از اوايل دهه ،۱۹۹۰ اجراي اصلاحات بازار در چين بر ارائه خدمات دولتي تاثير گذاشته است. با وجودي كه بودجه بيشتر مدارس و دانشگاهها را دولت تامين مي كند، اين نهادها اكنون بيشتر مانند شركت عمل مي كنند. آنها اجازه دارند درآمد بيشتري ايجاد كنند، تجهيزات بهتري تهيه كنند و دانشجوي بيشتري جذب كنند. مهم تر اينكه اجازه پيدا كرده اند شهريه ها را افزايش دهند. البته اين كار به شكل پنهان انجام مي شود تا شامل محدوديتهاي اعمال شده از سوي دولت قرار نگيرد. براساس گزارش فرهنگستان علوم اجتماعي چين، در حال حاضر خانواده هاي چيني بيش از هر چيز ديگري، هزينه صرف آموزش مي كنند و اين در حالي است كه شهرنشينان فقط مي توانند يك فرزند داشته باشند. در سال ۲۰۰۴ ، ۱۸ درصد درآمد دانشگاهها و مدارس از شهريه تامين مي شد. اين نسبت در سال ۱۹۹۱ ، ۴/۴ درصد بود.
يك راه رايج براي كسب درآمد اضافه توسط دانشگاهها و مدارس آن است كه دانشكده و مدارس جديد تاسيس كنند. اين روند ۱۵ سال قبل از مدارس ابتدايي و راهنمايي آغاز شد و باعث شده است تا نابرابري موجود تشديد شود. در بخش اعظم دوره كمونيستي، نظامي دوگانه حاكم بود كه براساس آن به برخي مدارس اصلي بودجه و امكانات اضافي داده مي شد تا از نظر آموزشي و علمي بر ساير مدارس برتري داشته باشند.
در خرداد ماه، نظام مدارس اصلي با ايجاد اصلاحي در قانون آموزش برچيده شد. اين كار سبب شد تا اين نهادها در موقعيت عالي براي جذب شهريه پردازان قرار بگيرند. چون اينكه حالت شبه خصوصي دارند. به علاوه مي توانند از دانش آموزان ديگر شهريه بالاتري بگيرند. اين مبلغ كه به «هزينه گزينش مدرسه» موسوم است، سر به هزاران دلار مي زند. مدارس دولتي ديگر كه موقعيت ممتاز كمتري دارند، نيز ابتكار ديگري دارند. مثلا بچه هاي  ثبت نام شده را به چند سطح تقسيم مي كنند و سپس براي كلاسهاي داراي آموزگار و تجهيزات بهتر پول بيشتري مي گيرند.
دانشگاههاي دولتي با پيروي از الگوي مدارس، تا اواخر دهه ۱۹۹۰ درآمد خود را با مشاركت سرمايه بخش خصوصي افزايش دادند. از اين نظر، دانشگاه شنگ دا در استان هنان پيشگام بود. يك دهه بعد، تعداد اين قبيل دانشگاههاي شبه خصوصي به ۲۴۹ واحد با مجموع ۶۸۰۰۰۰ دانشجو رسيد. نيم ميليون نفر از اين تعداد در دوره هاي فوق ديپلم درس مي خواندند.
در هر سطح اكنون ثروتمندان دسترسي بهتري نسبت به افراد معمولي به آموزش خوب دارند. در اين حال، اين نوع خصوصي سازي غيرمتعارف مانع از رقابت عادلانه بين نهادهاي شهريه گيرنده مي شود. نهادهاي دولتي به خصوص مدارس اصلي همچنان بر بازار تسلط دارند و مانع از سرمايه گذاري واقعي بخش خصوصي مي شوند. در دو سال گذشته، استانداريها از مدارس خصوصي ماليات مي گيرند. در نتيجه، برخي از آنها از دور فعاليت خارج شده اند. دانشگاه شبه خصوصي شنگ دا با سرمايه گذاري ۲۵ ميليون دلاري يك كارآفرين تايواني تاسيس شده است. آنچه براي دانشجويان مهم است، اسم دانشگاه ژنگ ژو، دانشگاه مادر آن است كه يكي از معتبرترين نهادهاي آموزش عالي در ناحيه مركزي چين است. دانشجويان شنگ دا دو برابر بيش از دانشجويان ژنگ ژو شهريه مي پردازند. مدرك آنان هم داراي كلمات دانشگاه ژنگ ژو است. اما در ماه خرداد تصميم گرفته است اسم شنگ دا هم روي مدرك نوشته شود. دانشجويان تصور كردند اين كار باعث مي شود تا مدرك اصالت خود را از دست بدهد. در بازار كاري كه رقابت شديدي در آن وجود دارد(به رغم رشد اقتصادي سريع، بيكاري فارغ التحصيلان در حال افزايش است)، يك كلمه مي تواند تفاوت زيادي ايجاد كند. كارفرمايان اغلب فارغ التحصيلان دانشگاههاي خصوصي يا شبه خصوصي را ضعيف تر از فارغ التحصيلان دانشگاههاي دولتي تلقي مي كنند.
