درختان در اجتماع زيستي يكي از مهمترين سيستم هاي حيات بخش زندگي انسان ها به شمار مي روند. درختان تضمين كننده بقا، پايداري آب و خاك و هواي كره زمين محسوب مي شوند به همين دليل پيش از حضور انسان در كره خاكي جنگلها به وجود آمده و تكيه گاه استواري را براي تكامل جوامع انساني به وجود آوردند.
درختان كهنسال هر كشور از جمله مهمترين ذخاير ژنتيكي گياهي آن به شمار مي روند. ارزش شناخت و حفظ اين منابع از نظر ملي و تاريخ طبيعي با حفظ ابنيه تاريخي هر كشور برابري دارد. درختان كهنسال ،يادمان زنده و ابنيه تاريخي ،يادمان خالي از حيات اين مرز و بوم محسوب مي شوند. حفظ ذخاير ژنتيكي از جمله درختان كهنسال از اهم وظايف هر قوم و ملتي است.
وقتي صحبت از كهنسالي مي شود بدين معني است كه اين درختان چندين برابر دوره ديرزيستي بيولوژيك خود را تاكنون پشت سر گذاشته اند. درختان كهنسال در دوران طولاني زندگي خود، گاه هزاران سال موانع اكولوژيك و تنشهاي نامساعد محيطي متعددي را پشت سر گذاشته و همچنان پايدار به زندگي خود ادامه داده اند. اگر بخواهيم مثالي در اين ارتباط داشته باشيم مي توانيم از سرو چند هزار ساله و به قولي ۴ هزار ساله ابركوه نام ببريم. نمونه برداري انجام شده از بذور اين سرو در سال ۱۳۷۷ معرف ۹۰درصد قوه ناميه در بذور اين درختان بوده است.
نتايج اين تحقيق به طريقي معرف توان فيزيولوژي بالاي اين سرو بعد از هزاران سال گذر زمان است. متأسفانه هر ساله به دلايل مختلف تعدادي از اين درختان آسيب ديده يا قطع شده اند. در اين راستا مي توانيم از سرو كهنسال فيروزآباد(يزد) نام ببريم. اين سرو با قدمت حدود هزار سال يادمان بيولوژي تاريخ حيات مردم اين منطقه بوده است. از ساليان پيش ساكنان منطقه طي نامه هاي متعدد يادآور خطراتي كه ممكن است بقاي زندگي اين سرو را تهديد نمايد، شده بودند. شرايط استقرار اين درخت و بادهاي سختي كه در اين منطقه معمولاً در جريان است از جمله مواردي بوده كه بارها توسط اهالي منطقه گزارش شده است و از مراجع ذيصلاح خواسته بودند به ترتيبي، نسبت به حفاظت اين سرو حساسيت بيشتري نشان دهند. متأسفانه باد شديدي كه در تاريخ ۸ خرداد ماه سال ۱۳۸۲ شهر يزد و اطراف آن را به شدت متأثر كرد موجب ريشه كني اين درخت شده است.
در روز حادثه اين جانب شاهد غم بزرگ اهالي منطقه بودم و كراراً پيران محل ابراز مي كردند اگر جواني در اين منطقه شهيد شده بود غم از دست رفتن جوان كمتر از غم از دست رفتن اين درخت كهنسال بوده است. اين در حالي است كه بنا به تعهد ملي و مذهبي از ساليان پيش (۱۳۷۲) طرح درختان كهنسال ايران تدوين و جهت انجام اين طرح از سازمانها و مراجع ذيصلاح درخواست مساعدت شد. هيچ سازمان و ارگاني رسماً اين پيشنهاد را رد نكرد؛ به عبارت ديگر اهميت موضوع آنچنان ژرف بود كه نياز به انجام طرح قاطعي در اين مورد احساس مي شد. ولي تاكنون هيچ سازماني از اين طرح پشتيباني مالي نكرده است.
اهداف طرح مورد نظر در مرحله اول شناخت درختان كهنسال، در مرحله بعد بررسي شرايط حاضر استقرار درختان كهنسال و بالاخره چگونگي نگهداري و تكثير جنسي آنها به عنوان ذخاير ژنتيكي ارزشمند ايران و جهان بوده است.اين در حالي است كه سالانه ناظر نابودي چندين پايه درخت در اقصي نقاط كشور هستيم. جاي افسوس دارد كه برخوردهاي ظاهراً مثبت با موضوع به دليل نداشتن پشتوانه تخصصي عميق مسئله نابودي اين درختان را تسريع كرده است. در بعضي از مناطق بدون دقت به اهميت همزيستي هاي چند صد ساله و شايد هزاران ساله جوامع گياهي قديمي، نوع آبياري را تغيير داده و با ايجاد پارك و فضاي سبز جديد در اطراف اين پايه ها تصور آن دارند كه نسبت به حفظ حيات اين درختان گام مثبتي برداشته شده است. در صورتي كه آبياري هاي مداوم و بدون رعايت اصول فني باعث شده كه رفته رفته از نظر طبيعي اين درختان براي كسب آب مورد نياز، ريشه هاي عميق خود را از دست داده و ريشه هاي سطحي تر آنها وسعت بيشتري بيابد. نتيجه آنكه سرنوشت مشابه سرو فيروزآباد را در اين راستا مي بايست انتظار داشته باشيم.
