گروه سلامت - چه خوب مي شد اگر همه بيماري ها مثل سرماخوردگي ساده بودند. ولي گاهي بيماري ها مخفي و پيچيده هستند و گاهي هم علاج ناپذير. علائم بسياري از بيماري هاي شايع، اغلب مورد توجه قرار نمي گيرند و شايد حتي طبيعي به نظر برسند. مثلاً ممكن است در صورت مشاهده كمي اشكال در راه رفتن، همراه با ضعف ساير عضلات بدن و يا اختلال در انجام برخي امور طبيعي مثل نوشتن، در يك فرد 60-50 ساله، فكر كنيد كه اين ها كاملاً طبيعي و از مقتضيات افزايش سن هستند، در حالي كه همين علائم ساده مي توانند نشانه هايي از يك بيماري بسيار خطرناك نظير اسكلروز آميوتروفيك جانبي باشند. نترسيد! اين بيماري خيلي شايع نيست، اما مرموز بودن آن باعث شده تا بر خلاف سرماخوردگي، همه ساله سمينارها و كنگره هاي زيادي در مورد آن برگزار شود. همين هفته پيش، كنفرانس بين المللي اين بيماري در يوكاهاماي ژاپن برگزار شد.در اين نشست شش روزه كه جمعي از بيماران ALS ،پزشكان و پرستاران متخصص در اين زمينه از حدود?? كشور جهان حضور داشتند، آخرين يافته ها و دستاوردهاي علم پزشكي در خصوص اين بيماري ارايه شد.چيزي كه در اين كنفرانس به آن تاكيد شد اين بود كه بيماران ALSدر بسياري كشورها از جمله ژاپن، براي بسياري از مردم تبديل به يك الگو و الهام دهنده شده اند. بيماراني در نهايت  ناتواني، كه البته گاهي موفقيت هاي بزرگي كسب كرده اند. مشهورترين بيمار مبتلا به ALS در دنيا، استفان هاوكينگ، فيزيكدان برنده جايزه نوبل است؛ مردي كه از گردن به پايين كاملاً فلج است.
***
شايد از شنيدن اسم عجيب اين بيماري تعجب كرده باشيد، ولي اين اسم براي خارجي ها و بخصوص يوناني ها يك اسم بسيار جالب و معني دار است. اصطلاح آميوتروفيك يك كلمه يوناني است كه از سه قسمت تشكيل شده است : آ به معني بدون ، ميو به معني عضله و تروفيك به معني تغذيه . بنابراين معني كلمه آميوتروفيك در كل يعني بدون تغذيه عضلاني. از طرف ديگر، اصطلاح جانبي كه در نام اين بيماري وجود دارد به قسمت هايي از نخاع اشاره مي كند كه در آن بخش هايي از سلول هاي عصبي كه كنترل و هدايت عضلات را به عهده دارند قرار گرفته اند. تحليل رفتن اين ناحيه منجر به بروز بافت جوشگاه و يا سخت شدن آن ناحيه يا اسكلروز مي شود.
عضلات هم مي ميرند
واقعيت اين است كه اسكلروزآميوتروفيك جانبي يك بيماري پيش رونده و كشنده است. سلول هاي عصبي حركتي، حركت عضلات ارادي بدن را كنترل مي كند و اختلال در عملكرد اين سلول ها موجب كاهش پيغام رساني از اين سلول ها به عضلات شده و باعث مي شود تا عضلات ديگر نتوانند بخوبي و مثل گذشته عمل كنند. نتيجه اين موضوع، ضعف و تحليل رفتن عضلات، همراه با بروز يك سري انقباضات خود به خودي به دليل از دست رفتن عصب دهي عضلات است. با پيشرفت بيماري، فرد مبتلا قابليتش براي انجام دادن و يا كنترل حركت ارادي به طور كامل از دست مي دهد. با توجه به سير بدخيم اين بيماري شايد فكر كنيد كه احتمالاً شباهت هايي بين آن و بيماري آلزايمر وجود دارد، اما اين بيماري برخلاف آلزايمر عملكرد مغز را اصلاً تحت تأثير قرار نمي دهد. افراد مبتلا به اسكلروز آميوتروفيك جانبي مي توانند حتي در مراحل پيشرفته بيماري هم حافظه، شخصيت و هوش خود را در همان سطح قبل از شروع بيماري نگه دارند.
