فرهاد جم
توريست كسي است كه در حوزه سرمايه گذاري هاي صنعت توريسم حركت مي كند، يعني با تور به سفر مي رود، در هتل اقامت مي كند، در رستوران غذا مي خورد، از مراكز ديدني با تهيه بليت ديدن مي كند و سوغاتي مي خرد. اين همان توريستي است كه ورود هر 10 نفر آن يك شغل ايجاد مي كند. اين يك تعريف علمي و فني است در باره توريست صنعتي. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري چندي پيش اعلام كرد در 9 ماهه اول سال جاري تعداد توريست هاي ورودي به كشور 71 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزايش داشته است. به نظر شما شمار اعلام شده از سوي اين سازمان چقدر با تعريف پيش گفته از توريست واقعي انطباق دارد؟
اين گزارش قصد دارد از زواياي مختلف اين موضوع را بررسي كند.
پناهجو يا توريست؟
فعالان بخش خصوصي، كارشناسان و نمايندگان مجلس آمار ارائه شده از سوي سازمان ميراث فرهنگي را صحيح نمي دانند. اگر بخواهيم كمي با تساهل و تسامح به قضيه نگاه كنيم تنها از ظاهر امر و حتي بدون استناد به نظر كارشناسان، مي توان پرسيد چگونه 71درصد بر تعداد گردشگران واقعي افزوده شده در حالي كه چنين افزايشي در مراكز خريد، سايت هاي تاريخي، طبيعي و حتي در سطح شهر محسوس نيست.
الياس نادران در گفت وگو با ميراث خبر اين رقم را واقعي نمي داند و مي گويد: آمار واقعي ورود گردشگر به ايران با توجه به شرايط كنوني سياسي و اقتصادي كشور رقمي پائين تر از اين رقم است، اما آنچه رئيس جمهور ارائه كرد، آماري با تفسيرهاي خاص خود سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است. اين آمار را با تفسير خاص آنها مي توان پذيرفت، اما به طور كلي آنچه گردشگر واقعي ناميده مي شود، متفاوت از اين پيش بيني ها است.
اين در حالي است پيش از اين رييس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري گفته بود اين آمار را با استناد به اعداد و ارقام ارائه شده از سوي مركز گمرك ايران ارائه داده است.
پرسش آن است كه تفسيرهاي خاص سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بر كدام مبنا
بوده است.
كارشناسان چه مي گويند؟
الميرا ايلياتي، كارشناس گردشگري در اين خصوص مي گويد: اصولاً اين گونه آمار دادن درست نيست. براي آمار دقيق بايد تعداد تورهاي ورودي را استخراج كرد و اصولاً استفاده از مرجعي همچون گمرك كاملاً نادرست بوده و آمار ارائه شده از سوي اين نهاد، قابل استناد نيست. مرجع اين گونه آمارها (كميته تورهاي ورودي) است نه گمرك.
وي مي افزايد: بنا بر تعريفي كلي، توريست به كسي گفته مي شود كه حداقل يك شب و حداكثر يك سال را خارج از محل سكونت خود به سر ببرد. در اين صورت مثلاً كسي كه وارد ايران مي شود و تنها يك چاي مي خورد توريست است. اما حتي همين موضوع نيز در ايران قابل بحث است چون اين چاي با آب و برق يارانه اي تهيه شده است و در واقع اين نوع گردشگر نه تنها درآمدزا نيست بلكه مضر هم هست.
اما توريست صنعتي مقوله اي ديگر با تعريفي متفاوت است كه بر طبق آن توريست از امكانات مختلف همچون هتل، مراكز خريد، مناطق ديدني و... با پرداخت پول استفاده مي كند.
ايلياتي مي افزايد: اما مشكل ما چيز ديگري است. براي نمونه، پيله وران مرزي در مرزهاي كردستان و آذربايجان اجازه دارند به دفعات وارد مرزها شده و از آن خارج شوند. اما اولاً آمدن و رفتن اين ها بخشنامه اي است. يعني مثلاً دولت در يك سال شرايط ورود آنها را آسان مي كند و سال بعد قانون ديگري وضع مي كند كه منجر به كاهش تعداد آنها مي شود. خلاصه آن كه اين گونه آمار دادن، بازي آماري است. اگر قرار باشد اين طور با قضيه برخورد كنيم آن وقت مي توانيم سالي را پيدا كنيم كه في المثل در مقايسه با 9 ماهه امسال توريسم 100 درصد كاهش داشته
باشد!
