي و بابونه و پوست گردو رفع مي شود.
دكتر معطر در پاسخ به اين سؤال كه آيا گياهان دارويي درمان قطعي براي بيماريهاي فوق محسوب مي شوند مي گويد: در دنيا هيچ درمان قطعي وجود ندارد، پس كلمه قطعي عوام فريبانه است به علاوه اين كه طبيعت انسان ها با هم متفاوت است بنابراين تأثير درمان ها متفاوت خواهد شد اما نكته اي كه وجود دارد اين است كه ما علاوه بر استفاده از اطلاعات به جا مانده از طب قديم مواد مؤثره به دست آمده را مورد تحقيقات گسترده فارماكولوژي و باليني قرار مي دهيم و سپس تجويز مي كنيم.
درمان دردهاي مفصلي
از زنجبيل براي درمان اسهال، تهوع و استفراغ و همچنين تسكين دهنده اي براي دردهاي مفصلي از چهار قرن قبل از ميلاد مسيح استفاده مي شده است. اما در جوامع امروزي زنجبيل بيشتر به عنوان ادويه معرفي شده است و خواص درماني آن ناديده گرفته شده است.البته در سالهاي اخير براي درمان مجموعه بيماريهاي حركت (بيماري سفر- دريازدگي و...) به آن توجه شده است. دكتر هادي علوي- داروساز- در اين زمينه مي گويد: سازمان فضايي آمريكا پس از انجام آزمايشات متعدد به وسيله صندلي گردان، اثرات ضدتهوع و سرگيجه زنجبيل را تأييد كرد، ضمن اين كه اين گياه برخلاف ساير داروهاي ضدتهوع و سرگيجه، خواب آور نيست.
وي در ادامه به اثرات آنتي اكسيداني زنجبيل اشاره مي كند و مي گويد: اثر آنتي اكسيداني زنجبيل باعث پيشگيري از بسياري از بيماريها از جمله سرطان و بيماريهاي قلب و عروق است و اثرات ترموژنيك (گرمازايي) آن سبب مي شود تا همه افرادي كه دائماً احساس سرما در بدنشان مي كنند با مصرف 1 عدد كپسول به دست آمده از زنجبيل آن را درمان كنند.
وي خاصيت برجسته ديگر زنجبيل را اثرات ضد روماتيسم آن بيان مي كند و اثر آن در مهار ترشح پروستاگلانيدين ها (عوامل التهاب زايي) را بيشتر از داروهاي ضدالتهاب غير استروئيدي نظير آسپرين و ايبوپروفن مي داند. علاوه بر اين كه عوارض گوارشي كه در نتيجه مصرف داروهاي شيميايي وجود دارد در اثر مصرف زنجبيل پيش نمي آيد.
اولين قدم، آگاه سازي مردم است
دكتر فريبرز معطر معتقد است: اولين گام در جهت رسيدن به هدف اصلي جايگزيني مواد طبيعي در درمان، اطلاع رساني صحيح به مردم از طريق رسانه هاي گروهي و همچنين برگزاري كارگاههاي آموزشي براي پزشكان است چرا كه با افزايش آگاهي  پزشكان در زمينه گياهان دارويي و تجويز صحيح آنها براي افراد به عنوان يكي از مهمترين اصول فراگير شدن اين نوع درمان محسوب مي شود.
دكتر تقي قفقازي نيز در تأييد لزوم جايگزيني داروهاي شيميايي با داروهاي گياهي و بازگشت به طب سنتي مي گويد: مصرف داروهاي شيميايي در ايران بسيار بالاست؛ مثلاً مصرف آنتي بيوتيك در كشور ما برابر كشور چين است. اين يعني ما از مصرف صحيح گياهان دارويي غافل مانده ايم.

ويتامين ضدكم شنوايي پيدا شد
گروه سلامت - بالا رفتن سن، دردسرهاي خاص خود را دارد كه يكي از آنها هم كم شنوايي است. اما به تازگي محققان فهميده اند مصرف اسيد فوليك، مي تواند روند كم شنوايي ناشي از بالا رفتن سن را كندتر كند.
خبرگزاري رويترز در گزارشي از اين تحقيق آورده  است اين تأثير حداقل در افرادي كه هوموسيستئين بالا دارند، جدي تر ديده شده است. محققان سوئيسي در لوزان، 728 فرد بين 50 تا 70 ساله را انتخاب كردند. اينها كساني بودند كه هوموسيستئين بالا داشتند. اين افراد انتخاب شدند، چون كار اسيد فوليك همين است كه اين ماده را در بدن كم مي كند. افرادي كه مشكل خاصي در سيستم شنوايي شان داشتند، از ابتداي مطالعه حذف شدند. به يك گروه از آنان روزانه 800 ميكروگرم اسيد فوليك دادند و به گروه ديگر، به عنوان شاهد گروه مورد آزمايش، دارونما دادند و اين كار براي 3 سال متوالي انجام شد. آزمايش هاي شنوايي بعدي نشان داد كه اين مكمل ويتاميني گروه ب، حداقل براي شنيدن صداهاي با فركانس پايين(يعني صداهاي بم تر) مؤثر بوده است.
ارتباط كودك آزاري با افسردگي
كودكي آن قدر دوره حساسي است كه وقايع آن مي تواند تا آخر عمر آدم را تحت تأثير قرار دهد. مثلاً رفتاري كه والدين با بچه هاي معصوم مي كنند، مي تواند باعث افسرده شدن آنها در بزرگسالي شود. اين را تحقيقات دانشمندان كالج دادگاه هاي جنايي نيويورك نشان مي دهد. اين بدرفتاري ممكن است شامل آزارهاي جسمي- جنسي و نيز غفلت و بي توجهي مفرط به آنها باشد.
خبرگزاري رويترز گزارش كرده اين پژوهشگران ??? كودك را كه قبل از ?? سالگي بدرفتاري و غفلت ديده بودند، با ??? كودك كه چنين تجربه هايي نداشتند، انتخاب كردند. هر دو گروه از لحاظ سن، نژاد، جنس و موقعيت اجتماعي وضعيت مشابهي داشتند. هر دو گروه تا حدود سن ?? سالگي تحت نظر قرار گرفتند و شرايط رواني آنها ارزيابي و با همديگر مقايسه شد.
محققان دريافتند آزار جسمي و جنسي، بي توجهي و غفلت يا هر دوي آنها احتمال ابتلا به افسردگي شديد را در بزرگسالي تا ?? درصد افزايش مي دهد. كودكاني كه آزار جسمي ديده اند، ?? درصد بيش از ساير كودكان احتمال دارد تا پايان عمر دچار افسردگي شديد شوند. بررسي هاي آنان همچنين نشان داد شروع افسردگي در بسياري از اين افراد از كودكي آغاز  شده است. اين نتايج تاكيد مي كند كه بايد به طور جدي از آزارهاي كودكان جلوگيري كرد و هم اين كه براي بررسي عوارض رواني مانند افسردگي در آنها از سنين پايين دقت داشت.