بيماري مشاهير
بيماري اسكلروز آميوتروفيك جانبي در نسبت با بسياري از بيماري هاي عصبي، از شايع ترين بيماري هاي عصبي - عضلاني در سراسر جهان بوده و بسياري از مردم از هر نژاد و هر طايفه اي كه باشند به آن مبتلا مي شوند.
برخي از متخصصين به اين بيماري، بيماري لوگهريك هم مي گويند كه علت آن ابتلاي بازيگر بسيار مشهور تيم بيس بال يانكي هاي نيويورك به نام لوگهريك به اين بيماري و فوت وي به علت عوارض آن در سال 1941 بوده است. اما در حال حاضر بايد اين بيماري را بيماري هاوكينگ ناميد. علاوه بر استفان هاوكينگ، فيزيكدان مشهور و خالق برخي از آثار بسيار مهم در زمينه فيزيك نجومي، ديويد نيون، بازيگر مشهور فيلم هايي چون دور دنيا در 80 روز و توپ هاي ناوارون و هري براون (نويسنده معروف و 2 بار نامزد رياست جمهوري آمريكا) از جمله مشهورترين افراد مبتلا به اين بيماري هستند.
دانشمندان معتقدند كه اسكلروز آميوتروفيك جانبي غالباً افراد 40 تا۶۰ ساله را درگير كرده و در مردان شيوع بيشتري دارد. البته اشخاص در سنين ديگر نيز در معرض خطر هستند، زيرا مواردي از بيماري در اشخاص كمتر از 40 سال يا بيشتر از 60 سال هم ديده شده اند.
از كجا مي آيد؟
علي رغم سعي و تلاش فراوان، دانشمندان هنوز بطور دقيق متوجه علت اين بيماري نشده اند. البته آنها طي ساليان گذشته تحقيقات زيادي در اين زمينه انجام داده و پيشرفت هاي قابل توجهي نيز بدست آورده اند. به عنوان مثال، دانشمندان در سال 1993 متوجه يك سري جهش ها در يك ژن خاص شدند. دانشمندان معتقدند كه آسيب ديدن اين ژن مي تواند موجب تخريب و آسيب ديدن DNA و پروتئين هاي سلولي شود. نتيجه اين امر تحليل رفتن سلول هاي عصبي حركتي و بروز برخي نقائص عصبي است.غير از اين، متخصصين عوامل ديگري نظير بيماري هاي خود ايمني (تهاجم سيستم ايمني بدن به سلول هاي طبيعي بدن) و برخي عوامل محيطي نظير مواجهه با عوامل سمي، برخي عفونت ها، رژيم غذايي و برخي آسيب ها را نيز در ابتلا به اين بيماري دخيل مي دانند.
