همزمان با سالگرد امضاي فرمان مشروطيت
خانه مشروطه ميزبان گردشگران است
گروه شهري- آرش نهاوندي: خانه مشروطه در شهر تبريز در سالروز امضاي فرمان مشروطيت، ميزبان مردم خواهد بود؛ ميزبان مردمي كه اجدادشان يك سده پيش با مجاهدت خود مجدداً حاكميت قانون و مجلس را در كشور برقرار كردند.
در آن زمان مردم براي كمك به مجاهدان به تبريز رفتند، اما اين بار مردم براي ديدار و بزرگداشت مشروطه به زادگاه حوادث قيام دوم مشروطه مي روند. در واقع مردم، اين بار در قالب تورهاي گردشگري از خانه مشروطه ديدن مي كنند.
اين فرصتي استثنايي است تا با اتكا به آن، شرايطي براي رشد توسعه گردشگري در تبريز مهيا شود. همان گونه كه در زمان مشروطيت، احياي حكومت قانون ميسر شد، در ديدار مردم ايران از تبريز در سالگرد مشروطه، ديگر مكان هاي ديدني نيز مورد بازديد قرار مي گيرند؛ مكان هايي نظير مسجدكبود، باغ ائل گلي، مقبره الشعرا، موزه آذربايجان و بازار تبريز.
در واقع، سالگرد مشروطه فرصتي در اختيار تبريزيان قرار داده تا آنان با كمترين هزينه و كسب بيشترين درآمد، جاذبه هاي توريستي خود را به طور كامل به ايرانيان معرفي كنند.
محور اين ديدار ارزشمند نيز خانه مشروطه است.
خانه مشروطه
۱۴مرداد ۱۳۸۵ هجري شمسي يكصدمين سالگرد امضاي فرمان مشروطيت است؛ فرماني كه پس از مجاهدت مردم و دو دوره مهاجرت علماي وقت به قم و حرم شاهزاده عبدالعظيم، توسط مظفرالدين شاه به امضا رسيد.
در آن زمان مشروطه خواهان شهرهاي مختلف ايران در منازل بزرگان طرفدار مشروطه گردهم جمع مي شدند. يكي از مراكز تجمعات مشروطه خواهان، خانه اي بود در تبريز كه سال ها بعد به يادگار مجاهدت مردم و افرادي نظير ستارخان و باقرخان خانه مشروطه نام گرفت.
خانه مشروطه تبريز بنا بر آنچه در گزارش هاي خبرگزاري ها آمده، قرار است در ماه جاري و مقارن با جشن هاي يكصدمين سال امضاي فرمان مشروطيت، به موزه تغيير كاربري دهد كه اين مي تواند در رشد ورود گردشگران داخلي و خارجي به شهر تبريز موثر واقع شود، زيرا علاوه بر تخصيص دادن بخشي از فضاي بناي خانه مشروطه به موزه، خود ساختمان نيز از ارزش دوچندان تاريخي برخوردار است.
مقر مشروطه خواهان
بنا به همزمان بودن سالگرد سده انقلاب مشروطه و تاريخ تغيير كاربري ساختمان مشروطيت به موزه، شرح تاريخ بناي اين ساختمان ضروري مي نمايد.
خانه مشروطه در تبريز، نخستين موزه تخصصي جنبش مشروطيت در ايران است كه در سال ۱۳۶۵ با تصويب هيات دولت راه اندازي شد، اما در سال هاي بعد به دليل موقعيت اين بنا در شهر تبريز، اداره ميراث فرهنگي استان آذربايجان شرقي در بخشي از آن مستقر شد.
خانه مشروطه در اوايل راسته كوچه، در نزديكي مجموعه بازار تبريز واقع شده است. حاج مهدي كوزه كناني ملقب به ابوالمله در سال ۱۲۴۷ هجري شمسي اين ساختمان را توسط يك استاد معمار تبريزي به نام حاج ولي بنا كرد. معماري ساختمان مشروطيت داراي ويژگي هاي منحصر به فردي است.
