عليرضا عبادتي
|
|
سربازان آمريكايي در عراق از رهيابي استفاده مي كنند كه به جي پي اس معروف است. جي پي اس مخفف Global Positioning System يا سيستم مكان ياب جهاني است. عراقي ها تلاش فراواني براي فريب و گمراهي اين ابزار كرده اند اما موفقيت چنداني نداشتند. به علاوه فناوري جديدي در Bay Area عرضه شده است كه كار پارازيت انداختن و فريب اين سيستم را دشوارتر مي كند. سيگنال هاي جي پي اس از شبكه اي از ماهواره ها ارسال مي شود كه در ۱۲ هزار مايلي سطح زمين در حال گردش هستند. به محض آنكه سيگنال فرستاده شده از ماهواره به يك گيرنده جي پي اس روي سطح زمين مي رسد اين مسافت طولاني باعث تضعيف تا حد ده ميليونيم يك ميليارديم وات مي شود. روسيه ابزارهايي ساخته است كه مي تواند به طور تعمدي كار يك گيرنده جي پي اس را انجام داده و باعث فريب سيستم رهياب شود. دولت بوش مي گويد روس ها نيم دوجين از اين ابزار در اختيار عراق قرار داده اند تا با آن موشك هاي قابل هدايت و هواپيماهاي بمب افكن را به اشتباه بيندازد. در اخباري كه رويتر در ۲۵ مارس منتشر كرد نيروها به سركردگي آمريكا هر شش سيستم پارازيت جي پي اس عراقي ها را منهدم كرده اند. سرتيپ «ويكتور رفورت» از پايگاهي در قطر در مصاحبه با رويتر گفت: «ما با اقدام عراقي ها براي استفاده از سيستم پارازيت جي پي اس مواجه شديم. آنها اين ابزار را از ملتي ديگر خريده اند اما ما موفق به تشخيص محل استفاده از آنها شديم و هر شش تا را در شب اول عمليات از بين برديم. »
روسيه در اختيار گذاشتن اين سيستم را انكار كرده است.
با اين وصف خلبانان خصوصي در آمريكا مي گويند نگراني از خطا از جانب ابزارهاي فريب دهنده جي پي اس نيست بلكه بيشتر نگراني متخصصان خطاي ناشي از ابزارهاي عادي است كه منبع ايجاد آن مي تواند هر نوع گيرنده يا فرستنده باشد.
فرانك باورگر (Frank Bauregger) فارغ التحصيل دانشگاه استنفورد آنتني براي گيرنده هاي جي پي اس بر روي هواپيماها ساخته است كه قادر است ميان پارازيت هاي تعمدي و خطاهاي تصادفي تمييز قائل شود. اين خاصيت از آن جايي ناشي مي شود كه اين گيرنده ها به سيگنال هاي فرستاده شده از زمين پاسخ نمي دهند و فقط سيگنال هايي كه از ماهواره ها فرستاد مي شوند دريافت مي كنند. به عبارت ساده تر حساسيت آنها بيشتر به سمت آسمان متمركز شده است و به سيگنال هايي كه از زمين فرستاده مي شود پاسخ نمي دهد.
پروفسور «پرانجه» در مصاحبه با رويتر گفته است كه هيچ قراردادي ميان نيروي هوايي آمريكا و دانشگاه استنفورد براي ساخت فناوري ضدپارازيت رهياب ها به امضا نرسيده و اين پروژه بخشي از برنامه هاي عادي اين دانشگاه بوده است.
۳۱ مارس نيروي هوايي آمريكا موشك بوئينگ دلتا ۲ را به فضا پرتاب كرد كه ماهواره مخصوص سيستم هاي ردياب را در مدار مخصوص قرار داد. در مدار قرار گرفتن آن ۶۸ دقيقه طول كشيد. مدار اين گردش به گونه اي است كه در نزديك ترين وضعيتش نسبت به زمين در فاصله ۱۸۶ كيلومتري و در دورترين وضعيت در ۲۰ هزار و ۳۵۴ كيلومتري از سطح زمين در حال گردش خواهد بود. كار رهيابي را ماهواره اي قديمي انجام مي داد كه ۱۳ سال از عمرش مي گذشت و در كارش اختلال ايجاد شده بود. هزينه فرستادن اين ماهواره هاي مخصوص رهيابي ۹۰ ميليون دلار است. اين ماهواره به اتفاق شبكه اي از ساير ماهواره ها شرايطي را براي كشتي ها، هواپيماها، موشك ها، پرسنل نظامي و حتي غيرنظاميان (از جمله خبرنگاران) فراهم مي كند تا موقعيت مكاني خود را با دقت بسيار زياد معين كنند.
