دانش مرمت يكي از پيچيده ترين علوم كاربردي است كه با توجه به جايگاه بالاي اين دانش در احياي بناهاي تاريخي و شكوه بخشي به هويت ماندگار ميراث فرهنگي و داده هاي تاريخي، اكنون در دانشگاه ها و مراكز آموزشي جهان از اعتبار بسيار بالايي برخوردار است.
مرمت به معناي رايج آن در عرف بين الملل، در مراكز آموزشي، پژوهشي و حتي پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري معنا ندارد كه اگر داشت، مرمت گنبد سلطانيه ۳ برابر زمان ساخت آن وقت نمي برد! با وجود اينكه بيش از ۳۰ سال از برافراشته شدن داربست هاي فلزي در گنبد سلطانيه مي گذرد، پيشرفت هاي  مرمت اين بناي ارزشمند فاقد كارايي بوده و دست اندكاران اين پروژه ملي، هيچ محدوده زماني خاصي را براي پايان كار ذكر نمي كنند! اين در حالي است كه مرمت بايد بر مبناي پژوهش هاي علمي آغاز شده و زمان شروع و پايان آن كاملا با جدول زمان بندي شده همخواني داشته باشد.
به عنوان نمونه دولت چين اعلام كرده كه ۱۸۵ميليون دلار را در ۱۵ سال آينده براي مرمت «شهر ممنوع» هزينه خواهد كرد.
چنين اعتباري هر چند كه هيچ گاه حتي براي كل آثار تاريخي ايران تصور نمي شود، چرا كه تنها كاهگل كردن بناهاي تاريخي به اعتباري بالغ بر ۸۰۰ ميليارد تومان اعتبار نياز دارد، اما حداقل انتظار كارشناسان در شرايط موجود آن است كه در وهله نخست مرمت بناهاي تاريخي با اتكا به طرح هاي پژوهشي موجود در پژوهشكده مرمت آغاز شده و سپس پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري به طور جدي در بحث آموزش نيروهاي مرمت، اهتمام ويژه اي را در تعامل با دانشگاه هاي كشور داشته باشد.
اين روزها اشاره به نداشتن يا كمبود بودجه هاي مرمتي و حفاظتي براي مديران ميراث فرهنگي و پايگاه هاي باستان شناسي دستاويزي شده تا كوتاهي هاي خود را در اين حوزه جبران كنند. تاملي بر منابع موجود در پژوهشكده مرمت نشانگر آن است كه براي پرداختن به مرمت اصولي و بنيادين يادگارهاي ارزشمند تاريخ ايران، جز معدود مواردي كه در پژوهشكده هاي سازمان خاك مي خورند، طرح ها و پژوهش هاي قابل قبولي وجود نداشته و از همه تاسف بارتر اينكه فرايند مرمت در ميان هزاران گرفتاري و معضلات فراروي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري به بوته فراموشي سپرده شده است.
اگر بپذيريم كه مرمت قبل از اينكه فن باشد، يك علم است. آنگاه بايد معيارها و شاخص هاي اين علم نيز با استانداردهاي روز آموزش عالي و آكادميك تطبيق داده شوند كه در مقام عمل شاهد چنين چيزي نيستيم. وجود هزاران بناي تاريخي كه عمدتا از خطر تخريب در صورت عدم رسيدگي و مرمت رنج مي برند، نيز باعث شده تا در برخي موارد مرمت گران به اصول اوليه مرمت بي اعتنا بوده و شرايطي را براي آثار تاريخي پيش آورند كه تاسف بارتر از وضعيت قبلي آن ها باشد. به عنوان نمونه در اصفهان به تازگي شاهد آن بوديم كه درهاي حجره هاي مدرسه  چهارباغ اصفهان كه به دوره  صفويه تعلق دارند با سنباده كشيدن و رنگ زدن در حال تعمير بودند كه چنين روشي، اين آثار تاريخي و اعتبار دانش مرمت و مرمت گران را زير سئوال برده است.