وزارت آموزش پس از سالها بي تصميمي در مورد چگونگي مديريت نهادهاي تركيبي دولتي - خصوصي كه به سرعت در حال رشد هستند، اكنون مي كوشد بين آنها و دانشگاههاي مادر تمايز قايل شود. مقرراتي كه سه سال پيش تصويب شد، دانشگاههاي مادر را مكلف مي كند اسم دانشگاههاي شبه خصوصي را روي مدرك فارغ التحصيلي قيد كنند. فارغ التحصيلان دانشگاههاي مادر نيز نمي خواهند وضعيتي مانند همتايان خود در دانشگاههاي شبه خصوصي داشته باشند.
بودجه دولتي آموزش به نسبت توليد ناخالص داخلي در دهه ۱۹۹۰ عملا فرق چنداني نكرد. در سال ،۱۹۹۳ قرار شد اين نسبت تا سال ۲۰۰۰ به ۴ درصد برسد اما هنوز اين هدف تحقق پيدا نكرده است. اكنون هدف آن است كه رقم ياد شده تا سال ۲۰۱۰ حاصل شود. براساس گزارش سازمان توسعه و همكاري اقتصادي، بودجه آموزش بخش دولتي و خصوصي به نسبت توليد ناخالص داخلي قدري بيش از اين نسبت در هند در سال ۲۰۰۱ بود، اما كمتر از چندين كشور در حال توسعه آسيايي با ساختار سني مشابه مانند تايلند و فيليپين بود. بودجه دولتي آموزش در هند بيش از چين بود.
آنچه مشكل را مضاعف مي كند، سهم بزرگ استانداريها براي پرداخت بودجه آموزشي است. آنها بايد بخش اعظم بودجه خود را به اين منظور اختصاص دهند كه در بسياري موارد كافي نيست. در نواحي فقير، آموزگاران تا چند ماه حقوق نمي گيرند و ساختمانهاي مدارس فرسوده است. تصميم اخير دولت مركزي براي كاهش ماليات روستاييان باعث شده است تا بودجه تشكيلات محلي باز هم كاسته شود. امسال دولت اعلام كرد تا سال آينده ميلادي، شهريه مدارس روستايي، كاملا برچيده خواهد شد. اين امر با توجه به افزايش ترك تحصيل در مدارس روستايي صورت مي گيرد. اما معلوم نيست هزينه اين كار از كجا تامين خواهد شد.
گزارش اخير فرهنگستان علوم اجتماعي چين حاكي از آن است كه تجاري شدن آموزش باعث تضعيف جدي شهرت  آموزش دولتي شده است. به نظر مي رسد وزارت آموزش نمي داند چگونه مدارس و دانشگاههاي دولتي را از ضميمه هاي جديد خصوصي آنها متمايز كند. در چارچوب بازنگري در قانون آموزش كه از شهريور ماه عملي خواهد شد، تشكيلات محلي از تغيير ماهيت مدارس دولتي منع شده اند. اين اصل اينگونه تفسير شده است كه تاسيس مدارس شبه خصوصي ممنوع خواهد شد. اما رسانه هاي رسمي در اين باره ابراز بدبيني كرده اند و مي گويند نهادهاي دولتي و نهادهاي وابسته خصوصي در برابر اين تغيير مقاومت خواهند كرد. براساس قانون جديد، شهريه نيز از بين مي رود اما معلوم نيست كسري بودجه از كجا تاسيس مي شود.
منبع: اكونوميست، ۱۰ آگوست ۲۰۰۶

كودكان و نوجوانان در تعطيلات تابستان مي توانند به جاي بيكاري و وقت گذراني هاي بيهوده كه در بسياري اوقات، زيان هاي فراواني نيز در بردارد، با آموختن كار ها و مهارت هاي جديد، اوقاتي پربار را سپري كنند. به راستي روزهاي گرم و بلند تابستان فرصت مناسبي است تا با سرگرمي ها، بازي ها و مسئوليت هاي جديد، كودكان را از بيكاري و كسالت برهانيم و آنان را به اجراي فعاليت هاي پرفايده و به درد بخور، تشويق كنيم.
چند پيشنهاد ساده براي پر بار كردن
اوقات بيكاري كودكان
۱- كاشتن سبزيجات: به راستي چه كاري بهتر از كاشت و برداشت سبزيجات در باغچه، جعبه و گلدان مي تواند، پايه هاي علوم تجربي را به كودكان بياموزد؟ مي توانيد با كاشت دانه ها و بذرهايي كه به آساني رشد مي كنند، ضمن سرگرم ساختن كودكان خود، چيزهاي بسياري درباره زندگي گياهان و غذاهايي كه مصرف مي كنند به آنان بياموزيد.