نظر بخش خصوصي چيست؟
فخرالسادات غني، مدير مؤسسه طبيعت در پاسخ به اين پرسش كه آيا واقعاً گردشگري در 9 ماهه اول امسال 71 درصد رشد داشته مي گويد: ما در سال هاي گذشته دست كم چند تور حدود 20، 30 نفره گردشگر خارجي داشتيم، اما امسال همان تورها را تنها با دو سه نفر برگزار كرديم.
وي اضافه مي كند: البته عمده فعاليت ما در حوزه گردشگري داخلي است و بايد بگويم در اين حوزه رشدي در حدود 50 درصد داشته ايم.
راحله حسنلويي، مدير يك آژانس نيز در پاسخ به اين پرسش مي گويد: به نظر من اين آمار صحيح نيست. مشتريان ما حدود 70، 80 درصد كاهش داشته اند. براي نمونه پارسال براي 22 بهمن ما حدود 25 مسافر براي كيش داشتيم، در حالي كه امسال در همين زمان، به 5، 6 مورد محدود شد. يا در سال هاي گذشته هفته اي يكي، دو مورد بليت براي دوبي مي فروختيم، اما امسال به طور متوسط، همين تعداد بليت را در يك ماه مي فروشيم.
آرش نورآقايي، تورليدر، نيز در پاسخ به اين پرسش مي گويد: خود من تور ليدري هستم كه مجوز تورگرداني خارجي و داخلي را دارم. اما در 4 ماهه اخير تنها 1 مورد گردشگر خارجي داشته ام! كم و بيش همين وضعيت در مورد ديگر همكارانم هم صادق است. در واقع مي توانم بگويم من هر هفته همكارانم را در محل انجمن مي بينم و اين نشان مي دهد كه خبري از توريست خارجي نيست!
منصور قاسمي، تورليدر و فعال در حوزه گردشگران ورودي به كشور است. وي در پاسخ به اين پرسش مي گويد: گردشگران ورودي نه تنها افزايش نيافته اند بلكه مي توان گفت حداقل 70 درصد كاهش يافته اند. من پارسال 11 گروه خارجي را بردم اما امسال اين تعداد به 3 گروه كاهش يافت. مي توانم بگويم در 15 سال گذشته امسال بدترين سال براي گردشگري، دست كم در حوزه كاري من بوده است.
بر مبناي آنچه كه گفته شد از يك ميليون گردشگر مورد ادعاي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري چند درصد توريست واقعي بودند، حضور آنها در كشور به توسعه اشتغال كمك كرده است و باعث افزايش درآمد ارزي كشور شده است؟ آيا نبايد يك بار براي هميشه تصميم بگيريم هر آواره اي را كه گاه براي خوردن يك وعده غذاي سير وارد مرزهاي كشور مي شود توريست نام ندهيم؟

چشم انداز
نبود آمارهاي علمي و صحيح يكي از چالش هاي بزرگ در همه عرصه ها از جمله صنعت گردشگري است.
آمار رشد صنعت گردشگري كه اخيراً از سوي دستگاه هاي اجرايي ارائه شده است علمي و دقيق نيست.بخش خصوصي كه در همه جاي دنيا موثق ترين مرجع براي ارزيابي وضعيت گردشگري به حساب مي آيد، سال 85 را يكي از راكدترين سال هاي اين صنعت مي داند. برخي نمايندگان مجلس نيز آمارهاي يادشده را صحيح نمي دانند. بي گمان هر كس را كه وارد مرزهاي كشور مي شود نمي توان گردشگر خواند، چنانكه تعدادي از اين ورودي ها همان متكديان پاكستاني شهرهاي بزرگ خودمان هستند.

ايسنا: مديركل محيط زيست لرستان گفت: از مجموع تالابهاي پلدختر كه به تالابهاي 11گانه معروف هستند تنها 6 تالاب درحال حاضر آب دارند.
مهندس كاكاوند با بيان اين مطلب افزود: تالابهاي پلدختر در محدوده اي بين 7 تا 25 كيلومتر درجنوب و جنوب غربي شهرستان قرار دارند كه مساحت سطح تالابها 45 هكتار است.
وي افزود: اين تالابها در محيطي محصور از مواد آهكي بر روي سفره هاي آب زيرزميني گسترده اي قرار گرفته و هيچ نشانه اي از ارتباط يا تأمين آب آنها از طريق رودخانه يا آبهاي سطح الارضي مشاهده نمي شود.

ايسنا: معاون محيط طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط زيست گفت: ساخت وسازهاي انجام شده در منطقه حفاظت شده گنو حيات ماهي آفاينوس كينوئيس را كه از گونه هاي نادر دنيا محسوب مي شود را در معرض خطر قرار داده است.
