مالكيت حق
"سرمايه‌اجتماعي"
وگوباعلي‌ديني گفت
تعادل‌درجامعه سنجش شاخصي‌براي
اقتصاد سياست‌مهمتراز
مالكيت حق
و بشري دانش پيشرفت با اما است بوده انسان‌ها اصلي دغدغه‌هاي از همواره اقتصاد و معيشت
اقتصادي رفاه و توسعه بحث امروزه.شد گشوده موضوع اين به جديدي نگاه صنعتي ، انقلاب وقوع
" گفت مي‌توان كه گونه‌اي به است ، شده برخوردار ملي و جهاني عرصه در ويژه‌اي جايگاه از
در حكومت‌ها كارآمدي و جهاني عرصه در كشور هر جايگاه كننده تعيين شاخص "اقتصادي قدرت
در را دنيا چهره كشورها بين اقتصادي نفس‌گير و سخت رقابت كه روست اين از.است ملي عرصه
رقابت اين در نتواند كه كشوري هر.است زده رنگ و گرفته دربر شدت به "شدن جهاني" عصر
.شد خواهد گرفته ناديده يا حذف جهاني چرخه از كند شركت
به پاسخگويي در حكومت كارآمدي و كجاست؟ جهاني عرصه در اقتصادي لحاظ به ايران جايگاه
مطلوبي و خور در پاسخ‌هاي مي‌رسد نظر به است؟ ميزان چه به مردم اقتصادي مطالبات
منابع جغرافيايي ، موقعيت لحاظ به كشورمان كه اين علي‌رغم داد ، سوال دو اين به نمي‌توان
كه عصري در ما چرا راستي به است برخوردار خوبي بسيار وضعيت از انساني نيروي و طبيعي
مي‌كنند ، و كرده سپري خوبي به را سياسي و اقتصادي توسعه و رشد مسير جهان كشورهاي اكثر
نيستيم؟ خود امكانات بهره‌برداري‌از به قادر
را رشد به رو و پويا اقتصادي شكل‌گيري حقوقي زمينه‌هاي ايران در استبدادي ديرينه حاكميت
سو اين به مشروطيت قيام از ايرانيان تلاش‌هاي كه گونه‌اي بهاست ساخته تضعيف شدت به
نشده سياسي و اقتصادي توسعه برنامه پيشبرد براي مناسب حقوقي بازسازي به موفق تاكنون نيز
از حاكي شده‌اند ، اقتصادي توسعه و رشد به موفق اخير دوران در كه كشورهايي تجربه.است
و انسان‌ها طبيعي و فطري حقوق شناختن رسميت به بر مبتني حقوقي نظام شدن نهادينه و تثبيت
"حيات حق" ادامه كه "مالكيت حق".مي‌باشد حاكم سياسي نظام درون در "مالكيت حق" ازجمله
سياسي و اقتصادي توسعه برنامه هرگونه اجراي براي لازم شرط است ، اجتماعي زندگي عرصه در
و داشتن توسعه انتظار آن ، مقتضيات و حق اين شناختن رسميت به و اعمال بدون و است
.نيست بيش توهمي بيشتر رفاه از بهره‌مندي
و تجاري سرمايه‌داري غلبه اخير ، قرن يك طي ايران در صنعتي سرمايه‌داري شكل‌گيري عدم
دامن را كشورمان توسعه‌نيافتگي روند مجموع در كه انساني و مالي سرمايه‌هاي فرار و دلالي
.برمي‌گردد ايران سياسي و حقوقي نظام در "مالكيت حق" گرفتن ناديده به نهايت در زده‌اند ،
نمايند ، دست‌درازي مردم اموال به مي‌توانند كنند اراده وقت هر حكومتگران و حكومت كه اين
"مالكيت حق" شناختن رسميت به و وضعيت اين اصلاح.ماست سياسي و اقتصادي عقبماندگي ريشه
.است توسعه‌نيافتگي از ما رهايي راه آن مقتضيات و لوازم همه با
"سرمايه‌اجتماعي"
وگوباعلي‌ديني گفت
تعادل‌درجامعه سنجش شاخصي‌براي
قادري فريد از گفت‌وگو
پايه و سرمايه نوع زيربنايي‌ترين به‌عنوان اجتماعي سرمايه از گفت‌وگو اين اول قسمت در