از سوي ديگر شواهد موجود نشان مي دهد كه برخي از مرمت هاي بناهاي تاريخي براساس تجربه شخصي برخي افراد صورت مي گيرد. در حال حاضر نيز اعمال نفوذ علايق و سليقه هاي شخصي باعث ايجاد مشكلات بسياري در امر حفاظتي شده و مرمت و احياي بناهاي تاريخي را با چالش همراه كرده است. مثلا نتايج تحقيقات سه ساله  سيدحسين حسيني درباره ملات هاي به كار رفته در چغازنبيل و توليد ملات مرمتي، هيچ گاه در كارگاه هاي مرمتي استفاده نشده و به همين دليل، او مهم ترين مشكل اين محوطه تاريخي را استفاده نكردن از نتايج تحقيقات در فعاليت هاي اجرايي مي داند.
اين كارشناس ارشد مرمت آثار تاريخي مي گويد: مرمت هاي چغازنبيل براساس تجربه  كارشناسان كارگاه انجام مي شود؛ درحالي كه پس از پايان مطالعات درباره  ملات هاي چغازنبيل مي شد از نتايج آن در مرمت ها استفاده كرد ولي هيچ گاه اين اتفاق نيفتاد.
اكنون مشكل عمده سازمان ميراث فرهنگي در حوزه  مرمت، وجود استادكاران باتجربه اي است كه با علم روز آشنا نيستند. معمولا اين استادان در كارهاي هنري بسيار قدرت مند هستند، ولي از علم روز اطلاع ندارند؛ لذا سازمان بايد تمهيدي در پيش گيرد كه آنها مجبور باشند در كنار مرمت گران آكادميك كه حتي ممكن است كم تجربه باشند، كار كنند.
غير از فقدان آموزش در حوزه مرمت بايد از نبود منشور مرمت به عنوان يك معضل در حفظ بناهاي تاريخي ياد كرد. اكنون چند سال از وعده شوراي بين المللي بناها و محوطه هاي فرهنگي تاريخي- اكوموس ايران - مبني بر تدوين منشور مرمت ايران با استفاده از مطالعه منشور هاي مرمتي ديگر كشورها مي گذرد، اما در عمل چنين چيزي محقق نشده است.
۲۷ مهرماه سال ۸۲ رييس وقت سازمان ميراث فرهنگي در همايش مرمت اشياء تاريخي - فرهنگي و تزئينات وابسته به معماري، با تأكيد بر ضرورت توجه بيش از پيش به حفاظت و مرمت آثار فرهنگي و تاريخي كشور، گفته بود كه آئين نامه حفاظت و مرمت تدوين شده است و بي ترديد با تصويب آن، جايگاه اشياي تاريخي، ارتقاء خواهد يافت.
بهشتي با اشاره به اينكه آئين نامه حفاظت و مرمت پس از ۴۰ بار بازنويسي تدوين شده است افزوده بود: از اين پس، تمام كساني كه در زمينه مرمت اشياء تاريخي - فرهنگي تحصيل كرده اند، با اجراي اين آئين نامه، مشتري هاي بزرگي خواهند داشت، در واقع دستگاههاي اجرايي دارنده اشياء تاريخي اين مشتري ها هستند و حال پس از گذشت چند سال آثار تاريخي ايران، همچنان در انتظار منشوري به سر مي برند كه بايد سال ها پيش شاهد آن مي بودند.
عبدالرسول وطن دوست رييس پژوهشكده حفاظت و مرمت، تدوين منشور مرمت را الزامي دانسته و مي گويد: «ضروري است متخصصان و انديشمندان رشته حفاظت و مرمت آثار تاريخي به هر طريق ممكن نسبت به ايجاد يك فرهنگ تخصصي اقدام كنند. نابساماني در شيوه هاي مرمت تهديدهاي عمده اي براي ميراث فرهنگي كشور به وجود مي آورد. نبود هماهنگي در روشهاي مرمتي تنها برعهده مرمت گران نيست، بيشتر نبود يك تشكيلات منسجم و فقدان آيين نامه ها، دستورالعملها و منشورها است كه چنين مشكلي را پيش روي ما قرار داده است.
