پنجشنبه ۳۱ فروردين ۱۳۸۵ - سال چهاردهم - شماره ۳۹۶۴ - Apr 20, 2006
زادبوم
Front Page

مجري طرح كاهش آلودگي هوا خبر داد:
اختصاص۹ ميليارد تومان براي كاهش آلودگي هوا
مجري طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران از انعقاد قرارداد جايگزيني ۹۰۰ دستگاه ميني بوس گازطبيعي سوز با خروج ميني بوسهاي فرسوده و۱۰ هزار دستگاه موتورسيكلت چهار زمانه استاندارد به جاي موتورسيكلت هاي دو زمانه خبر داد.
دكتر امي در گفت وگو با ايسنا افزود: بر اساس مناقصه برگزار شده، شركت «نيرو محركه» براي موتورسيكلت ها و «ايران خودرو ديزل» براي ميني بوس ها برنده مناقصه شده است كه اعتبار اجراي اين طرح از بودجه سال ۸۴ از سوي سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور به سازمان حفاظت محيط زيست پرداخت مي شود و بدين ترتيب اجراي اين طرح تا آخر تير ماه پايان خواهد يافت.
وي با اشاره به وجود ۱۶۰ هزار دستگاه موتورسيكلت دو زمانه در كل كشور گفت: از اين تعداد حدود ۴۰ هزار دستگاه در تهران است كه ۳۰ درصد آلودگي هواي تهران متعلق به موتورسيكلت هاست.
مجري طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران تاكيد كرد: از اين تعداد موتورسيكلت دوزمانه، پيشتر ۱۰ هزار دستگاه جايگزين شده است. وي با اشاره به مذاكرات انجام شده با سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور افزود: بر اين اساس در سال مالي ۸۵ تا تير ماه سال ۸۶ ، ۲۰ هزار دستگاه موتورسيكلت دو زمانه و يكهزار دستگاه ميني بوس ديزلي ديگر جايگزين شود.
مجري طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران از پيشنهاد سازمان حفاظت محيط زيست براي تعويض موتور ميني بوس هاي غيرفرسوده خبر داد و به ايسنا گفت: بر اين اساس سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور پذيرفته است كه در سال ۸۵ يكهزار دستگاه ميني بوس گازسوز جايگزين ميني بوس هاي فرسوده شود و يا ۵ هزار موتور ميني بوس هاي ديزلي غيرفرسوده با موتورهاي CNG تعويض شود. وي با اشاره به اين كه ۲/۸ ميليارد تومان اعتبار در سال ۸۴ براي طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران، در نظر گرفته شد، گفت: قرارداد منعقده ۸/۱۲ ميليارد تومان است كه بر اين اساس ۶/۴ ميليارد تومان كسري داريم و سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور اعلام كرده است كه اين كسري را جبران مي كند.
مجري طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران افزود: در سال ۸۵ حدود ۹ ميليارد تومان اعتبار براي كاهش آلودگي هواي تهران در نظر گرفته شده است كه اين اعتبار كافي نبوده و در حال رايزني براي افزايش اين اعتبارات هستيم.
تهران به باشگاه كلانشهرهاي داراي استاندارد مديريت زيست محيطي مي پيوندد
مشاور شهردار تهران در امور محيط زيست از پيوستن شهرداري پايتخت كشورمان به باشگاه كلانشهرهاي داراي استاندارد مديريت زيست محيطي در آينده اي نزديك خبر داد.
مهندس حيدرزاده افزود: شهرداري تهران در نظر دارد با هدف ارتقا و بهبود كيفيت محيط زيست شهري و شاخص هاي زيست محيطي در مديريت شهري، استاندارد مديريت محيط زيست (ISO ۱۴۰۰۱) را در سطح شهر تهران مستقر كند.
وي با اشاره به اين كه اين استاندارد هم اكنون در منطقه ۲۲ شهرداري تهران مستقر است، افزود: طرح استقرار نظام مديريت زيست محيطي در شهرداري تهران در پنج منطقه شامل: مناطق ۲ در شمال، ۱۶ در جنوب، ۵ در غرب، ۸ در شرق و ۶ در مركز تهران به اجرا در مي آيد.
مشاور شهردار تهران در امور محيط زيست تصريح كرد: با استقرار نظام مديريت زيست محيطي در شهرداري تهران علاوه بر بهبود كيفيت خدمات شهري و به تبع آن بهبود وضعيت زيست محيطي شهر، از لحاظ اقتصادي نيز بين ۱۴ تا ۳۰ درصد هزينه هاي شهري كاهش مي يابد.
وي در پايان تأكيد كرد: با استقرار كامل نظام مديريت زيست محيطي در شهرداري، تهران به عنوان چهل و هفتمين كلان شهر دنيا، داراي اين نظام مديريت مي شود.