آرام اما ناتوان كننده
مشكل اصلي در اسكلروز آميوتروفيك جانبي شروع آرام و مرموز آن است. اين موضوع باعث مي شود تا علائم اوليه آن در نظر گرفته نشوند. اين بيماري در سه چهارم موارد از اندام ها شروع مي شود. در اين حالت فرد مبتلا ابتدا دچار يك ناراحتي اندامي نظير گرفتاري يكي از پاها شده و دچار اشكال در راه رفتن يا دويدن مي شود. همچنين ممكن است مشكلاتي در انجام برخي كارهاي ساده كه نياز به كمي مهارت دارند نظير نوشتن يا گرداندن كليد در داخل قفل نيز بوجود آيند. از طرف ديگر، اين بيماري در يك چهارم موارد، يك شروع مغزي دارد. در اين حالت فرد مبتلا دچار اشكالاتي در تكلمش شده و ديگر نمي تواند به راحتي و رواني گذشته حرف بزند. اين اشخاص غالباً تودماغي صحبت مي كنند و تون صداي آنها كاهش مي يابد. همچنين ممكن است بلع و تحرك زباني آنها نيز دچار مشكل شود. در نهايت، آنها شايد دچار از دست رفتن كلي تكلم و قابليت حفاظت از راه هاي هوايي در هنگام بلع نيز بشوند.با توجه به آنكه اين بيماري توانايي ها و قابليت هاي شناختي را تحت تأثير قرار نمي دهد، بيماران كم كم متوجه مي شوند كه يك چيزي در آنها مشكل دارد و متوجه از دست رفتن پيشرونده عملكردهايشان  شده و حتي ممكن است دچار يك حالت اضطراب و يا افسردگي شوند. به موازات پيشرفت بيماري، ضعف عضلاني و تحليل رفتن عضلات به ساير قسمت هاي بدن هم گسترش يافته و بيماران دچار مشكلات افزايش يابنده اي در بلع، تكلم، اسپاسم عضلات، تشديد برخي رفلكس ها و تحليل رفتن عضلات مي شوند. اگرچه شدت بروز علائم و سرعت پيشرفت بيماري در افراد مختلف متفاوت است، ولي اشخاص مبتلا در نهايت نخواهند توانست كه به خوبي بايستند يا راه بروند. آنها شايد حتي توانايي به رختخواب رفتن بدون استفاده از كمك ديگران را هم از دست بدهند و يا اينكه نتوانند از دست هايشان به درستي استفاده كنند. اشكال در بلع و جويدن توانايي بيمار براي غذاخوردن به صورت طبيعي را تحت تأثير قرار داده ضمن اينكه خطر خفه شدن در اثر پريدن غذا به داخل مجاري تنفسي هم افزايش مي يابد.در نهايت، ضعيف شدن عضلات ديافراگم و بين دنده اي مي تواند موجب اشكال در تنفس و مرگ در حدود 1تا 6 سال پس از شروع علائم بيماري  شود. در واقع بررسي ها نشان داده اند كه علت مرگ در اكثر موارد اسكلروز آميوتروفيك جانبي در اثر نارسايي تنفسي و ذات الريه است نه عوارض خود بيماري.
تشخيص دشوار
متأسفانه علي رغم تمامي تلاش هاي صورت گرفته، هنوز هيچ تستي براي تشخيص قطعي اسكلروز آميوتروفيك جانبي وجود ندارد. البته مدتي قبل، دانشمندان دانشكده پزشكي مونت سينايي در آمريكا 3 پروتئين را كه غلظت آنها در مايع مغزي نخاعي افراد مبتلا به اسكلروز آميوتروفيك جانبي بطور مشخص كاهش مي يابند را پيدا كردند. آنها متوجه شدند كه اندازه گيري سطوح اين 3 پروتئين داراي دقت بالايي براي تشخيص اين بيماري است و با توجه به آنكه زمان متوسط از شروع علائم اوليه بيماري تا تشخيص آن چيزي در حدود 2 سال است، بررسي غلظت اين پروتئين ها مي تواند يك قدم مهم براي تشخيص سريع تر بيماري باشد. در حال حاضر پزشكان بيشتر بر اساس علائم و نشانه هاي موجود در بيمار و انجام يك سري بررسي ها به منظور رد ساير عللي كه علائم مشابهي ايجاد مي كنند بيماري را تشخيص مي دهند. پزشك ابتدا شرح حال كامل و سابقه پزشكي فرد مشكوك را گرفته و سپس يك سري بررسي هاي عصبي در فواصل زماني مشخص براي ارزيابي سير بيماري از نظر مسائلي نظير ضعف عضله، تحليل رفتن عضلات، افزايش رفلكس ها و اسپاسم انجام مي دهد.
ايستگاه درمان
با وجودي كه تحقيقات فراواني در زمينه درمان اسكلروز  آميوتروفيك  جانبي  انجام شده اند، هنوز درمان قطعي براي اين بيماري وجود ندارد. البته سازمان دارو و غذاي آمريكا چندي پيش دارويي به نام ريلوزول را به عنوان نخستين داروي ضد اسكلروز آميوتروفيك جانبي مورد تأييد قرار داد. اين دارو با كم كردن ميزان آزاد شدن گلوتامات موجب كاهش تخريب نورون هاي حركتي مي شود. بررسي هاي باليني صورت گرفته بر روي بيماران مصرف كننده دارو نشان دهنده افزايش بقاي آنها به مدت چندين ماه بودند. كشف اين دارو اميدواري براي كشف داروهاي جديدتر را افزايش داده است.
