F-35 محصول رقابتي است كه بين دو شركت بزرگ هواپيماسازي بوئينگ و لاكهيد مارتين بر سر بهترين طراحي درگرفته بود: X-32 از بوئينگ و X-35 از لاكهيد مارتين دو رقيب در اين مسابقه بودند كه هر كدام مي خواستند بهترين باشند
جيم ويلسون
ترجمه: كيوان فيض اللهي
با گذشت سال ها از دوران جنگ سرد گرد و غبار پيري به مانند زيردريايي هاي هسته اي بر چهره جت هاي جنگنده نيز كه روزگاري نماد برتري بودند، نشسته است. سيستم هاي الكترونيكي هواپيماي
A-10 Thunderbolt كه به خاطر وجود موتور در دم هواپيما ظاهري بد قواره دارد، فاقد توان لازم جهت برخورداري از رادارهاي جديد و كامپيوترهاي مديريت جنگ است. هواي درياهاي شور عمر مفيد پوشش بدنه جت هاي نيروي دريايي را كاهش داده است. سربازان نيروي دريايي به شدت نگران تمام شدن هواپيماهاي جت Harrier هستند. با توجه به اين مشكلات، در ميان سران سازمان دفاعي آمريكا هيچ اختلاف نظري در مورد احتياج آنان به نسل جديدي از هواپيماهاي جنگي وجود ندارد. اما مشكل بودجه اي است كه بايد براي اين طرح در نظر گرفته شود. براي پيشي گرفتن از اتحاد جماهير شوروي سابق بايد هزينه هاي گزافي بابت هواپيماها پرداخت شود. به گفته مسئولان نيروي هوايي بهاي پرداخت شده براي هر كدام از اولين سري ده تايي از هواپيماهاي F-22 Raptor كه جديدترين جنگنده هاي طراحي شده در برابر تهديدهاي شوروي بود، ۶/۹۹ ميليون دلار است. پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و سرد شدن جنگ سرد، پنتاگون تصميم گرفت تا علاوه بر توليد هواپيماهاي جديد، به دنبال روش هاي ارزان تري نيز باشد. به اين ترتيب نسل جديد هواپيماهاي جنگي آمريكا (JSF) موسوم به F-35 متولد شد. خانواده F-35 از سه هواپيما به نام هاي F-35C،
F-35Bو F-35A تشكيل شده است كه به لحاظ شكل و اندازه مشابه هستند و اساس موتور همگي آنها يكسان است. در حدود ۶۰ تا ۹۰ درصد از ويژگي هاي اين سه عضو از خانواده F-35 در همه آنها مشترك است. اما زيرپو اين سه قلوها سه مكانيزم متفاوت قرار گرفته است. F-35A در خدمت نيروي هوايي خواهد بود. اين هواپيما كه براي نشستن و برخاستن در فرودگاه هاي معمولي طراحي شده است مثل ساير اعضاي خانواده اش از نظر قدرت پرواز و جنگندگي هوايي شباهت زيادي به F-22Raptor دارد. نيروي هوايي در نظر دارد تا
F-35A را جانشين ناوگان از كار افتاده ضد تانك
A-10 و هواپيماي جنگنده F-16 كند. به گفته ادوارد آلدريج (E.Aldridge) معاون وزارت دفاع «تا سال ۲۰۲۵ تقريباً تمام ناوگان جنگنده هاي مخفي (ضدرادار) به F-35A مجهز مي شوند. » در جنگ هاي آينده
F-22Raptor و F-35A در تمام ماموريت ها با هم و به شكلي عمل مي كنند كه مكمل همديگر باشند. درواقع F-22 با ايجاد يك برتري هوايي در برابر دشمن و تشكيل يك واحد پشتيباني هوايي از حمله هاي F-35A به مواضع دشمن حمايت مي كند. در تصويرسازي طراحان جنگي، در خلال ساعات آغازين جنگ F-35A مي تواند با استفاده از سرعت ۲۵۰۰ كيلومتر بر ساعت و سيستم ضد رادار خود ۲۰۰۰ كيلوگرم بمب كه در درون بدنه اش حمل مي كند، روي اهدافي مثل مراكز كنترل و فرماندهي نيروهاي دشمن فرود آورد. اگر برنامه هاي اعلام شده از سوي نيروي هوايي عملي شود ۱۳۶۶ فروند هواپيماي F-35A توسط نيروي هوايي خريداري خواهد شد كه با در نظر گرفتن حداقل تجهيزات و در خوش بينانه ترين حالت هر كدام از آنها بيش از ۳۰ ميليون دلار مي ارزند. عضو ديگر خانواده يعني F-35A در خدمت ناوهاي هواپيمابر خواهد بود. در حالي كه شكل كلي، اندازه و پوشش ضدرادار آن با مدل F-35A يكسان است، بدنه و موتور آن طوري اصلاح شده تا قابليت برخاستن از مسافت هاي كوتاهتر و فرود عمود را داشته باشد. با ورود F-35Aبه عرشه ناوهاي جنگي، هواپيماهاي جت AV-8B Harrier را كه طرحي بريتانيايي دارند و به سرعت در حال فرسودگي هستند، بازنشسته مي كند. هواپيماهاي F-35B توسط بخش هاي دريايي و ناوهايي كه باند فرودگاه كوتاهي دارند در صحنه جنگ صف آرايي مي كنند.