چشم انداز
012501.jpg
يافته هاي متخصصان حوزه بهداشت و درمان، افزايش شمار كودكان مبتلا به بيماري هاي مهلك را در مناطق شرق، مركز و جنوب تهران كه از آلودگي بيشتري نسبت به ساير مناطق برخوردار است، نشان مي دهد.
اين در حالي است كه آلودگي ناشي از سوختهاي فسيلي تأثير مخربي بر اعصاب و روان دارد كه پيامد آن بروز انواع آسيب هاي اجتماعي است.
از سوي ديگر، آلودگي هوا در سال گذشته وضعيت تهران را تا آستانه بحران پيش برد تا آنجا كه مسئولان براي پيشگيري از عواقب فاجعه بار آن ناگزير به تعطيلي مدارس و ادارات حكم دادند. بحراني كه ادامه روند حاضر مي تواند بارها آن را تكرار كند.

بازديد ۴۰۰ گردشگر خارجي از «راين»
012510.jpg
با آغاز معرفي ارگ راين به عنوان يكي از جاذبه هاي ناشناخته تاريخي كرمان، از ابتداي سال جاري تا كنون، بيش از ۴۰۰ گردشگر خارجي از اين ارگ تاريخي بازديد كرده اند.
به گزارش خبرگزاري ميراث فرهنگي و گردشگري، «محمد جهانشاهي» ، مدير روابط عمومي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كرمان با اشاره به اينكه اين رقم نسبت به سال گذشته رشد چشمگيري داشته است، گفت: ارگ راين بعد از ارگ تاريخي بم دومين و منحصر به فردترين بناي خشتي در جهان محسوب مي شود، در سال گذشته بخش هاي مختلف ارگ مورد مرمت و بازسازي قرار گرفت كه اين روند در سال جديد با ايجاد چايخانه سنتي، توسعه بازار و ساخت ماكت ارگ بم در محل مسجد ارگ راين، ادامه خواهد داشت.اين تعداد بازديد در عرض مدتي كوتاه نشان مي دهد كه در صورت تلاش و رغبت واقعي به جذب گردشگر، اين كار امكانپذير است.

بودجه ۵/۴ ميلياردتوماني براي پژوهشكده مرمت
012504.jpg
پژوهشكده حفاظت و مرمت آثار تاريخي و فرهنگي چهار و نيم ميليارد تومان بودجه از سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري درخواست كرده است كه يك ميليارد تومان آن به طرح هاي پژوهشي اختصاص مي يابد.
به گزارش خبرگزاري ميراث فرهنگي و گردشگري (CHTN)، «عبدالرسول وطن دوست» ، رئيس پژوهشكده حفاظت و مرمت آثار فرهنگي و تاريخي ضمن بيان اين مطلب كه هنوز اختصاص اين بودجه قطعي نيست، گفت: در سال جاري از جمله كارهايي كه قرار است به انجام برسانيم برنامه هاي پژوهشي، آموزشي و انتشاراتي پژوهشكده است كه در حوزه پژوهشي اقداماتي نظير ساماندهي و بهينه سازي شرايط، نگهداري آثار در موزه ها، بررسي شناخت مواد اوليه و توليد آثار تاريخي، كتاب شناسي، گونه شناسي خشت و.... را در دستور كار خود قرار داده ايم.وطن دوست درخصوص برنامه پژوهشكده براي تدوين منشور مرمت گفت: درحال حاضر در پژوهشكده به دنبال تثبيت معيارهايي درخصوص حفاظت و مرمت مجموعه هاي موزه اي هستيم، چرا كه در دنيا يك سري قوانين زيربنايي در زمينه مرمت و احياي آثار تاريخي وجود دارد كه براساس آن معيارها بايد كار مرمت صورت بگيرد و بر همين اساس نيز پژوهشكده درحال تدوين چنين معيارهايي است.