۲- نگارش رويدادها و ماجراهاي سفرهاي تابستان:كودك خود را به گردآوري بروشور، كارت پستال و دفترچه هاي اطلاعاتي مكان هايي كه در طول تابستان به آنجا مي رويد، تشويق كنيد و از آنها بخواهيد، شرحي در مورد هر يك بنويسند و سفرنامه اي در مورد گشت و  گذارهاي تابستاني خود و خانواده، تهيه  كنند. آنها همچنين مي توانند عكس ها و نوشته هاي خود را در كتابچه يا آلبومي چسبانده و براي هر سفر يا بازديد، مجموعه اي داراي عكس و شرح كامل تهيه كنند.
۳- از كودكان خود بخواهيد، عروسك هاي نمايشي درست كنند:كودكان مي توانند با وسايل ساده اي كه در اختيار دارند، عروسك هاي نمايشي تهيه كنند. سپس داستاني در مورد عروسك خود تهيه كرده و براي ساير اعضاي خانواده يا دوستان خود نمايش دهند.
۴- كودكان را به ساختن وسائل يا پختن غذاها و شيريني هاي ساده واداريد: اگر به كتابفروشي يا اسباب بازي فروشي سري بزنيد،  كتاب هاي بسياري در مورد ساختن وسائل گوناگون از قبيل لانه پرندگان، هواپيما و تابلوهايي كه با تكه هاي پارچه درست مي شوند، پيدا مي كنيد، اين نوع سرگرمي به كودكان ياد مي دهد كه با خواندن دستورهاي ساخت و عمل كردن به آنها، روش ساختن وسائل و دستگاه هاي گوناگون را ياد بگيرند. ضمناً  حس خلاقيت آنها نيز پرورش يافته و از ساختن چيزها لذت مي برند.
كتاب هايي كه روش اجراي آزمايش هاي علمي ساده را به كودكان مي آموزند نيز براي تقويت روحيه علمي كودكان بسيار سودمند است.
كتاب هاي آشپزي نيز مي توانند به گذراندن اوقات بيكاري نوجوانان كمك كنند. مي توانيد آنها را به درست كردن غذاهاي جديد، واداريد. در اين صورت خود آنها هم از خوردن غذاهاي دستپخت خود لذت مي برند.
۵- كارها و مسئوليت هاي خانه را به كودكان واگذار كنيد:كودكان و نوجوانان انرژي فراواني دارند،  آيا بهتر نيست كه اين گنجينه انرژي را صرف كارهاي سودمند كنند؟ از كودكان خود بخواهيد در طول تعطيلات تابستان كارهاي مفيدي مانند، شستن ماشين، رنگ كردن نرده يا وسائل خانه، چيدن ميز يا تميز كردن قفسه ها را برعهده گرفته و انرژي خود را صرف اين قبيل كارها كنند.
۶- كودكان را راهنماي گردشگري خود سازيد:نيمي از لذت سفر پيش از رفتن به مقصد آغاز مي شود. كودكان را در كارهاي پيش از سفر دخالت دهيد. از آنها بخواهيد روي نقشه شهرها و راههاي رسيدن به آنها را پيدا كنند. آثار تاريخي و جاهاي ديدني شهرها را بيابند و اطلاعات و ويژگي هاي هر مكان ديدني را تهيه كنند تا در هنگام سفر با استفاده از اين راهنما از آن مكان ها بازديد كنيد. اگر با خودرو شخصي مسافرت مي كنيد از كودكان بخواهيد مسافت ها را تعيين كرده و مقدار بنزين مصرفي را تخمين بزنند.
۷- كودكان را به ديدن كارخانه ها يا مكان هاي مربوط به حرفه هاي گوناگون ببريد:بي گمان بازديد از كارخانه هاي توليد مواد غذايي يا بهداشتي و يا كارگاه هاي سازنده وسائل خانگي يا توليدي براي كودكان و نوجوانان بسيار جالب و سودمند است. در هر مكاني كه زندگي مي كنيد، مكان هاي بسياري از اين دست، وجود دارد. در تعطيلات تابستان به چند تاي آنها سري بزنيد.
۸- كودكان را به موزه ها ببريد:موزه هاي محل زندگي تان مكان هاي بسيار جالب و ديدني براي كودكان به شمار مي روند. هر چقدر هم گرفتار و پرمشغله باشيد باز هم يكي دو روزي فرصت بازديد از آنها را خواهيد داشت. به همراه فرزندانتان به ديدن موزه ها برويد و يقين داشته باشيد كه اين كار حتي بيش از بسياري از دوره هاي آموزشي براي كودكان و نوجوانان آموزنده است.
۹- كودكان خود را به نوشتن تشويق كنيد:از كودكان بخواهيد براي شما، خواهران و برادران يا دوستان و خويشان خود نامه بنويسند. همچنين آنها مي توانند براي مجله ها يا روزنامه ها، مسئولان برنامه هاي راديويي و تلويزيوني يا مسئولان محلي خود، نامه نوشته و درخواست خود را مطرح كنند. اين كار سبب تقويت مهارت نوشتن و حس خودباوري آنها خواهد شد.
فاطمه بزرگ سهرابي