وطن دوست تاكيد مي كند: هر چند منشورهاي جهاني حفاظت و مرمت مفاهيم و ضرورتهاي كلي را بيان كرده و تبعيت از آنها براي كشورهاي مختلف تقريبا به صورت يك اصل در آمده است، به دليل نبود يك نظم نظارتي جهاني و به تبع آن نبود نظام نظارتي در كشورهاي مختلف هنوز اين مشكل به طور اساسي از بين نرفته است. از اين رو بديهي است تدوين منشورهاي ملي مرمت بدون اتكا به تجربيات مرمتي ممكن نيست و بايد طرحهاي متعددي به اجرا درآيد، نقاط ضعف و مثبت آنها تعيين شود و بر پايه تجربيات اصلي و با وام گيري از دانش جهاني به همراه تجربيات علمي و عملي هر كشور منشورهاي مرمتي ملي تدوين شود.
اكنون فضاي حاكم بر حوزه مرمت آثار تاريخي در بسياري از موارد با استانداردهاي جهاني و بومي فاصله زيادي داشته و اين امر باعث اجراي برخي پروژه هاي مرمتي نادرست شده است. در اين شرايط اصلاح مباني بنيادين مرمت در واقع از جمله نتايج مهمي است كه در نتيجه تصويب منشور مرمت، در ايران حاصل مي شود. اين منشور حيطه اي گسترده را دربرمي گيرد كه بخشي از آن نيز مربوط به حفاظت از آثار تاريخي است. حال كه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اولويت اصلي خود را ثبت بناهاي تاريخي و باستاني دانسته، پرسش اين است كه آيا بالاخره منشور مرمت در سال جاري جامه تحقق به خود مي پوشد يا باز هم مثل سال هاي گذشته در اهمال دست اندركاران رنگ مي بازد.

گنبد سلطانيه اثر شگفت انگيز معماري دوره ايلخاني يكي از هفت اثر ارزشمند فرهنگي ثبت شده كشورمان در فهرست ميراث جهاني است.
گنبد سلطانيه آرامگاه سلطان محمد خدابنده الجايتو با بيش از ۷۰۰ سال قدمت، يكي از بزرگترين و با اهميت ترين گنبدهاي آجري جهان به شمار مي آيد كه تزيين هاي آجركاري و كاشي كاري آن در معماري دوران اسلامي شهرت يافته است.
گنبد سلطانيه از لحاظ وسعت بنا سومين گنبد جهان پس از كاندريال سانتاماريا (در فلورانس ايتاليا) و گنبد مسجد اياصوفيا (در شهر استانبول) است.
نام معمار اصلي بناي باشكوه سلطانيه تاج الدين عليشاه تبريزي و طراحي آن خواجه رشيدالدين فضل الله همداني بوده است.
معتبرترين سند به دست آمده از محوطه و شهر قديم سلطانيه كتيبه آرامگاه سلطان محمد خدابنده است كه بر روي آن عبارت: «... قبرايلخان الاعظم الجايتووفات....» حك شده است.
احداث اين بناي باشكوه حدود ده سال به طول انجاميده و در مدت سه سال تزيينات چشم نواز آن به اتمام رسيده است.
ميراث فرهنگي به منظور حفظ و نگهداري اين اثر باشكوه از سال ۱۳۷۷ با همت متخصصان و كارشناسان با تجربه كوشش خود را براي حفظ و مرمت آن آغاز كرد و در بيست و نهمين اجلاس كميته ميراث جهاني كه در تاريخ ۱۹ تير ۱۳۸۴ شمسي در شهر دوربان آفريقاي جنوبي برگزار شد به عنوان هفتمين اثر ارزشمند فرهنگي ايران در فهرست ميراث جهاني به ثبت رسيد.
سلطانيه در چهاركيلومتري جاده قزوين به زنجان واقع شده، از شمال به طارم عليا از غرب به زنجان، از جنوب به خدابنده و از شرق به شهرستان ابهر محدود است.