اين ساختمان در زميني به مساحت ۱۰۰۰متر مربع در دو طبقه احداث شده است. بناي مشروطيت توسط حاج مهدي كوزه كناني كه يكي از بازرگانان خوش نام شهر تبريز بود در اختيار ستارخان و مجاهدان قرار گرفت. البته اين خانه كه بعد از امضاي فرمان مشروطيت و به توپ بستن مجلس شوراي ملي به مجاهدان واگذار شده بود، در مدت حكومت استبدادي محمدعلي شاه بارها از سوي نيروهاي دولتي و مستبدان مورد تعرض قرار گرفت. در جريان اين تعرضات چندين بار جان صاحبخانه به خطر افتاد. ظاهراً در همين خانه بود كه مجاهدان تصميم گرفتند پرچم هاي سفيد تسليم در برابر قواي دولتي را پايين بياورند و به رزم ادامه دهند. اين خانه پس از فتح تهران و اعاده مشروطيت و مرگ صاحبخانه رها شد، اما سال ها بعد و با توجه به ارزش ملي و معنوي و خصوصيات معماري اين خانه، در سال ۱۳۵۴ به شماره ۹/۱۱۷۱ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد.
در حال حاضر در بخش اصلي خانه مشروطه يادگارهاي شخصيت هاي آن دوران نگهداري مي شود. از اشياي اين موزه مي توان به وسايل شخصي ثقه الاسلام تبريزي و اشياي مربوط به سردار و سالار ملي و تنديس هاي رهبران مشروطه اشاره كرد.
مشروطه در تبريز
جنبش مشروطه (يا مشروطه دوم كه پس از به توپ بستن مجلس در تهران پا گرفت) در تبريز منجر به وقوع شورش هاي گسترده مردمي شد.
اما علت به توپ بستن مجلس چيزي فراتر از اقدام به ترور محمدعلي شاه بود. پس از مرگ مظفرالدين شاه، محمدعلي شاه كه به جاي وي بر تخت سلطنت نشسته بود به مخالفت با مجلس پرداخت. او حتي نمايندگان مجلس را به تاجگذاري خود دعوت نكرد و از امضاي قانون اساسي سرباز زد. اين امر اعتراضات مردم به ويژه مردم تبريز را برانگيخت و در نهايت محمدعلي شاه به ناچار- از ترس از دست دادن تاج و تخت- دست خطي صادر كرد و قول همراهي با مشروطه خواهان را داد.
اما پذيرش قانون اساسي ظاهري بود و شاه و صدراعظم مستبدش در باطن با قانون اساسي مخالفت مي كردند.
سرانجام زخم اين مخالفت ها با بمبي كه عوامل حيدر عمواوغلي به كالسكه حامل محمدعلي شاه انداختند سرباز كرد و بهانه اي به دست شاه و مستبدان افتاد تا دور جديدي از اقدامات خود را عليه مجلس آغاز كنند.
اين اقدامات ضدمردمي با به توپ بستن مجلس به اوج خود رسيد. پس از حمله به مجلس و پخش خبر آن در سراسر ايران، مردم عليه حكومت دست به شورش زدند. مردم تبريز نيز با شنيدن اخبار تهران به هواداري از مشروطه و مخالفت با محمدعلي شاه پرداختند. در مقابل، شاه نيروهاي دولتي را براي سركوب تبريزيان به آذربايجان فرستاد. ستارخان، باقرخان و حيدرخان عمواوغلي به بسيج مردم مبادرت كردند و پس از چند دور ضد و خورد شديد با نيروهاي دولتي و به رغم آنكه شهر در ابتدا توسط نيروي روسي محاصره شده بود، تبريزيان موفق به شكست نيروهاي دولتي شده و مقدمات فتح تهران و سرنگوني محمدعلي شاه فراهم آمد.
|