كهن ترين بناي كتيبه دار ايران در معرض خطر
012492.jpg
ايسنا:بقعه «دوازده امام» يزد با حدود هزارسال قدمت، كهن ترين بناي كتيبه دار كشور لقب گرفته است. اين بقعه  كه در دوران ديلميان ساخته شده است در اندازه    ۵‎/۸ در ۸/  ۵ متر و با ديواري به ضخامت   ۴۵‎/۱متر بنا شده كه در بالاي درگاه نماي غربي آن، كتيبه اي كوفي نصب شده و در حاشيه اي از نقوش گل و بته قرار دارد.
در محراب بقعه نيز سنگ قبر فخرالدين اسفنجردي به اندازه    ۹۲ در۶۰ سانتي متر نصب شده كه حدود۸۰ سال پيش به اين محل منتقل اما متاسفانه در تابستان   ۱۳۸۲ سرقت شده است.
هم چنين كتيبه اي كوفي بر سر در ورودي بنا ديده مي شود كه آيه   ۱۶۳ سوره «بقره» بر آن نقش بسته و كتيبه  كوفي ديگري بر درگاه نماي شرقي وجود دارد كه آيه   ۶۵ سوره «الغافر» است و متاسفانه قسمتي از اين دو كتيبه ريخته است.

امكان زيست به جانوران موذي ندهيم
حميد سليماني* - در وانفساي تامين بودجه براي پروژه هاي عمراني، تهراني ها، پارسال حداقل يك ميليارد تومان خرج روي دست شهرداري گذاشتند تا صرف مبارزه با موش و جانوران موذي و ولگرد مثل سگها و گربه ها كند. حتما تعجب خواهيد كرد اگر بدانيد بنده، شما و ديگراني كه در تهران زندگي مي كنيم، هر روز غذاي ۱۱ ميليون موش، ۳۵۰ هزار گربه و ۲۵۰ هزار سگ ولگرد را همراه با زباله هاي روزانه خود تأمين مي كنيم و به اين ترتيب به اين جانوران، امكانات زيست و زاد و ولد در كوچه و محله خود مي دهيم.
برابر نظر كارشناسان، هر روز حداقل ۴۵۰ تن ضايعات گوشتي و استخواني كه مناسب تغذيه موش، سگها و گربه هاي ولگرد است همراه زباله هاي روزانه عادي در تهران توليد مي شود كه با ۱۰ گرم آن يك موش با ۳۵۰ گرم آن يك گربه و با ۶۰۰ گرم آن يك سگ مي تواند تغذيه كند و به حيات خود ادامه دهد. به اين ترتيب ضايعات گوشتي و استخواني همراه با زباله، منبع تغذيه بالقوه مناسبي براي ۱۲ ميليون موش، سگ و گربه خواهد بود.در اين ميان، گرچه شهرداري براي مقابله با تكثير جانوران موذي بسيار تلاش مي كند اما هر تلاشي، مادامي كه امكان تغذيه مناسب براي اين جانوران به آساني توسط شهروندان فراهم مي شود، از پيش محكوم به شكست است و البته همين امر توجه جدي به مكانيزه كردن جمع آوري و دفع زباله را گوشزد مي كند.
بسياري از شهروندان تهراني، صاحبان مشاغل و مراكز تهيه و توليد مواد غذايي، رستورانها و... با دفع غيراصولي زباله ها، استفاده از كيسه هاي زباله غيراستاندارد، عدم توجه به زمان بندي اعلام شده از سوي شهرداري براي جمع آوري زباله و مهمتر از همه رها كردن زباله ها و باقيمانده مواد غذايي در جوي آب، امكان تغذيه جانوران موذي از زباله هاي خانگي را فراهم مي كنند و غيرمستقيم به تكثير و زاد و ولد اين جانوران كمك مي رسانند و ميلياردها ريال اعتبارات شهرداري كه مي تواند براي اجراي طرحهاي عمراني و خدماتي هزينه گردد، به مسير مبارزه با جانوران موذي هدايت مي شود. كافي است بدانيم در سال ،۸۴ ده ميليارد ريال براي مبارزه با موشها در شهر تهران هزينه شده، براي مقابله با سگها و گربه هاي ولگرد نيز به اعتبارات مشابهي نياز است. كارشناسان هزينه سرانه امحاي هر موش در تهران را ۹ هزار ريال برآورد مي كنند، و به همين ترتيب براي نابودي ۱۱ ميليون موشي كه در تهران از اين ضايعات گوشتي همراه زباله، تغذيه و به صورت بالقوه امكان زاد و ولد پيدا مي كنند، به بودجه اي معادل ۱۰ برابر هزينه سال قبل نياز است. با اين ارقام مي توان دهها مدرسه ساخت و يا روكش آسفالت خيابانهاي شهر تهران را مرمت كرد!
شهروندان تهراني مي توانند با توجه اندك و به كار بردن دستورالعمل ها و توصيه هاي كارشناسي، به شهرداري در مبارزه با جانوران موذي كمك كنند.
* كارشناس برنامه ريزي شهري