حميد دهقان

همشهري آنلاين - ترجمه اميد پارسانژاد: اين فهرست توسط جامعه روزنامه نگاران حرفه اي آمريكا براي سنجش درستي و دقت مطالب ژورناليستي پيشنهاد شده است.
۱- آيا در مورد اطلاعاتي كه در مطلبتان ارائه مي كنيد و منابعي كه اطلاعات را از آنها گرفته ايد به اندازه كافي اطمينان داريد؟ اگر نداريد، آيا مي توانيد موضوع را به شيوه اي دقيق و مطمئن تر بيان كنيد؟ اگر در مورد منابع اطلاعات ترديد داريد، آيا مي توانيد آنچه كه از آنها گرفته ايد كنار بگذاريد يا به جاي آنها از منابع معتبر استفاده كنيد؟
۲- آيا تمام اطلاعاتي كه ارائه مي كنيد، مستند يا نقل شده از منابع مورد اعتماد هستند؟
۳- آيا درستي اطلاعات را دوباره سنجيده ايد؟
۴- آيا نام و شماره تلفن كساني كه در مطلبتان از آنها نقل قول كرده ايد را به درستي ارائه مي كنيد؟
۵- آيا اطمينان كافي داريد كه اظهارات نقل شده در مطلبتان واقعيت را بازتاب مي دهند؟
۶- آيا آمادگي داريد به طور علني از شيوه سنجش صحت مطلب و اقداماتي كه براي احراز درستي آن انجام داده ايد دفاع كنيد؟ (به اندازه كافي استدلال داريد؟)
۷- آيا در نقل قول هاي مطلبتان انصاف را رعايت كرده ايد؟
۸- آيا از منابع ناشناس هم نقل قول داريد؟ چرا به اين نوع منابع استناد كرده ايد؟ آيا آمادگي دفاع علني از اقدام خود در نقل از اين منابع را داريد؟
۹- آيا از اسناد يا تصاويري كه منابع ناشناس در اختيارتان گذاشته اند استفاده كرده ايد؟ چرا؟ چقدر از اعتبار اين اسناد و تصاوير مطمئن هستيد؟ آيا آمادگي دفاع علني از آنها را داريد؟
۱۰- آيا در توصيف افراد، اقليت هاي قومي، نژادي و فرهنگي يا گروه هاي اجتماعي (مثلاً تجار، سربازان جنگ ويتنام، بوقچي هاي ورزشي) از تعابير كليشه اي استفاده كرده ايد؟ آيا استفاده از اين تعابير به دقت و قابل فهم بودن مطلب كمك مي كند؟
۱۱- آيا در مطلبتان از زبان يا تصاويري استفاده كرده ايد كه ممكن است اعتراض برانگيز باشد؟ آيا دليل الزام آوري براي استفاده از آنها داشته ايد؟ اگر زبان يا تصاوير مورد بحث را كنار مي گذاشتيد به دقت مطلب آسيب مي رسيد؟
۱۲- آيا عنوان مطلبتان دقيقاً همان چيزي را بازتاب مي دهد كه در متن مطلب ارائه مي كنيد؟

ايسنا : خسرو ايرانپور از راه اندازي خانه جهانگردي ايران تا يك ماه آينده خبر داد.
دبير جامعه هتلداران ايران افزود: خانه جهانگردي ايران با همكاري معاونت گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در تهران راه اندازي مي شود. وي گفت: خانه جهانگردي ايران مركزي براي حضور كليه دست اندركاران دولتي و خصوصي گردشگري و همچنين ايجاد هماهنگي، ميان آن ها خواهد بود. وي تاكيد كرد: خانه جهانگردي ايران مانند خانه هاي مشابه از جمله خانه سينما ، خانه عكاسان، خانه موسيقي و... مركزي براي هدايت و ساماندهي كليه امور مربوط به گردشگري خواهد بود و به عنوان بازوي اجرايي دولت در پياده سازي اهداف و سياست هاي كلان صنعت گردشگري عمل مي كند.