دكتر دلاور نجفي با بيان اين مطلب افزود: سازمان حفاظت محيط زيست با اقداماتي كه انجام داده است در تلاش است از اين گونه محافظت كند.
وي گفت: بر اين اساس مطالعات لازم انجام شده و بخش تفرجي از بخش زيست محيطي منطقه جدا خواهد شد.
نجفي افزود: تلاش سازمان حفاظت محيط زيست بر اين است كه زون هاي حساس را از گزند حضور افراد حفاظت كند.
وي با اشاره به در معرض تهديد بودن برخي از تالاب هاي كشور به ايسنا گفت: خشكسالي و ايجاد سازه هاي آب در بالا دست و كاهش ورودي آب در اين تالابها و همچنين نفوذ و ريختن آلاينده هاي كشاورزي و صنعتي به اين تالابها حيات آنها را در معرض خطر قرار داده است.
معاون محيط طبيعي و تنوع زيستي سازمان حفاظت محيط زيست تصريح كرد: در اين راستا كار گروهي تشكيل شده است تا حق آبه اكولوژي تالاب ها تعيين شود.

آرش نورآقايي
ميان سؤال و مسأله فرق هست. سؤال را براي اين مي پرسيم كه اطلاعات عده محدودي را محك بزنيم. اما مسأله را براي عده بيشتري و يا تمام جامعه مطرح مي كنيم تا دانش آنها را به چالش بكشيم.
گردشگري در كشور ما امروز يك مسأله است. مسأله اي كه جوابش، حل مسأله اقتصاد كشورمان است. در اين نوشته مي خواهيم به مسأله گردشگري بپردازيم و اين كه ما چگونه قرار است با آن روبه رو شويم.
براي اين منظور بد نيست نگاهي به رسانه ها بياندازيم و جايگاه ورزش و گردش را در آنها با هم مقايسه كنيم.
آيا به نظر نمي رسد كه در دنياي امروزي، به ورزش و گردش بايد به يك اندازه پرداخته شود. آيا هر دو از الزامات زندگي به شمار نمي آيند و هر دو راه حرفه اي شدن را نمي پيمايند. آيا از هر دو به عنوان منابع اقتصادي ياد نمي شود. آيا براي هر دو كدهاي اخلاقي تعريف نمي شود. آيا براي هر دو، سازمان هاي دولتي و غيردولتي، ملي و بين المللي فراواني در تمام دنيا وجود ندارند.
با اين حال اگر تعداد ساعات و تنوع برنامه هايي كه در صدا و سيماي ايران به ورزش پرداخته مي شود با تعداد ساعات برنامه هاي مربوط به گردش مقايسه كنيم، به نتيجه غير برابر فاحشي مي رسيم. اين نابرابري در زمان پخش برنامه ها هم ديده مي شود.
با نگاهي به دنياي نشريات هم به نتيجه اي يكسان مي رسيم. ما هنوز يك روزنامه گردشگري نداريم. هنوز يك هفته نامه مربوط به صنعت گردشگري كه در كيوسك روزنامه ها بتوان سراغ آن را گرفت، پيدا نمي كنيم.
تقريباً همه ماهنامه ها و فصلنامه هاي گردشگري با مشكل مالي روبه رو هستند و در تيراژ كم منتشر مي شوند.
اين مجلات با اين كه سعي مي كنند به حيات خود ادامه دهند ولي اقبال چنداني ندارند. آنها يا گران هستند كه البته چاره اي براي حل اين مشكل نمي يابند، يا بودجه كم مي آورند و يا به دليل عدم حمايت از رونق مي افتند.
در مورد عدم حمايت لازم است توضيحي داده شود. معمولاً وقتي مي گوييم عدم حمايت ، منظورمان عدم حمايت از طرف دولت است. اين كه ما در هر كاري چشم به جيب دولت داريم خودش يك معضل اساسي است. دولت در اين سالها همه اش به فكر بزرگ كردن خودش بوده و با اين كه شعار حمايت از بخش خصوصي بارها از طرف دولتمردان مطرح شده ولي عملاً روند رو به رشد، بسيار نااميد كننده است.
ظاهراً روحيه پدرسالاري ايراني هنوز در دولت ديده مي شود؛ روحيه اي كه وقتي به تاريخ نظري  مي اندازيم هميشه حضورش را احساس مي كنيم. دولت همچون پدر، تمام كنش هاي ملت را زير نظر دارد و با تصميم اوست كه ملت مي تواند كاري انجام دهد. شايد وقت آن شده كه اين پدر به فرزندانش كمي اعتماد كند و آنها را در انتخاب راه آزاد بگذارد و فقط حمايت كننده باشد
نه تصميم گيرنده.
