گروه ادب و هنر- وقتي كه بيست و پنج سال پيش مديران فرهنگي وقت اولين گام ها را براي برگزاري جشنواره فيلم فجر برداشتند، هنوز تكليف خود سينما چندان مشخص نبود. اولين دوره جشنواره فيلم فجر در روزهايي برگزار شد كه سينماگران در بلاتكليفي محض به سر مي بردند. هنوز ضوابط حاكم بر سينما به درستي تدوين نشده بود و حاصلش هم اين شد كه از پنج فيلم حاضر در بخش مسابقه سينماي ايران اولين دوره جشنواره فجر، چهار فيلم امكان نمايش عمومي نيافتند. هيأت داوران هم گويا چنان از فيلم هاي ايراني ناراضي بود كه اصلاً هيچ جايزه اي به فيلم هاي بلند سينمايي اهدا نكرد و صرفاً به فيلم هاي كوتاه آماتوري جايزه داد.
جشنواره فيلم فجر اما از همان سال اول و با تمام اين حواشي، جايگاه خود را در ميان اهالي و دوستداران سينما يافت. در دهه شصت كه سينماي نوين ايران شكل گرفت و آوازه اي جهاني يافت؛ جشنواره فيلم فجر تبديل به مهم ترين رويداد سينمايي سال شد. در اين سال ها سينماي ايران و جشنواره فجر فراز و نشيب هاي فراواني را پشت سر گذاشت، اما همچنان اين فستيوال جدي ترين آزمون براي محك زدن يك سال فعاليت سينماگران ايراني محسوب مي شود. جشنواره اي كه امسال ربع قرن برگزاري را پشت سر خواهد گذاشت، هنوز هم مهم ترين ويترين سينماي ايران است. آينه اي كه چشم انداز سينماي ايران در سال آتي را منعكس خواهد كرد.
نام ها و نشانه ها
حضور شوق انگيز چند نسل از سينماگران ايراني در جشنواره بيست و پنجم، اين اميدواري را در دل سينما دوستان زنده مي كند كه امسال شاهد جشنواره اي پربار باشيم. مطابق معمول و پيش از نمايش فيلم ها، اين نام هاي بزرگ اند كه بيش از هر چيز جالب توجه به نظر مي رسند.
هر چند هنوز حضور سنتوري در جشنواره امسال در هاله اي از ابهام قرار دارد؛ صرف احتمال شركت فيلمي از مهرجويي هم به رونق فجر مي افزايد. در ميان سينماگران خوش فكر قديمي، داريوش مهرجويي بيش از تمام هم نسلانش توانايي تطبيق با شرايط تازه را از خود نشان داده است. به همين خاطر است كه او در ميان فيلمسازان موج نويي در دهه پنجاه، بيش از همه سيمرغ به خانه برده است. اين سيمرغ ها را مي توان نشانه تأييد رسمي فيلم هاي مهرجويي از سوي طيف هاي متفاوتي از مديران فرهنگي، ارزيابي كرد. به همين خاطر سنتوري اگر به فجر بيست و پنجم برسد، رقيبي جدي براي فتح سيمرغ  هاست.
بعداز كمدي سرخوشانه ميهمان مامان ، مهرجويي در سنتوري  دوباره به تمرين جديت پرداخته است. سنتوري فيلمي تلخ درباره زندگي پرفراز و نشيب يك نوازنده موسيقي است.
با وجود اينكه فيلم هاي مسعود كيميايي در تمام اين بيست و پنج سال مورد اعتنا و توجه داوران جشنواره قرار نگرفته است اما سازنده فيلم هايي چون گوزن ها ، سفر سنگ ، سرب و دندان مار هنوز هم از نام هاي پراعتبار سينماي ايران و به  تبع آن جشنواره فجر است. او امسال رئيس را در جشنواره دارد. فيلمي كه در تداوم تجربه موفق حكم خوانده شده و مثل هر كار ديگر كيميايي كنجكاوي فراواني براي ديدنش وجود دارد.
رخشان بني اعتماد به عنوان يكي از مهم ترين فيلمسازان نسل انقلاب، چند سالي است كه به همراه محسن عبدالوهاب فيلم مي سازد. بني اعتماد بعداز كش و قوس هاي فراوان با خون بازي در بخش مسابقه حاضر خواهد شد. بررسي معضل اعتياد در جوان ها با نگاهي مستند وار ويژگي بارز خون بازي است. خسرو سينايي گرچه پيشينه فيلمسازي اش به سال هاي قبل از انقلاب بازمي گردد ولي او پس از پيروزي انقلاب اسلامي، بخت كارگرداني فيلم بلند سينمايي را يافت. سينايي كه در سينماي مستند هم نام پرآوازه اي دارد، سالها پيش با عروس آتش مبدل به پديده جشنواره شد. او امسال مثل يك قصه را به عنوان اولين تجربه جنگي اش روانه جشنواره كرده است. كيومرث پوراحمد هم حكايتي مشابه با سينايي دارد. او هم بعداز ساخت چند فيلم كوتاه در دهه پنجاه، در سال هاي ابتدايي دهه شصت، موفق به ساخت فيلم بلند شد.