از سوي سازمان مديريت بحران :
طرح واكنش اضطراري بعد از زلزله تدوين مي شود
گروه شهري: مرحله نخست تهيه طرح تدوين برنامه عملياتي واكنش اضطراري در ۷۲ ساعت اول بعد از وقوع زلزله در تهران از سوي سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران و با همكاري متخصصان آژانس همكاري هاي بين المللي ژاپن آغاز شد.
به گزارش روابط عمومي سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران،مدت اجراي اين طرح سه سال است و طي آن براساس اطلاعات و داده هاي جمع آوري شده از سازمان ها و نهادهاي متولي خدمات اضطراري و مديريت شهري، مناسب ترين برنامه براي اجراي انواع عمليات مقابله در ۷۲ ساعت اوليه وقوع زلزله احتمالي در شهر تهران تهيه و تدوين مي شود.
دكتر مازيار حسيني رئيس سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران در نخستين نشست مشترك با اعضاي گروه تهيه كننده اين طرح، گفت: در اين پروژه بايد سه محور اساسي شامل، شفاف سازي مسئوليت و جايگاه حاكميت در مديريت بحران در كنار احصاي نقش مردم و گروه هاي غير دولتي در حوادث و بلايا، پيش بيني جايگاه مناسب براي سازمان هاي مديريت شهري در مرحله پاسخگويي به سوانح و همچنين تناسب طرح با شرايط بومي و حركت در چارچوب قوانين موجود، مورد توجه قرار گيرد.
دكتر حسيني گفت: راهكارهاي اجرايي اين طرح با در نظر داشتن واقعيت هاي موجود شهر تهران تحقق خواهد يافت و در غير اين صورت طرح به طرحي صرفا مطالعاتي تبديل مي گردد كه هرگز زمينه و فرصت اجرا نخواهد يافت.

معاون وزير راه:
برنامه جامع حمل و نقل در كشور وجود ندارد
گروه شهري:معاون وزير راه و ترابري گفت: برنامه جامعي براي حمل و نقل كشور وجود ندارد.
علي طاهري مطلق، معاون وزير راه و ترابري و مدير عامل سازمان بنادر و كشتيراني در گفت وگو با خبرنگاران افزود: وجود برنامه جامع حمل و نقل سبب سهولت در امور زيرساخت ها و برنامه ريزي ها مي شود. وي با اشاره به كمبود بودجه سازمان بنادر و كشتيراني، نبود برنامه جامع را از عمده ترين موانع توسعه بنادر كشور اعلام كرد و خواستار تدوين برنامه فراگير در اين بخش شد. مدير عامل سازمان بنادر و كشتيراني خاطرنشان كرد: كمبود بودجه، اين سازمان را در اجراي برنامه هايش با مشكل روبه رو كرده است. اين در حالي است كه براي اجراي طرح ها و برنامه ها، دو برابر اعتبارات تخصيصي هر سال اعتبار نياز است.
طاهري مطلق يادآور شد: در حال حاضر بيشتر از منابع فاينانس و اوراق مشاركت براي اجراي طرح هاي توسعه بنادر استفاده مي شود.
وي همچنين درباره عملكرد بنادر كشور گفت: بنادر شمال و جنوب در سال گذشته با رشد عملكرد و در مقايسه با سال ،۸۳ بيش از ۹۷ميليون و ۵۲۱ هزار تن كالا را جابه جا كردند كه از اين ميزان، ۵۴ ميليون و ۸۲۱ هزار و ۳۲۱ تن كالاهاي غيرنفتي و ۴۲ ميليون و ۶۹۹ هزار و ۸۴۰ تن را محصولات نفتي تشكيل مي دهد.
مديرعامل سازمان بنادر و كشتيراني افزود: طي همين مدت بيش از ۱۶ميليون و ۸۹۱ هزار و ۲۳۷ تن كالا از بنادر ايران صادر شد كه عمده ترين اقلام صادراتي در بخش هاي معدني، شيميايي و آهن آلات بوده است.