.شد برده نام اقتصادي سرمايه‌گذاري‌هاي اساس و
در اجتماعي سرمايه موجودي كاهش نتيجه نخستين را اجتماعي همبستگي شدن كم‌رنگ ديني ، علي
عدالت قبيل از اخلاقي فضيلت‌هاي از بيشتر كه جامعه‌اي هر است معتقد و مي‌داند جامعه
سرمايه‌هاي انباشت و اقتصاد چرخ باشد ، برخوردار مسووليت‌پذيري و صداقت اقتصادي ، قانوني ،
.مي‌خوانيم هم با را گفت‌وگو اين پاياني قسمت.درمي‌آيد حركت به روان‌تر آن فيزيكي
اين اما مي‌گيرد صورت اقتصادي كلان سرمايه‌گذاري‌هاي نيز جامعه كنوني شرايط در
سكه فروش و خريد و مسكن ساز و ساخت مانند اقتصادي فعاليت‌هاي سمت به بيشتر سرمايه‌گذاري
.است كرده پيدا ندارند ، گرايش پرهزينه و ثابت توليد خط يك ايجاد به نياز كه موبايل ، و
را وضعيت اين ادامه مي‌شود ، منتقل كشور از خارج به سرمايه‌ها هم مجموعه اين از خارج در
مي‌كنيد؟ ارزيابي چگونه اجتماعي سرمايه مفهوم به باتوجه
محفوظ كه است سرمايه اصل بحث اولكنيم توجه بايد موضوع دو به سرمايه‌گذاري بحث در
با رابطه در ايران اقتصاد فعلي مشكل.سرمايه بازدهي ميزان دوم و نمي‌ماند يا مي‌ماند
صيانت و حفاظت موضوع ماندن لاينحل كشور از خارج در فعال ايراني يا خارجي سرمايه‌هاي حذب
نمي‌توانيم كافي اعتبار فضا ، اين در.است -كشور از خارج افراد ديد از حداقل -سرمايه از
اين در.داشت نخواهد وجود سرمايه‌گذاري براي كافي انگيزه طبيعتا و بياوريم به‌وجود
دليل اين به.كند محافظت خود از بتواند كه مي‌شود بخش‌هايي جذب سرمايه طبيعتا شرايط ،
.مي‌كند دوري است سخت آن انتقال و نقل امكان كه فيزيكي سرمايه يك به شدن تبديل از
يك كه اين براي است؟ بالا سرمايه‌گذاري ريسك چرا.دارد كليدي نقش يك اعتماد هم اينجا در
سرمايه‌گذاران اعتماد كه مي‌دهد رخ پيوسته و مكرر به‌طور ما جامعه در اتفاقات سلسله
بايد سرمايه‌گذاران اعتماد كسب و نظر جلب براياست كرده كم را سرمايه‌گذاري براي
ممكن نمونه به‌عنوان.دهيم انجام را بيمه‌اي پوشش‌هاي مثل بالايي هزينه‌هاي و امتيازات
اين در.مي‌كند حمله خارجي سرمايه‌گذار به كه باشد داشته وجود جامعه در جرياني است
رخ است ممكن اتفاقات سري يك هم توريسم صنعت با ارتباط در.مي‌رود بين از اعتماد شرايط
كمتر آمد و رفت براي انگيزه كه است طبيعي.كند زده وحشت را خارجي توريست‌هاي كه بدهد
و است اعتماد كاسب يا تاجر يك سرمايه بزرگترين كه است معروف هم ما بازاريان بين.مي‌شود
بدون باشد ، فردي و خرد سطح در اعتماد سرمايه صاحب كه فردي.است درستي كاملا اشاره
قابل مالي سرمايه كسي اگر عكس به.باشد داشته خوبي عملكرد مي‌تواند هم كافي سرمايه‌هاي
فعاليت طبيعي به‌طور نمي‌تواند كنند ، اعتماد سلب او از ديگران اما باشد داشته توجهي
.دهد ادامه را خود
خارجي‌ها اعتماد جهاني ، مقياس در.مي‌كنيم مشاهده را روند همين دقيقا هم كلان سطح در
از پس يكي را فرصت‌ها بين‌المللي جغرافياي در دليل اين به و است يافته كاهش ما به نسبت