اتوبوس شب به عنوان فيلمي جنگي از سازنده قصه هاي مجيد و شب يلدا ، گويا تجربه متفاوتي در اين ژانر از كار درآمده است.
محمد حسين لطيفي به عنوان كارگرداني شناخته شده تصوير درستي از ذائقه مخاطب دارد، به پشتوانه ساخت فيلم هايي كه گيشه پررونق داشته اند، با روز سوم مي خواهد ميان مخاطب و سينماي جنگ آشتي برقرار كند.
در سينماي خوش ساخت مخاطب محور همچنين بايد به فريدون جيراني اشاره كرد كه با تريلر روانشناسانه پارك وي به فستيوال امسال آمده است. پارك وي فيلمي است به سياق قرمز  از ساخته هاي موفق جيراني، با صحنه هايي خشن كه مي گويند در سينماي ايران تازگي دارد.
محمد مهدي عسگر پور كه خود دو دوره دبيري جشنواره فيلم فجر را بر عهده داشته، اقليما   را در فستيوال امسال دارد. او كه با قدمگاه مسيري متفاوت را پيش روي سينماي معناگرا قرار داد، امسال گويا همين كار را با اقليما انجام داده است. ظاهراً هيأت انتخاب فيلم ها، اقليما را بيشتر از بقيه فيلم ها پسنديده و همين مي تواند شانس سومين ساخته بلند سينماي عسگرپور را براي فتح 5 سيمرغ افزايش دهد.
احمدرضا معتمدي كه آخرين فيلمش ديوانه از قفس پريد فيلم برگزيده جشنواره بيست و يكم شد، تنها كمدي حاضر در جشنواره امسال را ساخته است. قاعده بازي با انبوهي از بازيگران سرشناس و با توجه به پيشينه سازنده اش، گويا تعريفي تازه از اين ژانر در سينماي ايران را ارائه داده است. در همين زمينه بايد به مخمصه محمدعلي سجادي اشاره كرد. در خلأ تجربه هاي خوش ساخت سينماي پر تعليق و حادثه، سجادي با فيلمي پليسي مي خواهد خاطره خوش بازجويي يك جنايت را تكرار كند.
در انبوه نام هاي بزرگ جشنواره امسال بايد به فيلم فرش ايراني هم اشاره كرد كه با 15 كارگردان سرشناس، باعث پرستاره شدن آسمان جشنواره امسال شده است. فيلمي كه به همت رضا ميركريمي در 15 اپيزود ساخته شده است. بهروز افخمي، رخشان بني اعتماد، بهرام بيضايي، جعفر پناهي، كمال تبريزي، سيف الله داد، مجتبي راعي، نورالدين زرين كلك، خسرو سينايي، بهمن فرمان آرا، عباس كيارستمي، مجيد مجيدي، داريوش مهرجويي و رضا ميركريمي هر كدام روايت خود را از فرش ايراني ارائه داده اند. اين نام ها را اگر كنار كارگردانان با تجربه اي چون سعيد سهيلي، سعيد ابراهيمي فر، پوران درخشنده و ابوالقاسم طالبي قرار دهيم، فهرست فيلمسازان سرشناس امسال كامل مي شود.
كشف دلپذير جوان ها
جداي از نام هاي بزرگ، فجر هميشه محل خوبي براي كشف پديده ها بوده است؛ فيلمسازان جوان و جوياي نام در طول اين بيست و پنج سال، اولين بار در جشنواره فجر نامشان در ذهن سينما دوستان ثبت شد و بعداً به جرگه بزرگان پيوستند.
در مورد فيلمسازان جوان بايد ابتدا از مسعود ده نمكي ياد كرد كه با اين كه اولين فيلم بلندش را ساخته ولي در حوزه سياست نام آشنايي به شمار مي آيد. در واقع همين پيشينه باعث شده تا اخراجي ها بيش از هر فيلم اولي ديگر، در كانون توجهات قرار داشته باشد.
از پابرهنه در بهشت هم كه اولين ساخته بلند بهرام توكلي است به عنوان يكي از پديده هاي احتمالي جشنواره نام برده شده است.