علاوه بر اين، متخصصين استفاده از ساير روش هاي درماني نظير كاهش علائم بيماري، بالا بردن كيفيت زندگي بيماران و درمان هاي حمايتي را هم توصيه مي كنند. اسكلروز آميوتروفيك جانبي اختلال پيچيده اي است كه درمان هاي حمايتي نقش مهمي در كاهش علائم آن دارند و نقش پزشكان، داروسازان، پرستاران، فيزيوتراپيست ها و متخصصين تغذيه به كمك يكديگر در ايجاد يك زندگي بهتر براي فرد مبتلا به اين بيماري انكارناپذير است.

كوتاه شدن قد
خبر از بيماري قلبي مي دهد
گروه سلامت-اكثر افراد وقتي به سالمندي مي رسند، كم كم قدشان كوتاه مي شود. به تازگي محققان دريافته اند اين كوتاه شدن قد ممكن است نشانه اي باشد از اين كه اين سالمندان در معرض خطر جدي تر بيماري هاي قلبي و به دنبال آن مرگ هستند.
بي بي سي گزارش كرده است محققان دانشگاه علوم پزشكي كالج لندن 4200 مرد هفتاد ساله را از 1980 به مدت 20 سال بررسي كردند. ميانگين كوتاه شدن قد در اين افراد حدود 67/1 سانتي متر بود، 1400 مرد در اين مدت بيش از 2 سانتي متر قدشان را از دست داده بودند. مطالعه مرگ و ميرهاي اتفاق افتاده در اين افراد نشان داد اكثر مرگ هايي كه در اثر بيماري هاي قلبي، ريوي و عللي غير از سرطان رخ مي دهد، براي كساني بوده كه قدشان بيشتر از بقيه كوتاه شده بود. به اين ترتيب كه احتمال مرگ و مير در مرداني كه سه سانتيمتر يا بيشتر كوتاه مي شوند 64 درصد بيشتر از مرداني است كه كمتر از يك سانتيمتر از طول قد آنها كم مي شود.
محققان هنوز نتوانسته اند توضيح مشخصي در اين باره ارائه كنند. يك توجيه احتمالي آن است كه شايد افرادي كه كمتر ورزش مي كنند و تغذيه چندان سالمي ندارند، قدشان كوتاه مي شود و در كنار آن خطر بيماري هاي قلبي و عروقي هم در آنها بيشتر مي شود. اين مقاله در نشريه آرشيو طب داخلي منتشر شده است.
مقابله با سرطان، با سلاح ورزش
پياده روي سريع را ترجيح مي دهيد يا شنا يا ورزش هاي ديگر را؟ هر كدام از اينها را كه جدي بگيريد، يعني روزي نيم تا يك ساعت به آن بپردازيد، خطر سرطان روده را براي خودتان كم كرده ايد. خبرگزاري رويترز چند روزپيش گزارشي از يك مطالعه گسترده را بر روي بيش از 413 هزار نفر در 10 كشور اروپايي منتشر كرد. اين مطالعه بخشي از يك پروژه جامع است كه در مركز بين المللي پژوهش هاي سرطان انجام مي شود و عوامل گوناگون مؤثر بر بروز انواع سرطان ها را بررسي مي كند.
نتايج حاصل از اين مرحله پروژه به اين ترتيب است كه خطر بروز سرطان روده بزرگ در افرادي كه به طور منظم ورزش مي كنند، 22 درصد كمتر از ساير افراد است. اين تفاوت در مورد سرطان هاي سمت راست روده بزرگ بسيار چشم گيرتر است، طوري كه ورزش خطر آن را 35 درصد كمتر مي كند. نكته جالب آن كه اين تأثير مثبت در افراد با اضافه وزن بيشتر است. محققان در اين تحقيق نتوانستند رابطه اي بين سرطان قسمت آخر روده بزرگ، ركتوم، با ورزش بيابند.