معاون سابق ميراث فرهنگي و گردشگري:
بي توجهي به منابع طبيعي باعث بروز فاجعه بم شد
012507.jpg
ميراث خبر:  اگر مهندسان با منابع و موانع طبيعي و زيستي سرزمين ايران آشنايي داشتند هرگز تلفات زلزله بم و خسارات برف رشت اتفاق نمي افتاد. كارشناسان اعتقاد دارند بي توجهي به ويژگي ها و رازهاي طبيعي كشور باعث صرف هزينه هنگفت و ضررهاي بيشمار است.
«سيد محمد بهشتي» ، رئيس سابق پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و استاد دانشگاه تهران در سومين كنگره تاريخ معماري و شهرسازي ايران در بم گفت: «آنچه امروز به نام مهندسي خوانده مي شود ويزيتوري علم و فناوري موجود در جهان است. مهندسي كه منجر به شناسايي منابع زيستي و موانع زيستي كشور شود تا بتوان بر اساس آن طرح داد هنوز در كشور ما اتفاق نيفتاده است. ما با اين سرزمين؛ ايران، غريبه هستيم براي همين هم خطراتش را بيشتر به رخ مي كشد تا غنا و مهربانيش را.»
وي گفت: «بررسي هاي باستان شناسي نشان مي دهد گسل بم و بروات در چه زماني شروع به حركت كرده است .اين زلزله منطقه بم را در هزاره نخست پيش از ميلاد خالي از زندگي مي كند. اين اتفاق در هزاره هاي بعدي هم به وقوع مي پيوندد. اگر مهندسي ما معطوف به ويزيتور علم امروز نمي شد و منابع طبيعي و وقايع نرمال و غيرنرمال طبيعت ايران شناخته و برنامه ريزي بر اساس آنها انجام مي شد، شاهد اين اتفاق گران در بم نبوديم.»
به گفته وي در بحث مهندسي، سه مرحله علم، فناوري و مهندسي وجود دارد. مهمترين مرحله همين مهندسي است و فناوري را كه محصول علم است اندازه گيري مي كند. مثلا علم باعث اختراع يخچال مي شود اما مهندسي يا همان اندازه مي گويد بر اساس تفاوت اقليمي كه به عنوان مثال در عربستان و دانمارك وجود دارد نبايد دستگاه هاي مشابهي در اين دو كشور به كار برد. اگر چنين اتفاقي بيفتد علم مهندسي يا همان اندازه گيري ها ناديده گرفته شده است و اين دستگاه ها كارايي مطلوبي ندارند.
بهشتي گفت: «در دانشگاه، علم و فناوري آموخته مي شود اما هرگز به دانشجو آموزش داده نمي شود كه چگونه اندازه هاي سرزمين خود را از لحاظ موانع و منابع طبيعي و زيستي به دست آورد و براساس آن مهندسي كند. هر چيزي كه با طبيعت ما سر و كار داشته باشد اندازه اش مهم است. شدت و زاويه تابش آفتاب، طول مدت تابش ساليانه، ابر، باران، برف و باد همه اين عوامل بايد اندازه گيري شود تا براساس اين اندازه ها توليد كرد و ساخت.»
وي گفت: «بايد تمام منابع زميني را مثل پوشش گياهي، جانوري، منابع معدني، سفره هاي آب هاي زيرزميني و گسل ها شناخت تا رفتاري متناسب با اين منابع نشان داد. اندازه هاي طبيعي دو گونه است؛ يكي اندازه هاي نرمال مثل بارش ساليانه و اندازه هاي آنرمال مثل بارش برف رشت در سال ۸۳ كه منجر به ويراني ۲۷ هزار سقف شد. اگر به اندازه ها توجه داشتيم مي دانستيم ۳۳ سال پيش يعني سال ۵۳ و ۳۳ سال پيشتر از آن يعني در سال۱۳۲۷ اين برف باريده بود، در سال ۲۷ هيچ خسارتي وارد نمي شد. در سال ۵۳ هم ما شاهد تقليل استحكامات خانه ها و بنا هستيم. اما سال ۸۳ شاهد فقدان استحكامات لازم در خانه ها هستيم. معلوم مي شود كه در سال ۸۳ اصل توجه به موانع آنرمال طبيعت رعايت نشده است. دربم هم چنين اتفاقي افتاد و باعث مرگ ۳۰ هزار نفر و ويراني ۲۷ هزار خانه مسكوني، تجاري واداري شد.»