اجتماعي و فردي مناسبات و روابط در هم ملي جغرافياي سطح در.مي‌دهيم دست از ديگري
كنوني شرايط در مي‌كنم فكر.است گرفته را حسن‌ظن جاي سوءظن و كرده پيدا كاهش اعتماد
.شود ثابت آن خلاف كه آن مگر هستند مجرم همه كه است اين افراد اول فرضيه جامعه
زيبايي مسائل برخي بودن ، كوتاه عين در پيش سال چند تا منازل ديوار و بيروني نماي در
شبيه پنجره‌ها و مي‌شود توجه ديوارها ارتفاع بر فقط امروزه اما مي‌شد رعايت هم شناختي
و خرد سطوح در اقتصاد براي شرايط اين وجودشدهاند پوشيده فولادي ميله‌هاي با زندان
.است نگران‌كننده كاملا كلان
و سرمايه حضور براي مطمئن و مناسب فضايي ايجاد نيازمند سو يك از ما حاضر حال در
اجتماعي و حوادث صفحات ديگر سوي از ولي هستيم جامعه اقتصادي ساختار در سرمايه‌گذار
از شدت به غيرمستقيم ارتباط يك در موضوع دو اين.است ناخوشايند اتفاقات از مملو مطبوعات
چيست؟ شكاف افزايش از جلوگيري دست‌كم يا كاهش براي شما پيشنهاد.مي‌گيرند فاصله هم
.كنيم تحليل مي‌توانيم خوبي به را بلندمدت روندهاي اجتماعي ، سرمايه مفهوم چارچوب در
يك در.كنيم صحبت نزديك آينده در مشكل شدن حل از نمي‌توانيم هم زمينه اين در بنابراين
دست از اعتماد بازگرداندن براي جامعه در خاصي اقدامات اگر بلندمدت و ميان‌مدت پروسه
.بود خواهيم كلان سطح در لازم اجتماعي سرمايه كسب شاهد دوباره شود ، انجام رفته
تمام و حكومت يا دولت است ، جامعه رسمي نهادهاي عملكرد بررسي قطعا اولويت‌ها ، از يكي
كه كند تغيير جهتي در بايد نهادها اين عملكرد دارند ، قرار آنها زيرپوشش كه دستگاه‌هايي
كه كند حركت جهتي ودر است حساس معياري ، هر با شهروندان ميان تبعيض به نسبت دهد نشان
و دموكراتيك ترتيبات به و دارد اعتقاد كلمه واقعي معناي به شايسته‌سالاري به دهد نشان
مي‌شود ايجاد جامعه در كه دموكراتيكي نهادهاي به.مي‌دهد اهميت مردم اعتراض صداهاي
آن نتيجه مي‌دهند دست از را خود واقعي كاركردهاي نهادها اين كه وقتي.دهد فعاليت اجازه
.به‌جامي‌گذارد اجتماعي ديگر روابط در را خود تاثير طبعا و مي‌زند دامن بي‌اعتمادي ايجاد به
اقتصادي عملكرد شدن بهتر.كنيم حركت بهبود سمت به بايد كه است طبيعي هم اقتصادي نظر از
.برمي‌گردد مسائل اين به بلندمدت و كوتاه دوره‌هاي در
در شدت به كه سازماني ناكارآيي‌هاي كاهش و دولتي سازمان‌هاي و نهادها كاركرد بهينه‌شدن
نهادهاي وجود با دولت دستگاه كه مي‌شود مرتبط موضوع اين به مي‌زند ، موج ايران اقتصاد
.شود تصحيح اعتراضي صداهاي و دموكراتيك
مي‌توان نظري بحث يك چارچوب در اما دارد ، وقوع امكان قدر چه اتفاق اين كه نمي‌دانم من
كلاهبرداري مانند مسائلي نظر اين از و يابد بهبود مي‌تواند اقتصادي عملكرد قطعا كه گفت
غير درشود حل زمان مرور به است ، نهفته فقر در آنها از بسياري ريشه كه جنايت و جرم و
.است منفي روند و ندارد وجود زيادي اميد صورت اين
به‌رغم را آينده افق كه است جامعه از انساني نيروي شديد خروج هم وضعيت اين بارز شاخص