در كشور ايران بر حسب برآورد انجام شده حدود هزار پايه كهنسال از گونه هاي مختلف وجود دارد. از زمانهاي قديم رسم بر آن بوده است كه به دليل قدرت استقرار و طول عمر زياد، مردم هر منطقه علاقه خاصي به اين درختان ابراز داشته و حتي در برخي موارد شاخه هاي اين درختان را آذين بسته و يا زير آنها قرباني مي كنند. كه اين خود از مشكلاتي است كه حيات آينده اين درختان را تهديد مي كند.
از اين رو لازم است بار ديگر اهميت اين درختان به عنوان ذخاير بي رقيب ژنتيك گياهي ايران تذكر داده شود و هرچه زودتر نسبت به شناخت اين درختان و ثبت آنها در پرونده ميراث فرهنگي و زيست محيطي كشور و جهان اقدام گردد. بديهي است كه برنامه آينده حفظ و حراست اين درختان امري كاملاً تخصصي است و نبايد سليقه اي با آن روبه رو شد، به طوري كه در بسياري از مناطق كه اين درختان شناسايي شده اند متأسفانه بافت طبيعي منطقه ۱۰۰ درصد آسيب ديده است.
* عضو هيأت مركزي انجمن علمي جنگلباني ايران

ايرانيان از ديرباز با علم ژنتيك گياهي آشنا بوده اند به طوري كه كوروش به هنگام ساخت باغ سارد دستور مي دهد براي توليد نهال از پايه هاي كهنسال و شاخص استفاده شود. از سوي ديگر با ورود اسلام به ايران و توصيه بزرگان ديني به درختكاري و حفظ و نگهداشت آن بر اهميت درختان افزوده شد.
اما امروز به دليل عدم شناخت واقعي ارزش غير تجاري منابع طبيعي به ويژه درختان كهنسال، چندان اهميتي به درخت داده نمي شود. تا آنجا كه به رغم هشدار كارشناسان و علاقه مندان به ميراث طبيعي، هر از گاهي در گوشه و كنار اين سرزمين پهناور شاهد مرگ غم انگيز درختي كهنسال هستيم. تصوير، سرو ابركوه را نشان مي دهد كه با چهار هزار سال سن قطعاً كهنسال ترين «ايراني» است.

فارس: معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست از ارسال نامه به وزير نيرو به عنوان مسئول جلوگيري از ساخت وساز حاشيه رودخانه ها بويژه رودخانه هاي اطراف تهران، براي انجام اقدام جدي در اين زمينه، خبر داد.
سيد خلاق ميرنيا افزود: سازمان محيط زيست موضوع ساخت وساز در حاشيه رودخانه ها را از طريق استانداري تهران نيز پيگيري كرده و استاندار قول داده است كه موضوع را پيگيري كند و مانع ساخت و ساز در اين منطقه شود. وي در ادامه گفت: بيشترين مشكل ساخت و ساز در حاشيه رودخانه هاي اطراف تهران مربوط به اطراف رودخانه هاي جاجرود و كرج است.
معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست اظهار داشت: جلوگيري از ساخت و ساز در حاشيه رودخانه ها موضوعي است كه سالها بدون نتيجه مانده است و سازمان محيط زيست در اين مسئله تنها نقش نظارتي و حاكميتي داشته است.
ميرنيا ادامه داد: سازمان محيط زيست نهايت تلاش خود را براي اينكه مسئولان نسبت به جلوگيري از اين معضل اقدام كنند، خواهد كرد.

ايسنا: مجري طرح كاهش آلودگي هواي تهران خبر داد: بر اساس مصوبه دولت تا پايان امسال، گوگرد از بنزين حذف مي شود.
دكتر فتح الله امي با اشاره به اين كه طرح جامع كاهش آلودگي هواي تهران بر اساس پنج سال مطالعه در ۹ محور براي بازگرداندن كيفيت هواي تهران به شرايط عادي تدوين شده است، افزود: مسأله اصلي در ايران عدم برنامه ريزي كلان براي ساماندهي توليدات خودروها است. امي به سهم منابع مختلف در آلودگي هواي تهران اشاره كرد و گفت: بر اساس آمارها، حدود ۸۸ درصد آلودگي هواي تهران ناشي از منابع متحرك است كه ۳۵ درصد اين ميزان تنها متعلق به موتورسيكلت ها است. به گفته وي از حدود ۵/۱ ميليون خودرو مستعمل در تهران هم اكنون سالانه تنها ۵۰۰ هزار خودرو معاينه فني مي گيرند. وي با تاكيد بر اين كه خودروهاي مستعمل بايد هر سال مورد تست معاينه فني قرار گيرند گفت: اجراي مصوبه دولت نيازمند توقف ۵/۱ ميليون خودرو مستعمل آلاينده است؛ چرا كه استاندارد مصوب، يورو ۲ است و اين خودروها فاقد اين استاندارد هستند.