|
|
سرهنگ «كرگ بيلمن» از نيروي هوايي آمريكا كه در جنگ خليج فارس در سال ۱۹۹۱ شركت كرده بود و ماموريت هاي زيادي به انجام رسانده بود مي گويد استفاده نكردن و بهره گيري از سيستم رهياب جي پي اس مثل تفاوت شب و روز است. ده سال پيش ما مجبور بوديم از بمب افكن هاي F-111-E عهد ۱۹۶۸ استفاده كنيم كه ابزارمان فقط زمان سنج رادار و نقشه بود. در حالي كه در اين جنگ ۲۶ ماهواره براي مكان يابي و رهيابي نظاميان آمريكا را هدايت مي كنند. از نظر سرهنگ دوم براد بروئمل فرمانده اسكادران يكم پرتاب موشك از كيپ كارنيوال مي گويد: «براي نيروهاي نظامي رهياب مانند آب خوردن ضروري است و هيچ سربازي بدون آب و جي پي اس به ميدان نمي رود. »
حتي خبرنگاران جنگ نيز علاوه بر تلفن هاي ماهواره اي به اين ابزار مجهز هستند.
از اوايل آوريل هر دو طرف درگير ميزان استفاده از تلفن هاي ماهواره اي را به حداقل رسانده اند چون جي پي اس جاسازي شده در اين تلفن ها جاي دشمن را لو مي داد. تلويزيون عراق چهارشنبه دوم آوريل از مردم خود خواسته بود كه تلفن هاي ماهواره اي خود را تحويل دهند تا در صورت استفاده آمريكايي ها از تلفن هاي ماهواره اي مكانشان مشخص شود. پنتاگون نيز به تمام واحدها ابلاغ كرده بود از تلفن هاي ماهواره اي خود كه از طريق ماهواره ثريا ارتباط برقرار مي كنند خودداري كنند. دليل آن هم اين بود كه برخلاف ساير تلفن هاي ماهواره اي ماهواره ثريا قادر است از سيستم رهياب نظامي ايالات متحده بهره ببرد. محمد عمران رئيس شركت اداره كننده ماهواره ثريا مي گويد تا مشتركان اين تلفن سيستم جي پي اس تلفن هاي خود را فعال نكنند امكان رهگيري آنها وجود ندارد. اما متخصصان مي گويند حتي اگر جي پي اس تلفن هاي ماهواره اي غيرفعال شده باشد باز هم هنگام صحبت كردن امكان ردگيري و محاسبه مكان صاحب تلفن وجود دارد. اما امكانات لازم براي دقت حداقل ۱۰۰ متر از فاصله ۶ مايلي بسيار گران است و عراقي ها از عهده آن برنمي آيند.
اساس كار گيرنده هاي جي پي اس كه اصولا مردم به طور خلاصه جي پي اس مي گويند دريافت سيگنال ها از حداقل چهار ماهواره از ميان ۲۶ ماهواره اي است كه با آرايش ويژه اي در اطراف زمين در گردش هستند. اين گيرنده ها بعد از دريافت اين سيگنال ها به روش سه جانبه اي Trilateration طول عرض و ارتفاع محلي كه در آن قرار گرفته اند محاسبه و مشخص مي سازد. اكثر گيرنده هاي جي پي اس در حافظه خود نقشه هم دارند و بعد از مشخص شدن طول و عرض و ارتفاع جغرافيايي دقيقا محل قرار گرفتن گيرنده روي نقشه جغرافيايي مشخص مي شود. حتي امكان اتصال اين گيرنده ها به كامپيوترهاي همراه براي رسيدن به جزئيات دقيق تر هم وجود دارد به طوري كه با جابه جايي مي توان دقيقا رد اين جابه جايي را روي نقشه مشخص كرد. اين گيرنده ها به كارايي ها و ويژگي هاي ديگري هم مجهز شده اند به طوري كه از زماني كه روشن مي شوند در حافظه خود اطلاعات را ذخيره مي كنند از جمله اينكه صاحب گيرنده با چه سرعتي، چه مسافتي را طي كرده و مسافت طي شده روي نقشه به نمايش در مي آيد. اين دستگاه حتي مشخص مي كند اگر با همان سرعتي كه داريد ادامه بدهيد ظرف چه مدتي به مقصد خواهيد رسيد.
منابع: رويتر ـ آسوشيتدپرس ـ يواس آتودي ـ اسپيس