برگرديم به مسأله گردشگري . به نظر بد نيست كه در مورد بداقبالي نشريات گردشگري بعد از انقلاب اسلامي، آسيب شناسي انجام شود. آمار تعداد مجلاتي كه روزگاري حيات داشتند و حالا ديگر خبري از آنها نيست، تأسف بار است. در واقع هم اكنون تعدادي نشريه در رابطه با گردشگري در بازار وجود دارند اما سخن از دوام آنها در چنين بازاري است.
كميت و كيفيت كميته ها و نهادها و سازمان ها و ارگانها و باشگاه هاي ورزشي نسبت به همين هاي گردشگري هم قابل توجه است.
شناساندن اهميت گردشگري در اقتصاد كشور به مردم از ديگر مقوله هاي مسأله گردشگري است. اساتيد دانشگاه و دست اندركاران گردشگري و مديران دولتي شايد تا اندازه  اي با آن آشنا هستند اما نه توده مردم.
شناخت از ورزش در ميان مردم احساس مي شود،اين در حالي است كه پتانسيل كشور ما از لحاظ گردشگري به مراتب بيشتر از ورزش ماست و گردشگري بيشتر مي تواند مشكلات اقتصادي ما را حل كند.
با اين توضيحاتي كه داده شد قصد بر اين بود كه واقعاً به گردشگري به عنوان يك دغدغه جدي نگاه كنيم.

خبرگزاري ميراث فرهنگي : گرماي بيش از حد هوا در وسط زمستان كه در دو هفته اول بهمن ماه امسال موجب بروز 63 بار آتش سوزي جنگل هاي استان گلستان شده بود، 240هكتار از جنگل هاي استان را سوزاند و 122 ميليون تومان خسارت برجاي گذاشت.
بيشتر اين آتش سوزي ها در جنگل هاي مناطق شرقي استان اتفاق افتاد به طوري كه تنها 37 مورد از آن در جنگل هاي شهرستان مينودشت و بقيه در گرگان، آزادشهر، علي آباد، كلاله و راميان واقع شد.
كوچكترين اين آتش سوزيها در وسعت 50 متر مربع و بزرگ ترين آن 80 هكتار وسعت داشت. 63 بار آتش سوزي در دو هفته نخست بهمن ماه در حالي اتفاق افتاد كه از ابتداي امسال تا آغاز بهمن ماه تنها 30 مورد آتش سوزي در اين جنگل ها رخ داده است. حميد سلامتي، معاون حفاظت و امور اراضي اداره كل منابع طبيعي استان گلستان درباره آتش سوزي هاي استان گفت: نبود بارندگي در روزهاي قبل، گرمي هوا، وزش بادهاي محلي، سهل انگاري دامداران و جنگل گردان از جمله دلايل بروز حوادث بوده است.
وي با تاكيد بر توجه مردم در جلوگيري از بروز آتش سوزي گفت: نيروهاي جنگلباني استان با همكاري نيروي انتظامي و بسيج در سطح جنگل هاي استان براي پيشگيري و كشف آتش سوزي، گشتزني دارند و در صورت بروز آتش سوزي بلافاصله آن را اطلاع مي دهند.
اين مسوول افزود: هم اكنون بيل، چنگك شن كش، آب پاش دستي و 18 عدد اي فكس براي مهار آتش وجود دارد اما براي پيشگيري بهتر و كاهش خسارت، طرحي را براي اطفاي حريق در جنگل هاي استان در ستاد حوادث استانداري مطرح كرديم كه اعتباراتي در حدود 800 ميليون تومان را براي قوي تر كردن تجهيزات در اختيار ما بگذارند، ولي تاكنون به نتيجه نرسيده است.
به گفته سلامتي، از جمله محورهاي اين طرح كه با كارشناسي تهيه شده است، آموزش هاي مردمي، مرمت جاده هاي جنگلي، تجهيز ارتفاعات به دستگاه هاي هواشناسي براي پيش بيني هوا و جهت باد، ايجاد آتش بر يا به عبارتي خط فاصله بين جنگل هاي دست كاشت براي سرايت نكردن آتش است.
به گزارش اداره كل حفاظت محيط زيست استان گلستان، اين استان در منتهي اليه رشته كوه هاي البرز واقع شده و اقليم آن خشك تر از ديگر نقاط است و از اين رو نسبت به ديگر استان هاي شمالي يعني مازندران و گيلان بيش تر با خطر آتش سوزي روبه روست، به همين دليل در منطقه مينودشت و آزادشهر به دليل رطوبت كمتر و وجود باد محلي و دائمي ميزان آتش سوزي بيش تر است.