گروه شهري - گردشگري و تعميم و توسعه آن در سراسر كشور، تنها راه درمان وضعيت نه چندان مساعد اقتصادي ايران است. اما آيا به واقع ايران از پتانسيل لازم براي تحقق چنين امري برخوردار است و يا اين صرفا رويايي است كه حتي با گذر ساليان سال عملي كردن آن غير ممكن است؟
ايران كشوري است باستاني با تمدني به قدمت دست كم
۴ يا پنج هزار سال. به واقع آثار به جا مانده از اين تمدن كهن اصلي ترين مولفه جذب توريسم به ايران است (فارغ از دسته بندي هاي رايج در اين زمينه). يكي ديگر از مولفه هاي بالقوه جذب جهانگرد به ايران ،جاذبه هاي طبيعي اين كشور (اعم از جنگل هاي شمال، كويرهاي مناطق مركزي، نواحي كوهستاني غرب و شمال و جنوب و....) هستند.
اشاره به اين دو مورد براي پاسخ به جواب سؤالي كه در فوق ذكر آن رفت، كفايت مي كند. زيرا با توجه به دو مولفه و يا عامل بنيادي يادشده مشخص مي شود كه ايران از ظرفيت هاي بالقوه اي براي تبديل شدن به يكي از پنج كشور عمده جهانگرد پذير دنيا برخوردار است.اما اينها كافي نيست و زيرساخت هايي براي عرضه تمدن كهن ايراني به جهانگردان لازم است و تنها بناي اين زيرساخت ها كافي نيست كه حفظ و بقاي آن، اصل است.
اما براي بناي زيرساختي مناسب جهت توسعه صنعت توريسم تنها منابع مالي كافي نيست بلكه آموزش نيروي ماهر در اين زمينه مهم است، چنانچه اگر پيش از وارد شدن هر تكنولوژي و صنعت خارجي به ايران بستر نهادينه شدن آن با آموزش نيروي ماهر انساني فراهم مي شد، هيچ گاه اين كشور دچار وضعيت ناگوار امروزي در عرصه هاي مختلف اقتصادي نمي شد. به  واقع ساخت هتل و رستوران و مجتمع هاي تفريحي تنها عوامل پيشرفت و توسعه صنعت توريسم محسوب نمي شوند. چرا كه اگر كارگران ،كارمندان و مديران شاغل در اين بخش عمده آموزش هاي لازم و تخصصي را نبينند نخواهند توانست رضايت جهانگردان خارجي را جلب كنند. جهانگردي نيز امروزه تابع استانداردهاي جهاني و يكدست شدن الگوها و سلايق است در نتيجه توريست خارجي به هنگام ورود به يك كشور، فرقي نمي كند در كجاي دنيا واقع شده باشد، انتظار دارد از او براساس معيارهاي جهاني پذيرايي شود. البته اين به معناي زيرپا گذاشتن ارزش ها و فرهنگ حاكم در يك جامعه خاص نيست، بلكه منظور از استانداردهاي جهاني، رعايت يك سري الگوهاي خدماتي و امكاناتي است، كه دايره وسيعي را از زيرساخت هاي سخت افزاري و زيرساخت هاي نرم افزاري در برمي گيرد. براين اساس نحوه سرو و ارايه غذا در رستوران نيز تابع استانداردهاي جهاني است، ديگر چه رسد به فراهم كردن امكانات عمده رفاهي نظير ساخت و ساز هتل و ساخت ساز مجتمع هاي رفاهي و تفريحي. در همين چارچوب آموزش زير ساخت تمامي اين زيرساخت هاي لازم است. اين به آن معناست كه اگر مدير يك هتل از نحوه اداره هتل و منطبق كردن امكانات و نحوه خدمات دهي در آن با استانداردهاي جهاني با خبر نباشد، آنگاه مجموعه اي كه زيردست وي به انجام وظيفه مي پردازند نه تنها ناهماهنگ عمل خواهند كرد كه نخواهند توانست رضايت خاطر مشتري را فراهم كنند. در يك كلام توسعه صنعت توريسم در كشور و ارتقاي مقام ايران در اين زمينه در سطح جهان نه امري غيرممكن كه امري كاملا محتمل است و اين مهم تنها با آموزش هاي لازم و منطبق كردن زيرساخت هاي صنعت توريسم با استانداردهاي جهاني امكانپذير خواهد بود.