نيروي دريايي اميدوار است تا سرانجام ۶۰۹ فروند F-35B را براي جانشيني مدل Harrier خريداري كند. آخرين عضو اين خانواده F-35C است كه تفاوت ظاهري بيشتري با سايرين دارد و توسط نيروي دريايي مورد بهره برداري قرار مي گيرد. درواقع در ساخت آن از همان موتور و بدنه مدل هاي قبلي استفاده شده است اما مساحت بال ها بيشتر و سطح كنترل كننده دم هواپيما بزرگتر است. در F-35C بدنه و بال ها تقويت شده اند تا شوك هاي ناشي از پرتاب موشك و فرودهاي سريع را به خوبي جذب كنند. با افزايش مساحت بال كه لبه حمله بزرگتري را به دنبال دارد،
F-35Cقادر است تا سوخت بيشتري براي ماموريت هاي طولاني حمل كند و همچنين ظرفيت حمل تجهيزات نظامي آن افزايش يافته است. نيروي دريايي در نظر دارد تا با خريد ۴۸۰ فروند F-35C آنها را جانشين ناوگان فرسوده هواپيماهاي Hornets كند.
F-35 محصول رقابتي است كه بين دو شركت بزرگ هواپيماسازي بوئينگ و لاكهيد مارتين بر سر بهترين طراحي درگرفته بود: X-32 از بوئينگ و X-35 از لاكهيد مارتين دو رقيب در اين مسابقه بودند كه هر كدام مي خواستند بهترين باشند. اما اين تنها يك روي سكه بود. درواقع پنتاگون با پروژه JSF خود علاوه بر يك هواپيماي قدرتمند به دنبال كنترل افزايش قيمت ها نيز بود. با توجه به اين استراتژي دو كارخانه تلاش كردند تا طراحي آنها تا حد ممكن عادي و به دور از هزينه زايي باشد. علاوه بر طراحي و ساخت هواپيما هر كدام از شركت ها بايد ثابت مي كردند كه طرح شان در عمل براي نيروهاي مسلح مقرون به صرفه تر از ديگري است. در پايان براي انتخاب يكي از اين دو، ۲۵۰ نفر از اعضاي وزارت دفاع مشغول ارزيابي اطلاعات شدند. جيمز راك ((J.Roche، معاون نيروي هوايي در اين باره مي گويد «هر دو پيشنهاد واقعا عالي بودند و پس از ارزيابي هاي بسيار دقيق مشخص شد كه تيم «لاكهيد مارتين برنده است و طرح آنها براي دولت به صرفه تر خواهد بود» لاكهيد مارتين در پيشنهاد خود دست چيني از تكنولوژي هاي قديمي و جديد را ارائه كرد. در F-35 ويژگي هايي مثل ضد رادار، رادار كوچك و پر قدرت و موتور آن با ايجاد اصلاحاتي برگرفته از هواپيماي
F-35 است كه آن هم توسط لاكهيد مارتين ساخته شده است. درواقع موتور F-35 نمونه اصلاح شده اي از موتور Prott Whitney است كه پيش از اين در هواپيماهاي F-116 و F-22 به كار رفته است. اگر پروژه F-35 به توليد انبوه برسد در هر سه مدل آن از موتور