بهشتي با بيان اين كه كارشناسان وقوع زلزله كوبه ژاپن و طوفان كاتريناي آمريكا را محصول ناشناس ماندن اتفاق هاي غيرنرمال طبيعت مي دانند، افزود: «آنچه امروز با نام مهندسي شناخته شده، ويزيتوري فناوري وارداتي است و ما در اين ميان اندازه ها و ويژگي هاي طبيعي كشور را به فراموشي سپرده ايم و هر سال به خاطر اين غفلت هزينه هاي گزافي را بايد پرداخت كنيم.»
وي ادامه داد: «آمارها نشان مي دهد در رشت هر ۳۳ سال يك بار برف سنگين ۱۶۰ سانتي متري مي بارد. هيچ فردي از اين وقايع ياد نمي كند و زماني كه اتفاق مي افتد از آن به عنوان امر غيرمترقبه ياد مي شود اما با اندازه گيري درست مي توان جلوي وقوع چنين اتفاقي را با چنين هزينه گزافي گرفت.»
بهشتي گفت: «زماني كه در آداب و رسوم اهالي رشت دقت مي شود مي بينيم طبق رسم در ميان جهاز هر عروس يك پارو وجود داشته است در صورتي كه رشت در حالت عادي برفي براي پارو ندارد. براي شناخت كامل يك سرزمين و اندازه گيري هاي درست بايد به همه زوايا نگاه كرد.»
وي افزود: «شهر ماسوله هر هفت يا هشت سال شاهد يك سيل است. اين سيل يك جاده را دور مي زند و به پايين مي رود. در مسير اين جاده يك پل چوبي وجود داشت كه ساخته شده براي خراب شدن. يعني اندازه گيري موانع غيرطبيعي، گذشتگان را به اين نتيجه رسانده بود كه براي جلوگيري از خسارت هاي احتمالي اين پل ساخته شود. اين پل در زمان سيل شكسته مي شد و قطعات آن باعث مي شد كه سيل در اندازه هاي كوچكتر روان شود و ميزان خسارات به ميزان بسيار زيادي كاهش يابد اما مهندسان امروزي بدون توجه به اين امر، پل را خراب و يك پل از بتون براي ماسوله ساختند. سيل آمد و اتفاقا پل خراب نشد. اما خساراتي كه پيرامون پل وارد آمد غيرقابل جبران بود. براي اينكه اين پل اندازه نرمان شهر بود نه براي اتفاقهاي آنرمال.»وي با بيان اين كه براي رسيدن به اندازه هاي نرمال طبيعت بايد به دو دسته مجهول منابع طبيعي و زيستي دست پيدا كرد، افزود: «اندازه هاي آنرمال طبيعت رازهايي است كه بايد شناخته شود تا زندگي چهره مهربان خود را به ما نشان دهد. كنكاش در تاريخ گذشتگان نشان مي دهد كه آنها محرم اين اسرار بوده و ناملايمات طبيعت را به بهترين شيوه مهار كرده اند.»

هوا
012498.jpg
012519.jpg
012513.jpg
012516.jpg

|   اجتماعي    |    اقتصادي    |    دانش فناوري    |    بـورس    |    زادبوم    |    حوادث    |
|   خارجي    |    سخنگاه    |    سياسي    |    داخلي    |    شهرستان ها    |    شهري    |
|   راهنما    |    ورزش    |    صفحه آخر    |

|    صفحه اول    |    آرشيو    |    شناسنامه    |    بازگشت    |