.نمي‌شود ديده طرفين روابط در اعتمادي كه دليل اين به.مي‌بينند تيره خوب مالي وضعيت
هستند؟ مردم و دولت "طرفين" از منظور
.مي‌شود ديده كاملا رفتارها اين هم مردم خود بين بله ،
راه‌حل‌هاي و دولتي درون و حكومتي درون رفتارهاي در اعتماد نبود به خود صحبت‌هاي طول در
روشن خيلي را آينده كه دارد وجود ميان اين در مشخص به‌طور موانعي چه.كرديد اشاره آن
نمي‌كنيد؟ تصور
يك ماحصل اجتماعي سرمايه دارد ، وجود سادگي به آن بازيابي امكان كه فيزيكي سرمايه برعكس
.است آمده به‌وجود عملكردها يك‌سري اثر بر كه است ساله بيست تاريخي پروسه
من نظر به.سياسي ريشه‌هاي هم و دارد اقتصادي ريشه هم قطعا اجتماعي سرمايه رفتن بين از
يا تاريخي پيشينه يا فرهنگ مثل غيررسمي نهادهاي عملكرد به اجتماعي سرمايه افول مساله
را بي‌اعتمادي موج اين انقلاب از قبل بايد بود ، طور اين اگر چون.برنمي‌گردد مذهب
پس.نبوده‌ايم مواجه پيش سال سي در جامعه امروز مشكلات با ما مقايسه ، درمقام.مي‌داشتيم
.دهيم قرار ارزيابي مورد را سياسي و اقتصادي بعد دو در جامعه رسمي نهادهاي عملكرد بايد
.نشد داده مناسبي پاسخ جامعه اقتصادي مطالبات به ناكارآيي‌ها تشديد با اقتصادي بعد در
اتمام زمان مدت يا ايران اقتصاد در سرمايه‌گذاري‌ها عملكرد كه وقتي مثال ، به‌عنوان
جهاني 4 استاندارد كه درحالي است ، سال ده رسمي آمارهاي طبق يا است ، سال چهارده پروژه‌ها
.است ضعيف بسيار ما سازماني عملكرد كه معناست اين به است ، سال تا 5
.است نرسيده اتمام به هم هنوز و كشيده طول سال بيست تهران مترو
است ، مانده نيمه‌كاره كه ديگر مساجد از بسياري مصلاي‌تهران‌و يا اهواز نيشكر توسعه طرح
.هستند زمينه اين در ديگري مثال‌هاي
اقتصاد عرصه در سازماني عملكرد كه درمي‌يابيم مي‌كنيم نگاه مسائل به طور اين كه وقتي
عملكرد هم سياسي بعد از.مي‌كند رشد هم جنايت و جرم و فحشا فقر ، طبعا.است ضعيف بسيار
دقت و سرعت به نمي‌توانند رسمي نهادهاي مثال ، به‌عنوان.است بوده تبعيض‌آميز ما نهادهاي
طول به حدي به پرونده يك بررسي كه است اين آن ماحصل.كنند بررسي را مختلف پرونده‌هاي
.بزنيد را آن قيد مجبوريد كه مي‌انجامد
پرونده ، تشكيل و كلانتري به مراجعه صورت در شود ، واقع سرقت مورد شما منزل اگر
به اقتصادي عملكرد فضا اين در كه است طبيعي.داشت خواهيد دادگاه در را بعدي دوندگي‌هاي
.مي‌شود ضعيف شدت
ميليون‌ها ايران مانند جامعه‌اي در.كنم اشاره كشور از انساني نيروي خروج بحث به دوباره
سوي از.مي‌روند دست از راحت خيلي ولي كنند ، پيدا پرورش نيروهايي چنين تا شده صرف دلار
جذب ، درحال فيزيكي سرمايه ارزش كه صورتي در.داريم را فيزيكي سرمايه جلب بحث ماجرا ، ديگر
.است خروج درحال انساني نيروي ارزش از كمتر بسيار
معتقد و اجتماعي علوم حوزه نظريه‌پردازان برخي و جامعه‌شناسان اقتصاددانان ، كه سال‌هاست
توسعه را موضوع اين نمي‌توانستند جامع مفاهيم نبود به‌دليل رشته‌اي ، بين تحليل‌هاي به
