همشهري - تصور كنيد هنگامي كه براي قدم زدن رفته ايد، روي يك نيمكت چوبي در گوشه دنجي از پارك كتابي پيدا مي كنيد. هرچه اطراف را نگاه مي كنيد كسي را نمي بينيد. آن را برمي داريد تا نگاهي به آن بيندازيد. كتاب جالب اما مستعملي است. وقتي آن را باز مي كنيد، درون جلد آن يادداشتي مي بينيد كه به شما مي گويد اين كتاب براي شما آنجا گذاشته شده، اما وقتي آن را خوانديد بايد دوباره در يك مكان عمومي رهايش كنيد تا ديگري آن را بيابد. درمي يابيد كه اين كتاب پيش از رسيدن به دست شما سفري دور و دراز داشته است و پس از آن هم خواهد داشت.
|
|
|
خب! اين يك رؤيا نيست. يك گروه بسيار بزرگ كتابخوان با يك سايت اينترنتي و هزاران كتاب در حال حاضر چنين لحظاتي را تجربه مي كنند. در سايت اينترنتي bookcrossing.com با جامعه عاشقان كتاب آشنا مي شويد كه يك باشگاه جهاني كتاب تشكيل داده اند. آنها مرز جغرافيايي نمي شناسند و هدف خود را به سادگي «تبديل كردن جهان به يك كتابخانه» عنوان مي كنند. اعضاي اين گروه در كشورهاي مختلف جهان - در هر پنج قاره - پراكنده اند. آنها هنگامي كه كتاب جالبي مي خوانند، با مراجعه به سايت اينترنتي خود، آن را به ثبت مي رسانند و يك برچسب ويژه دريافت مي كنند (كه مي توان آن را با چاپگر چاپ كرد) اين برچسب را درون جلد كتاب مي چسبانند و آن را به يك دوست مي دهند، به يك مؤسسه خيريه اهدا مي كنند يا در كافه يا پارك «جامي گذارند».
اين برچسب، شيوه گروه را به يابنده يا دريافت كننده كتاب اطلاع مي دهد و از او مي خواهد كه دريافت كتاب را با اي ميل به سايت خبر دهد و نظر خود را هم درباره كتاب بنويسد. درواقع هرگاه كتابي از اين دست در گوشه اي از دنيا پيدا مي شود، يابنده وجود كتاب را اطلاع مي دهد، نظر خود را با دادن ستاره (تا ده ستاره) مشخص مي كند و تجربيات خود را از يافتن و خواندن كتاب با ديگران درميان مي گذارد.
به اين ترتيب مي توان مسير سفر پرماجراي كتاب ها را دنبال كرد. مثلا يافتن يك كتاب ايتاليايي كه بيش از ساير كتاب ها سفر كرده است را تاكنون ۲۵ نفر اطلاع داده اند. نخستين بار چهاردهم شهريور ۱۳۸۱ شخصي در رم آن را يافت و برايش در سايت، يادداشت نوشت و آخرين بار حدود شش ماه بعد، هشتم اسفند ماه شخص ديگري باز هم در رم يافتن آن را اطلاع داد. هر ۲۵ خواننده اين كتاب، در رم يا اطراف آن زندگي مي كنند.بعضي كتاب ها اما،سفرهاي دور و درازتري دارند.كتاب ديگري كه ۲۸ دي ماه ۱۳۸۱ در «ليورنو» در توسكاني ايتاليا بوده، ۹ روز بعد، از شهر كوچكي در هلند سردرآورده است. يافتن اين كتاب را ۲۹ بهمن شخصي در ليسبون پرتغال اطلاع داده، ولي چند روز بعد در اسپانيا پيدا شده و سرانجام سر از شهرهاي مختلف آلمان درآورده است.
گروه bookcrossing در ۱۳۱ كشور عضو دارد. از جمله ۷۲ ايراني عضو گروه هستند. اطلاعات موجود در سايت نشان مي دهد كه تاكنون ۵۳ جلد كتاب به اين شيوه در ايران، عمدتا در تهران رها شده است كه آخرين موردش سه روز پيش بوده است. فعال ترين عضو ايراني گروه، خانم ۲۷ ساله اي از ساكنان شهرك اكباتان است كه تحت نام آرزو حقيقت ثبت نام كرده است.
در ميان اسامي كشورهايي كه اعضاي گروه در آن فعال بوده اند نام افغانستان نيز به چشم مي خورد كه تنها يك جلد كتاب در آن «جا گذاشته» شده است.
مبتكر اين شيوه و بنيانگذار سايت اينترنتي bookcrossing، ران هورنبكر، ساكن كانزاس در ايالت ميسوري آمريكاست.
پدر و مادر او هر دو معلم بوده اند و عشق به كتاب و كتابخواني را در دل او كاشته اند. هورنبكر شيوه bookcrossing را از مارس ۲۰۰۱ آغاز كرد. او كه خود يك طراح وب سايت است، ۱۷ آوريل ۲۰۰۱ سايت اينترنتي گروه را به راه انداخت. رشد و گسترش گروه ابتدا كند بود و هر ماه به طور متوسط صد عضو جديد مي گرفت؛ اما پس از انتشار گزارشي از فعاليت هايش را در مجله «كتاب» در آمريكا رشد تصاعدي يافت. Bookcrossing در حال حاضر ۳۰۰/۱۱۴ عضو دارد و تاكنون حدود ۳۵۰ هزار جلد كتاب در آن ثبت شده و در حال گردش است.
اين گروه به نويسندگان و ناشراني كه ممكن است نگران توسعه اين شيوه كتابخواني رايگان و آسيب رسيدن به صنعت نشر باشند، اطمينان مي دهد كه فعاليت هايش منافع ناشران و نويسندگان را تأمين مي كند.به نوشته سايت اينترنتي گروه، بسياري از ناشران و مؤلفان، خود عضو اين گروه هستند. تبليغ ناشي از فعاليت هاي bookcrossing، نقدهايي كه در سايت منتشر مي شود و ترويج كتابخواني با اين شيوه، بازار جديدي براي صنعت نشر ايجاد مي كند.
حتي بسياري از اعضا، از هر عنوان كتاب موردعلاقه شان دو جلد مي خرند تا يكي را نگاه دارند و دومي را راهي سفر پرماجرا و جذابي كنند كه پايانش مشخص نيست و كسي از پيش نمي داند چه مسيري را طي خواهد كرد. شايد سفري بي پايان به دور دنيا.