آدم ساخته اول عبدالرضا كاهاني هم با داستاني متفاوت و حضور بازيگران حرفه اي از ديگر اميدهاي جشنواره امسال است.
باز هم سيب داري كار بايرام فضلي پس از درخشش در ونيز به فجر آمده است. فضلي قبلاً به عنوان فيلمبردار آثار متفاوت، توانايي هاي خود را به رخ كشيده و بايد ديد كه در مقام كارگردان چه كرده است. بيژن ميرباقري كه دو سال پيش با ما همه خوبيم يكي از پديده هاي جشنواره بيست و سوم نام گرفت، امسال با روز برمي آيد  به جشنواره آمده است. فيلمي كه گفته مي شود اقتباسي آزاد  از مرگ و دوشيزه پولانسكي است.
در ميان سينماگران تازه نفس حاضر در جشنواره امسال، مازيار ميري شاخص ترين آنهاست. سازنده قطعه ناتمام و به آهستگي ، امسال با پاداش سكوت يكي از فيلم هاي پرسر و صداي جشنواره را ارائه كرده است، رويكردي متفاوت به سينماي دفاع مقدس كه از بخت هاي جدي سيمرغ به شمار مي آيد.
وحيد موسائيان از فيلمسازان جوان اما پر كاري است كه گوشواره پنجمين تجربه بلند سينمايي او محسوب مي شود. فيلمي در ژانر سينماي كودك كه در پي برگزار نشدن جشنواره اصفهان، براي اولين بار در فجر به نمايش درمي آيد. مسعود اطيابي با مصائب دوشيزه ، امير شهاب رضويان با ميناي شهر خاموش و پرويز شيخ طادي با سينه سرخ از ديگر سينماگراني هستند كه با تجربه هاي تازه به جشنواره امسال آمده اند.

در همه اين سالها اين حكايت را زياد شنيده ايم كه ديگر كاري با جشنواره فجر ندارم ، ديگر فيلمم را به فجر نمي دهم و... اما همين فيلمسازان وقتي فيلم تازه اي مي سازند، زودتر از بقيه فرم شركت در جشنواره را پر مي كنند. به اين دليل ساده و واضح كه جشنواره فجر هنوز هم مهمترين رويداد سينمايي، بخوانيد فرهنگي، سال است.
در هيچ زماني به اندازه 10روز برگزاري جشنواره، توجه عمومي به سينما جلب نمي شود. اين گونه است كه حتي رسانه هايي كه در طول سال اعتناي چنداني به هنر هفتم ندارند، به پوشش گسترده رخدادهاي جشنواره فجر مي پردازند.جشنواره فجر كه حالا جوان برومند بيست و پنج ساله اي شده، با انبوهي از خاطرات تلخ و شيرين كه نامش تداعي مي كند را بايد به مثابه نشانه اي از سينماي فرهنگي ايران هم دانست. سينمايي كه با پيروزي انقلاب اسلامي و بر دل ويرانه هاي فيلمفارسي شكل گرفت و با رويكردي فرهنگي كه منبعث از ذات انقلاب بود، توانست چشم جهانيان را خيره كند.
جشنواره فجر را همچنين بايد نشانه اي بر طراوت و پويايي سينماي ايران دانست. ايران به عنوان تنها كشور صاحب سينما در كل منطقه خاورميانه، با توليد سالانه 60فيلم، با بهترين محصولاتش جشنواره فجر را برگزار مي كند.
جشنواره دبي اگر در مقام رقيبي قدر به ميدان آمده، متعلق به كشوري است كه اصلاً  سينما ندارد. هر چند بايد همين فستيوال را هم به واسطه انبوه ميهمانان سرشناس كه از سراسر جهان در آن حضور مي يابند، جدي گرفت.اگر جشنواره فجر را با صفت بين المللي بودنش در نظر بگيريم، بايد گفت كه هنوز راه درازي را پيش رو داريم ولي همين فستيوال در مقام رويدادي داخلي، جايگاه ويژه اي دارد. حالا ماييم و ضيافت بيست و پنجم. يك جشنواره ديگر آغاز شده. مثل هميشه با دنيايي از شور و اميد و به اميد وزيدن نسيم فرهنگ و تعالي در سينما.يادمان باشد اگر امروز سينمايي داريم كه به فتح جهان نشسته است، بخشي از آن مديون همين جشنواره فيلم فجر است.
اين جشنواره همه ماست. همه ما كه فيلم ساخته ايم، سياستگذاري كرده ايم، درباره اش قلم زده ايم يا ساعت ها براي تماشاي فيلم هايش در صف ايستاده ايم.