و كند ايفا را كليدي نقش اين توانست خود خاص ويژگي‌هاي با اجتماعي ، سرمايه مفهوم.دهند
كمك توسعه‌اي كلان‌تر مسائل بررسي به و شود اقتصاد اصلي بدنه وارد كه دارد را آن قابليت
.كند
اين از انساني‌بيش سرمايه است‌توليد ممكن آينده در كه باشد درست مي‌تواند بحث اين آيا
يابد؟ كاهش
واقع ، دنياي در است ممكن.مي‌شود مطرح مورد اين در عيني بحث يك و ذهني بحث يك دقيقا ،
آرزوي اما شوند مطرح انساني نيروهاي جزو مي‌برند سر به كشور داخل كه افراد از بسياري
حصار در نوعي به است كشور از خروج دنبال به كه فردي.بگيرد شكل مرزها از خارج در آنها
اگر فيزيكي سرمايه.نيست خوبي وضعيت اين و ندارد زيادي تفاوت فرد اين نبود و بود.است
آن از استفاده براي انساني سرمايه يعني آن ، اساسي پيش‌شرط بايد شود ، كشور وارد بناست
حضور.مي‌كند نزولي بازدهي وضعيت دچار را اقتصاد نيز انساني سرمايه نبود.باشد آماده
.است اجتماعي سرمايه وجود مستلزم نيز انساني سرمايه
به گرايش كه نحوي به شود ، بازسازي و بازنگري مجدد ، مهندسي يك در بايد ما كنوني جامعه
آمدن به متمايل هستند كشور از خارج در كه هم كساني و كند پيدا كاهش موجود ، افراد رفتن
.شوند
دلايل به ولي دارند بازگشت به زيادي تمايل خارج ، مقيم ايرانيان از بسياري هستم مطمئن من
ميزان ما جامعه كه است موضوع اين سر بر بحث كلي به‌طور.برگردند نيستند حاضر شده گفته
فيزيكي سرمايه شرايط اين در و داده دست از را خود اجتماعي سرمايه موجودي از توجهي قابل
.داشت نخواهد كاركردي هيچ
اقتصاد سياست‌مهمتراز
عبور براي اعتماد قابل نواحي به‌عنوان تركيه و گرجستان روزي كه نمي‌كرد تصور كسي هرگز
همين و گرجستان در "آبخازيا" منطقه كه هنگامي در خصوصا.گيرند قرار توجه مورد نفتي خط
بحران كانون به تركيه شرقي استان‌هاي در كردها درگيري‌هاي به‌دليل كردنشين مناطق طور
.است شده تبديل
اين سنگين هزينه‌هاي به آنها بي‌توجهي و خزر نفت انتقال به آمريكايي دولتمردان توجه
براي جايگزيني يافتن براي آنها اصرار بيانگر خليج‌فارس ، از غير مسيري از انتقال
بحران‌خيز منطقه دو از بالا ، هزينه بر علاوه خزر نفت انتقال لوله خط.است خليج‌فارس
خليج‌فارس و ايران مسير انتخاب.است رسيده بي‌ثبات آرامشي به تازگي به كه مي‌گذرد منطقه
.نگرفت قرار توجه مورد هرگز ولي است امن و صرفه به مقرون كوتاه ،
در ولي مي‌شد ، شمرده غيرمنطقي و غيراقتصادي همواره جيحان -باكو مسير گذشته سال‌هاي در
.گرفت قرار كار دستور در طرح اين بين‌المللي سازمان‌هاي و آمريكا حمايت با اخير سال‌هاي
.آر.بي.اي توسعه بانك توسط طرح اين دلاري ميليون و 900 هزينه 2ميليارد از درصد از 70 بيش
توسط هم مخارج درصد و 30 شده تامين "واردات -صادرات" آمريكايي بانك و جهاني بانك دي ،
شركت‌هاي طرح اين عمده سهامداران.مي‌شود تامين جيحان -تفليس -باكو لوله خط سهامداران
.هستند آمريكا "يونوكال" و آذربايجان "سوكار" انگليس ، "بي‌پي" نفتي
|