F-120 استفاده مي شود كه ساخت آن به عهده كمپاني جنرال الكتريك است. بيشترين بازگشت به گذشته در مورد F-35 استفاده از سيستم برخاستن هواپيماي Harrier در مدل F-35B است. با تغييراتي كه به تازگي در هواپيماهاي Harrier رخ داده است و در نتيجه آن مسير گازهاي داغ خروجي از موتور، عمودي و به سمت پايين منحرف شده است اين هواپيما مي تواند به طور عمودي از زمين بلند شود. اما در هواپيما F-35B اين عمل به كمك يك پروانه صورت مي گيرد. برخاستن به كمك هواي خارج شده از پروانه كه به نسبت گازهاي خروجي خنك تر است مزيت هاي بيشتري دارد كه از جمله آنها مي توان به تنش حرارتي كمتر در موتور و ايجاد علائم مادون قرمز كمتر كه موشك هاي ضدهواپيماي نصب شده در زير بال هاي F-35B به آن حساس هستند، اشاره كرد. موشك هاي ضدهواپيما با استفاه از حسگرهاي حرارتي خود و از طريق حرارت موجود در اگزوز هواپيماهاي دشمن آنها را تعقيب مي كنند. اما در برابر اين امتيازها بايد طيف گسترده اي از ادوات مكانيكي به هواپيما افزوده شود. در واقع سيستم پرواز عمودي
F-35B از سه بخش تشكيل مي شود. بخش اول پروانه بالابر است كه براي معلق نگاه داشتن هواپيما به نيمي از نيروي موتور احتياج دارد و در موقع فرود نيروي لازم را از فشار هوايي كه از طريق دو دريچه موجود در زير كابين خلبان تامين مي شود. نيروي مورد نياز براي برخاستن هواپيما از يك توربين فشار ضعيف دو مرحله اي نصب شده در موتور كه توسط يك كلاچ به پروانه بالا بر متصل شده است تامين مي شود. پروانه بالابر نيز شامل دو توربين است كه خلاف جهت يكديگر مي چرخند و گنجايش توليد ۶۸ هزار نيوتون نيرو را دارد. تقريباً به همين ميزان نيرو از سوزاندن رو به پايين گازهاي داغ خروجي موتور از طريق يك نازل (وسيله اي لوله مانند براي شتاب دادن و هدايت سيالي كه با خروج از اين وسيله فشار آن كاهش مي يابد) سه ياتاقانه به دست مي آيد كه بخش دوم را تشكيل مي دهد و سرانجام در قسمت سوم دو نازل گردان كه در زير بال ها نصب شده اند وظيفه توازن هواپيما را به عهده دارند. وزارت دفاع ۹/۲۲ ميليارد دلار براي ساخت ۲۲ فروند F-35 در نظر گرفته است كه از اين تعداد سهم نيروي هوايي و ناوهاي هواپيمابر هر كدام ۵ فروند و نيروي دريايي ۴ فروند است. ۸ فروند هواپيماي باقي مانده پرواز نخواهند كرد و از آنها در برنامه هاي تحقيقاتي و آزمايشي مختلف استفاده مي شود. پنتاگون تخمين زده است كه نهايتاً به ۳۰۰۰ فروند F-35 نياز دارد كه هزينه نهايي آنها در حدود ۲۰۰ ميليارد دلار است. دولت انگلستان كه از آغاز طرح JSF در ميانه دهه ۱۹۹۰ در آن سهيم بود نسبت به خريداري هواپيماهايF-35B و F-35C ابراز علاقه كرده است. صرف نظر از موارد پيش بيني نشده اي مثل مشكلات فني، طبق برنامه تا سال ۲۰۱۰ هواپيماي F-35A جانشين هواپيماهاي F-16 و A-10 نيروي هوايي خواهد شد و تا سال آينده ناوهاي هواپيمابر و نيروي دريايي اولين ناوگان F-35B و F-35Cرا تحويل مي گيرند.
Popular Mechanics,May.2002