مهدي طاهباز
با اين كه تعداد قابل توجهي از آثار توليدي سينماي ايران در رده فيلم هاي مخاطب خاص قرار مي گيرند و بايد شرايط مخصوصي براي اكران آنها مهيا شود، اما اينگونه آثار مدت هاست كه در انتظار ايجاد و فراهم شدن اين شرايط، پشت خط اكران مانده اند.
مدت هاست كه حرف هاي متعددي در رابطه با راه اندازي و شكل گيري گروه نمايش دهنده آثار مخاطب خاص زده مي شود اما در عمل هنوز اتفاق خاصي رخ نداده و كماكان تدابير موثري براي چگونگي و نحوه اكران آثار خاص به كار گرفته نشده است.
مردادماه سال گذشته در آخرين جلسه شوراي صنفي مقرر شد تا گروه سينماهاي نمايش دهنده آثار خاص شامل فلسطين دو، فرهنگ دو و ايران دو به زودي فعاليت خود را آغاز كنند.
قرار بود ۷۰ درصد كف فروش اين سينماها را دولت تامين كند و ضمن اهداي سه كپي رايگان به فيلم، ۵۰ تا ۷۰ درصد تبليغات اثر نيز برعهده دولت باشد و در نهايت تمام فروش فيلم به صاحب اثر تعلق گيرد. آن زمان دو راه براي اكران اين فيلم ها مطرح بود. اول اين كه فيلم ها به نمايش درآيند و دو هفته يك بار تعويض شوند و ديگري اين كه سانس هاي چرخشي در سينماها ايجاد شود و در نهايت چهار فيلم در اين سينماها هر دو ماه يك بار تعويض شوند.
اين حرف ها ادامه داشت تا اين كه بالاخره عيد فطر سال گذشته (چهارم آذرماه) اعلام شد فيلم رقص در غبار ساخته اصغر فرهادي قرار است به عنوان آغازگر گروه نمايش دهنده فيلم هاي مخاطب خاص در چند سينماي تهران اكران شود.
اكران رقص در غبار اوايل آذرماه در چهار سينماي تهران آغاز شد و بيش از دو ماه ادامه پيدا كرد چون اين فيلم اولين و آخرين اثري بود كه به عنوان فيلم مخاطب خاص در سال ۸۲ بر روي پرده رفت.
منوچهر محمدي (پخش كننده فيلم رقص در غبار) اواخر آذرماه اعلام كرد كه براي رقص در غبار به عنوان اولين فيلم گروه مخاطب خاص هيچ اتفاق خاصي نيفتاد. قرن ها هزينه چاپ چند كپي توسط وزارت ارشاد انجام شد و در ارتباط با تقبل هزينه تبليغات يا تضمين مالي زماني از فروش و درآمد، هيچ كاري صورت نگرفت!
همان موقع فريدون جيراني (رئيس شوراي صنفي وقت) اظهار داشت كه ارشاد و شوراي صنفي مصمم هستند كه تمام برنامه از پيش تعيين شده مبني بر اعطاي كپي هاي رايگان و دادن هزينه هاي تبليغات و هزينه كف فيلم ها و... ادامه پيدا كند. او با اشاره به نحوه اكران رقص در غبار گفت: «شايد اين موضوع در رابطه با اين فيلم اجرا نشده باشد، اما ارشاد و شوراي صنفي مصر هستند تا اين مسئله تثبيت شود تا در اوايل سال آينده كه طرح اكران آزاد آغاز مي شود، خللي در برنامه هاي مخاطب خاص ايجاد نشود.»
پرونده نمايش فيلم هاي مخاطب خاص در سال ۸۲ با اكران فيلم رقص در غبار ساخته اصغر فرهادي با فروشي در حدود ۲۰ ميليون تومان بسته شد.
مسئله اكران آثار خاص كه در سال ۸۲ به بنياد سينمايي فارابي ارجاع داده مي شد، در سال ۸۳ به سمت خانه سينما سوق داده شد. قرار شد بودجه و امكاناتي كه از طرف ارشاد براي نمايش و حمايت از آثار خاص به فارابي واگذار شده، تحويل خانه سينما گردد و اين نهاد صنفي عهده دار اجراي اين طرح شود.
با كناره گيري منوچهر شاهسواري (مجري اكران مخاطب خاص در فارابي) عملاً از اوايل سال ۸۳ كار اجرايي اكران و حمايت آثار خاص به خانه سينما واگذار شد. مشكلي كه در اين برهه زماني نمايان شد، مسئله تخصيص و اعطاي بودجه لازم براي حمايت از اكران اين آثار از سوي ارشاد به خانه سينما بود.
اواخر ارديبهشت ماه امسال كامران قدكچيان رئيس شوراي صنفي نمايش در اين رابطه اعلام كرد: «دستور اجراي اين بودجه داده شده ولي هنوز پرداخت نشده است.»
به گفته قدكچيان برنامه ريزي براي اجراي اين طرح دو ماه وقت لازم داشت.
بيش از چهار ماه پشت سر گذاشته شد ولي خبري از آغاز به كار سينماهاي نمايش دهنده فيلم هاي مخاطب خاص نبود. تعدادي از اين آثار مانند «گاوخوني» و «تهران ساعت هفت صبح» راههاي ديگري را براي نمايش پيدا كردند.
هرچند وقت يك بار حرف ها و وعده هايي در مورد راه اندازي اين گروه شنيده مي شد ولي در عمل هيچ اتفاقي نمي افتاد. تعداد زيادي از فيلمسازان در انتظار شكل گيري اين گروه و روي پرده رفتن آثارشان بودند.
در اين ميان سيد ضيا هاشمي (مسئول سابق پخش و بازاريابي فيلم هاي خارجي در فارابي) به عنوان مسئول گروه مخاطب خاص برگزيده شد.
او اواسط مهرماه اعلام كرد كه قرار بوده از دهم مهر فعاليت گروه مخاطب خاص با اكران «لاك پشت ها هم پرواز مي كنند» آغاز شود ولي چون خانه سينما متولي اين امر است و بودجه از طريق ارشاد داده مي شود و به خاطر گرفتاري هاي پيش آمده براي خانه سينما طي اين مدت، عملاً شرايط فراهم نشد و كار اين گروه به تاخير افتاد.
ضيا هاشمي گفت: «حتي اگر الان شرايط لازم فراهم شود، باز هم يك ماه وقت لازم است.»
در اين ميان مسئولان پخش آخرين ساخته بهمن قبادي خود با سينماهاي گروه مخاطب خاص وارد مذاكره شدند و فيلم را در آنها اكران كردند.
قرار است به زودي گروه سينماهاي نمايش دهنده آثار مخاطب خاص با نام جديد «آسمان باز» آغاز به كار كنند. تعداد قابل توجهي فيلم مانند دانه هاي ريز برف و كنار رودخانه (عليرضا اميني)، خاموشي دريا (وحيد موسائيان)، اين جا چراغي روشن است (رضا ميركريمي)، چند تارمو (ايرج كريمي)، كوير مرگ (اسماعيل براري)، او (رهبر قنبري)، امتحان (ناصر رفائي)، خواب تلخ (محسن امير يوسفي )، شب سفيد (علي مصفا)، ساكنين سرزمين سكوت (سامان سالور)، داستان ناتمام (حسن يكتاپناه) و... در انتظار اكران در اين گروه هستند. اكران اين آثار چرخشي نخواهد بود و طول اكران آنها براساس كف فروش و با حداقل يك هفته قرارداد با هر فيلم بسته خواهد شد.